Ainos
 Ainos ören yeri | |
| Konum |  Edirne, Enez |
|---|---|
| Bölge | Trakya |
| Koordinatlar | 40°36′7″K 26°7′36″D / 40.60194°K 26.12667°D |
| Tür | Yerleşim |
| Tarihçe | |
| Kuruluş | MÖ.6.yüzyıl |
| Kültür(ler) | Klasik Arkaik, Hellenistik Dönem |
| Sit ayrıntıları | |
| Buluntu(lar) | Sur, kale, nekropol, seramik parçaları, konut alanları, nekropol, Hermes portresi, |
| Arkeologlar | Prof.Dr.Afif Erzen, Prof.Dr.Sait Başaran |
Ainos, Marmara Bölgesi'nde günümüz Enez ilçesi yakınlarındaki bir Antik Yunan kentidir. Yerleşim Saros Körfezi'nin [not 1] batısında, Meriç nehri ağzının güneyindedir. Orta Miyosen'de oluşmuş bir yarımada kıyısında kurulmuş olan kent bugün kıyıdan 3,5 km içeride kalmıştır. İki limanı olan kentin bu limanları, Meriç'in yığdığı alüvyonlarla, günümüzde Dalyan ve Taşaltı gölleri olarak bilinen iki göl haline gelmiştir.[1]
Ören yeri
Antik yerleşimin bugünkü adı Enez olan Ainos, Saros (Melas) Körfezi'nin batısında, Sarpedon Burnu'ndan sonra, Meriç (Hebros) nehrinin denize döküldüğü ağzın güneyindedir. antik tarihçiler Homeros, Iliada, Herodotos ve Plinius, Thrak dilinde bria sözcüğünün polis anlamına geldiği ve Ainos'un Thrakia'nın efsanevi kralı Poltys'in adından dolayı bir zamanlar Poltyobria olarak adlandırıldığı bilinmektedir.[2] Yerleşme, yerli Apsinthii boyunun toprakları üzerinde yer alıyordu. Plinius ise bu yörenin önceleri Kikon boyuna ait olduğunu bildirmektedir Ainos'un kuruluşuna ve konumuna ait bilgilere antik kaynaklarda ayrıntılı olarak değinilmiştir.[2][3]
Konumu ve Çevresel Özellikleri
Antik kent yerleşimi, konum ve çevresel özellikleri hakkında en net bilgiler Prof.Dr.Sait Başaran'a göre, antik yerleşim deniz seviyesinden 25 m yükseklikte, Orta Miyosen'de oluşmuş bir yarımadanın üzerinde kurulmuş olmakla birlikte, deniz seviyesinden günümüzde 3500 m uzaklaşmış durumda olduğu tespit edilmiştir. Denizden çok kolay ulaşılabilen yarımadanın güney ve batısında iki liman bulunmaktaydı.[2] Meriç nehrinin taşıdığı alüvyonlarla denizden kopan bu limanların kalıntısı olarak günümüze Dalyan ve Taşaltı gölleri kalmıştır. Antik tarihçi yazar Herodotos, Melas'ı (Kavak Suyu) geçip batıya yönelerek Aiol kenti Ainos'a ve Stentoris (Gala) Gölü'ne ulaşılacağını söyler.Strabon ise, Ainos MÖ VII. yüzyılda, önce Thrakia Khersonesosu'ndan gelen Alopekonnesoslular, sonra da Mytilene ve Kymeliler tarafından yerleşim görmüştür.[2][3]
Antik Sikkeleri
Ainos [Αίνος Θράκης] antik kentinin sembolü keçi figürüdür. Ainos [Αίνος Θράκης] antik kentinde darb edilen antik sikkelerin ön yüzünde, pagan inancına mensup tanrıların habercisi olan Hermes tasvirleri yer almaktadır. Arka yüzlerde ise Ainos [Αίνος Θράκης] antik kentinin sembolü olan dağ keçisi ve AINI - AINION lejantları görülmektedir. Diobol kategorisinde olan antik sikkelerin arka tiplerde Tanrı Hermesin altından asası Caduceus tasvirleri ile birlikte AI lejantları görülmektedir. Ainos [Αίνος Θράκης] antik kenti Antik çağdaki en önemli limanlardan biriyken, günümüzde kıyıdan yaklaşık 5 km içeride bulunmaktadır.
Ainos antik kentinde darb edilmiş Tetradrahmi kategorisinde olan antik sikke. Sikke ön yüzde petasos giymiş Hermes tasviri, arka tip keçi üstte AIN lejantı sağ tarafta Tanrı Hermesin altından asası Caduceus.
Ainos antik kentinde darb edilmiş Tetradrahmi kategorisinde olan antik sikke. Sikke ön yüzde Hermes kafasında AINI lejantı, arka tip keçi önünde sol kolu havada lagobolon tutan Pan çevresinde sikke darbından sorumlu olan ΑΝΤΙΑΔΑΣ-ANTIADAS lejantı.
Ainos antik kentinde darb edilmiş Diobol kategorisinde olan antik sikke. Ön yüzde Hermes, arka tip Tanrı Hermesin altından asası Caduceus ve AI lejantı.
