İçeriğe atla

Akaki Çanturia

Akaki Çanturia
Akaki Çanturia
Doğum1881
Megrel
Ölüm11 Mayıs 1949
Zugdidi
EğitimKing's College London ve Kraliyet Sanat Koleji
Mezun olduğu okul(lar)Tiflis Ruhban Okulu
Meslekarkeolog ve etnograftır

Akaki Çanturia (Gürcüce: აკაკი ჭანტურია, d. 1881 - ö. 11 Mayıs 1949), Gürcü bilim insanı, arkeolog ve etnograftır. 1904-1920 yılları arasında İngiltere'de eğitim gördü. 1920'de memleketi Megrelya'ya döndü ve Zugdidi'deki Dadiani Sarayı'nı müze haline getirdi.

İlk yılları ve eğitimi

Çanturia 1881'de Megrel bir ailenin çocuğu olarak dünyaya geldi. Megrelya'nın Senaki kasabasındaki dini bir okulda eğitim gördü. Tiflis Ruhban Okulu'ndan kabul aldı ama eğitimine yurtdışında devam etmeye karar verdi. Yurtdışında eğitim görmek için Batum'daki Rothschild fabrikasında çalışmaya başladı ve fabrikada çalışırken İngilizce öğrendi. Ayrıca İngiltere'ye gidebilmek için para biriktirdi.

Çanturia, 1904'te Rusça öğretmeni olarak çalıştığı Londra'ya taşındı. Aynı zamanda bir üniversitenin jeoloji fakültesinde öğrenim görmeye başladı. Eş zamanlı olarak arkeoloji, tarih, haritacılık, etnografya, müzecilik, filoloji, sanat ve folklor konusunda araştırmalar yaptı. British Museum'un düzenlediği bilimsel ve sanatsal gezilere katıldı.

Çanturia 1912'de kısa süreliğine Gürcistan'a döndü ve Megrelya'dan jeolojik ve paleontolojik materyaller topladı. Bu materyalleri 1919'da yayımlanan Geology of Georgia (Gürcistan Jeolojisi) adlı tezini yazarken kullandı. 1913'te İngiltere'ye döndükten sonra King's College London ve Kraliyet Sanat Koleji'nde eğitim gördü.

Gürcistan'a dönüşü

Çanturia 1920'de kalıcı olarak Gürcistan'a döndü. Gürcüce ve Megrelce öğrettiği İngiliz eşi Kate Walter Ball ile Senaki'ye yerleşti. Yeni kurulan Tiflis Üniversitesi, kütüphaneler ve müzelerde çalışmak için sık sık Tiflis'e gitti. Ana hedefi Megrelya'da bir müze kurmak olduğu için Dışişleri Bakanlığı'nda çalışma teklifini reddetti.

1 Mayıs 1921'de müze haline getirdiği Zugdidi'deki Dadiani Sarayı'nın açılışı yapıldı. Dadiani ailesinin diğer konaklarından materyaller ve Prens Achille Murat-Dadiani'nin özel koleksiyonu yeni açılan müzeye aktarıldı.

1937'de Sovyet yetkililer tarafından zulüm görmeye başladı. 1940'ta kurucusu olduğu müzeden atıldı. 11 Mayıs 1949'da Zugdidi'de öldü.

Kaynakça

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Zugdidi</span> Gürcistan şehri

Zugdidi, Gürcistan’ın batısında, tarihsel Megrelya bölgesinde bulunan bir kenttir. Odişi ovasında, Çhouşi ırmağının kıyısında yer alır. Nüfusu 42.998 'dir (2014). Samegrelo-Zemo Svaneti bölgesinin yönetsel merkezidir.

<span class="mw-page-title-main">Megreller</span> etnik grup

Megreller, Gürcistan'da Karadeniz'e kıyısı olan Megrelya'nın yerli halkı. Önemli bir Megrel nüfusu da başkent Tiflis’te ve Abhazya’da yerleşiktir. 1990’ların başında, Gürcü-Abhaz savaşı sırasında, ayrılıkçı yönetim tarafından Abhazya’dan göç ettirilen halkın yaklaşık 180.000-200.000 kadarı Megrel'di. Göç edenlerden önemli bir kısmı geri dönebilmiştir. En yakın akrabaları Lazlar olup birlikte Zanlar adıyla ele alınır ve Zan dilinin birbirine yakın iki kolunu konuşurlar.

