İçeriğe atla

Akıllı Hans

Akıllı Hans (1910)
Akıllı at Hans 1912'de Leipzig'de bir gösteride.
Hans burnuyla istenen numarayı gösteriyor.
Hans'ın sahibi Wilhelm von Osten
Akıllı Hans ve Karl Krall. (1909)

Akıllı Hans (Almanca: der Kluge Hans) (1895-1916), aritmetik işlemler yapabildiği ve zekâ gerektiren başka problemleri çözebildiği iddia edilen bir at.

Atın sahibi, Almanya'da bir lisede matematik öğretmeni olan Wilhelm von Osten, Hans'a toplamayı, çıkartmayı, çarpmayı, bölmeyı, kesirli sayılarla işlem yapmayı, zamanı söylemeyi, günün tarihini takip etmeyi, notaları, okumayı, yazmayı ve Almancayı öğrettiğini iddia ediyordu. Hans, "eğer ayın sekizinci günü salıya isabet ederse, bir sonraki cuma ayın kaçıncı günü olur?" gibi sorulara toynağını yere vurarak cevap veriyodu. Sorular sözlü olarak sorulabildiği gibi ata yazılı olarak da verilebiliyordu. Sahibi, Hans'la tüm Almanya'yı gezdi ve gösteriler düzenledi.[1]

Hans Almanya'da ve diğer ülkelerde ün kazandı. Bunun üzerine, durumu araştırmak üzere bilim insanlarından oluşan bir Hans Komisyonu kuruldu. Komisyon, 1904 yılında Hans'ın gösterilerinde hiçbir hile yapılmadığı sonucuna vardı ve dosya, karşılaştırmalı biyolog ve psikolog Oskar Pfungst'a devredildi.

Hayvan psikolojisi ve fenomenoloji üzerine çalışmalar yapan ünlü Alman felsefeci Carl Stumpf'un asistanı Oskar Pfungst, 1907 yılında Hans'ı inceledi.[2] Atın gerçekte (zannedilen anlamda) zihinsel işlemler yapmadığını, fakat kendisini izleyen insanların tepkilerindeki küçük değişimler yoluyla beklentilerini algılayarak yanıt verdiğini gösterdi. Pfungst, atın bakıcısının vücut dilindeki istemsiz ipuçlarına tepki verdiğini gösterdi. Bakıcı, bu durumun farkında değildi.[3]

Pfungst, araştırmasında şu yöntemleri denedi:

  1. Hans'ı bakıcısından ve seyircilerden yalıtarak ipucu almasını önlemek.
  2. Soruları bakıcı dışındaki kişilerin sormasını sağlamak.
  3. Atın gözlerini bağlayarak soru soranı görmesini önlemek.
  4. Soru soranın cevabı bilip bilmemesi durumunu kontrollü olarak değiştirmek.

Pek çok deneme sonunda, Pfungst, Hans'ın bakıcı dışındaki kişilere de doğru cevap verebildiğini gösterdi. Bu, hile olasılığını ortadan kaldırıyordu. Ancak Hans, sadece soru soran kişi doğru cevabı biliyorsa cevap verebiliyor, ayrıca soru soranı görmesi gerekiyordu. Bakıcı doğru cevabı bildiğinde, Hans'ın cevapları %89 oranında doğru oluyordu. Ancak bilmediğinde, bu oran %6'ya düşüyordu.

Pfungst olayı dikkatle incelediğinde, atın toynağı yere doğru sayıda vurmaya yaklaşınca, soru soranın duruşunda ve yüz ifadesinde gerilim ifade eden küçük değişimler olduğunu fark etti. Tam doğru sayıda toynak vuruşundan sonra bu gergin ifade yerini rahatlamaya bırakıyordu. Böylece Hans'a durması için gerekli sinyal veriliyordu.

Pfungst'un çalışmasından sonra bu olaya Akıllı Hans etkisi adı verildi. Bu etki, izleyici beklentisinin olaylar üzerindeki etkileri ve hayvan bilişselliği konusundaki araştırmalarda önem taşımaktadır.

Atların, insanların vücut dilindeki nüansları fark edebildiğini ortaya çıkaran Pfungst, deneylere kendisi üzerinde devam etti. Cevabını bilmediği soruları kendisine yönelten kişilere Hans gibi yere vurarak cevap veren Pfungst, vücut dilindeki ipuçlarına dikkat ederek soruların %90'ını bilebildiğini gördü.[4]

Wilhelm von Osten, Pfungst'un bulgularına asla inanmadı ve Hans ile birlikte Almanya'yı gezerek meraklı kalabalıklara gösteriler yapmaya devam etti.

