Ailenin Korunması ve Kadına Karşı Şiddetin Önlenmesine Dair Kanun

Ailenin Korunması ve Kadına Karşı Şiddetin Önlenmesine Dair Kanun veya 6284 Sayılı Kanun, Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından 8 Mart 2012'de kabul edilen ve 20 Mart 2012'de T.C. Resmî Gazete'de yayımlanan yasadır.^[1] Kanunun amacı şiddet gören ya da bu yönde bir tehdit altında bulunan kadın, çocuk, aile bireyi ve tek taraflı ısrarlı takip mağdurlarının korunması ve bu kişileri hedef alan şiddetin önlenmesi için alınacak önlemleri düzenlemektir.^[2]

Kanun fiziksel şiddetin yanı sıra, ekonomik, psikolojik, cinsel şiddet gibi farklı şiddet türlerini de kapsamaktadır.

Kanunun yasalaşma süreci özellikle Türkiye'deki kadın hareketinin mücadelesi ve AİHM'nin Türkiye aleyhine verdiği kararların sonucunda hızlanmıştır.

Kanunun 2. maddesinde referans verildiği üzere, kanundaki esaslar büyük ölçüde İstanbul Sözleşmesi'ne göre oluşturulmuştur.^[3]

Kanun, yürürlüğe girdiği andan itibaren tartışmalara yol açmıştır; özellikle adında bulunan "ailenin korunması" ibaresi, feminist çevrelerden kadını birey olarak değil aile kurumu üzerinden tanımlaması nedeniyle eleştiri almıştır.^[4]

Türkiye'de aile içi şiddetin önlenmesine yönelik ilk kanun 4320 sayılı Ailenin Korunması Hakkındaki Kanun'dur. Ancak kanundaki bazı yetersizlikler sebebiyle, ilgili sivil toplum kuruluşlarının çabasıyla, 6284 sayılı kanun 8 Mart 2012 tarihinde oy birliğiyle TBMM Genel Kurulunda kabul edilmiş ve 20 Mart 2012 tarihinde yürürlüğe girmiştir.^[5] Bu kanun ile yapılan başlıca iyileştirmeler şunlardır:

• Kanunun evli olmayan bireyleri de koruması:

4284 sayılı kanunun evli olmayan bireyleri kapsayıp kapsamadığı tartışmalı bir konudur, bu tartışmalar yargıtay kararlarına konu olmuştur.^[3]

• Şiddet uygulayan kişi tanımının genişletilmesi:

6284 sayılı kanun, bu kanunda şiddet olarak tanımlanan tutum ve davranışları uygulayan veya uygulama tehlikesi bulunan kişileri şiddet uygulayan kişiler olarak tanımlar.^[6]

• Şiddetin tanımının yapılması ve fiziksel şiddetten farklı şiddet türlerinin dahil edilmesi:

4320 sayılı kanunda şiddetin tanımı belli değildir. 6284 sayılı kanunda şiddet, “Kişiye, fiziksel, cinsel, psikolojik veya ekonomik açıdan zarar veren, fiziksel, cinsel, psikolojik, sözlü veya ekonomik her türlü tutum ve davranış” olarak tanımlanmıştır.^[3]

• Önleyici ve koruyucu tedbirlerin dahil edilmesi ve zorlama hapsinin getirilmesi:

Bu yasa ile delil ve belge aranmadan gerekli önlemlerin derhal alınabilmesi mümkün olmuş, mülki amir ve hakim tarafından koruyucu tedbirlerin verilebilmesi sağlanmıştır. Tedbir kararına aykırılık durumları için zorlama hapsi getirilmiştir.^[3]

• Şiddetle mücadelede kurumsal yaklaşım:

Şiddet önleme ve izleme merkezlerinin (ŞÖNİM) kurulması ve uygulamaların takibi hedeflenmiştir.^[3]

Kanun kadına yönelik şiddete ilişkin iki ana tedbir kararı öngörmektedir: Koruyucu tedbir kararları ve önleyici tedbir kararları.^[7]

Şiddete uğrayan veya uğrama tehlikesi bulunan kadına;

• (ve beraberindeki çocuklara) uygun barınma yerinin (bkz. sığınak) sağlanması,
• geçici maddi yardım yapılması,
• psikolojik, mesleki, hukuki ve sosyal bakımdan rehberlik ve danışmanlık hizmeti verilmesi ve
• kreş imkânı sağlanması.