<span class="mw-page-title-main">Megrelce</span>

Megrelce, Güney Kafkas dillerinden biridir. Gürcistan'ın güneybatısındaki antik Kolhis halkıyla ilişkili olduğu sanılan yaklaşık 500.000 Megrel tarafından konuşulur.

<span class="mw-page-title-main">Dadiani Sarayı</span> Müze

Dadiani Sarayları Tarihi ve Mimari Müzesi Gürcistan'nın Samegrelo-Zemo Svaneti bölgesinde konumlanmış Zugdidi şehrinde bulunan bir ulusal müzedir. Dadiani Sarayları Tarihi ve Mimarisi Müzesi, Kafkasya'daki en seçkin saraylardan biri olarak kabul edilir.

<span class="mw-page-title-main">Gürcistan Sanat Müzesi</span>

Gürcistan Sanat Müzesi, ayrıca diğer bilinen adıyla Şalva Amiranaşvili Güzel Sanatlar Müzesi, Gürcistan'daki başlıca müzelerden biridir. Gürcistan Ulusal Müzesi'ne bağlı olan Gürcistan Sanat Müzesi, Tiflis'teki Özgürlük Meydanının yakınlarındadır. Müze, yaklaşık 140.000 Gürcü, Oryantal, Rus ve diğer Avrupa sanat eserlerine ev sahipliği yapmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Meryem Ana Blakernai İkonası Katedrali</span>

Meryem Ana Blakernai İkonası Katedrali, Gürcistan'ın Zugdidi şehrinde bulunan, Zugdidi ve Tsalenciha Piskoposluğuna bağlı bir Gürcü Ortodoks manastırıdır.

<span class="mw-page-title-main">Dimitri Şevardnadze</span> Gürcü sanatçı

Dimitri Şevardnadze, Gürcü ressam, Tiflis'teki Ulusal Resim Galerisi'nin kurucusu. Tiflis Sanat Galerisi'nin ile Tiflis Devlet Sanat Akademisi'nin kuruluşunda önemli rol oynamıştır. Stalin'in iktidarı sırasında Büyük Temizlik döneminde kurşuna dizilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Davit Dadiani</span>

Davit Dadiani, 1846'dan 1853'teki ölümüne Megrelya'nın prensliğini yapmıştır. Dadiani hanedanından gelen Davit, V. Levan Dadiani'nin oğludur. 1840'ta babasının emekli olmasıyla Megrelya'nın fiilen hükümdarı olmuştur. Babası gibi Davit de Rus İmparatorluğu'na bağlı olarak hüküm sürmüş, Rus ordusunda tümgeneral olarak görev yapmıştır. Davit, Megrelya'nın hükûmetini, ekonomisini ve eğitimini modernleştirmek için yoğun çaba sarf etmiştir. Megrelya halkının Dadiani'nin sert yeniliklerine olan hoşnutsuzluğundan bahseden Rus yetkililer, Dadiani'nin istifa etmesi için rüşvet teklif etmiş ama Dadiani istifa etmemiştir. Davit 40 yaşında sıtmadan ölmüştür.

<span class="mw-page-title-main">V. Levan Dadiani</span>

V. Levan Dadiani, 1804'ten 1846'daki ölümüne Megrelya'nın prensliğini yapmıştır. Dadiani hanedanından gelen Levan, Grigol Dadiani'nin oğludur. Babası Grigol Dadiani'nin ölümünden sonra tahta geçmiştir. 1804-1811 yılları arasında yaşı küçük olduğu için annesi Nino Megrelya'yı yönetmiştir. Levan Dadiani hükûmet işlerine pek ilgi göstermemiş ve 1840 yılında oğlu David Dadiani'nin tahta geçmesi için istifa etmiştir. Bununla beraber ölümüne kadar Megrelya Prensi unvanına sahip olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">I. Levan Dadiani</span>

