İçeriğe atla

Ainos

Koordinatlar: 40°44′K 26°04′D / 40.733°K 26.067°D / 40.733; 26.067
Ainos
Ainos ören yeri
KonumTürkiye Edirne, Enez
BölgeTrakya
Koordinatlar40°36′7″K 26°7′36″D / 40.60194°K 26.12667°D / 40.60194; 26.12667
TürYerleşim
Tarihçe
KuruluşMÖ.6.yüzyıl
Kültür(ler)Klasik Arkaik, Hellenistik Dönem
Sit ayrıntıları
Buluntu(lar)Sur, kale, nekropol, seramik parçaları, konut alanları, nekropol, Hermes portresi,
ArkeologlarProf.Dr.Afif Erzen, Prof.Dr.Sait Başaran

Ainos, Marmara Bölgesi'nde günümüz Enez ilçesi yakınlarındaki bir Antik Yunan kentidir. Yerleşim Saros Körfezi'nin [not 1] batısında, Meriç nehri ağzının güneyindedir. Orta Miyosen'de oluşmuş bir yarımada kıyısında kurulmuş olan kent bugün kıyıdan 3,5 km içeride kalmıştır. İki limanı olan kentin bu limanları, Meriç'in yığdığı alüvyonlarla, günümüzde Dalyan ve Taşaltı gölleri olarak bilinen iki göl haline gelmiştir.[1]

Ören yeri

Antik yerleşimin bugünkü adı Enez olan Ainos, Saros (Melas) Körfezi'nin batısında, Sarpedon Burnu'ndan sonra, Meriç (Hebros) nehrinin denize döküldüğü ağzın güneyindedir. antik tarihçiler Homeros, Iliada, Herodotos ve Plinius, Thrak dilinde bria sözcüğünün polis anlamına geldiği ve Ainos'un Thrakia'nın efsanevi kralı Poltys'in adından dolayı bir zamanlar Poltyobria olarak adlandırıldığı bilinmektedir.[2] Yerleşme, yerli Apsinthii boyunun toprakları üzerinde yer alıyordu. Plinius ise bu yörenin önceleri Kikon boyuna ait olduğunu bildirmektedir Ainos'un kuruluşuna ve konumuna ait bilgilere antik kaynaklarda ayrıntılı olarak değinilmiştir.[2][3]

Konumu ve Çevresel Özellikleri

Antik kent yerleşimi, konum ve çevresel özellikleri hakkında en net bilgiler Prof.Dr.Sait Başaran'a göre, antik yerleşim deniz seviyesinden 25 m yükseklikte, Orta Miyosen'de oluşmuş bir yarımadanın üzerinde kurulmuş olmakla birlikte, deniz seviyesinden günümüzde 3500 m uzaklaşmış durumda olduğu tespit edilmiştir. Denizden çok kolay ulaşılabilen yarımadanın güney ve batısında iki liman bulunmaktaydı.[2] Meriç nehrinin taşıdığı alüvyonlarla denizden kopan bu limanların kalıntısı olarak günümüze Dalyan ve Taşaltı gölleri kalmıştır. Antik tarihçi yazar Herodotos, Melas'ı (Kavak Suyu) geçip batıya yönelerek Aiol kenti Ainos'a ve Stentoris (Gala) Gölü'ne ulaşılacağını söyler.Strabon ise, Ainos MÖ VII. yüzyılda, önce Thrakia Khersonesosu'ndan gelen Alopekonnesoslular, sonra da Mytilene ve Kymeliler tarafından yerleşim görmüştür.[2][3]

Ainos Kalesi

Antik Sikkeleri

Ainos [Αίνος Θράκης] antik kentinin sembolü keçi figürüdür. Ainos [Αίνος Θράκης] antik kentinde darb edilen antik sikkelerin ön yüzünde, pagan inancına mensup tanrıların habercisi olan Hermes tasvirleri yer almaktadır. Arka yüzlerde ise Ainos [Αίνος Θράκης] antik kentinin sembolü olan dağ keçisi ve AINI - AINION lejantları görülmektedir. Diobol kategorisinde olan antik sikkelerin arka tiplerde Tanrı Hermesin altından asası Caduceus tasvirleri ile birlikte AI lejantları görülmektedir. Ainos [Αίνος Θράκης] antik kenti Antik çağdaki en önemli limanlardan biriyken, günümüzde kıyıdan yaklaşık 5 km içeride bulunmaktadır.

