Aigun Antlaşması - Turkipedia

Aigun Antlaşması
17-19. yüzyıllarda Rus-Çin sınırında değişiklikler
İmzalanma	1858

Aigun Antlaşması (Rusça: Айгунский договор; Çince (basitleştirilmiş): 瑷珲条约; Çince (geleneksel): 璦琿條約; pinyin: Àihún Tiáoyuē) 1858 yılında Rus İmparatorluğu ile Çin'in Mançu hükümdarları Çing Hanedanı arasında gerçekleşen Uzak Doğu Rusyası ile günümüzde Kuzeydoğu Çin olarak bilinen Mançurya (Mançular ile Çing Hanedanı'nın asıl ana vatanı) arasındaki günümüz sınırının büyük kısmının oluşturulduğu Eşitsiz anlaşmadır.^[1] Stanovoy Dağları ile Amur Nehri arasındaki toprakların Çing İmparatorluğu'ndan Rus İmparatorluğu'na devri ile 1689 tarihli Nerçinsk Antlaşması'nı tersine çevirmiş. Rusya, Çin'den 600,000 kilometrekare (231,66 sq mi) üzerinde toprak almıştır.^[2]^[3]

Arka plan

18. yüzyıldan itibaren Rusya, Pasifik Okyanusu'nda bir deniz gücü olmak istiyordu. Bunu ancak Amur Nehri havzasında ileri karakollar kurarak yapabilmesi, Rusları oraya gitmeye ve yerleşmeye cesaretlendirdi ve bölgede yavaşça güçlü bir askeri varlık geliştirmeye başladılar. Çin'in hiçbir zaman bölgeyi etkin bir şekilde yönetemesi ya da bölge sınırlarını kontrol edememesi, Rusların onlardan habersiz ilerlemelerini sağladı.

1850 ile 1864 yılları arasında, Çin yoğun bir şekilde Taiping Ayaklanması ile mücadele diyordu ve Uzak Doğu Genel Valisi Nikolay Muraviev, Moğolistan ve Mançurya sınırına birliklerinin binlerce çadırı ile kamp kurarak, geçmiş yerleşimden Amur üzerinde hukuki Rus de facto kontrolünü sağlamak için hazırlık yapmaya başladı.^[2] Muraviev, II. Afyon Savaşı'nı kaybeden Çin'i ikinci bir cephede savaş açarak tehdit ederek bir fırsat yakaladı.^[3] Çing Hanedanı, Rusya ile müzakere yapmayı kabul etti.^[2]

İmza atılması

Her ikisi de bölgenin askeri valileri olan Rusya temsilcisi Nikolay Muravyov ve Çing temsilcisi Yishan, antlaşmayı Aigun kasabasında 28 Mayıs 1858 günü imzaladılar.^[3]

Etkileri

Antlaşmanın sonucu, Rus ve Çin İmparatorlukları arasında Amur Nehri boyunca bir sınır oluşmasıdır. (Heilongjiang Nehrin'in doğusunda yer alan 64 köyün Çinli ve Mançu sakinlerinin Mançu hükûmetinin yönetiminde yaşamaya devam etmesine izin verildi. Amur, Songhua ve Ussuri nehirleri münhasıran Çin ve Rus gemilerine açıldı. Batıda Ussuri, kuzeyde Amur ve doğu ile güneyde Japon Denizi ile çevrelenmiş toprak, 1818 antlaşması ile Oregon bölgesinin Britanya ile Amerikalıların mutabık kaldıkları düzenlemeye benzer, Rus ve Çin tarafından ortak yönetileceği "Kondominyum" şeklinde düzenlendi.^[2] Rusya bu toprağın mutlak kontrolünü iki yıl sonra kazandı.^[4]

Amur, Sungari ve Ussuri nehirleri boyunca oturanların birbirleri ile ticaret yapmalarına izin verildi.
Ruslar, metnin Rusça ve Mançuca kopyalarını, Çinliler Mançuca ve Moğolca kopyalarını ellerinde tuttular.
Sınır boyunca tüm ticari sınırlamalar kaldırıldı

