İçeriğe atla

Akdeniz ormanları, ormanlık alanlar ve çalılıklar

Akdeniz ormanları, ormanlık alanlar ve çalılıklar biyomunun kapsamı

Akdeniz ormanları, ormanlık alanlar ve çalılıklar, Dünya Doğayı Koruma Vakfı tarafından tanımlanan bir biyomdur.[1] Biyom genellikle kurak yazlar ve yağışlı kışlar ile karakterize edilir, ancak bazı bölgelerde yağış tek tip olabilir. Yazlar, alçak iç kesimlerde tipik olarak sıcaktır, ancak daha soğuk denizlerin yakınında serin geçebilir. Kışlar, alçak yerlerde tipik olarak ılıman ve serindir, ancak iç kesimlerde ve daha yüksek yerlerde soğuk olabilir. Tüm bu ekolojik bölgeler oldukça belirgindir ve toplu olarak Dünya'daki bitki türlerinin %10'unu barındırır.[2]

Dağılımı

Murcia Bölgesinde (İspanya) bir Akdeniz ormanı.

Akdeniz ormanları, ormanlık alanlar ve çalılıklar biyomu çoğunlukla orta enlemlerde Akdeniz iklim bölgelerinde görülür, ancak bunlarla sınırlı değildir:[1]

Biyom, Akdeniz iklim bölgesi ile sınırlı değildir. Ayrıca, okyanus ve ılıman dönencealtı iklimlerin daha kuru bölgeleri ve yarı kurak iklim bölgesinin daha gür alanları gibi tipik olarak Akdeniz iklim bölgesini sınırlayan diğer iklim bölgelerinde bulunabilir. Akdeniz bitki örtüsüne sahip olan ancak Akdeniz iklimi görülmeyen iklim bölgeleri arasında Mısır'daki Nil Nehri Vadisi (nehrin kıyıları boyunca yukarı doğru uzanır), Güney Afrika'daki Doğu Kap'ın bazı bölümleri, güneydoğu Avustralya, güneydoğu Azerbaycan, güneydoğu Türkiye, uzak kuzey Irak, İran'daki Mazenderan Eyaleti, Orta İtalya, Kuzey Yunanistan dahil Balkanların bazı bölgeleri, ayrıca Kuzey ve Batı Ürdün sayılabilir.

Bitki örtüsü

Bitki örtüsü ormanlardan ormanlık alanlara, savanlara, çalılıklara ve çayırlara kadar çeşitlilik gösterir. Farklı bitki örtüsü türlerinin toprak, topoğrafya, rüzgar ve güneşe maruz kalma ve yangın geçmişinin yarattığı karmaşık desenlerde birbiriyle iç içe geçtiği "mozaik habitat" manzaraları yaygındır. Akdeniz iklimi bölgelerindeki odunsu bitki örtüsünün çoğu, Yunanca 'sert yapraklı' anlamına gelen sklerofildir. Sklerofilöz bitki örtüsü genellikle kuru yaz aylarında nemi korumak için mumsu bir dış tabaka ile kaplanmış küçük, koyu yapraklara sahiptir.

Fitocoğrafyacılar fynbos'u (Güney Afrika) ayrı bir çiçek krallığı olarak görmektedir, çünkü 90.000 kilometrekarelik (35.000 sq mi) bir alan içinde yer alan 8.600 damarlı bitki türünün %68'i endemiktir ve çeşitli taksonomik seviyelerde oldukça belirgindir.[1][3]

Kaynakça

  1. ^ a b c  İşbu madde CC BY-SA 3.0 lisansı altında yayımlanan ilgili metni içermektedir. "Mediterranean Forests, Woodlands, and Scrub Ecoregions". 1 Nisan 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mayıs 2010. 
  2. ^ "Diversity, rarity, and conservation in Mediterranean-climate regions". Conservation biology. Massachusetts, USA. 1986. ss. 122-152. 
  3. ^ Cowling, R.M.; MacDonald, I.A.W.; Simmons, M.T. (1996). "The Cape Peninsula, South Africa: Physiographical, biological and historical background to an extraordinary hot-spot of biodiversity". Biodiversity and Conservation. 5 (5): 527-550. doi:10.1007/bf00137608. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Asya</span> kıta

