Akıncılar, Sivas
| Akıncılar | |
|---|---|
 Akıncılar'ın Sivas'taki konumu | |
 İlçe sınırları haritası | |
| Ülke | Türkiye |
| İl | Sivas |
| Coğrafi bölge | Karadeniz Bölgesi |
| İdare | |
| • Kaymakam | Saltuk Buğrahan Açıkbaş[1] |
| • Belediye başkanı | Murat Sevinç (Milliyetçi Hareket Partisi)[2] |
| Yüzölçümü | |
| • Toplam | 503 km² |
| Rakım | 1114 m |
| Nüfus (2022) | |
| • Toplam | 4.808 |
| • Kır | 2,469 |
| • Şehir | 2.598 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| Posta kodu | 58550 |
| İl alan kodu | 346 |
| İl plaka kodu | 58 |
Akıncılar, Sivas ilinin bir ilçesidir. Batısında Suşehri, kuzeyinde Giresun'un Şebinkarahisar ilçesi, doğusunda Gölova, güneyinde ise İmranlı ve Erzincan'ın Refahiye ilçeleri ile komşudur. 2022 nüfus istatistiklerine göre toplam nüfusu 4,808 olan ilçede; 2,441 kişi ilçe merkezinde, 2,367 kişi ise köylerde ikamet etmektedir. Akıncılar, Doğanşar ve Gölova'nın ardından Sivas'ın en az nüfuslu üçüncü ilçesidir.
Tarihçe
Akıncılar ilçesinin içinde bulunduğu bölgenin tarihi Bakır Çağı'na kadar uzanmaktadır. M.Ö 547 yılında Persler'in idaresine geçen bölge MÖ 331'de Makedon Krallığı tarafında ele geçirildi. Büyük İskender'in ölümüyle dağılan krallıktan sonra İskender'in generalleri tarafından yönetilen bölgede Pontus Krallığı hakim oldu. Pontuslular'ın MÖ 66'da yenilgiye uğratılmasıyla bölgede Roma hakimiyeti başladı. Roma İmparatorluğu'nun resmi olarak ikiye bölünmesiyle bölge Bizans sınırları içerisinde yer aldı. Bölgeye Sasani ve sonrasında Arap orduları saldırsa da bölgedeki Bizans egemenliği devam etti. 1058 yılında Selçuklu kuvvetleri tarafından ilk defa ele geçirilen bölge 1071'de gerçekleşen Malazgirt Meydan Muharebesi sonrasında kesin Türk iskanına sahne oldu. Bölge 11. yüzyıl sonlarında Danişmendliler Beyliği bölgeye hakim olmuş, 13. yüzyıl başlarında ise bölge Anadolu Selçuklu Devleti egemenliğine girmiştir. Daha sonra sırasıyla bölge İlhanlılar, Eretna Beyliği ve Kadı Burhâneddin Devleti egemenliğindeki bölge 1398'de Osmanlı topraklarına katıldı. 1402 Ankara Muharebesinde Timur İmparatorluğu'nun galip gelmesi ve akabinde Osmanlı'nın yaşadığı Fetret Devri neticesinde bölgede çıkan karışıklıkta 1421'de Akkoyunlular egemenliği sağladı. Osmanlı-Akkoyunlu mücadelesinin uzun süre yaşandığı bölge 1473 yılında gerçekleşen Otlukbeli Muharebesi neticesinde kesin Osmanlı hakimiyetine girmiştir. Osmanlı'nın ilk döneminde Akşehirabad nahiyesine bağlıydı. 1645 yılında bölgeye gelen Evliya Çelebi yerleşimden Ermeniler'in yaşadığı bağlık ve bahçelikli bir köy olarak bahsetmiştir. Günümüz Akıncılar yerleşimi Osmanlı döneminde Ezbider-i Bâlâ (Yukarı Ezbider) ve Ezbider Zir (Aşağı Ezbider) olarak iki bölüme ayrılmıştı. 1860'larda Suşehri kazasının merkezi olmuş, ancak 1872'de çıkarılan Vilâyet Nizâmnâmesi uyarınca kaymakamlık yerleşimden kaldırılmıştır. 1880 yılı salnamesinde Suşehri kazasının nahiyesi olarak kaydedilen yerleşimde, 2503 Ermeni ve 1978 Müslüman olmak üzere toplam 4481 kişi yaşamaktaydı.[4]
1915'te Ermeniler'in başlattığı Şebinkarahisar isyanında Ezbider papazı Kerih'te yerleşimden bazı Ermenilerle birlikte Şebinkarahisar kalesinde isyana katıldı. Osmanlı bölgede denetimi sağlamak amacıyla yerleşimdeki Ermeniler problem oluşturamayacakları düşünülen bölgelere zorunlu göçe tabi tuttu.[5] 1932 yılında Sivas'a bağlanan yerleşim, 1958 yılında belediye oldu. 1962 yılında Ezdiber olan adı Akıncılar olarak değiştirildi. 1990 yılında Suşehri'nden ayrılarak ilçe oldu.