Ayrıca bakınız

Eşitsiz anlaşmalar

Kaynakça

^ "Russia and China end 300 year old border dispute". BBC News. 10 Kasım 1997. 6 Kasım 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ağustos 2010.
^ ^a ^b ^c ^d Tzhou, Byron N (1990). China and international law: the boundary disputes. Greenwood Publishing Group. s. 47. ISBN 978-0-275-93462-0. 23 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ağustos 2017.
^ ^a ^b ^c Paine, SCM (2003). The Sino-Japanese War of 1894–1895: perceptions, power, and primacy. Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-81714-1. ^[]
^ Bissinger, Sally (26 Haziran 1969). "The Sino-Soviet Border Talks". Radio Liberty research bulletin. 26 Şubat 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ağustos 2010.

İlgili Araştırma Makaleleri

Sincan veya Şincan Uygur Özerk Bölgesi, Türkiye Türkçesinde yazılmış resmi Çin devlet kaynaklarında Xinjiang Uygur Özerk Bölgesi veya sadece Xinjiang olarak geçer, Çin'in kuzeybatısında bulunan bir özerk bölge. Güneyde Tibet Özerk Bölgesi, güney doğuda Çinghay ve Gansu eyaletleri, doğuda Moğolistan, kuzeyde Rusya, kuzeybatıda Kazakistan ve batıda Kırgızistan, Tacikistan, Afganistan, Pakistan ve Hindistan kontrolündeki Keşmir bölgesiyle komşudur. 1.664.897,17 km² yüzölçümü ile Çin Halk Cumhuriyeti'nin en geniş idari bölgesidir. Başkenti Urumçi, resmî dilleri Uygurca ve Standart Çincedir.

Çing Hanedanı, 1644-1911 yılları arasında Çin'de hüküm sürmüş hanedandır. Kurucusu, Çin'in kuzeydoğusunda yaşayan Mançuların Aisin Gioro klanıdır; bu nedenle Mançu Hanedanı olarak da adlandırılır. Çin'in son imparatorluk hanedanıdır.

<span class="mw-page-title-main">Mançurya</span> Doğu Asyadaki coğrafi bir bölge

Mançurya, Doğu Asya'da bugünkü Çin'in kuzeydoğu bölgesi ve Rusya'nın Primorski bölgesini kapsayan tarihî bir bölge.

Birinci Çin-Japon Savaşı, Çin Çing Hanedanı ile Meiji dönemi Japon İmparatorluğu arasında, Kore'nin hakimiyeti üzerine gerçekleşmiştir. Savaşın sonucundaki Japon zaferi, Çing Hanedanı'nın yozlaşıp zayıf düşmesini ve Japonya'nın Meiji Restorasyonu'ndan itibaren batılılaşıp modernleştiğini gösterecekti. Savaşın en önemli sonucu Asya'daki bölgesel hakimiyetin Çin'den Japonya'ya geçmesi ve Çing Hanedanı'nın meşruluğunu kaybetmesidir. Daha sonra bu gelişmeler Çin'de 1911 Devrimi'ne neden olacaktı.

Rusya Çarlığı, 1547 yılında Korkunç İvan'ın Çar unvanı almasıyla başlayan ve 1721'de Çar I. Petro'nun Rus İmparatorluğu'nu kurmasıyla son bulan Rus devletinin resmî adıdır. Çarlıktan önce bu topraklarda Moskova Knezliği egemen olduğu için çarlık Batı Avrupa dillerinde Moskova olarak adlandırılmaktadır. Ayrıca Rusça ve Türkçe kaynaklarda da Moskova Çarlığı olarak bilinir.

