İçeriğe atla

Ahtem Seitablayev

Ahtem Şevket oğlu Seitablayev
Doğum11 Aralık 1972 (51 yaşında)
Yeniyol, Özbekistan SSC
MeslekFilm yönetmeni
oyuncu
Etkin yıllar1999 - günümüz
Önemli eser(ler)Haytarma (2013)
Kiborgy. Heroyi ne vmyrayut (2017)

Akhtem Seitablayev (Kırım Tatarca: Ahtem Şevket oğlu Seytablayev; doğum:11 Aralık 1972, Yangiyo'l, Özbekistan SSC), Özbekistan doğumlu, Ukrayna'da bulunan Kırım-Tatar oyuncu, senarist ve sinema yönetmenidir. 2013'te Haytarma ve 2017'de Another's Prayer dahil olmak üzere birkaç yüksek profilli filmin yönetmenidir . Rusya Federasyonu tarafından Kırım'ın ilhakına karşı olduğunu belirtti. Önde gelen birkaç Kırım Tatarının kaderleriyle ilgili filmleri Ukrayna ve Avrupa'da övgüyle karşılandı ancak Rus haber bültenlerince eleştirildi.

İlk yılları

Seitablayev, 1972 yılında o zamanlar Özbekistan SSC'nin bir parçası olan Yangiyo'l'da doğdu. Kırım Tatarlarının Stalin döneminde toplu sürgün cezalarına maruz kaldığı bu dönemde ebeveynleri Sürgün döneminde Özbekistan'a sürüldü. Özbekistan'daki okula devam etti ve 1989'da Perestroyka döneminde Kırım'a geri dönene kadar ailesi ile sürgünde kaldı. Burada Kırım Kültürel Aydınlanma Okulundan mezun olduktan sonra 1992'de sinema kariyerine başladı.[1][2][3]

Kariyer

1992'den 2004'e kadar Simferopol Kırım Tatar Devlet Tiyatrosu'nda çalıştı. Burada Aleksandr Puşkin'in eserleri de dahil olmak üzere birçok oyun yönetti. 2005 yılında, Dnieper'ın sol yakasındaki Kiev Akademik Drama ve Komedi Tiyatrosu'nda çalışmaya başladı. 2009 yılında ilk filmi olan İki Kişilik Dörtlü'yü yönetti. 2013 yılında, Sürgün'e tanıklık eden ancak babasının Lak soyundan gelmesi ve 8. Hava Ordusu Komutanı Timofey Khryukin'in müdahalesi sayesinde sürgünden kurtulmayı başaran Kırım Tatarı as pilot ve iki kez Sovyetler Birliği Kahramanı olan Amet-han Sultan'ın gerçek hayatına dayanan Haytarma (İngilizce: Return) filmini yönetti.

Film, Kyiv Post tarafından "tarih meraklıları için mutlaka görülmesi gereken bir film" olarak övülürken, Komsomolskaya Pravda tarafından sürgünü gerçekleştiren NKVD subaylarını şiddet yanlısı olarak tasvir etmesi, sürgün edilen kadın ve çocukları çok daha sempatik bir şekilde resmetmesi nedeniyle eleştirildi.[4][5]

2016'dan 2017'ye, Soykırım sırasında 80'i aşkın Yahudi çocuğu, etnik köken listelerini değiştirerek ve onları Kırım Tatar geleneklerini taklit etmeyi öğreterek Gestapo'dan saklayan anaokulu yöneticisi Saide Arifova'nın gerçek hayatına dayanan Another's Prayer'ı yönetti. Sonunda Naziler, Yahudi çocukları gizleme işine karıştığından şüphelenip ona işkence yaptılar ama isimleri vermeyi reddetti. Kızıl Ordu Kırım'ın kontrolünü geri aldıktan sonra NKVD'ye çocukların Kırım Tatarı değil, Yahudi olduğunu açıklayarak onları tekrar kurtarmış oldu ve dolayısıyla çöle sürgün edilmelerini engelleyerek Kırım'da kalmaları sağlandı. Film, 18 Mayıs 2017'de Sürgün'ün yıldönümü olarak gösterime girdi. Başlangıçta filmin Kırım'da çekilmesi gerekiyordu, ancak 2014'te Kırım'ın Rusya Federasyonu tarafından ilhakından sonra çekimlerin Ukrayna anakarasında ve Gürcistan'da yapılmasına karar verildi.[6]

