İçeriğe atla

Akatekçe

Akatekçe
Ana dili olanlarGuatemala, Meksika
Konuşan sayısı35.763 (Guatemala 2002)[1]
10.100 (Meksika)  (tarih gerekli)
Dil ailesi
Maya
  • Akatekçe
Yazı sistemiLatin
Dil kodları
ISO 639-2myn
ISO 639-3knj
Guatemala'da konuşulan dillerin dağılım haritası
(Castilian = Guatemala İspanyolcası)

Akatekçe (kendilerince ? ; İspanyolca idioma acateco/akateko ; İngilizce Akatek/Acatec/Akateko/Acateco/San Miguel Acatán Kanjobal, Western Kanjobal, Western Q’anjob’al), Guatemala'nın Huehuetenango departmanının San Miguel Acatán ve San Rafael La Independencia belediyeleri ile kısmen Concepción Huista belediyesinde ve Nentón ve San Sebastián Coatán belediyelerine ait iki köyde[2] ve Meksika'nın Chiapas eyaletinde yaşayan Akatekler tarafından konuşulan Maya dilleri ailesinin Kanhobal dilleri grubunun Kanhobal-Hakaltek dilleri alt grubundan bir Maya dilidir. Guatemala'da 2002 sayımına göre etnik 39.370[3] kişilik nüfustan 35.763[1] kadarı anadillerini konuşabiliyor. En yakın akrabaları Hakaltekçe ile Kanhobalcadır.

Guatemala Maya Dilleri Akademisi tarafından eğitim-öğretim ve araştırması yapılan 22 Maya dili arasında yer alır.[4]

Adlandırma

Akatek dili için alternatif olarak kullanılan isimler
AdSILEthnologueGRNJoshuaRosettaThe Linguist List
Acateco Kanjobal
Conob
Kanjobal
Kanjobal de San Miguel Acatán
Kanjobal, San Miguel Acatán
Kanjobal Occidental
Kanjobal, Occidental
Nenton Kanjlobal
Q'anjob'al Occidental
San Miguel Acatán
San Miguel Acatán Kanjobal
S Miguel Acatán Kanjobal

Kaynakça

  1. ^ a b "XI Censo Nacional de Población y VI de Habitación (Censo 2002) : Variable Idioma_materno : Idioma o lengua en que aprendió a hablar". 28 Eylül 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Temmuz 2012. 
  2. ^ Ernesto Díaz Couder Cabral (Ocak 2001). "Culturas e interculturalidad en Guatemala". Lic. Manuel de Jesús Salazar Tetzagüic (İspanyolca). Universidad Rafael Landívar Facultad de Humanidades Instituto de Lingüística y Educación. 12 Nisan 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Haziran 2007. 
  3. ^ "XI Censo Nacional de Población y VI de Habitación (Censo 2002) : Variable Grupo_etnico : Pertenencia de grupo étnicor". 22 Şubat 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Temmuz 2012. 
  4. ^ "ALMG: Cobertura de Comunidades Lingüísticas". 24 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Temmuz 2012. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Avakatekçe</span> dil

Avakatekçe, Guatemala'nın Huehuetenango departmanında Aguacatán belediyesinde Avakatekler (Qatanum) tarafından konuşulan Maya dilleri ailesinin Kiçe-Mam dilleri grubundan bir Kızılderili dilidir. Guatemala'da 2002 sayımına göre etnik 11.068 kişilik nüfustan 9.613 kadarı anadillerini konuşabiliyor. En yakın akrabası birlikte İşil dilleri adıyla alt grup oluşturan İşilcedir.

<span class="mw-page-title-main">Avakatekler</span>

Avakatekler, Guatemala'nın Huehuetenango departmanında Aguacatán belediyesinde yaşayan Maya Kızılderili halkıdır. Guatemala'da 2002 sayımına göre etnik 11.068 kişilik nüfustan 9.613 kadarı Avakatekçe (Qa'yol) denen anadillerini konuşabiliyor. En yakın akrabası birlikte İşil dilleri adıyla alt grup oluşturan İşillerdir.

<span class="mw-page-title-main">Mamlar</span>

Mamlar, Guatemala'nın Huehuetenango, Quetzaltenango, San Marcos, Retalhuleu departmanılarnda, Meksika'da Chiapas eyaletinde ve Amerika Birleşik Devletleri'nin Kaliforniya eyaletinde yaşayan Maya Kızılderili halkıdır. Guatemala'da 2002 sayımına göre etnik 617.171 kişilik nüfustan 477.717 kadarı anadillerini konuşabiliyor. Meksika'da 2006 rakamlarına göre 22.632 etnik nüfus vardır. ABD'nin Kalifotniya eyaletinde ise birkaç bin kişi tarafından konuşulur. En yakın akrabası birlikte Mam dilleri adıyla alt grup oluşturan Tektiteklerdir.