I. Levan Dadiani, Batı Gürcistan'daki Megrelya'nın ilk prensidir. 1533'te, Megrelya eristaviliği ("Dük") ve İmereti Krallığı'nın mandaturt-ukhutsesi nı yapan babası III. Mamia Dadiani'nin yerine geçmiştir. Düklüğü süresince İmereti kralı ile arası bozuk olan Dadiani'nin 1546'da düklüğü düşürülmüş ve hapis cezası almıştır. Hapisten kaçmayı başaran Levan, Osmanlı'nın desteğiyle Megralya'nın İmereti'den ayrılıp bağımsızlığını ilan etmesini sağlamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Ekaterine Dadiani</span>

Ekateriné Dadiani, Gürcü aristokrat ve Megrelya Prensliği'ne fiili olarak hükmetmiş son prenses. Megrelya'nın Osmanlı etkisine direnmesinde önemli rol oynamış, hem yurt içi hem de yurt dışında Gürcü sosyetesinin merkezinde olmuştur.

I. Liparit Dadiani 1414'ten öldüğü 1470'e kadar Megrelya'nın eristaviliğini ("dük") yapmış Dadiani hanedanı üyesidir. Yönetimi döneminde Megrelya, 1460'larda dağılan Gürcistan Krallığı'ndan büyük ölçüde bağımsız olmuştur.

Otia Dadiani, 1728'den ölümüne kadar Megrelya'nın prensliğini yapmış Dadiani hanedanı üyesidir. Selefleri gibi Otia'nın saltanatı da Batı Gürcistan'daki iç savaşlarla geçmiştir. İmereti Kralı V. Alexander ile yıllarca savaşan Otia, egemenliğinin son yıllarında İmereti monarşisi ile uzlaşmış ve İmereti'yi desteklemiştir.

III. Giorgi Dadiani 1572'den 1573'e ve 1578'den ölümüne kadar Megrelya'nın prensliğini yapmış Dadiani hanedanı üyesidir. Giorgi, I. Levan'ın oğlu ve vârisiydi.

Bejan Dadiani, 1715'ten öldüğü tarihe kadar Megrelya'nın prensliğini yapmış Dadiani hanedanı üyesidir. Babası IV. Giorgi'yi tahttan indirerek iktidara gelen Bejan, Osmanlı ajanları tarafından öldürülene kadar İmereti Kralı V. Alexander'ı ve Batı Gürcistan siyasetini domine etmiştir.

Grigol Dadiani, 1788'den 1791'e, 1794'ten 1802'e ve birkaç aylık aradan sonra 1802'den 1804'e kadar Megrelya'nın prensliğini yapmış Dadiani hanedanı üyesidir. Hükümdarlığı boyunca yüzyıllardır devam eden İmeretililer ve Megreller arasındaki çatışma devam etmiştir. Batı Gürcistan'daki bu çatışmalarda İmereti Megrelya'yı kontrol altına almak, Megrelya ise tamamen bağımsız olmak istiyordu. Grigol'un genişleyen Rus İmparatorluğu ile yakınlaşması, Megrelya'nın 1804'te Dadiani hanedanlığı altında özerk olarak Rusya'ya bağlanmasına neden oldu.

<span class="mw-page-title-main">İoseb Kipşidze</span>

İoseb Aleksis Kipşidze, Gürcü dilbilimci ve filolog. Tiflis Üniversitesi Yönetim Kurulu Akademik Sekreteri ve üniversitedeki ilk dilbilim profesörüydü. 1918-1919 yılları arasında üniversitenin Gürcüce bölümünün başkanlığını yapmıştır.

II. Giorgi Gurieli, 1564-1583 ve 1587-1600 yılları arasında Guria'nın prensliğini yapmış Gurieli hanedanı üyesidir. Babası Rostom Gurieli'nin ölümüyle tahta geçen Giorgi'nin saltanatı, komşu ülke Megrelya'daki Dadianiler ve bölge üzerindeki hak iddialarını arttıran Osmanlılar ile çatışma içinde geçti. Saltanatı 1583-1587 yılları arasında Megrellerin bölgeyi istilası ile kesintiye uğradı, ancak Osmanlı'nın desteğiyle yeniden tahta çıktı.

II. Konstantine, Bagrationi Hanedanı'ndan, 1396'dan 1401'deki ölümüne kadar İmereti kralıdır.

<span class="mw-page-title-main">Dutu Megreli</span>

Dutu Megreli, Gürcü yazar, şair ve halk figürü. Anastasia Eristavi-Khostaria ile evliydi.