Kişisel hayat

29 Mayıs 2018'de, Rus kontrolündeki Kırım'da, tutuklan film yönetmeni Oleh Sentsov'u desteklediğini açıkladı. Kendisi gibi oyuncu olan Ivanna Dyadyur ile evli ve üç çocuk babasıdır.[3][7]

Filmografi

Aktör

Aktör olarak
Yıl Film RolÜ
2003 MamayUmay'ın ortanca erkek kardeşi
2004 Moskovskaya saga(bölüm)
Tatarskiy triptikhStambulskiy Sokhti / Rustem
2005 Muhtar'ın Dönüşü -2Safiullin
Zoloti khloptsi(bölüm)
NavizhenaOtopark güvenlik görevlisi
2006 Bohdan-Zynoviy Khmelnytskyi
Muhtar'ın dönüşü -3Timur Khazov
Zhinocha robota z ryzykom dlia zhyttiaArtem Polonskyi
2007 Zhaha ekstrymuNikita
2008 PrityazhenieArkadiy (Aleksandr Nikolayevich'in oğlu)
2009 Osinni kvityMeshochnik trende
2011 Temni vody(bölüm)
2012 Actor, or the Love not after playwright(bitmedi)
2012 Svaty -6Murat Vladlenovych (Bukovel'in sahibi)
2012 HaytarmaAhmet Han Sultan
2015 HvardiyaTatar
Tsentralna likarnyaRustam Agalarov
2016 Ya z toboyuAndriy
Den Nezalezhnosti. Vasil StusVasil Stus
Skhidni solodoshchiİbrahim
Na liniyi zhyttiaSerhiy Zadorozhnyi
2017 Pravylo boyuSiyahlı kişi
2017 Chuzhaya molitva
2018 Spisok ZhelaniyLeonid Kaufman (belediye başkanı)

Kaynakça

  1. ^ "Ахтем Сеитаблаев". Кино-Театр.РУ. 23 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Haziran 2018. 
  2. ^ "Ахтем Сейтаблаев". Актеры - Биографии актеров - Фото актеров на Lifeactor.ru (Rusça). 22 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Haziran 2018. 
  3. ^ a b "Ахтем Сеитаблаев: В дни рождения детей я не работаю" (Rusça). 11 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Haziran 2018. 
  4. ^ Sapozhnikova, Galina (18 Haziran 2013). "Почему правда о войне до сих пор ссорит нас с крымскими татарами?". Komsomolskaya Pravda (Rusça). 22 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Haziran 2018. 
  5. ^ Grytsenko, Oksana (8 Temmuz 2013). "'Haytarma', the first Crimean Tatar movie, is a must-see for history enthusiasts - Jul. 08, 2013". KyivPost (İngilizce). 27 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Haziran 2018. 
  6. ^ "В Киеве состоялась премьера фильма Ахтема Сейтаблаева "Чужая молитва"". ukrinform.ru (Rusça). 22 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Haziran 2018. 
  7. ^ "Олег – отец, как и вы, – Сеитаблаев просит Трампа помочь освободить Сенцова - 24 Канал". 24 Канал. 22 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Haziran 2018. 

İlgili Araştırma Makaleleri

1944 bir yıldır.

<span class="mw-page-title-main">Kırım Tatarcası</span> Türk dillerinin Kıpçak koluna ait bir dil

Kırım Tatarcası ya da Kırımca, Türk dillerinin Kıpçak koluna ait bir dildir. Ancak bazı Oğuz grubuna ait özelliklere de sahiptir. Romanya'nın Dobruca yöresinde konuşulan şekline Dobruca Tatarcası adı verilir.