Asya veya Asya Kıtası, Avrupa'nın doğusunda, Büyük Okyanus'un batısında, Okyanusya'nın kuzeyinde ve Arktik Okyanus'un güneyinde bulunan kıta, yüz ölçümü olarak Dünya'nın en büyük kıtası, aynı zamanda nüfus açısından en kalabalık kıtasıdır. Sınırları değişkenlik gösterse de Avrupa ve Afrika kıtaları ile kara sınırı vardır. Avrupa ile birlikle Avrasya'yı, Avrupa ve Afrika kıtalarıyla birlikte Eski Dünya'yı oluşturur. İnsanlığın Afrika'dan çıktıktan sonra ayak bastığı ilk kıta olan Asya, aynı zamanda Dünya üzerindeki birçok dinin çıkış bölgesidir. Ortadoğu kökenli İslam, Hristiyanlık gibi İbrani dinler ile Hint Yarımadası kökenli Budizm ve Hinduizm gibi Dharmatik dinler buna örnektir. Kuzey Kutup Dairesi'nden Ekvator'a kadar uzanan Asya Kıtası, yeryüzünün en alçak noktası olan Lut Gölü ve en yüksek noktası olan Everest gibi çok farklı yeryüzü şekillerini içinde barındırır.

<span class="mw-page-title-main">Orman</span> büyük bir alandaki yoğun ağaç topluluğu

Orman, belirli yükseklikteki ve büyüklükteki çeşitli ağaçlar, çalılar, otsu bitkiler, mantarlar, mikroorganizmalar, böcekler ve hayvanlar bütününü içeren, topraklı alanda genellikle doğal yollardan oluşmuş bir kara ekosistemidir.

<span class="mw-page-title-main">Akdeniz iklimi</span> iklim çeşidi

Akdeniz iklimi, yaz sıcaklığı güneşışınlarının düşme açısına, kuraklık ise alçalıcı hava hareketlerine bağlıdır. En sıcak ay ortalaması 26-28 °C, en soğuk ay ortalaması 8-10 °C dir. Yıllık sıcaklık ortalaması 18 °C dir. Kar yağışı ve don olayı çok ender görülür. En fazla yağış kışın, en az yağış yazın düşer. Kışın görülen yağışlar cephesel kökenlidir. Cephesel yağışlar en fazla bu iklimde görülür.

<span class="mw-page-title-main">Maki</span> Genellikle Akdeniz iklimi bölgesinde yetişen bitki topluluğu

Maki, Akdeniz ikliminin egemen olduğu bölgelere özgü, ortalama 1-2 metre boyundaki küçük ağaç ya da çalıların oluşturduğu bitki örtüsü. Bu bitki örtüsüyle kaplı alanlara makilik denir. Makilikler, eskiden ormanlık olan alanların yangın ya da insanlar tarafından yok edilmesi sonucu oluşmuştur. Orman kendini yenilemeden ortamı kaplayan maki türleri ağaç fidanlarının büyümesini engellerler.

<span class="mw-page-title-main">Tanrı Dağları</span> Orta Asyada yer alan sıradağlar

Tanrı Dağları ya da Tien-Şan, Orta Asya'da bulunan büyük dağ sistemlerinden birini oluşturan sıradağlardır.

<span class="mw-page-title-main">Ilıman kuşak iklimleri</span> Iklim türü

Ilıman kuşak iklimi, tropikal bölgeler ile tundralar arasında kalan bölümde görülen iklim çeşididir. İklim özelliklerinin çeşitliği ve aşırı sıcak veya soğuk olmayışı en önemli özelliğidir. Dünya'nın yüzde 15'ini oluşturan bu kuşakta toplam nüfusun %48'i yaşar. Ekonomik ve teknolojik açıdan en güçlü ülkeler bu kuşak üzerinde yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Biyom</span> Bir çevre ile ilişkili organizmalar topluluğu