Kazılar

Yerleşimde ilk kazılar Afif Erzen başkanlığındaki bir ekip tarafından 1971-72 yıllarında yapılmıştır. Kazı çalışmalarına 1979 yılında yeniden başlandı. Sait Başaran'ın 1994 yılında başkanlığını üstlendiği kazılar günümüze kadar sürdürülmektedir.[3][4]

Tabakalanma

Tabakalanma konusu 1971-1994 yılları arasındaki kazılarda şekillenmiş olup, bunlar beş yapı katı (kültür tabakası) olarak tanımlanmıştır.

  • I. yapı katı, Trak yerleşimleri,
  • II. yapı katı, Aiol (Yunanca: Αἰολεῖς) yerleşmeleri,
  • III. yapı katı, Roma Dönemi,
  • IV. yapı katı, Bizans Dönemi,
  • V. yapı katı, Osmanlı Dönemi[3]

Buluntular

Mimari

Aiol kültür tabakasında, bütün olarak kalkerden oluşmuş kaya içine oyulmuş dikdörtgen bir yapı ortaya çıkarılmıştır. Duvarların üst kısmında ahşap kiriş yuvaları oyulmuş olan yapı 4,8 X 2,5 boyutlarında olup yaklaşık 3 metre yüksekliktedir. Buradan batıya doğru, şarap dinlendirme mahzenlerine[5] inen galeriler yine kayaya oyulmuştur. Ayrıca büyük bir tapınağa ait olan Aiol sütun başlıklarına rastlanmıştır.[3]

Diğer buluntular

Ainos'un MÖ 6. yüzyıl başlarından başlayarak Attika etkisinde kaldığı bu yüzden bu bölgede imal edilmiş seramikler giderek artmıştır. MÖ 5. ve 4. yüzyıllara ait bronz sikkeler de buluntular arasındadır. Bulunan mühürlü amforalar, Ainos'un MÖ 5. yüzyıldan itibaren Taşoz Adası'ndan şarap ithal ettiğini göstermektedir.[3]

Değerlendirme

Kazılarda elde edilen bulgulara göre Ainos'da bir Dionisos kültü varlığı düşünülmektedir.[3] Yerleşim MÖ 4. bine kadar uzanan bir iskan göstermektedir. Fakat MÖ 7. yüzyıldan itibaren gerçek bir şehir devleti karakteristiğine bürünmüştür.[3] Yakın civarda bilinen en eski yerleşme Enez ilçesinin hemen yanındaki Neolitik Çağ yerleşmesi olan Hoca Çeşme Höyüğü'dür.[5]

Tarih

Ainos, Salamis, Plataia ve Mykale savaşlarındaki (MÖ 480-479) Grek zaferleri ardından Attik Delos Birliği'ne katılmıştır. Bu ittifak, Ainos zanaatlerinde Attika etkisini artırmış, hatta Atina ile rekabet edecek duruma gelmiştir.[3] Ünlü coğrafyacı Strabon bölge ile ilgili yazılarında Thrakia'nın Haimos dağlarına kadar uzandığını Hebros ırmağı,Thrakia ile Mekadonya arasındaki sınırı oluşturduğundan bahseder.[6][7]

Yerleşim

Ainos Kuzeyde Karadeniz, Güneyde Ege, Doğuda Marmara denizi Batıda ise Makedonya ile sınır oluşturmaktadır. Bir kıyı kenti olan Enez-Ainos orta Miyosende kuzey Ege kıyısındaki yarım ada üzerinde Meriç (Hebros) Irmağının döküldüğü yerde kurulmuş olması Irmak üzerinden karşı kıyı ile alışverişin önemini vurgulamaktadır. Bölgedeki kıyı hareketliliği Ainos yerleşkesi açısından önem teşkil ettiği görülmektedir.[8][9]

