Ahmet Naki Yücekök
Eğitimi
Prof. Dr. Ahmet Naki Yücekök, Türkiye'de sosyal bilimler alanında önemli katkılarda bulunan bir akademisyendir. 2 Nisan 1942'de, Ankara'da hukukçu bir ailenin çocuğu olarak dünyaya gelmiştir. Babası, Yargıtayın 2. Başkanlarından Haydar Yücekök,[1] annesi ise Yargıtay Tetkik Hakimi Nefise Dai-Yücekök'tür. İttihat ve Terakki Cemiyeti'nin Selanik kadrosuna mensup dedesi Naki Bey'in adını taşıyan Yücekök, eğitimin hayatına İngiliz Erkek Lisesi’nde başlamış ve 1961 yılında buradan mezun olmuştur. Daha sonra, 1966'da Leeds Üniversitesi'nde Siyaset Bilimi alanında lisans derecesini almış, doktora çalışmasını ise 1971 yılında Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi’nde tamamlamıştır.
Akademik Kariyeri
Akademik kariyerine Deniz Baykal ile birlikte, Nermin Abadan Unat’ın yönetimindeki Siyasal Davranış kürsüsünde asistan olarak başlayan Yücekök, 1981-1988 yılları arasında Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi’nde Doçentlik, 1988-1994 yılları arasında ise aynı fakültede Profesörlük görevlerini üstlenmiştir. 1994-1996 yılları arasında İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi’nde konuk profesör olarak dersler veren Yücekök, 1996’dan 2011’e kadar Yeditepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi’nde tam zamanlı profesör olarak akademik faaliyetlerini sürdürmüştür.
Yücekök’ün yayınları arasında “Türkiye’de Örgütlenmiş Dinin Sosyo-Ekonomik Tabanı: 1946-1968”, “100 Soruda Türkiye’de Din ve Siyaset”, “Türkiye’de Dernek Gelişimleri: 1946-1968” ve “Siyasetin Toplumsal Tabanı: Siyaset Sosyolojisi” gibi eserler bulunmakta; “Tanzimat'tan Günümüze İstanbul'da STK'lar” adlı çalışmasıyla da tanınmaktadır.
Gazetecilik Kariyeri
Akademik ve idari kariyerinin yanı sıra Yücekök, Cumhuriyet, Milliyet ve Yeni Yüzyıl gibi önemli gazetelerde sosyal, ekonomik gelişmeler ve siyasal davranışlar üzerine makaleler, yorumlar yazmıştır. Türkiye Sosyal Ekonomik Siyasal Araştırmalar Vakfı (TÜSES) ve International Political Science Association üyesi olan Yücekök, siyaset sosyolojisi, karşılaştırmalı siyaset ve Türk siyasi hayatı üzerine dersler vermiştir.
Siyasi Kariyeri
Ahmet Naki Yücekök’ün Cumhuriyet Halk Partisi’ndeki (CHP) rolü ve siyasi düşünceleri, 1970’lerde Türkiye’nin siyasi sahnesinde önemli bir dönüşümün yaşanmasına zemin hazırlayan faktörler arasında yer alıyor. Yücekök ve meslektaşları, o dönemde akademik çevrelerden gelen bir grup olarak, CHP’nin ideolojik ve liderlik yapısında önemli değişiklikler yapılmasını savunmuşlardır. Bu grup, “Mülkiye Cuntası” olarak adlandırılan ve Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi'nden (Mülkiye) gelen profesörler ve Bülent Ecevit'e danışmanlık yapan siyasetçilerden oluşuyordu.[2]