Biyom, bulundukları fiziksel çevreye ve ortak bir bölgesel iklime tepki olarak oluşmuş biyolojik bir topluluktan oluşan biyocoğrafik bir birimdir. Bir diğer tanıma göre, biyosferin aynı iklim koşullarında ve aynı bitki örtüsünün egemen olduğu çok geniş bölümlerini belirten çevrebilim terimidir. Yeryüzündeki birbirine bitişik, benzer yayılmış yaşam alanları olarak da tanımlanabilir. Biyomlar birden fazla kıtaya yayılabilir. Biyom, habitattan daha geniş bir terimdir ve çeşitli habitatları içerebilir.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye iklimi</span>

Türkiye, iklim kuşaklarından ılıman kuşak ile subtropikal kuşak arasında yer alır. Türkiye'nin coğrafî konumu ve yer şekilleri sonucunda iklimi, farklı özellikte iklim tiplerinin oluşmasına yol açmıştır. Kıyı bölgelerinde denizlerin etkisiyle daha ılıman iklim özellikleri görülür. Dağların yüksekliği ve uzanışı deniz etkilerinin iç kesimlere ulaşmasını engeller. Bu nedenle iç kesimlerinde karasal iklim özellikleri görülür.

<span class="mw-page-title-main">Marmara iklimi</span> Türkiyenin kuzeybatısında yer alan bölgenin iklimi

Marmara iklimi, Marmara Bölgesi'nin kuzey Ege'yi de içine alacak şekilde güney kesiminde görülür. Genel olarak Balıkesir, Bursa, Çanakkale, Kocaeli, İstanbul, Tekirdağ ve Yalova şehirlerinde etkilidir.

<span class="mw-page-title-main">Savan</span> Serpili büyük çayırlardan oluşan bitki topluluğu

Savan ya da savana tropik yağmur ormanları ile kuru çöller arasındaki geçiş bölgesinde yer alan geniş çayırlara denir. Kurak mevsimin uzun sürdüğü tropikal bölgelerde, tek tük ağaçlar serpili büyük çayırlardan oluşan bir bitki topluluğudur. Güney Afrika'da ve Doğu Afrika'da başlıca bitki topluluğu olan savan, boyları yer yer iki metreyi bulabilen köksaplı bitkilerden ve buğdaygillerden oluşur. Bu bölge dünyanın en ilginç yabani hayvan türlerinden bazılarının yaşaması için uygun bir ortam sağlar. Ana'nın görece kurak stepleri ile Kuzey Amerika'nın geniş çayırları da otlak olarak kullanılan alanlardandır.

<span class="mw-page-title-main">Bozkır</span>

Bozkır veya step, fiziki coğrafyada kurakçıl otsu bitkilerden oluşan, sıcak ve ılıman iklimlerdeki ağaçsız ekolojik bölge.

<span class="mw-page-title-main">Yarı kurak iklim</span>

Yarı kurak iklim veya step iklimi genellikle yıllık olarak düşük yağmur miktarı alan (250–400 mm) bölgelerin iklimini ifade eder. Daha kesin bir iklim tanımı Köppen iklim sınıflandırmasında ekolojik özellikler ve tarımsal birikim açısından çöl iklimi ve nemli iklimler arasında kalan step iklimleri olarak verilmiştir. Köppen iklim sınıflandırması sıcaklık ve yıllık yağış miktarının, özellikle ormanlık bölgeleri dışarıda bırakarak düzenlenmesine izin vermektedir.

<span class="mw-page-title-main">İran coğrafyası</span>

İran, Güneybatı Asya'da, Umman Körfezi, Fars Körfezi, Hazar Denizi, Irak, Türkiye ve Pakistan arasında bir coğrafik konuma sahiptir. İran yeryüzündeki en dağlık ülkelerden biridir. Dağlar, üzerlerinde ana tarım ve yerleşim bölgelerinin yer aldığı çok sayıda dar havza veya platoyu çevrelemektedir.