Notlar

  1. ^ Antik Dönem adı Melas Kolpos. (Richard J. A. Talbert, Map-by-map directory)

Kaynakça

  1. ^ "TAY – Yerleşim Ayrıntıları". 29 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Şubat 2020. 
  2. ^ a b c d GÜN, Tekin (2009). Ainos Antik Kent, 2009 Belgesel Film Çalışması Araştırmaları. Sivil Gündem Platformu / Fark Yaratanlar (2021). ss. 1,8. 28 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ekim 2021. 
  3. ^ a b c d e f g h i "TAY Yerleşme Dönem Ayrıntıları". 13 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Şubat 2020. 
  4. ^ ERZEN, Afif (1982). İsmail KAYGUSUZ-Ainos yazıtları. 1982, Güneydoğu Avrupa Araştırmaları Dergisi). ss. 276,284. 28 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ekim 2021. 
  5. ^ a b "Türk Tarih Kurumu". 29 Ağustos 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Şubat 2020. 
  6. ^ "Ainos Antik Kenti-Enez". Araştırma yazısı,Yönetmen Tekin Gün. Mootol,Kültür Sanat.Haziran 2015. 22 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  7. ^ BAŞARAN, Sait (2000). Pişmiş toprak ve cam eserlerin konservasyon/restorasyonu. Türk Tarih Kurumu Kütüphanesi. ss. 6,12. ISBN 9757783110. 
  8. ^ "Ainos Antik Kenti-Enez". Araştırma yazısı,Yönetmen Tekin Gün. Mootol,Kültür Sanat-Haziran 2015. 22 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  9. ^ BAŞARAN, Sait (2011). Enez (Edirne)- Eski eserler. Türk Tarih Kurumu Kütüphanesi. ss. 1,9. ISBN 9786056243004. 

İlgili Araştırma Makaleleri

Traklar, Antik Çağ'da günümüzdeki Doğu Trakya, Bulgaristan ve Kuzey Yunanistan'da yaşamış, MÖ 4. yüzyılda Büyük İskender'in, topraklarını ele geçirmesiyle asimile olmuş bir kavimdir. Trakça ve izole bir dil konuşmuş kavim, Herodot'a göre Hindulardan sonra dünya üzerindeki en kalabalık halk idiler.

<span class="mw-page-title-main">İskender</span> MÖ 336–323 yılları arasındaki Makedonya kralı

İskender, asıl adıyla III. Aleksandros veya yaygın adıyla Büyük İskender, Yunan Antik Makedonya Krallığı'nın M.Ö. 336–323 yılları arasındaki kralıdır. M.Ö. 356 yılında Pella'da doğdu ve 20 yaşında babası II. Filip'in yerine tahta geçti. İktidarının uzun yıllarını Güneybatı Asya ve Kuzeydoğu Afrika'da eşi benzeri görülmemiş büyük askerî seferlerle geçirdi ve 30 yaşına geldiğinde Yunanistan'dan Kuzeybatı Hindistan'a kadar uzanan antik dünyanın en büyük imparatorluklarından birini oluşturdu. Hükümdarlığı süresince girdiği hiçbir muharebede yenilmeyen Büyük İskender, pek çok uzman kişi tarafından tarihin en başarılı askerî komutanlarından birisi olarak kabul edilir.

<span class="mw-page-title-main">Enez</span> Edirnenin ilçesi

Enez, Türkiye'nin Edirne ilinin bir ilçesi, aynı zamanda ilçenin merkezinde yer alan kasaba. Enez ilçesinin 21 km kuzeyinde İpsala, 60 km doğusunda Keşan ilçesi, güneyde ve batıda Ege Denizi ve Yunanistan ile mülki ve millî sınır ile çevrilmiş olup, Meriç nehrinin denize döküldüğü Ege'nin Kuzey sahilinde bir yarımada üzerinde yer almaktadır. İlçe, toplamda 30 km deniz, 44 km mülki sınırlara sahiptir. Enez ilçesinin bölgesinin toplam nüfusu 2011 sayımına göre 11.066 olup, yüzölçümü 473 km2'dir.