Kazılar
Yerleşimde ilk kazılar Afif Erzen başkanlığındaki bir ekip tarafından 1971-72 yıllarında yapılmıştır. Kazı çalışmalarına 1979 yılında yeniden başlandı. Sait Başaran'ın 1994 yılında başkanlığını üstlendiği kazılar günümüze kadar sürdürülmektedir.[3][4]
Tabakalanma
Tabakalanma konusu 1971-1994 yılları arasındaki kazılarda şekillenmiş olup, bunlar beş yapı katı (kültür tabakası) olarak tanımlanmıştır.
- I. yapı katı, Trak yerleşimleri,
- II. yapı katı, Aiol (Yunanca: Αἰολεῖς) yerleşmeleri,
- III. yapı katı, Roma Dönemi,
- IV. yapı katı, Bizans Dönemi,
- V. yapı katı, Osmanlı Dönemi[3]
Buluntular
Mimari
Aiol kültür tabakasında, bütün olarak kalkerden oluşmuş kaya içine oyulmuş dikdörtgen bir yapı ortaya çıkarılmıştır. Duvarların üst kısmında ahşap kiriş yuvaları oyulmuş olan yapı 4,8 X 2,5 boyutlarında olup yaklaşık 3 metre yüksekliktedir. Buradan batıya doğru, şarap dinlendirme mahzenlerine[5] inen galeriler yine kayaya oyulmuştur. Ayrıca büyük bir tapınağa ait olan Aiol sütun başlıklarına rastlanmıştır.[3]
Diğer buluntular
Ainos'un MÖ 6. yüzyıl başlarından başlayarak Attika etkisinde kaldığı bu yüzden bu bölgede imal edilmiş seramikler giderek artmıştır. MÖ 5. ve 4. yüzyıllara ait bronz sikkeler de buluntular arasındadır. Bulunan mühürlü amforalar, Ainos'un MÖ 5. yüzyıldan itibaren Taşoz Adası'ndan şarap ithal ettiğini göstermektedir.[3]
Değerlendirme
Kazılarda elde edilen bulgulara göre Ainos'da bir Dionisos kültü varlığı düşünülmektedir.[3] Yerleşim MÖ 4. bine kadar uzanan bir iskan göstermektedir. Fakat MÖ 7. yüzyıldan itibaren gerçek bir şehir devleti karakteristiğine bürünmüştür.[3] Yakın civarda bilinen en eski yerleşme Enez ilçesinin hemen yanındaki Neolitik Çağ yerleşmesi olan Hoca Çeşme Höyüğü'dür.[5]
Tarih
Ainos, Salamis, Plataia ve Mykale savaşlarındaki (MÖ 480-479) Grek zaferleri ardından Attik Delos Birliği'ne katılmıştır. Bu ittifak, Ainos zanaatlerinde Attika etkisini artırmış, hatta Atina ile rekabet edecek duruma gelmiştir.[3] Ünlü coğrafyacı Strabon bölge ile ilgili yazılarında Thrakia'nın Haimos dağlarına kadar uzandığını Hebros ırmağı,Thrakia ile Mekadonya arasındaki sınırı oluşturduğundan bahseder.[6][7]
Yerleşim
Ainos Kuzeyde Karadeniz, Güneyde Ege, Doğuda Marmara denizi Batıda ise Makedonya ile sınır oluşturmaktadır. Bir kıyı kenti olan Enez-Ainos orta Miyosende kuzey Ege kıyısındaki yarım ada üzerinde Meriç (Hebros) Irmağının döküldüğü yerde kurulmuş olması Irmak üzerinden karşı kıyı ile alışverişin önemini vurgulamaktadır. Bölgedeki kıyı hareketliliği Ainos yerleşkesi açısından önem teşkil ettiği görülmektedir.[8][9]
Notlar
- ^ Antik Dönem adı Melas Kolpos. (Richard J. A. Talbert, Map-by-map directory)
Kaynakça
- ^ "TAY – Yerleşim Ayrıntıları". 29 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Şubat 2020.
- ^ a b c d GÜN, Tekin (2009). Ainos Antik Kent, 2009 Belgesel Film Çalışması Araştırmaları. Sivil Gündem Platformu / Fark Yaratanlar (2021). ss. 1,8. 28 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ekim 2021.
- ^ a b c d e f g h i "TAY Yerleşme Dönem Ayrıntıları". 13 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Şubat 2020.
- ^ ERZEN, Afif (1982). İsmail KAYGUSUZ-Ainos yazıtları. 1982, Güneydoğu Avrupa Araştırmaları Dergisi). ss. 276,284. 28 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ekim 2021.
- ^ a b "Türk Tarih Kurumu". 29 Ağustos 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Şubat 2020.
- ^ "Ainos Antik Kenti-Enez". Araştırma yazısı,Yönetmen Tekin Gün. Mootol,Kültür Sanat.Haziran 2015. 22 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ BAŞARAN, Sait (2000). Pişmiş toprak ve cam eserlerin konservasyon/restorasyonu. Türk Tarih Kurumu Kütüphanesi. ss. 6,12. ISBN 9757783110.
- ^ "Ainos Antik Kenti-Enez". Araştırma yazısı,Yönetmen Tekin Gün. Mootol,Kültür Sanat-Haziran 2015. 22 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ BAŞARAN, Sait (2011). Enez (Edirne)- Eski eserler. Türk Tarih Kurumu Kütüphanesi. ss. 1,9. ISBN 9786056243004.