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta Akıllı Hans ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

Kaynakça

  1. ^ "BERLIN'S WONDERFUL HORSE; He Can Do Almost Everything but Talk—How He Was Taught" (PDF). The New York Times. 4 Eylül 1904. 19 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 25 Ağustos 2020. 
  2. ^ Prinz, W. (2006). "Messung kontra Augenschein: Oskar Pfungst untersucht den Klugen Hans". Psychologische Rundschau. 57 (22): 106-111. 
  3. ^ Carroll, Robert Todd (1 Kasım 2015). "Clever Hans phenomenon". The Skepdic's Dictionary. 20 Aralık 2003 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ağustos 2020. 
  4. ^ Pfungst, Oskar (11 Ekim 2010). "The Project Gutenberg eBook of Clever Hans (The Horse of Mr. von Osten)". Gutenberg.org. 21 Aralık 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ağustos 2020. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Avusturya</span> Orta Avrupada bir ülke

Avusturya veya resmî adıyla Avusturya Cumhuriyeti, Orta Avrupa'da denize kıyısı olmayan, dokuz eyaletten oluşan ülke. Batıda Lihtenştayn ve İsviçre, güneyde İtalya ve Slovenya, doğuda Macaristan ve Slovakya, kuzeyde ise Almanya ve Çekya ile komşudur. Avusturya'nın yüzölçümü 83.879 km2dir ve yaklaşık 9 milyonluk bir nüfusa sahiptir. Avusturya Almancası ülkenin resmi dili olsa da, birçok Avusturyalı gayri resmi olarak çeşitli Bavyera lehçelerinde konuşmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Adolf Hitler</span> Nazi Almanyası diktatörü (1933–1945)

Adolf Hitler (Almanca telaffuz: [ˈadɔlf ˈhɪtlɐ],

<span class="mw-page-title-main">Erwin Rommel</span> I. Dünya Savaşı ve II. Dünya Savaşı sırasında görev yapmış Alman komutan

Erwin Johannes Eugen Rommel, II. Dünya Savaşı sırasında Alman Afrika Kolordusu komutanlığını da yapmış olan Alman mareşal. Kuzey Afrika'da İngiliz birliklerine karşı kazandığı başarılar nedeniyle "Çöl Tilkisi" (Wüstenfuchs,

<span class="mw-page-title-main">Platon</span> Antik Yunan filozofu

Platon veya Eflatun, Antik Yunan filozofu ve bilgesi.

<span class="mw-page-title-main">Martin Luther</span> Protestanlık reformunu başlatan Alman rahip, teolog, üniversite profesörü ve yazar (1483–1546)

Martin Luther, Alman keşiş, teolog, üniversite profesörü, Protestanlığın babası ve Lüterciliği yaratan, geliştiren ve yayan kişi. Almanya'da baskılara rağmen Kutsal Kitap'ın Latinceden Almancaya tercüme edilmesinde rol oynamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Moskova Muharebesi</span> Nazi Ordularının Moskova üzerine başlattıkları genel taaruzlar

Moskova Muharebesi veya Moskova Meydan Muharebesi, II. Dünya Savaşı'nın Doğu Cephesi'nde, 1941 yılında Alman ordularının, bir duraklamanın ardından Moskova yönünde yeniden başlattıkları genel taarruzlarıdır. Moskova Muharebesi bazı tarihçiler tarafından II. Dünya Savaşı'nın dönüm noktalarından biri olarak kabul edilmektedir. Sovyet savunması, Hitler'in Barbarossa Operasyonu'nun önemli stratejik hedeflerinden biri olan Moskova'nın ele geçirilmesini engelleyerek savaşın uzamasına ve Barbarossa harekâtının başarısızlıkla sonuçlanmasına neden olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Versay Barış Antlaşması</span> I. Dünya Savaşı sonunda İtilaf Devletleri ile Almanya arasında imzalanan barış antlaşması

Versay Barış Antlaşması, I. Dünya Savaşı sonunda İtilaf Devletleri ile Almanya arasında imzalanan barış antlaşmasıdır. 18 Ocak 1919'da başlayan Paris Barış Konferansı'nda müzakere edilmiş, 7 Mayıs 1919'da son metin Almanlara deklare edilmiş, 23 Haziran'da Alman Parlamentosu'nca kabul edilmiş ve 28 Haziran'da Paris'in Versay banliyösünde imzalanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Theodor W. Adorno</span> Alman filozof ve toplumbilimci (1903 – 1969)

Theodor W. Adorno, , Alman felsefeci, toplumbilimci, bestekâr ve müzikbilimci.