<span class="mw-page-title-main">Kaunos</span> Karya bölgesinde bir antik kent

Kaunos Antik Anadolu'nun Karya bölgesinde yer alan antik bir kenttir. Muğla'nın Köyceğiz ilçesine bağlı Çandır Mahallesi sınırları içerisinde yer alır. Kaunos Kaya Mezarları en rahat Muğla'nın Ortaca ilçesine bağlı Dalyan mahallesinden görülmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Faselis</span> Likyada bulunan antik Yunan ve Roma kenti

Faselis ya da Phaselis , Likya'da bulunan antik Yunan ve Roma kentidir. Günümüzde Antalya'nın Kemer ilçesi yakınlarındadır. Faselis, tarihî özelliklerinin yanında plajlarıyla da bir deniz turizmi alanı işlevi görmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Aspendos</span> Antalya-Serik ilçesine bağlı olan Belkıs köyü sınırları içerisinde bulunan antik kent.

Aspendos veya Belkıs, Antalya ili Serik ilçesinde bulunan Belkıs köyünde yer alan antik tiyatrosuyla meşhur bir antik kenttir. Pamfilya'nın en zengin şehirlerinden birisidir.

<span class="mw-page-title-main">Aigai</span>

Aigai, Manisa ilinin Yunusemre ilçesinde Köseler Köyü'nün 2 km güneyindeki Yunt Dağlarının tepelerinden birisi olan Gün Dağı'nın zirvesinde kurulmuş olan, kısmen ayaktaki harabelerden ibaret bir antik kenttir. Nemrut Kale adıyla da bilinir. Tüm Aiolis bölgesinin en sağlam kalmış kentidir. Denizden 365 metre yüksekliktedir ve çevresi, yüksekliği 1500 metreyi bulan surlarla çevrilidir.

<span class="mw-page-title-main">VI. Mithridatis</span>

VI. Mithridatis veya Mithridatis Eupator veya Büyük Mithridatis, Pontus kralı olarak Anadolu'da MÖ 120 - MÖ 63 yıllarında hüküm sürdü.

<span class="mw-page-title-main">Sardis</span> Türkiyede bir antik kent

Sardis, Manisa'nın Salihli ilçesine bağlı Sart kasabası yakınlarında bulunan ve Lidya (Lydia) devletine başkentlik yapmış antik kent. MÖ 1300'de kurulup MS 1200'de yıkılmıştır. Salihli merkezine 9 km, İzmir'e 82 km uzaklıkta olup, İzmir-Ankara karayolunun iki yanına yayılmıştır.

Semuncia Roma Cumhuriyeti dönemin de basılan bronze bir Antik Roma sikkesi olup, 1/24 as değeriyle Cumhuriyette basılan en değersiz dökme sikkedir. Önyüzünce tanrı Merkür büstü ve meşe palamudu, arka yüzünde ise gemi pruvası ya da "caduceus" en çok kullanılan figürlerdir. M.Ö. 210 da denarius ve as'ın değerleri düşürülene kadar basılmaya devam edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Apameia Kibotos</span>

Apameia Kibotos – öncesi Kibotos, Afyonkarahisar ilinin bugünkü Dinar ilçesinde bulunan bir antik kent. Daha önceki adı Kelainai'dir. Antik Roma döneminde Pameia Kibotos adını almıştır. Şehir MÖ 6. yüzyıldan itibaren önemli bir merkez olmuştur. Efes'ten sonra ikinci büyük kent olduğu bilinmektedir. Anıtsal yapıtlardan olan stadyum ve tiyatro kısmen özelliğini koruyarak kalmıştır. Efes'le birlikte bastırdığı bronz sikkeler de vardır. Yarı özerk olarak imparator adına sikkeler bastırmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Metropolis (antik kent)</span>

Metropolis, kuruluşu günümüzden yaklaşık 5000 yıl öncesine dayanan, İzmir'in Torbalı ilçesinin 5 km güneybatısında bulunan bir antik kenttir.

