İzmir, Türkiye'de Ege Bölgesi'nde yer alan ve İzmir ilinin merkezi olan şehirdir. Ülkenin nüfus bakımından en kalabalık üçüncü şehridir. Ekonomik, tarihî ve sosyo-kültürel açıdan önde gelen şehirlerden biridir.
Aiolis, Batı Anadolu'nun kabaca kuzey bölgesinin antik adı.
Aigai, Manisa ilinin Yunusemre ilçesinde Köseler Köyü'nün 2 km güneyindeki Yunt Dağlarının tepelerinden birisi olan Gün Dağı'nın zirvesinde kurulmuş olan, kısmen ayaktaki harabelerden ibaret bir antik kenttir. Nemrut Kale adıyla da bilinir. Tüm Aiolis bölgesinin en sağlam kalmış kentidir. Denizden 365 metre yüksekliktedir ve çevresi, yüksekliği 1500 metreyi bulan surlarla çevrilidir.
Leukai antik kenti, Günümüzde İzmir İl sınırları içindeki Çamaltı Tuzlası, Üçtepeler mevkiinde yer almaktadır.
İyonya, Anadolu'da bugünkü İzmir ve Aydın illerinin sahil şeridine Antik Çağ'da verilen addır. Dor istilası sonucu Yunanistan'dan kaçan Akalar tarafından Ayvalık, Efes, Foça, İzmir, Kuşadası, Milet ve Milas çevresinde kurulmuşlardır. Dünyanın yedi harikası arasında gösterilen Efes Artemis Tapınağı İyonyalılar döneminde inşa edilmiştir.
Edremit Körfezi, Anadolu'nun Ege Denizindeki en kuzey körfezi ve aynı zamanda körfez kıyısını oluşturan Kaz Dağı ve Madra Dağları arasında kalan bölgeye verilen isim. Papalina avcılığı ve zeytinyağı üretimiyle bilinir. Kıyı şeridi yazlık tipi konutlarla çevrilmiştir. Adını, bölgenin en büyük yerleşim yeri olan Edremit'ten alır.
Biga Yarımadası, antik ismiyle Troas ya da Troad, Çanakkale Boğazı'nın ikiye böldüğü Anadolu ve Rumeli bağlantısının doğu kısmıdır. Boğazın kuzeyinde Gelibolu Yarımadası, güneyinde ise Biga Yarımadası yer alır. Bugün Çanakkale ilinin topraklarının bütünü Biga Yarımadası'nı oluşturur. Bölge adını Cumhuriyet Dönemi'nde önce bölge merkezi olan fakat günümüzde Çanakkale'nin ilçesi olan Biga'dan almıştır.
Eski İzmir (Smyrna) kenti, körfezin kuzeydoğusunda yer alan ve yüzölçümü yaklaşık yüz dönüm olan bir yarım adacık üzerinde kurulmuştu. Sonraki yüzyıllar boyunca Meles Çayı'nın ve bugünkü Yamanlar Dağı'ndan gelen sellerin getirdikleri mil ile bugünkü Bornova ovası oluştu ve yarım adacık, bir tepe hâline dönüştü. İzmir'deki ilk yerleşim yeri olarak tespit edilen Bayraklı/Tepekule Höyüğü'nün çevresi 1955 yılından beri yoğun bir gecekondu bölgesidir. Buradaki ilk kazılarda Türk Tarih Kurumu ile Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü'nün (o zamanki adıyla Eski Eserler ve Müzeler Genel Müdürlüğü) büyük katkıları olmuştur. Günümüzde bu höyüğün üzerinde TEKEL Genel Müdürlüğü'nün İzmir Şarap ve Bira Fabrikası'na ait numune bağı bulunmaktadır.
Smirni, İzmir sınırları içinde iki farklı konumda yer alan tarihî kentler. Körfezin kuzeydoğusunda yer alan ve yüzölçümü yaklaşık yüz dönüm olan bir adacık üzerinde kurulmuştu.
Larissa, Pelasgların ve bazı Anadolu halklarının dilinde "duvar, kale, müstahkem mevki" anlamları içeren bir sözcük olup, birden fazla yerin adıdır:
Atarneus, Batı Anadolu'da, Ege Kıyılarına yakın, bir antik çağ kentidir. Günümüz Dikili kentinin kuzey batısında, Midilli adasının karşısındadır. Bulunduğu bölgeye antik çağda Aiolis deniyordu.
Gryneion, Gryneia, Türkiye'nin İzmir ilinin Aliağa ilçesi sınırları içinde bulunan Yenişakran beldesi yakınlarındaki bir antik kenttir. Çandarlı Körfezi kenarındadır. 12 büyük Aiol kentinden biri sayılır. Kentin, denize bir dil gibi uzanan yarımadası üzerinde tanrı Apollon'un tapınağı vardı. Gryneion önemli bir kehanet merkeziydi.