<span class="mw-page-title-main">Amur Nehri</span> Asyada bir nehir

Amur, dünyanın en uzun dokuzuncu nehridir. Uzunluğu 2874 km olup, Argun kolu ile birlikte uzunluğu 4444 km'yi bulur. Havzası 1.843.000 kilometrekaredir. Japon Denizi ile Obiotsk Denizlerini birleştiren Tatar Boğazı'ndan Büyük Okyanus'a dökülür. Uzakdoğu Rusya ile Çin'in Mançurya bölgesi arasındaki doğal sınırdır. Bölgede muson iklimi görülür. Kışın Sibirya'dan esen soğuk rüzgarlar nedeniyle altı ayda bir donar. Donma sırasında ulaşımda yer almaz. Yazları bol suyla çoşar ve ulaşımda bölge halkına kolaylık sağlar. Amur Nehri balık türünden zengindir. Bölgede 25'ten fazla balık tesisi bulunmaktadır. Hidroelektrik santralleri için uygun bir ortama sahip olsa bile fazla baraj bulunmamaktadır. Çin ile Rusya'nın doğal sınırını oluşturması bakımından önemlidir.

Yahudi Özerk Oblastı, Rusya'ya bağlı özerk oblast. Mayıs 1928'de kuruldu. 1934'te özerk devlete dönüştürülen oblast, Sovyetler Birliği dağıldıktan sonra tekrar oblast statüsüne getirildi. Bölge, Moskova'nın 8.000 km. doğusunda, Çin ve Yakutistan arasında yer alır.

Amur Oblastı, Moskova'ya 8,000 kilometre uzaklıkta, Amur ve Zeya Nehri'nin kıyısında bulunan Rusya'ya bağlı oblasttır. Kuzeyinde Saha Cumhuriyeti, doğusunda Habarovsk Krayı ve Yahudi Özerk Oblastı, güneyinde Çin ve batısında Zabaykalski Krayı vardır. Stanovoy Sıradağlarının doruğuna kadar uzanan toprakları içine almaktadır.

İç Asya; günümüzde Batı Çin, Moğolistan ve Rusya'nın doğu kesimini oluşturan Kuzey Asya ile bir kısım Doğu Asya coğrafyasını kapsayan bölgedir. İç Asya kavramıyla kastedilen coğrafi alan, Orta Asya ile büyük oranda örtüşmesine karşın Kuzeydoğu Çin gibi İç Asya kavramının kapsadığı bazı bölgeler Orta Asya'ya dahil edilmemektedir. İç Asya, kabataslak şekilde Çin'in batı sınırı ile sınırlanmakta; Çin, Japonya ve Kore üçlüsünün kapsadığı coğrafya da Doğu Asya olarak tanımlanmaktadır.

Amur kirpisi, kirpigiller (Erinaceidae) familyasından gececil, böcekçil bir memeli türü.

<span class="mw-page-title-main">Nerçinsk Antlaşması</span>

Nerçinsk Antlaşması, Rusya Çarlığı ile Çin'deki Çing Hanedanı arasında 27 Ağustos 1689 tarihinde Nerçinsk'te imzalanan ve Rusya'nın Amur Havzasındaki ileri karakollarını kaldırarak doğuya doğru genişlemesini durduran barış antlaşması. Çin ile Rusya arasında imzalanan tarihteki ilk antlaşmadır.

Heilongjiang, Çin'in kuzeydoğusunda bulunan bir eyalet. "Heilongjiang"'ın asıl anlamı 'Kara Ejderha Nehri'; bu, Amur Nehri'nin Çince ismidir. Heilongjiang'ın tek karakterli kısaltılması 黑 (Hēi)'dir. Bölgenin Mançuca ismi, "Sahalin" isminin türettiği Sahaliyan ula 'dır; aynı anlamı taşıyan Moğolca ismi ise Qaramörin.

