İçeriğe atla

Aivilik İnuitçesi

Aivilik İnuitçesi
Aivilingmiutut
Ana dili olanlarKanada (Nunavut)
Dil ailesi
Yazı sistemiİnuit hece yazısı
Dil kodları
ISO 639-3
İnuit dilleri coğrafyası

Aivilik İnuitçesi (kendilerince Aivilingmiutut, Inuktitut, Doğu Kanada İnuitçesi Aivilimmiutut ; İngilizce Aivilik, Aivilingmiut, Aivillirmiut, Kangiqłniq,[1] Walrus Inuit), Kanada'nın Nunavut bölgesinde ᓴᒡᓕᖅ (Sagliq/Southampton Island), ᐃᒡᓗᓪᓕᒑᕐᔪᒃ (Igluligaarjuk/Chesterfield Inlet) ve ᑲᖏᖅᖠᓂᖅ (Qangiqłiniq/Rankin Inlet) şehirlerinde Aivilik İnuitleri tarafından konuşulan Doğu Kanada İnuitçesinin Kivalliq-Aivilik grubundan lehçesi.

Diyalekt ve kabileleri

2 alt lehçesi bulunur:[2]

  • Southampton şivesi (İng.Southampton subdialect). Adanın asıl yerlisi olan Sallirmiut İnuitlerinin "oldukça farklı" dilleri hakkında fazla bir şey bilinmez ve konuşanların tamamı 1903 yılında salgın hastalıktan ölünce dilleri ve ayrıcalıklı kültürleri yok olmuş, sonradan burası Aivilik İnuitleri tarafından işgal edilmiştir.
  • Rankin şivesi (İng. Rankin subdialect). Konuşan kabileler: Aivilingmiut, (?) Amitormiut

Nüfus

2001 Kanada İstatistiklerine göre Aivilik İnuitçesi konuşanların sayısı:[3]

Diyalekt(ler) Yerleşim Yetişkin İnuit nüfus (15 yaş ve üzeri) Çok iyi ya da nispeten iyi konuşanların yüzdesi Evde tamamen ya da çoğunlukla konuşanların yüzdesi
Natsilingmiutut/AivilikRepulse Bay 320 100 97
Aivilik/Kivalliq Chesterfield Inlet 190 89 58
Aivilik (hatta Nunavik) Coral Harbour 370 97 89
Aivilik/Kivalliq Rankin Inlet 990 92 63

Kaynakça

  1. ^ "Arşivlenmiş kopya". 11 Aralık 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Aralık 2012. 
  2. ^ "Arşivlenmiş kopya". 17 Ocak 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Aralık 2012. 
  3. ^ Shelley Tulloch (2005), Aulapkainahuarniq Inuit Uqauhiinnik Nunavunmi ᐃᓄᐃᑦ ᐅᖃᐅᓯᖕᒋᑦ ᐊᔾᔨᐅᓇᖏᑦᑐᑦ ᓄᓇᕗᒻᒥ Preserving Inuit Dialects in Nunavut[], research report. Prepared for the Office of the Languages Commissioner of Nunavut Iqaluit, Nunavut, January 2005

Bibliyografya

  • L.-J. Dorais (1976), Aivilingmiut Uqausingit. The Aivilik Inuit Language. Le Parler Inuit Aivilik. Québec: Association Inuksiutiit Katimajiit, 1976
  • Alex Spalding (1982), Inuktitut dictionary by Themes (Aivilik dialect), Dept. of Indian and Northern Affairs, Ontario, 1982

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">İnuit halkları</span> “İNUİT" bir halk topluluğunun ismi

İnuit halkları, Arktik bölgede, Alaska, Kanada ve Grönland'da yaşayan Eskimoların ayrıldığı iki ana koldan biri. Diğer kol Yupik halklarıdır.

<span class="mw-page-title-main">Eskimo - Aleut dilleri</span>

Eskimo - Aleut dil ailesi, Grönland, Kanada, Alaska ve Sibirya'nın belli bölgelerinde konuşulan dillerdir. Eskimo - Aleut halklarının ana dilleridir.

<span class="mw-page-title-main">İnuitler</span> Halk

İnuitler ya da Kanada İnuitleri, Kanada'nın Kuzey Kanada denen bölümünde yaşayan İnuit kolundan Eskimo halklarının ortak adı. Alaska Yerli Dil Merkezine göre 30.500 kişilik nüfustan 24.500 kadarı anadillerini konuşabiliyor.