<span class="mw-page-title-main">I. Attalos</span>

I. Attalos Soter ) ("Soter"=Kurtarıcı) (d. M.Ö. 269 Pergamon (günümüzde Bergama - ö. M.Ö. 197, Pergamon Pergamon Krallarından Attalos Hanedanı'nin üçüncü üyesi olarak M.Ö. 241– MO 197 yılları arasında hüküm sürdü.

<span class="mw-page-title-main">Kizikos</span> Türkiyenin Balıkesir ili sınırları içinde, Kapıdağ Yarımadasının güneyinde yer alan Mysia antik kenti

Kizikos, günümüz Erdek ilçesi yakınlarında, Marmara Denizi kıyısındaki Misya antik kentidir. Aslen Marmara Denizi'nde bir ada olduğu söylenen ve eskiden anakaraya ya yapay yollarla bağlanan klasik dönemde Arctonnesus adıyla anılan bugünkü Kapıdağ Yarımadası'nın güney kıyı tarafında bulunuyordu.

<span class="mw-page-title-main">Gambrion</span> İzmirde antik kent

Gambrion - Gambreio - Gambrium - Cambre İzmir ili Kınık İlçesi sınırları içindeki Poyracık yerleşiminin yaslandığı Hisarlık Tepesi'nin üstünde kurulmuş bir antik kenttir. Adından, MÖ 399 yılında yöreye ilişkin bilgiler veren Ksenofon'un Onbinlerin Dönüşü adlı eserinde söz edilir. O günlerde Gambrion'un yönetici Pergamon tepesine yerleşmiş Hellas'ın oğlu Gorgion'dur. Gambrion'da basılmış elektron paralar üzerinde on iki ışını bulunan bir yıldız vardır.

<span class="mw-page-title-main">Kyme</span> İzmir, Aliağa yakınlarında bulunan bir antik kent

Kyme,, Antik Çağ'da Aiolis denilen bölgedeki Aiol kentlerinden biridir. Günümüzde Türkiye'nin İzmir ili Aliağa ilçesi yakınlarında yer almakta olup kıyısında bulunduğu küçük körfez, Nemrut Körfezi olarak adlandırılmaktadır. Ünlü antik çağ coğrafyacısı Strabon yerleşimi; Larissa (Aiolis)'dan 70 stadia, Myrina (Mysia)'dan 40 stadia uzaklıkta tarif etmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Kolofon (antik kent)</span> İyonyada bulunan tarihî bir antik kent

Kolofon 12 İyon şehrinden biridir. Şehrin kalıntıları İzmir'in Menderes ilçesine bağlı Değirmendere köyünde bulunmaktadır. MÖ 1. binyılda kurulduğu sanılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Erithrai</span> İzmir, Türkiyede bir antik şehir

Erythrae, Erythrai veya Litri 12 İyon şehrinden biridir. İzmir ili 60 km, Çeşme'nin 22 km doğusunda Ildırı Köyü’nde yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Maronya</span>

Maronya, Yunanistan'ın Doğu Makedonya ve Trakya Bölgesi'ne bağlı Maronya-Şapçı belediyesinde bulunan bir köy ve belediye birimidir. Köyün nüfusu 2001 yılı itibarı ile 7,644'tür.

<span class="mw-page-title-main">Enez Kalesi</span> Edirnede bir kale

Enez Kalesi, Türkiye'nin Edirne iline bağlı Enez ilçesinde, Meriç Nehri'nin Ege Denizi'ne döküldüğü noktada yer almaktadır. Meriç (Hebros) Nehri'nin Ege Denizi'ne ulaştığı büyük bir deltada, stratejik bir noktada yer alan ve Balkanları, Ege ve Anadolu'ya bağlayan yolların kesişiminde kurulmuş tarihi bir yerleşimdir. Bu bölge, antik dönemlerden günümüze kadar birçok medeniyete ev sahipliği yapmıştır. Şehir, tarihte Aeneas, Ainos, İnoz ve Poltyobria gibi isimlerle anılmıştır.