<span class="mw-page-title-main">Köppen iklim sınıflandırması</span> iklim sınıflandırma sistemi

Köppen iklim sınıflandırması, tüm dünyada en sık kullanılan iklim sınıflandırma yöntemlerinden biridir. Bu yöntem 1900'lü yıllarda Alman klimatolog Wladimir Köppen tarafından ortaya atılmış ve 1918 ile 1936 yılları arasında yine Köppen tarafından büyük ölçüde geliştirilmiştir. Köppen'ın sınıflandırma yönetimine göre bir çevrenin doğal bitki örtüsü, o yörenin iklimini açıklamak için en iyi değerlendirme aracıdır. Bu nedenle Köppen iklim bölgelerini ayırırken bitki örtüsünün dağılışını göz önüne almıştır. Köppen sınıflandırması bir bölgenin yıllık ve aylık sıcaklık ortalaması ile yağış miktarını hesaplayarak iklim bölgelerinin sınırlarını çizer. Köppen iklim sınıflandırması, en yaygın kullanılan iklim sınıflandırma sistemlerinden birisidir. İlk olarak Alman - Rus bilimci Wladimir Köppen 1884' te Köppen tarafından, özellikle 1918 - 1936' da yapılan birkaç değişiklikle yayınlandı. Daha sonra, iklim bilimci Rudolf Geiger sınıflandırma sisteminde bazı değişiklikler yaptı ve bu nedenle bazen Köppen - Geiger iklim sınıflandırma sistemi olarak adlandırıldı.

<span class="mw-page-title-main">Başkiriya Tabiatı Koruma Alanı</span>

Başkiriya Tabiatı Koruma Alanı (Zapovednik) Başkir Uralları'nın orta kesiminde yer alan bir tabiatı koruma alanıdır. Güney Ural Dağları'nın batı yamaçlarından Kaga Nehri'ne kadar ormanlık dağ yamaçlarına yayılır ve dağ ormanından bozkır ormanına geçişi sergiler. Koruma alanı, Başkurdistan'ın Böryen ili'nde bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Arnavutluk'ta çevre</span>

Arnavutluk Çevresi, eşsiz flora ve fauna ve küçük bir devlette bulunan çeşitli yeryüzü şekilleri ile karakterizedir. Aynı zamanda doğal coğrafi ekosistemi, su sistemlerini, hava durumunu, yenilenebilir kaynakları ve üzerlerindeki etkileri temsil eden farklı ekolojik bölgelerden oluşmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Trans-Baykal iğne yapraklı ormanları</span>

Trans-Baykal kozalaklı ormanlar ekolojik bölgesi, Rusya'nın Güney Sibirya bölgesindeki Baykal Gölü kıyılarından doğuya ve güneye uzanan ve kuzey Moğolistan'ın bir bölümünü içeren 1.000 km x 1.000 km'lik bir dağlık güney tayga bölgesini kapsayan ekolojik bölgedir. Tarihsel olarak bu bölgeye "Dauria" veya Transbaykal adı verilmiştir. Palearktik biyocoğrafik bölgesinde yer alır ve çoğunlukla subarktik, nemli bir iklime sahip boreal ormanlar/tayga biyomundadır. 200.465 km2 (77.400 sq mi) alan kapsar.

Global 200, küresel koruma organizasyonu olan WWF tarafından korumanın öncelikleri olarak tanımlanan ekolojik bölgelerin listesidir. WWF'ye göre, bir ekolojik bölge "tür dinamiklerinin ve çevresel koşulların büyük çoğunluğunu paylaşan karakteristik bir doğal topluluklar kümesini içeren nispeten büyük bir arazi veya su birimi" olarak tanımlanmaktadır. Örneğin, endemizm düzeylerine bağlı olarak Madagaskar listede birden fazla kez listelenir, eski Baykal Gölü bir kez listelenir ve Kuzey Amerika Büyük Gölleri hiç listelenmez.

<span class="mw-page-title-main">Doğu Anadolu yaprak döken ormanları</span>

Doğu Anadolu yaprak döken ormanları, Türkiye'nin doğusundaki dağlarda yer alan bir ekolojik bölgedir. Ilıman geniş yapraklı ve karma ormanlar biyomunda bir Palearktik biyocoğrafik bölgesidir.

<span class="mw-page-title-main">Ilıman geniş yapraklı ve karma ormanlar</span>

Ilıman geniş yapraklı ve karma ormanlar, geniş yapraklı ağaç ekolojik bölgeleri ve kozalaklı ve geniş yapraklı ağaç karma iğne yapraklı orman ekolojik bölgeleri ile Dünya Doğayı Koruma Vakfı tarafından tanımlanan ılıman iklim karasal habitat türüdür.