<span class="mw-page-title-main">Batı Kanada İnuitleri</span>

Batı Kanada İnuitleri, Kanada'da Kuzeybatı Toprakları'nda ve birazı da Yukon'da yaşayan İnuitlerin bir kolu.

<span class="mw-page-title-main">Batı Kanada İnuitçesi</span>

Batı Kanada İnuitçesi, Kanada'da Batı Kanada İnuitleri tarafından konuşulan İnuit dilleri kolundan bir Eskimo dili.

<span class="mw-page-title-main">Doğu Kanada İnuitçesi</span>

Doğu Kanada İnuitçesi, Kanada'da Doğu Kanada İnuitleri tarafından konuşulan İnuit dilleri kolundan bir Eskimo dili.

<span class="mw-page-title-main">Nunatsiavut İnuitçesi</span>

Nunatsiavut İnuitçesi ya da Labrador İnuitçesi, Kanada'da yaşayan Nunatsiavut İnuitleri (Nunatsiavummiut) tarafından konuşulan İnuit dilleri kolundan Doğu Kanada İnuitçesinin bir lehçesidir. Nunavik-Nunatsiavut lehçe grubunda sınıflandırılır.

Utkuhiksalik İnuitçesi, Kanada'da Nunavut bölgesinde Batı Kanada İnuitlerinden Utkuhiksalik İnuitleri tarafından konuşulan Batı Kanada İnuitçesinin Natsilik İnuitçesi lehçesinin bir alt lehçesidir ve İnuit hece yazısı ile yazılmaktadır. Eskiden Nunavut'taki Utkuhiksalik bölgesinde konuşulurken, şimdi Kanada anakarasındaki Uqsuqtuuq ve Qamani'tuaq yörelerinde konuşulmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Aivilik İnuitleri</span>

Aivilik İnuitleri ya da Aivilingmiutlar, Kanada'nın Nunavut bölgesinde anakaranın doğu kıyılarında ve Southampton Adasının kuzey yarısında yaşayan Kanada İnuitlerinden Eskimo halkı. Doğu Kanada İnuitçesi içinde sınıflandırılan dilleri Aivilik İnuitçesi (Aivilingmiutut) olup Kivalliq-Aivilik üst grubunda ele alınır. İglulik İnuitleri kültür grubunda yer alırlar; fakat, dilce en yakın akrabaları olan Kivalliq İnuitleri bu grupta değil Rengeyiği İnuitleri kültür grubundandır.

<span class="mw-page-title-main">Kivalliq-Aivilik İnuitçesi</span>

Kivalliq-Aivilik , Kanada'nın Nunavut bölgesinde konuşulan Kivalliq İnuitçesi ile Aivilik İnuitçesinin oluşturduğu lehçe birliği.

<span class="mw-page-title-main">Kivalliq İnuitçesi</span>

Kivalliq İnuitçesi, Kanada Nunavut'ta Kivalliq Bölgesinde yaşayan Kivalliq İnuitleri tarafından konuşulan Doğu Kanada İnuitçesi içinde Kivalliq-Aivilik grubunun lehçesi. Batı Kanada İnuitçesine yakınlaşan yönleri bulunur ve bazen onun lehçesi olarak da sınıflandırılır.

<span class="mw-page-title-main">Kivalliq İnuitleri</span>

Kivalliq İnuitleri ya da Kivallirmiutlar, Kanada'nın Nunavut bölgesinde anakaranın doğu kıyılarında, Hudson Körfezinin batısında yaşayan Kanada İnuitlerinden Eskimo halkı. Doğu Kanada İnuitçesi içinde sınıflandırılan dilleri Kivalliq İnuitçesi (Kivallirmiutun) olup Kivalliq-Aivilik üst grubunda ele alınır. Rengeyiği İnuitleri kültür grubunda yer alırlar; fakat, dilce en yakın akrabaları olan Aivilik İnuitleri bu grupta değil İglulik İnuitleri kültür grubundandır.

<span class="mw-page-title-main">Nunavut İnuitleri</span>

Nunavut İnuitleri, Kanada'nın Nunavut özerk bölgesinde yaşayan İnuitleri topluca nitelemek için kullanılan ad. Dil temelli sınıflandırmaya göre Nunavut'un asıl ahalisi Doğu Kanada İnuitleri ile esas olarak Kuzeybatı Topraklarının ahalisi olan Batı Kanada İnuitleri olmak üzere iki ana grup olarak ele alınır. Her iki grubun dili de, Doğu Kanada İnuitçesi Inuktitut, Batı Kanada İnuitçesi ise Inuinnaqtun adı altında Nunavut'un resmi dilleridir.