Şiddete uğrayan veya uğrama tehlikesi bulunan kadının;

• iş yerinin değiştirilmesi,
• (evli olması halinde) müşterek yerleşim yerinden ayrı yerleşim yeri belirlenmesi,
• kadına şiddet uygulayan kişiyle evli olması halinde tapu kütüğüne aile konutu şerhi konulması,
• Tanık Koruma Kanunu22 Aralık 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. hükümlerine göre kimlik ve ilgili diğer bilgi ve belgelerinin değiştirilmesi.

• Şiddet uygulayan kişinin;
• şiddet tehdidi, hakaret, aşağılama veya küçük düşürmeyi içeren söz ve davranışlarda bulunmaması,
• müşterek konuttan veya bulunduğu yerden derhâl uzaklaştırılması ve müşterek konutun korunan kişiye tahsis edilmesi,
• korunan kişilere, bu kişilerin bulundukları konuta, okula ve işyerine yaklaşmaması,
• hakkında çocuklarla ilgili daha önce verilmiş bir kişisel ilişki kurma kararı varsa, kişisel ilişkinin refakatçi eşliğinde yapılması, kişisel ilişkinin sınırlanması ya da tümüyle kaldırılması,
• korunan kişinin, şiddete uğramamış olsa bile yakınlarına, tanıklarına ve kişisel ilişki kurulmasına ilişkin hâller saklı kalmak üzere çocuklarına yaklaşmaması,
• korunan kişinin şahsi eşyalarına ve ev eşyalarına zarar vermemesi,
• korunan kişiyi iletişim araçlarıyla veya sair surette rahatsız etmemesi,
• bulundurulması veya taşınmasına kanunen izin verilen silahlarını kolluğa teslim etmesi,
• silah taşıması zorunlu olan bir kamu görevi ifa etse bile bu görevi nedeniyle zimmetinde bulunan silahı kurumuna teslim etmesi,
• korunan kişilerin bulundukları yerlerde alkol ya da uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanmaması ya da bu maddelerin etkisinde iken korunan kişilere ve bunların bulundukları yerlere yaklaşmaması, bağımlılığının olması hâlinde, hastaneye yatmak dâhil, muayene ve tedavisinin sağlanması,
• bir sağlık kuruluşuna muayene veya tedavi için başvurması ve tedavisinin sağlanması,
• çocuklarıyla ilgili velayet, kayyım, nafaka ve kişisel ilişki kurulmasına dair karar verilmesi,
• korunan kişi ve çocukları için tedbir nafakasına hükmedilmesi.

6284 Sayılı Kanunun uygulanmasıyla ilgili Anayasa Mahkemesi kararları şunlardır:

• 2013/3758 sayılı başvuruya ilişkin 6/1/2016 tarihli karar11 Mart 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.,
• 2016/14613 sayılı başvuruya ilişkin 17/7/2019 tarihli karar10 Mayıs 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.,
• 2013/8840 sayılı başvuruya ilişkin 15/12/2015 tarihli karar5 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.,
• 2016/6038 sayılı başvuruya ilişkin 20/6/2019 tarihli karar31 Ekim 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

• İstanbul Sözleşmesi
• Kadınlara Yönelik Her Türlü Ayrımcılığın Önlenmesi Uluslararası Sözleşmesi
• Nahide Opuz davası

• Mevzuat.gov.tr'de Ailenin Korunması ve Kadına Karşı Şiddetin Önlenmesine Dair Kanun 23 Ağustos 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.