<span class="mw-page-title-main">Joseph Goebbels</span> Alman siyasetçi

Dr. Paul Joseph Goebbels, 1933-1945 yılları arasında Halkı Aydınlatma ve Propaganda Bakanlığı yapmış Alman politikacı ve Nazi Almanyası'nın ikinci şansölyesi. Adolf Hitler'in en yakın arkadaşlarından biri ve en sadık yandaşıydı. Kendisi coşkulu ve enerjik hitabet yeteneği, topluluk önünde konuşma becerisi, sert anti-semitik görüşleri ve kitlesel propagandanın Büyük Yalan olarak bilinen tekniğini kullanmadaki ustalığıyla bilinirdi. Hitler intihar ettikten sonra bir günlüğüne III. Reich'in başına geçmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Saraybosna Suikastı</span>

Saraybosna Suikastı, 28 Haziran 1914 saat 01.15'te Arşidük Franz Ferdinand'a Gavrilo Princip adındaki bir Boşnak Sırp tarafından düzenlendi. Princip, aynı zamanda Muhamed Mehmedbašić, Vaso Čubrilović, Nedeljko Čabrinović, Cvjetko Popović ve Trifko Grabež içeren ve Boşnak Sırp Danilo Ilić ve Kara El adlı gizli cemiyetinin bir üyesi tarafından koordine edilen altı suikastçıdan biriydi. Suikastın siyasi amacı, Avusturya-Macaristan'ın Güney Slav eyaletlerini bir Yugoslavya'da birleştirebilmek için koparmaktı. Suikastçıların bu girişimlerinin nedenleri, daha sonra Genç Bosna olarak bilinen hareketle tutarlıydı. Suikast, Avusturya-Macaristan'ın daha sonra Sırbistan Krallığı'na bir ültimatom vermesi ve kısmen reddedilmesi ile doğrudan I. Dünya Savaşı'na yol açtı. Avusturya-Macaristan daha sonra Sırbistan'a savaş ilan ederek çoğu Avrupa devleti arasında savaşa yol açan eylemleri tetikledi.

<i>Uçan Spagetti Canavarının kutsal kitabı</i> Dini kitap

Uçan Spagetti Canavarının Kutsal Kitabı, Bobby Henderson tarafından yazılmış, Pastafaryanizm isimli dinin kutsal kitabıdır. Uçan Spagetti Canavarı'ndan insanlığa ulaşabilen Sekiz "Eğer Yapmazsanız Çok Memnun Olurum" maddesini içermektedir bu kitap. Akıllı tasarım (AT) girişiminin yanlışlığını ifşa etmek amacıyla kendini göstermeye karar veren Pastafaryanizm isimli dinin kilisesinde paylaşılan inançları içerir. Kitap Altıkırkbeş yayınları tarafından 2010 yılında Türkçeye çevirilmiştir.

"Chosen", The WB kanalında yayınlanan, Joss Whedon tarafından oluşturulan bir fantastik dizi olan Buffy the Vampire Slayer televizyon dizisinin yedinci sezonunun yirmi ikinci ve dizinin final bölümü. Bu bölümden sonra Buffy the Vampire Slayer sona ermiş ve Angel dizisi devam etmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Kuantum mekaniği</span> atom altı seviyede çalışmalar yapan bilim dalı

Kuantum mekaniği veya kuantum fiziği, atom altı parçacıkları inceleyen bir temel fizik dalıdır. Nicem mekaniği veya dalga mekaniği adlarıyla da anılır. Kuantum mekaniği, moleküllerin, atomların ve bunları meydana getiren elektron, proton, nötron, kuark, gluon gibi parçacıkların özelliklerini açıklamaya çalışır. Çalışma alanı, parçacıkların birbirleriyle ve ışık, x ışını, gama ışını gibi elektromanyetik ışınımlarla olan etkileşimlerini de kapsar.

Avusturya Okulu sosyal olguların yalnızca bireylerin motivasyonlarından ve eylemlerinden kaynaklandığı kavramı olan metodolojik bireyciliğe sıkı sıkıya bağlı kalmayı savunan heterodoks bir ekonomik düşünce okuludur. Avusturya Okulu teorisyenleri, ekonomik teorinin yalnızca insan eyleminin temel ilkelerinden türetilmesi gerektiğini savunmaktadır.