Deniz Baykal ve Ahmet Naki Yücekök, Siyasal Bilgiler Fakültesi'nin Siyasal Davranış kürsüsünden gelerek partide görev almışlardır. Partinin yeni politik ve ideolojik yönünün belirlenmesinde kilit roller oynamışlardır.[3] 1969 yılında, partinin Yüksek İstişare Kurulu üyeleri olarak seçilen bu iki isim, partinin sosyal demokrasiye yönelik dönüşümünde önemli katkılarda bulunmuştur. Siyasete birlikte başlayan bu iki mülkiye asistanı uzunca yıllar birlikte yürümeye devam etmiştir. Deniz Baykal'ın enerji ve tabii kaynaklar bakanlığı (Ocak 1978-Kasım 1979) sırasında, başdanışmanlığını Ahmet Yücekök yapmıştır. Yücekök, en son 2005 yılında yapılan CHP olağanüstü kongresinde Genel Başkan Deniz Baykal'ın listesinden Parti Meclisine seçilmiştir.[4]
Mülkiye Cuntası ve CHP’deki Rolü
1971 ve 1973 yılları arasında, Bülent Ecevit, sosyal demokrat bir ideolojiyi benimseyerek askeri yönetimle barışçıl yöntemlerle mücadele etti. Bu süreçte, Yücekök'ün de içinde bulunduğu Mülkiye Cuntası, Ecevit'in en önemli entelektüel ve ideolojik destekçileri oldu. Cunta üyeleri, parlamentarizmi destekleyen, askeri müdahaleye karşı çıkan ve CHP'ye yeni bir yön verilmesini öneren bir yaklaşım benimsedi. 1972 Mayıs'ında, grup CHP yönetimini ele geçirdi ve Ecevit'in parti başkanlığıyla birlikte 1973 seçimlerinde partinin en yüksek oyu almasını sağladı. Mülkiye Cuntası, CHP'nin liderlik ve ideolojik değişiminde merkezi bir rol oynadı.[5]
Ecevit'in başbakanlık dönemlerinde danışmanlık görevi üstlenen Yücekök, “Türkiye’de Örgütlenmiş Dinin Sosyo-ekonomik Tabanı” başlıklı tezi ile CHP ile MSP arasındaki koalisyonun fikri zeminini oluşturmuştur. Tezinde, her iki partinin aslında benzer sosyal sınıflara hitap ettiğini ve farklı görünen ancak benzer reçeteler önerdiklerini tespit etmiştir.[6] Bu, iki partinin koalisyonunu da mümkün kılmıştır. Kıbrıs Harekâtı sırasında, Yücekök yabancı basın mensuplarını cepheye götürmekle görevlendirilmiş ve harekâtı ilk elden gözlemleme imkanı bulmuştur. Gözlemlerini “Kıbrıs Güncesi[7]” ve “Ayşe Tatile Çıktı Ben Kıbrıs’a[8]” yazı dizilerinde paylaşmıştır.
Siyasi Düşünceleri ve Sosyal Demokrasi
Batı Avrupa'daki sosyal demokrasiden etkilenenen Mülkiye Cuntası, Türkiye'de CHP'nin sosyal demokrat bir rotaya yönlenmesi gerektiğine inanmıştır.[9] Bu yeni stratejinin, partinin ulusal modernleştirici kadro partisi olmaktan çıkıp sosyal demokrat bir kitle partisine dönüşmesini amaçlamıştır. Grup, demokrasi ve özgürlük inancı, ekonomide yeni bir sosyal demokrasi anlayışı ve din ile sekülerizm üzerine yeni perspektifler geliştirmiştir.[10] Bu yeni yaklaşımlar, CHP'nin tarihinde önemli bir dönüşümün yaşanmasına ve partinin sosyalist enternasyonalde yer almasına ön ayak olmuştur.[2] Ahmet Naki Yücekök ve Mülkiye Cuntası'nın çabaları, Türkiye'de sosyal demokrat ideallerin geniş bir zeminde tartışılmasını ve benimsenmesini teşvik eden önemli bir döneme işaret eder.
Emeklilik
2011 yılından bu yana emekli olan Ahmet Yücekök, bir süre daha Yeditepe, Maltepe ve İzmir Ekonomi üniversitelerinde yarı zamanlı dersler vermeye devam etmiştir. Emekliliğini annesinin kurduğu Urla'daki “Hakime Hanım Çiftliği”nde geçirmektedir.
Eserleri
Kitaplar
Türkiye’de Örgütlenmiş Dinin Sosyo-Ekonomik Tabanı:1946-1968, (1971) AÜ SBF Yayınları, Ankara.
100 Soruda Türkiye’de Din ve Siyaset, (1971) Gerçek Yayınları, İstanbul.
Türkiye’de Dernek Gelişimleri: 1946-1968, (1972) Sevinç Yayınları, Ankara.