Stanovoy Sıradağları ve Moğolcada Sükebayatur ve Sükhbaatar veya Dış Khingan Dağları Uzak Doğu Rusyası'nın güneydoğusunda yer alan sıradağlardır. Güneybatıdan kuzeydoğuya 900 km uzunluğundadır, batısında Olyokma Nehri, doğusunda Uçur Nehri bulunur. Ohotsk Denizi'nin neredeyse yanında bulunur. Arktik Okyanusu'nun Lena) kolu ile Büyük Okyanus'un Amur kolunu ayırır. Bu sebepten dolayı, 1689 yılından 1858 yılına kadar Çin ile Rusya arasındaki sınırı oluşturmuştur.

Eşitsiz anlaşma Çin'de; 19. yüzyıl ile 20. yüzyılın başında Batılı güçler tarafından askeri yenilgiyle uğradıktan sonra ya da bu güçler tarafından askerî eylem tehdidi yapıldığı durumlarda Çin'deki Çing Hanedanı ve Japonya'daki Tokugawa şogunluğu tarafından imzalanan anlaşma dizisine verilen isim. Bu terim aynı zamanda, aynı dönem boyunca Meiji Restorasyonu sonrası Japon İmparatorluğu'nun Kore'deki Joseon Krallığı'na karşı uyguladığı anlaşmalar için kullanılır.

Kuzeybatı Çin, Çin Halk Cumhuriyeti'nin coğrafi bölgelerinden biridir. Sincan ve Ningksia özerk bölgelerini ve Şensi, Kansu ve Çinghay eyaletlerini kapsar.

Ussuri Nehri veya Wusuli Nehri, Rusya'nın Habarovsk ve Primorsky Krayları ile Kuzeydoğu Çin'in güneydoğu bölgesinden geçmektedir. Sihote-Alin dağlarından doğar ve Habarovsk'ta Amur Nehri'ne bir kol olarak katılıncaya kadar kuzeye akar ve Çin-Rusya sınırının bir parçasını oluşturur. Yaklaşık 897 kilometre (557 mi) uzunluğundadır. Ussuri Nehri, 193.000 kilometrekare (75.000 sq mi) alan kaplayan Ussuri havzasının sularını taşır. Suları yağmur (%60), kar ve yeraltı kaynaklarından gelir. Ortalama deşarj 1.150 metreküp/saniye (41.000 cu ft/s) ve ortalama yüksekliği 1.682 metre (5.518 ft) civarındadır.

Amur çayır bozkır ekolojik bölgesi, Rus Uzak Doğusu'ndaki orta Amur Nehri vadisinin iki bölümüne yayılmış bir ekolojik bölgedir. Arazi, alüvyonlu topraklardaki düz taşkın yataklarından biridir. Yüksek su tablası ve sık sık gerçekleşen sel nedeniyle, bölge nispeten ormansız kalmıştır ve geniş bataklık ve sulak otlak alanlarıyla karakterizedir. Bölge, Pleistosen buzullaması sırasında buzlanmaya maruz kalmadı ve birçok bitki ve hayvan türü için bir sığınak oluşturdu. Ekolojik bölge 123.283 kilometrekare (47.600 sq mi) alan kaplamaktadır.

Pekin Sözleşmesi veya Birinci Pekin Sözleşmesi, 1860 yılında Çing Hanedanı ile Büyük Britanya, Fransa ve Rus İmparatorluğu arasında imzalanan üç farklı antlaşmadan oluşan bir sözleşmedir. Sözleşme, Çin'de eşitsiz anlaşmalar arasında kabul edilir.

<span class="mw-page-title-main">Ming-Çing geçişi</span>

Ming-Çing geçişi veya Mançuların Çin'i fethi, 17. yüzyılda Çin'de Mançurya'daki Mançu Aisin Gioro boyu tarafından kurulan Çing Hanedanı ile diğer bölgesel veya geçici güçlerle müttefik olan güney Ming Hanedanı arasında meydana gelen çatışmalardır.

Rusya'nın Sibirya'yı fethi, 16. ve 18. yüzyıllar arasında Rusya Çarlığı ve daha sonra Rus İmparatorluğu'nun Sibirya'nın büyük bir kısmını keşifler ve savaşlar yoluyla topraklarına katmasıydı.

Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.