Natsilik İnuitçesi ya da Netsilik İnuitçesi, Kanada'da Nunavut özerk bölgesinde yaşayan Batı Kanada İnuitlerinden Natsilik İnuitleri tarafından konuşulan Batı Kanada İnuitçesinin bir lehçesidir ve İnuit hece yazısı ile yazılsa da yazı dili değil konuşma dilidir. Nunavut'taki resmi diller arasında yer almaz.

Nattilik İnuitçesi ya da Asıl Natsilik İnuitçesi, Kanada'da Nunavut bölgesindeki Nattilik yöresinde, Taloyoak ve Repulse Bay civarında Batı Kanada İnuitlerinden Nattilik İnuitleri tarafından konuşulan Batı Kanada İnuitçesinin Natsilik İnuitçesi lehçesinin bir alt lehçesidir ve İnuit hece yazısı ile yazılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">İnuinnaq İnuitçesi</span>

İnuinnaq İnuitçesi ya da İnuinnait İnuitçesi, Kanada'da Kuzeybatı Toprakları ile Nunavut özerk bölgesinde yaşayan Batı Kanada İnuitlerinden İnuinnait İnuitleri tarafından konuşulan Batı Kanada İnuitçesinin bir lehçesidir ve Kuzeybatı Topraklarında Latin alfabesi ile Nunavut'ta İnuit hece yazısı ile yazılmaktadır. Kuzeybatı Topraklarının 11 resmî dilinden ve Nunavut'ta ise 4 resmî dilden biridir.

<span class="mw-page-title-main">Nunavik İnuitçesi</span>

Nunavik İnuitçesi ya da Nunavimmiut İnuitçesi, Kanada'da Québec eyaletinin özerk Nunavik ilçesi ile Nunavut eyaletinin Sanikiluaq adasında yaşayan Nunavik İnuitleri (Nunavimmiut) tarafından konuşulan Doğu Kanada İnuitçesinin bir lehçesidir. Nunavik-Labrador lehçe grubunda sınıflandırılır. Kanada 2001 nüfus sayımına göre Nunavik'teki 12.000 kişilik etnik nüfustan % 90 kadarı ana dillerini konuşabiliyor. İnuit hece yazısı ile yazılır. Güney Qikiqtaaluk (Baffin) İnuitçesine benzer. Fakat, idari olarak Nunavut'tan ayrı olması ayrışmayı körüklemektedir.

<span class="mw-page-title-main">Qikiqtaaluk İnuitçesi</span>

Qikiqtaaluk İnuitçesi ya da Baffin İnuitçesi, Kanada'nın Nunavut bölgesinde Baffin Adası başta olmak üzere Qikiqtaaluk Bölgesinde konuşulan Kuzey Qikiqtaaluk İnuitçesi ile Güney Qikiqtaaluk İnuitçesinin oluşturduğu lehçe birliği.

<span class="mw-page-title-main">Rengeyiği İnuitleri</span>

Rengeyiği İnuitleri ya da Rengeyiği Eskimoları, Kanada anakarasının doğu kıyılarında, Hudson Körfezinin batısında Nunavut bölgesinin Kivalliq Bölgesi denen kısmında yaşayan Kanada İnuitlerinden Eskimo halkı ve Kivalliq İnuitleri ile Utkuhiksalik İnuitlerinin oluşturduğu kültür grubu. Merkezi Kanada İnuitleri üst kültür grubunda ele alınırlar. Batı Kanada İnuitçesi içindeki Utkuhiksalik İnuitçesi lehçesini konuşanlar hariç diğerleri Doğu Kanada İnuitçesi içinde sınıflandırılan Kivalliq İnuitçesi konuşurlar. Adları tuktu dedikleri çorak rengeyiği alt türünden rengeyiği avcılığı yapmalarından ileri gelir. "Caribou Eskimo" adını ilk kez Danimarkalı Kutup kâşifi ve antropolog Knud Rasmussen beşinci Thule keşif gezisinde (1921-24) kullanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Merkezî Kanada İnuitleri</span>

Merkezi Kanada İnuitleri ya da Merkezî İnuitler veya Merkezi Eskimolar, Kanada'nın Kuzeybatı Toprakları ile Nunavut topraklarında yaşayan Kanada İnuitlerinden Eskimo kültür grubu.