<span class="mw-page-title-main">Tektitekçe</span>

Tektitekçe, Guatemala'nın Huehuetenango departmanının Tectitán ile Cuilco belediyelerinde ve Meksika'da Chiapas eyaletinin Amatenango de la Frontera ile Mazapa de Madero belediyelerinde Tektitekler tarafından konuşulan Maya dilleri ailesinin Kiçe-Mam dilleri grubundan bir Kızılderili dilidir. Guatemala'da 2002 sayımına göre etnik 2.077 kişilik nüfustan 1.144 kadarı anadillerini konuşabiliyor. Meksika'da 1.000 kişi tarafından konuşulur. En yakın akrabası birlikte Mam dilleri adıyla alt grup oluşturan Mamcadır.

<span class="mw-page-title-main">Açice</span>

Açice, Guatemala'nın Baja Verapaz departmanının Cubulco, Rabinal, San Miguel, Salamá, San Jerónimo, kısmen Granados ve el Chol belediyelerinde Açiler tarafından konuşulan Maya dilleri ailesinin Kiçe dilleri grubundan bir Kızılderili dilidir. Guatemala'da 2002 sayımına göre etnik 105.992 kişilik nüfustan 82.640 kadarı anadillerini konuşabiliyor. En yakın akrabası birlikte Kiçe-Açi dilleri adıyla alt grup oluşturan Kiçecedıir.

<span class="mw-page-title-main">Açiler</span>

Açiler, Guatemala'nın Baja Verapaz departmanının Cubulco, Rabinal, San Miguel, Salamá, San Jerónimo, kısmen Granados ve el Chol belediyelerinde yaşayan Maya Kızılderili halkıdır. Guatemala'da 2002 sayımına göre etnik 105.992 kişilik nüfustan 82.640 kadarı anadillerini konuşabiliyor. En yakın akrabası birlikte Kiçe-Açi dilleri adıyla alt grup oluşturan Kiçelerdir.

<span class="mw-page-title-main">Kakçikeller</span>

Kakçikeller, Guatemala'nın Chimaltenango, Guatemala, Baja Verapaz, Sacatepéquez, Sololá, Suchitepéquez departmanlarında yaşayan Maya Kızılderili halkıdır. Guatemala'da 2002 sayımına göre etnik 832.968 kişilik nüfustan 444.954 kadarı anadillerini konuşabiliyor. En yakın akrabası birlikte Asıl Kiçe dilleri adıyla alt grup oluşturan Tzutuhiller, Kiçeler ve Açilerdir.

<span class="mw-page-title-main">Sipakapaca</span>

Sipakapaca, Guatemala'nın San Marcos departmanının Sipacapa belediyesinde yaşayan Sipakapalar tarafından konuşulan Maya dilleri ailesinin Kiçe dilleri grubundan bir Kızılderili dilidir. Guatemala'da 2002 sayımına göre etnik 10.652 kişilik nüfustan 5.687 kadarı anadillerini konuşabiliyor.

<span class="mw-page-title-main">Sakapultekçe</span>

Sakapultekçe, Guatemala'nın El Quiché departmanının Sacapulas belediyesinde yaşayan Sakapultekler tarafından konuşulan Maya dilleri ailesinin Kiçe dilleri grubundan bir Kızılderili dilidir. Guatemala'da 2002 sayımına göre etnik 9.763 kişilik nüfustan 6.973 kadarı anadillerini konuşabiliyor.

<span class="mw-page-title-main">Uspantekçe</span>

Uspantekçe, Guatemala'nın El Quiché departmanının Uspantán, Playa Grande Ixcán ve Chicamán belediyelerinde yaşayan Uspantekler tarafından konuşulan Maya dilleri ailesinin Kiçe dilleri grubundan bir Kızılderili dilidir. Guatemala'da 2002 sayımına göre etnik 7.494 kişilik nüfustan 3.971 kadarı ana dillerini konuşabiliyor.

<span class="mw-page-title-main">Pokomçiler</span>

Pokomçiler, Guatemala'nın Baja Verapaz departmanının Purulhá belediyesinde, Alta Verapaz departmanının Santa Cruz Verapaz, San Cristóbal Verapaz, Tactic, Tamahú ve Tucurú belediyelerinde ve El Quiché departmanının Chicamán belediyesinde yaşayan Maya Kızılderili halkıdır. Guatemala'da 2002 sayımına göre etnik 114.423 kişilik nüfustan 92.941 kadarı anadillerini konuşabiliyor. Guatemala‘da bu dili konuşanların sayılarının 85.000-90.000 olduğu sanılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Pokomamca</span>

Pokomamca, Guatemala'nın Guatemala departmanının Chinautla belediyesinde, Jalapa departmanının San Luis Jilotepeque belediyesinde, Escuintla departmanının Palín belediyesinde ve El salvador'da yaşayan Pokomamlar tarafından konuşulan Maya dilleri ailesinin Kiçe dilleri grubunun Pokom dilleri alt grubundan bir Kızılderili dilidir. Guatemala'da 2002 sayımına göre etnik 42.009 kişilik nüfustan 11.273 kadarı anadillerini konuşabiliyor.