Pygmalion etkisi veya Rosenthal etkisi, yüksek beklentilerin belirli bir alanda daha iyi performansa yol açtığına inanılan psikolojik bir olgudur. Efekt, kendi yaptığı bir heykele âşık olan bir heykeltıraş olan Yunan efsanesi Pygmalion'dan veya alternatif olarak psikolog Robert Rosenthal'dan almıştır. Rosenthal ve Lenore Jacobson, kitaplarında, bu fikri öğretmenlerin öğrencilerinin performansını etkileyen öğrencilerin beklentilerine uyguladılar, bu görüş sonraki araştırmalar tarafından kısmen zayıflatıldı.

<span class="mw-page-title-main">20 Temmuz suikast girişimi</span> 20 Temmuz 1944te Führer Adolf Hitlere karşı yapılan suikast ve darbe girişimi

20 Temmuz suikast girişimi ya da Hitler'e suikast girişimi, 20 Temmuz 1944'te Almanya'da Adolf Hitler'e yönelik Schwarze Kapelle üyelerince yapılan suikast ve darbe teşebbüsüdür. Doğu Prusya'da Rastenburg yakınlarındaki Wolfsschanze'de gerçekleştirilen suikast girişiminde komplocular Hitler'i orada düzenlenen bir toplantı sırasında bombalı saldırı ile öldürme girişiminde bulunmuş ve aynı gün Albay Claus von Stauffenberg ile diğer komplocular Berlin'de Hitler'in öldüğünü duyurup daha önceden planlanmış "Valkür" (Walküre) operasyonunu uygulamaya koyarak hükûmeti devirmeyi denemiş, yeni bir hükûmet kurmaya çalışmışlardır. Hitler, başarısız darbe girişiminin ardından komplocuları "suç çetesi" olarak tanımlamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Nazilerden arındırma</span> nazilerden arınma hareketi

Nazilerden arındırma veya denazifikasyon, II. Dünya Savaşı'nın ardından Müttefik Devletler tarafından Alman ve Avusturya toplumlarında uygulanan ve nasyonal sosyalizmin etkisini kültür, toplum, ekonomi, basın, hukuk ve siyaset alanlarından silmek için uygulanan politikaları anlatır. Politika kapsamında sorumlu örgüt liderleri görevden alınmış, ilgili kurumlar kapatılmıştır. Politika, savaşın hemen ardından toplanan Potsdam Konferansı'nda kararlaştırılmıştır. Politika kapsamındaki uygulamalar Soğuk Savaş'ın başlamasıyla beraber fiilen sona erdirilmiştir.

iOS 8 2014 mobil işletim sistemi

iOS 8 Apple Inc. tarafından iOS 7'nin ardılı olarak tasarlanan mobil işletim sisteminin 8. büyük sürümüdür. Apple'ın 2 Haziran 2014 tarihinde WWDC konferansında ilk kez resmi olarak duyurmuş ve 17 Eylül 2014 tarihinde yayınlamıştır. Apple’ın App Store’un çıkışından sonra en büyük sürüm olarak ifade ettiği iOS 8, önceki sürümden farklı olarak sağlık uygulaması, aile paylaşımı, iCloud Drive, mesajlar, fotoğraflar, yeni klavyenin de aralarında bulunduğu 83 yeni özelliğe sahip oldu. Son kararlı 8.4.1 sürümü 13 Ağustos 2015 tarihinde ileri sürülmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Halk Mahkemesi (Almanya)</span>

Halk Mahkemesi, Nazi Almanyası'nda kurulan bir özel mahkemeydi.

The Chase, ITV'de yayınlanan ve Bradley Walsh'un ev sahipliğinde bir İngiliz televizyon yarışması şovudur. Yarışmacılar, nakit para kazanmalarını engellemeye çalışan "kovalayan" olarak bilinen profesyonel bir sınavcıya karşı oynarlar. Kovalayıcılar Mark Labbett, Shaun Wallace, Anne Hegerty, Paul Sinha ve Jenny Ryan. Labbett ve Wallace, seri 1'den bu yana kovalayıcılar, Hegerty seri 2'ye, Sinha 4 seriye ve Ryan da 9 seriye katıldı. Özel bölümler için nadir istisnalar dışında, herhangi bir bölüme yalnızca bir kovalayıcı katılır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.