Tarihi Miras
İlçeye bağlı Erence köyünde Bizans zamanına ait olduğu düşünülen kale yıkıntıları vardır. Bunun dışında 1852 yılında İbrahim Efendi tarafından inşa ettirilen Hatipoğlu Camii ile Doğantepe köyünde Bahattin Şeyh Türbesi, Yusufşeyh köyünde Yusuf Şeyh Türbesi ilçede bulunan tarihî eserlerdir.[6] İlçe merkezinde bulunan Sultan Süleyman Çeşmesi, diğer adıyla Gönen Çeşmesi de bir başka önemli tarihi mirastır.[7]
Coğrafya
Sivas'ın kuzeydoğusunda Suşehri, Şebinkarahisar, İmranlı ve Gölova ilçeleri ile komşudur. 500 km2 yüzölçümü ve 1000 metre rakımı olan ilçenin en yüksek tepesi Kızıldağ'dır. İlçeye bağlı 33 köy bulunmaktadır.[6]
Kültür
Akıncılar ilçesi 1933 senesine kadar Giresun'un Şebinkarahisar ilçesine bağlı bir köydü. Kültürü Sivas ilçeleri ile tamamen alakasız olup eskiden vilayet olan Şebinkarahisar kültürü ile aynı kültürü yaşar. Sivas'tan farklı olarak Karadeniz Bölgesi'nde yer alması sebebiyle kemençe ve davul-zurna bir arada görülür. Yaylacılık Kızıldağ tarafında yapılmakta olup bu bölgeler çam ormanları ile kaplıdır. Yöre Horon kültürüne sahiptir. Yöresel kemençeciler köy köy gezip düğünlerde kemençe kültürünü icra ederken günümüzde Karadeniz'in genelinde olduğu gibi bu bölgede de kemençe kültürü yok olma tehlikesindedir ve artık tüm Karadeniz gibi Horonlar tek tipleşmeye başlamıştır. Halen köylerde kemençeciler olup, düğünlerde ve köy şenliklerinde kullanılmaktadır. Yörede genellikle Düz Horon, Dik Horon, Alaşağı, 3 Ayak Horonu, 5 Ayak, Sallama, Diz Kırma, Sıksara ya da Laz Horonu gibi çeşitli Horonlar oynanır. Bölgede hakim kültür Karadeniz kültürüdür. Karadeniz'in sahil ilçeleri bu bölgeye Ekinciler demektedirler. Bölgeden çok meşhur kemençeciler çıkmıştır. Kemençeci Mehmetgiller, Kemençeci Aligiller, Kemençeci Azizgiller, Kemençeci Şeynigerliler gibi pek çok kemençe yapımcısı, kemençeciler ve mahalli sanatçılar yetiştirmiştir. Eski TRT sanatçılarından Kemençeci Ali ŞAHİN Akıncılar ilçesindendir.
İklim
İlçenin içinde yer aldığı Yukarı Kelkit Vadisi havzası, Doğu Karadeniz Bölgesi'nin iç kesiminde, Giresun Dağları'nın güney eteklerinde olmasından dolayı, Karadeniz'in bu yüzünde, Karadeniz ardı iklim görülmektedir. Bu açıdan kısmen Gümüşhane Torul, Artvin Şavşat, Yusufeli, Tokat Reşadiye bölgeleri örnek gösterilebilir. Bölge ılıman ve sert, soğuk iklimin tüm özelliklerini yansıtır.
Demografi
| Yıl | Toplam | Şehir | Kır |
|---|---|---|---|
| 1990[8] | 11.085 | 5.320 | 5.765 |
| 2000[9] | 8.353 | 4.982 | 3.371 |
| 2007[10] | 5.845 | 3.565 | 2.280 |
| 2008[11] | 5.649 | 3.186 | 2.463 |
| 2009[12] | 5.226 | 2.775 | 2.451 |
| 2010[13] | 5.518 | 2.796 | 2.722 |
| 2011[14] | 5.077 | 2.647 | 2.430 |
| 2012[15] | 5.170 | 2.797 | 2.373 |
| 2013[16] | 5.300 | 2.659 | 2.641 |
| 2014[17] | 5.537 | 2.860 | 2.677 |
| 2015[18] | 4.964 | 2.550 | 2.414 |
| 2016[18] | 4.872 | 2.518 | 2.354 |
| 2017[18] | 4.679 | 2.415 | 2.264 |
| 2018[18] | 5.675 | 2.654 | 3.021 |
| 2019[18] | 5.326 | 2.722 | 2.604 |
| 2020[18] | 5.067 | 2.598 | 2.469 |
| 2022[18] | 4.808 | 2.441 | 2.367 |
Kaynakça
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 24 Aralık 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Aralık 2012.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 14 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Eylül 2015.
- ^ "Harita Genel Komutanlığı - İl ve İlçe Yüzölçümleri" (PDF). 5 Nisan 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Aralık 2012.
- ^ ""Akıncılar ve Gölova Yüzey Araştırması" (PDF). 20 Aralık 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Aralık 2016.
- ^ İlhan, A., Arşiv Belgelerine Göre 1915 Yılındaki Tehcir Olayının Sivas'ta Uygulanması. Dokuz Eylül Üniversitesi sosyal Bilimler Enstitüsü İslam Tarihi ve Sanatları Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, 2008. URL:https://docs.google.com/file/d/0BzTG7ZKYLQglTXBPWDMxSDRQTWc/view. Erişim: 2016-12-08
- ^ a b "Gezi Resim sitesi". 30 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Aralık 2012.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 14 Ağustos 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Aralık 2012.
- ^ "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013.
- ^ "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014.
- ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015.
- ^ a b c d e f g
- "Merkezi Dağıtım Sistemi" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016.
- "Akıncılar Nüfusu - Sivas". nufusu.com. Erişim tarihi: 5 Şubat 2021.
- "Sivas Akıncılar Nüfusu". nufusune.com.
Dış bağlantılar
- YerelNET[]