<span class="mw-page-title-main">Ahmet Han Sultan</span> Sovyetler Birliği Kahramanı

Ahmet-Han Sultan, Kırım Tatarı Sovyet savaş uçağı pilotu. İsmi Amet-Han Soultan, Ahmet-Han Sultan, Amet-Han Sultan ve Sultan Amet-Han biçiminde de söylenir.

<span class="mw-page-title-main">Kırım Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti</span> Kırım Yarımadasında Rusya SFSCsine bağlı kurulmuş özerk cumhuriyet

Kırım Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti veya Kırım ÖSSC, Kırım Yarımadası'nda Rusya SFSC'ne bağlı olarak kurulan Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'dir. Cumhuriyetin başkenti Akmescit (Simferopol). Resmi dilleri Kırım Tatarcası ve Rusçadır.

<span class="mw-page-title-main">Kırımçaklar</span>

Kırımçaklar, Türk dili konuşan ve Kırım'da yaşayan Rabbânî Yahudilerdir. Kırım Karayları ile birlikte yaşamışlardır.

<span class="mw-page-title-main">Mustafa Abdülcemil Kırımoğlu</span>

Mustafa Abdülcemil Kırımoğlu,, Kırım Tatarı siyasetçi ve aktivist. 1998'den beri Ukrayna Yüksek Şurası üyesidir ve kurulduğu tarih olan 1991'den 2013'e kadar Kırım Tatar Millî Meclisi'nde başkanlık yapmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Kırım Tatar Sürgünü</span> Kırım Tatar soykırımı

Kırım Tatar Sürgünü veya Kırım Tatar Soykırımı, Sovyet hükûmeti tarafından yürütülen ve Josef Stalin adına hareket eden NKVD Başkanı Lavrenti Beriya tarafından organize edilen 18-20 Mayıs 1944'te en az 191.044 Kırım Tatarının etnik temizliği ve kültürel soykırımıdır. NKVD üç gün içinde çoğunlukla kadınları, çocukları, yaşlıları, hatta komünistleri ve Kızıl Ordu üyelerini, bin kilometre uzaklıktaki Özbek SSC'ye sınır dışı etmek için sığır trenlerini kullandı. Kırım Tatarları, Stalin'in Sovyetler Birliği'ndeki nüfus transferi politikası tarafından kapsanan birkaç etnik gruptan biriydi.

<span class="mw-page-title-main">Kırım Özerk Cumhuriyeti</span> Ukrayna yasalarına göre Kırım Anayasası tarafından yönetilen özerk bir cumhuriyet

Kırım Özerk Cumhuriyeti,, Ukrayna'nın özerk cumhuriyeti. Sovyetler Birliği döneminde varlık gösteren Kırım Oblastı ile aynı sınırlara sahiptir. Kırım Oblastı 1954'te Rusya SFSC'den Ukrayna SSC'ye geçti. 20 Ocak 1991'deki referandumdan sonra Ukrayna SSC içerisinde bir özerk cumhuriyet hâlini aldı. Sovyetler Birliği dağıldığında ve Ukrayna bağımsızlığını elde ettiğinde, Kırım yeni kurulan Ukrayna'nın parçası olarak kaldı.

<i>Haytarma</i>

Haytarma , 2013 yılı yapımı Rusça ve Kırım Tatarcası dillerinde çekilmiş Ukrayna yapımı bir filmdir. Filmde Kırımlı Tatar Sovyetler Birliği kahramanı ve test pilotu Ahmet Han Sultan'ın hayatı ve 18 Mayıs 1944 yılı Kırım Tatar Sürgünü ele alınır. Haytarma "geri dönüş" anlamına gelmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Kırım</span> Karadenizdeki bir yarımada

Kırım, Doğu Avrupa'da, Karadeniz'in kuzey kıyısında yer alan ve Karadeniz ile Azak Denizi tarafından çevrelenen Ukrayna’da bulunan bir yarımada. Ukrayna'nın Herson Oblastı'nın güneyinde ve Rusya'nın Kuban bölgesinin batısında bulunmaktadır. Perekop Kıstağı ile Herson Oblastı'na bağlanmaktadır ve Kerç Boğazı ile Kuban'dan ayrılmaktadır.