<span class="mw-page-title-main">Pokomamlar</span>

Pokomamlar, Guatemala'nın Guatemala departmanının Chinautla belediyesinde, Jalapa departmanının San Luis Jilotepeque belediyesinde, Escuintla departmanının Palín belediyesinde ve El salvador'da yaşayan Maya Kızılderili halkıdır. Guatemala'da 2002 sayımına göre etnik 42.009 kişilik nüfustan 11.273 kadarı anadillerini konuşabiliyor.

<span class="mw-page-title-main">Mopanlar</span> Etnik grup

Mopanlar ya da Mopan Mayaları, Belize'nin Toledo, Stann Creek ve Cayo ilçeleriyle Guatemala'nın El Petén departmanının San Luis, Poptún, Melchor ve Dolores kasabalarında yaşayan Maya Kızılderili halkıdır.

<span class="mw-page-title-main">İtzaca</span>

İtzaca, Guatemala'nın El Petén departmanında yaşayan İtzalar tarafından konuşulan Maya dilleri ailesinin Yukatek dilleri grubunun Mopan-İtza dilleri alt grubundan bir Kızılderili dilidir. Guatemala'da 2002 sayımına göre etnik 1.983 kişilik nüfustan 1.094 kadarı anadillerini konuşabiliyor.

<span class="mw-page-title-main">Kanhobalca</span>

Kanhobalca, Guatemala'nın Huehuetenango departmanının Santa Eulalia, San Juan Ixcoy, San Pedro Soloma (Tz’uluma’) ve Santa Cruz Barillas belediyelerinde yaşayan Kanhoballar tarafından konuşulan Maya dilleri ailesinin Kanhobal dilleri grubunun Kanhobal-Hakaltek dilleri alt grubundan bir Kızılderili dilidir. En yoğun oldukları yer Santa Eulalia belediyesi olsa da Meksika ve Amerika Birleşik Devletlerinde de göçmenlerce konuşulur. Guatemala'da 2002 sayımına göre etnik 159.030 kişilik nüfustan 139.830 kadarı anadillerini konuşabiliyor. En yakın akrabaları Akatekçe ile Hakaltekçedir.

<span class="mw-page-title-main">Kanhoballar</span>

Kanhoballar, Guatemala'nın Huehuetenango departmanının Santa Eulalia, San Juan Ixcoy, San Pedro Soloma (Tz’uluma’) ve Santa Cruz Barillas belediyelerinde yaşayan Maya Kızılderili halkıdır.

<span class="mw-page-title-main">Akatekler</span>

Akatekler, Guatemala'nın Huehuetenango departmanının San Miguel Acatán ve San Rafael La Independencia belediyeleri ile kısmen Concepción Huista belediyesinde ve Nentón ve San Sebastián Coatán belediyelerine ait iki köyde ve Meksika'nın Chiapas eyaletinde yaşayan Maya Kızılderili halkıdır. Guatemala'da 2002 sayımına göre etnik 39.370 kişilik nüfustan 35.763 kadarı anadillerini konuşabiliyor.

<span class="mw-page-title-main">Çortice</span>

Çortice, Guatemala'nın Chiquimula departmanının Jocotán vw Camotán belediyesi ile Zacapa departmanında ve Honduras'ın Copán departmanında ve geçmişte de El Salvador'da yaşayan Çortiler tarafından konuşulan Maya dilleri ailesinin Çol dilleri grubunun Çorti-Çolti dilleri alt grubundan bir Kızılderili dilidir. Guatemala'da 2002 sayımına göre etnik 46.833 kişilik nüfustan 11.734 kadarı anadillerini konuşabiliyor. En yakın akrabaları Akatekçe ile Kanhobalcadır.

<span class="mw-page-title-main">Çuhça</span>

Çuhça, Guatemala'nın Huehuetenango departmanında ve Meksika'nın Chiapas eyaletinde yaşayan Çuhlar tarafından konuşulan Maya dilleri ailesinin Kanhobal dilleri grubunun Çuh dilleri alt grubundan bir Kızılderili dilidir. Guatemala'da 2002 sayımına göre etnik 64.438 kişilik nüfustan 59.048 kadarı anadillerini konuşabiliyor. En yakın akrabası Toholabalcadır.