Türkiye’de Parlamentonun Evrimi (1983) AÜ SBF Yayınları, Ankara.
100 Soruda Türk Devrim Tarihi,(1983) Gerçek Yayınları, İstanbul.
Siyasetin Sosyal Tabanı: Siyaset Sosyolojisi, (1987) Sevinç Yayınları, Ankara.
Dinin Siyasallaşması: Din-Devlet ilişkilerinde Türkiye Deneyimi, (1997) Afa Yayınevi, İstanbul.
İstanbul’da Sivil Toplum Örgütleri: 1887-1997, (1998) Tarih Vakfı Yayınları, İstanbul.
Makaleler
Nermin Abadan-Unat ile ortak, “1961-1965 Seçimlerinde Büyük Şehirlerin Oy Verme Davranışlarıyla İlgili Bazı Yorumlar”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 21/4 (1966), s. 103-118.
“19. Yüzyılda Toplumsal Sorunlar Karşısında İngiliz Siyasal Partilerinin Evrimi”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 22/4 (1967), s. 267-292.
“Emperyalizm Yörüngesinde Osmanlı İmparatorluğu 1838 Ticaret Sözleşmesi”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 23/1 (1968), s. 381- 426.
“Toplum Kalkınmasında Liderlik Sorunları”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 23/3 (1968), s. 311- 336.
“Toplumsal Üst Yapı Olarak Siyasal Davranış”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 24/4 (1969), s. 175-200.
“Determinizm ve Modernleşme”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 24/2 (1969), s. 27-52.
“Türkiye'de Din Eğitimi Örgütlerinin İllere Göre Dağılımı”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 25/2 (1970), s. 123-142.
“Türkiye'de Örgütlenmiş Dinin Sosyo-Ekonomik Tabanı”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 26/2 (1971), s. 301-306.
“Siyasi Partilerin Masraf Denetimi”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 27/2 (1972), s. 65-82.
“The Process of Political Development in Turkey”, Turkish Yearbook of International Relations, 9 (1968) pp. 96–112.
Nermin Abadan-Unat ile ortak, “Religious Pluralism in Turkey”, Turkish Yearbook of International Relations, 10 (1969-1970), pp. 24–50.
Kaynakça
- ^ "Şükrü Hanioğlu, "İttihat ve Terakki Cemiyeti" İslam Ansiklopedisi (2001), Cilt 23, ss.476-484". 14 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mart 2024.
- ^ a b Emre, Yunus (2 Ocak 2014). "The role of academics in Turkey's politics: the Mülkiye Junta and the transformation of the Republican People's Party". Southeast European and Black Sea Studies (İngilizce). 14 (1): 109-128. doi:10.1080/14683857.2014.882079. ISSN 1468-3857.
- ^ Fikret Bila, CHP: 1919-2009 (Doğan Kitap).
- ^ "Hürriyet, "Bayakl'ın Seçim Listesi," (30 Ocak 2005)". 17 Şubat 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mart 2024.
- ^ "Güneri Civaoğlu, "Deniz Baykal'a Veda," Milliyet (15 Şubat 2023)". 15 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mart 2024.
- ^ "Devrim Devecioğlu, "Biraz yakın siyasi tarih ve kısa bir Oğuzhan Asiltürk portresi…" Gazete Oksijen (1 Ekim 2021)". 11 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mart 2024.