<i>Komsomolskaya Pravda</i> SSCBde günlük tabloid gazete

Komsomolskaya Pravda, günlük olan tabloid gazete. Gazete Sovyetler Birliği döneminde 13 Mart 1925 tarihinde kurulmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Sevgil Musayeva</span>

Sevgil Musayeva Ukrayna, Kırım'dan olan Ukraynalı bir gazeteci, internet yayını Ukrayinska Pravda'nın baş editörü ve Krym_SOS web portalınının oluşturulmasındaki girişimcidir.

<span class="mw-page-title-main">Haytarma (halk oyunu)</span>

Haytarma veya Kaytarma, Kırım Tatarlarının millî halk oyunlarından biridir.

İslam, Ukrayna'daki dördüncü en büyük din olup, nüfusun %0,6 -%0,9'unu temsil etmektedir. Dinin Ukrayna'da 15. yüzyılda Kırım Hanlığı'nın kuruluşuna kadar uzanan uzun bir tarihi vardır.

<span class="mw-page-title-main">Kırım Haber Ajansı</span>

Kırım Haber Ajansı, Kırım Tatar halkının millî haber ajansıdır. QHA, başta Kırım ve Ukrayna'daki Kırım Tatarları ile dünyadaki Kırım Tatar diasporalarıyla ilgili olayları yerel ve yabancı basın kuruluşlarına haberlerini Ukraynaca, Rusça, Türkçe ve İngilizce servis etmektedir. Kırım Tatarlarından Mustafa Abdülcemil Kırımoğlu'nun talimatıyla iş adamı İsmet Yüksel ve Kırım Tatar Millî Meclisi üyesi Dr. Gayana Yüksel tarafından kurulmuştur. Ajans, yayın hayatına 1944 Kırım Tatar Sürgününün 62. yıl dönümü olan 18 Mayıs 2006 tarihinde Akmescit'te başlamıştır. Kırım'ın 2014 yılında Rusya tarafından işgal edilmesinin ardından burada faaliyetleri engellenmesi ile karşılaşan ajans, Haziran 2015'te merkezini Kiev'e taşıyarak ve 2016'da Ankara'da irtibat bürosunu açarak tekrar yapılandı.

<span class="mw-page-title-main">Mubarek Zonu</span>

Mubarek Zonu, 1970'ler ve 80'ler boyunca Sovyetler Birliği hükûmetinin KGB teşvikiyle planladığı, lâkin başarısızlıkla sonuçlanan bir politika önerisi idi. Öneri kapsamında, 1940'larda Fergana Vadisi'nin farklı bölgelerine sürgün edilmiş Kırım Tatarlarını, Kaşkaderya İli'ne bağlı, çoğunlukla sanayileşmemiş Mubarek İlçesi'ne almak öngörüldü. Önerinin amaçları ise, Kırım Tatarlarının yardımıyla bölgeyi sanayileştirmek, Kırım Tatarlarını Kırım'a geri dönme isteklerinden vazgeçtirmek üzere bunların Özbekistan'da kalıcı olarak "kök salma"larını sağlamak ve Kırım ÖSSC'nin tekrar kurulması yerine Mubarek bölgesinde yeni bir Tatar bölgesini kurdurmak idi. Kırım Tatarları bu planı, kendilerini Özbekistan'a asimile ettirme, kendilerini "Mubarek Tatarlarına" dönüştürme, kendilerini Kırım'dan hariç tutma, Kırım ÖSCC'nin yeniden kurulmasını engelleme ve Kırım'dan uzak bir yerde yapay "vâdedilmiş topraklar" kurma teşebbüsü olarak gördüler; dolayısıyla, yalnızca az sayıda Kırım Tatarı bu planı destekledi veya bu önerilen bölgeye taşındı. Projeyi teşvik edenler Kırım Tatarları, sözde "atalarının evi" olan Orta Asya'da "kök salma"ya teşvik etme ve Kırım ile olan bağlantılarını yok sayma yönünde yoğun çabalarda bulundular, ancak tüm bunlara rağmen, sadece az sayıda Kırım Tatarının Mubarek'e taşındığı ve Kırım Tatarlarının Kırım'a geri dönme isteklerinden vazgeçmedikleri açığa çıkınca plan en sonunda feshedildi. Kırım Tatarları ile Kazan Tatarları dilbilimsel ve kökensel açıdan birbirlerinden her ne kadar farklı olsalar da, Mubarek Zonu planından önce, Sovyetler Birliği Komünist Partisi Merkez Komitesi, "Kırım Tatar Sorunu"nu "çözmek" üzere, sürgün edilmiş Kırım Tatarlarını Tataristan ÖSSC'ne taşınmaya ve Kazan Tatarları ile "yeniden birleşme"ye teşvik etmeye çalışmış, ancak bu öneri de Kırım Tatarları tarafından reddedildi.