Myrina İzmir'in Aliağa ilçesi yakınlarında bulunan bir antik kenttir. Antik adı Pytikos ya da Titnaios olan ve Çandarlı Körfezi'ne dökülen Güzelhisar çayının ağzındadır. Tarihçi Heredotos'a göre Gryneion'un 40 stadia güneyindedir. 12 büyük Aiol kentinden biri olarak anılır.
Kyme,, Antik Çağ'da Aiolis denilen bölgedeki Aiol kentlerinden biridir. Günümüzde Türkiye'nin İzmir ili Aliağa ilçesi yakınlarında yer almakta olup kıyısında bulunduğu küçük körfez, Nemrut Körfezi olarak adlandırılmaktadır. Ünlü antik çağ coğrafyacısı Strabon yerleşimi; Larissa (Aiolis)'dan 70 stadia, Myrina (Mysia)'dan 40 stadia uzaklıkta tarif etmiştir.
Larissa, Larisa Frikonis veya daha eski kaynaklarda çoğu kez Larisa, İzmir'in Menemen ilçesi, Buruncuk köyü yakınında bir antik kenttir. Ege Bölgesi'nin en eski kentlerinden biridir. Bir Helen boyu olan Aiollerin doğu Ege kıyısındaki on iki kentinden biri sayılır.
Aigiroessa, İzmir'in Kavaklıdere köyünde bulunan, Herodot tarihinde kendi aralarında kurdukları birlikle tanınan 12 Aiol kentinden biridir. Kentin adı Hellen dilinden gelmekte olup, “Kara kavağı bol olan yer” demektir. Prof. Bilge Umar Aigiroessa adının Aiga sözcüğüyle bağlantısına dikkatimizi çekerek, yer adının Anadolu halkı olan Luvi’lerden devşirilerek Hellen ağzında bugüne aktarılmış olabilir demektedir. Avusturyalı diplomat Anton Prokesch von Osten 1825 yılında Bornova-Kemalpaşa arasındaki Kavaklıdere köyünde bulunan kent kalıntılarına istinaden buranın Aigiroessa Antik Şehri olduğunu ileri sürmüştür. Günümüzde bu kalıntılar tespit edilemese de, kentin yeri olarak Kavaklıdere köyü yakınları kabul edilmiştir.
Çandarlı Körfezi, Türkiye'nin Ege Denizindeki kuzeyden güneye doğru sıralanan 3. körfezidir. Tamamı İzmir il sınırları içinde yer alan körfez aynı zamanda Aiolis bölgesinin merkezidir. Hem Aiol birliğinin başkenti Kyme hem de 12 şehirden oluşan birliğin dini merkezi olan Apollon Tapınağının bulunduğu Gryneion körfez kıyısındadır. Bakırçay bu körfeze dökülür.
Dor istilası, MÖ. 13 yüzyılın sonları ile MÖ. 12. yüzyılın başlarında Yunanistan’ın Dorlar tarafından dalgalar halinde istila edilmesidir. Dorlar’ın Yunanistan’a nereden geldikleri, dolayısıyla önceki yurtlarının neresi olduğu ve göç nedenleri halen bilinmemektedir. En olası görüş, Orta Avrupa’dan, muhtemelen günümüz Polonya’sından göçe başladıkları, burada Keltler’in, İliryalılar’ın, Daçyalılar’ın ve Traklar’ın komşuları oldukları yönündedir.
Myus, Aydın'nın Söke Ovası'nda, tarihi Karya bölgesinde yer alan bir Antik Yunan kenti. Yerleşke, İyon Birliği'ni oluşturan 12 İyon kentinden biridir. Ayrıca, Miletus ve Priene ile birlikte İyonca alt lehçesini konuşan üç şehirden biriydi. Bu üç şehir de Anadolu'nun batı kıyısının ortasında, Maeander Nehri'nin ağzına yerleştirilmiş İyon kolonileriydi.
Pitane antik kenti, İzmir ili Dikili ilçesi Çandarlı mahallesi içinde kalan Antik çağ'da Aiolis bölgesi antik kent yerleşimlerinden biridir. İzmir şehir merkezine 95 km uzaklıkta, Dikili ilçesi sınırları içinde yer alan Pitane antik kenti, Aiolis kentlerinin kuzeyinde kalan Hemeros'un kitaplarında bahsettiği 12 Aiol antik kentinden birisi olarak tarih sayfalarında yerini almıştır.