- ^ "Dr. Ahmet Yücekök, "Kıbrıs Güncesi" Milliyet Gazetesi (24.08.1974)". 25 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi.[]
- ^ https://gazetearsivi.milliyet.com.tr/liste?filtreler={%22containWords%22:%22Ahmet%20Y%C3%BCcek%C3%B6k%22,%22nearWords%22:%22%22,%22sameOneWord%22:%22%22,%22anyOfWords%22:%22%22,%22exceptTheseWords%22:%22%22,%22additionalBroadcastingId%22:%221,5,6,7,8,9,10,12,13,14,15,16,17,18,19,20,21,23,24,25,26,27,28,29,30,31,32,33,34,35,36,37,38,39,40,41,42,43,44,45,46,47,48,49,50,51,52,53,54,56,57,58,59,60,61,62,63,64,65,66,67,68,69,70,71,72,73,74,75,76,77,78,79,80,81,82,83,84,85,86,87,88,89,90,91,92,93,94,95,96,97,98,99,100,101,102,103,104,105,106,107,108,109,110,111,112,113,115,116,117,118,120,121,122,123,124,125,126,127,128,129,130,131,136,137,138,139,140,141,142,143,144,145,146,147,148,149,150,151,152,153,154,155,156,157,158,159,160,161,163,165,166,167,168,169,170,171,172,173,174,175,176,177,178,179,180,181,182,183,184,185,186,187,188,189,190,191,192,193,194,195,196,197,198,199,200,201,202,203,204,205,206,207,208,209,210,211,212,213,214,215,216,217,218,219,220,221,222,223,224,225,226,227,228,229,230,231,232,233,234,235,236,237,238,239,240,241,243,244,245,246,247,248,249,250,251,252,253,254,255,256,257,258,259,260,261,262,263,264,265,266,267,268,269,270,271,272,273,274,275,277,278,279,280,281,282,283,284,285,286,287,288,289,290,291,292,293,294,295,296,297,298,299,300,301,302,303,304,305,306,307,308,309,310,311,312,313,314,315,316,317,318,319,320,321,322,323,324,325,326,327,328,329,330,331,332,333,335,336,337,338,339,340,341,342,343,344,345,346,347,348,349,350,351,352,353,354,355,356,357,358,359,360,361,362,363,364,365,366,367,368,369,370,371,372,373,374,375,376,377,378,379,380,381,382,383,384,385,386,387,388,389,390,391,392,393,394,395,396,397,398,399,400,401,402,403,405,406,407,408,409,410,411,412,413,414,415,416,417,418,419,420,421,422,423,424,425,426,427,428,429,430,431,432,433,434,435,436,437,438,439,440,441,442,443,444,445,446,447,448,449,450,451,452,453,454,455,456,457,458,459,460,461,462,463,464,465,466,467,468,469,470,471,472,473,474,475,476,477,478,479,480,481,482,483,484,485,486,487,488,489,490,491,492,493,494,495,496,497,498,499,500,501,502,503,504,505,506,507,508,509,510,511,512,513,514,515,516,517,518,519,520,521,522,523,524,525,526,527,528,529,530,531,532,533,534,535,536,537,538,539,540,541,542,543,544,545,546,548,549,550,551,552,553,554,555,556,557,558,559,560,561,562,563,564,565,566,567,568,569,570,571,572,573,574,575,576,577,578,579,580,581,582,583,584,585,586,587,588,589,590,591,592,593,594,595,596,597,598,599,600,601,602,603,604,605,606,607,608,609,610,611,612,613,614,615,616,617,618,619,620,621,622,623,624,625,626,627,628,629,630,631,632,633,634,635,636,637,638,639,640,641,642,643,644,645,646,647,648,649,650,651,652,653,654,655,656,657,658,659,660,661,662,663,664,665,666,667,668,669,670,671,672,673,674,675,676,677,678,679,680,681,682,683,684,685,686,687,688,689,690,691,692,693,695,696,697,698,699,700,701,702,703,704,705,706,707,708,709,710,711,712,713,714,715,716,717,718,719,720,721,722,723,724,725,726,727,728,729%22,. Eksik ya da boş
|başlık=(yardım)2firstDate%22:%221950.12.01%22,%22lastDate%22:%222007.12.31%22,%22sortBy%22:%22MostRelevant%22,%22descending%22:false,%22page%22:3,%22pageSize%22:10,%22pageNo%22:%22%22,%22getPageCount%22:true}|başlık=Ahmet Yücekök, "Ayşe Tatile Ben Kıbrıs'a", Milliyet (11.08.1988).}} - ^ Yaşlı, Fatih (2020). "Halkçı Ecevit": Ecevit, ortanın solu, CHP (1960 - 1980). Birinci Basım. Cağaloğlu, İstanbul: Yordam Kitap. ISBN 978-605-172-378-5. OCLC 1235466469.
- ^ "CHP geçmişte nasıl başardı, bugün neden başaramıyor? – Doç. Dr. Yunus Emre (Al Jezaare Türk) « PolitikYol.com | Yorum, Analiz, Haber Sitesi". 9 Eylül 2016. 25 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mart 2024.