Saide Arifova, İkinci Dünya Savaşı sırasında Nazilerden ve NKVD'den en az 74 Yahudi çocuğu kurtaran Bahçesaray, Kırım'lı Kırım Tatarı kadındır.

<span class="mw-page-title-main">Seyit Tahirov</span>

Seyit Memetoviç Tahirov, , Sürgün'den sonra Sovyetler Birliği'ndeki en yüksek rütbeli Kırım Tatar siyasetçisiydi. Akkurgan'da lider olarak öne çıktı ve ardından Komünist Parti'nin Cizzah bölge komitesinin ilk sekreteri oldu. Bugün Kırım Tatarları arasında tartışmalı bir figür olarak, Kırım'a tam dönüş hakkına sert muhalefetiyle hatırlanıyor. Özbekistan'da "kök salmanın" destekçisi oldu. Mart 1968'de Kırım Tatar mücadelelerini ve sürgündeki ayrımcılık hareketlerini küçümseyen ve Kırım Tatarlarını Kırım'a dönme arzularını "yenmekten" kaçınmaya çağıran kötü şöhretli "On Yediler Mektubu"nun en önemli imzacılarından biriydi.

<span class="mw-page-title-main">Kırım Tatar sivil haklar hareketi</span>

Kırım Tatar sivil haklar hareketi, 1950'lerin ikinci yarısında Stalinist dönemde zorunlu sürgüne ve manevi aşağılanmaya maruz kalan baskı altındaki bir halkın hareketi olarak kurulan Kırım Tatarlarının milli hareketidir. Hareketin aktivistlerinin temel talepleri arasında özerkliğin yeniden tesis edilmesi, halkın tarihi anavatanlarına geri dönmesi ve sürgün sonucunda kaybettiklerinin tazmin edilmesi yer alıyordu. Hareketin kökenleri savaş sonrası ilk on yıla kadar uzanmaktadır. 1950'ler ve 1960'larda hareketin liderleri arasında parti çalışanları, savaş gazileri ve Kırım'daki partizan hareketinin üyeleri vardı. Hareket 1960'larda zirveye ulaşmış, ardından bastırılmış, perestroyka sırasında yeniden canlanmış ve 1990'ların başında somut siyasi sonuçlar elde etmiştir.

Dilaver İbrahimoviç Osmanov - Kırım Tatar kökenli Sovyet ve Ukraynalı şair ve yayıncı. "Yıldız" dergisinin Genel Yayın Yönetmeni. Tataristan Cumhuriyeti Yazarlar Birliği (1993), Ukrayna Ulusal Gazeteciler Birliği ve Ukrayna Tiyatro Çalışanları Ulusal Birliği üyesi. Tataristan Cumhuriyeti Onur Sanatçısı (2003) ve Kırım Özerk Cumhuriyeti Onur Sanatçısı (2010). KIPU'da öğretim üyesi ve Kanditat. Kırım Tatarcası ve Rusça yazıyor.