İçeriğe atla

Ahmet Irsoy

Zekaizade Ahmet Irsoy, (1869, İstanbul – 13 Ağustos 1943, İstanbul). Klasik Türk müziği bestekârı. Hafız Mehmed Zekai Dede ile eşi Fatma Hanım'ın iki çocuğundan ikincisi.

Klasik Türk müziğinin iyi bir temsilcisi olup 300 kadar eser vermiştir. Bu eserlerin günümüze kadar ulaşanlarının sayısı 50'den fazla değildir.[1]

Ahmet Irsoy mutlak kulak sahibi idi. Şehir hattı vapurlarının düdüklerinden tanır ve bunların öttükleri zamanda hangi akordda hangi perdeyi tuttuğunu söyleyebilirdi.[2]

Yaşamı

Zekâi Dedezade Ahmet Efendi İstanbul'un Eyüp semtinde Hicri 1286, Miladi 1869 yılında doğdu. Kalenderhane iptidai mektebinde temel öğrenimini gördü. Nesillerdir hafız yetiştiren ailesinin etkisiyle bu yaşlarında hem Kuran'ı ezberlemiş, hem de hattatlık dersi almıştır. Askerî Rüşdiye'de tahsiline devam ederken asıl gayreti Kuran ilimlerinin uzmanı olmaktı ve zamanının en meşhur Kuran okuyucularından Reisülkurra Hoca Süleyman Efendi'den Kuran'ın farklı okunuş tarzlarına dair eğitim aldı. 1884 yılında bu eğitimden icazetnamesini aldı,[3] ancak Rüşdiye'den mezun olamadı.[1] Bundan sonra sekiz yıl boyunca camide derslerine Hoca Raik efendiyle devam ederek bu derslerden de icazet almıştır.

Küçük yaşlarından itibaren müzik yeteneğini fark ettiren Ahmet, babası Zekai Dede'den müzik dersleri almaya başladı. Hızlıca konuya vakıf olan Ahmet, dini ve seküler eserlerle beraber birçok Mevlevi ayini de ezberlemiştir. Mevlevi tarikatının Mevlevihane tabiriyle anılan tekkeleri o dönemde tasavvuf ve dini müzik eğitimi merkezleri olarak işlev göstermekteydi. Genç Ahmet Efendi de bu tarikatın yüksek bir mevkiinde bulunan babası Zekai Dede ile birlikte Bahariye Mevlevihanesi'nde bulunur ve dini müziğin icrasını öğrenirdi. Bu sırada müstakbel meslektaşları Rauf Yekta ve Suphi Ezgi ile tanıştı.[4] 1302/1885 yılında bu dergahın kudümzenbaşı (kudüm çalan) oldu. Dergahın postnişîni Hüseyin Fahreddin Efendi'den Farsça ve ney dersi aldı, nota okumayı öğrendi. 1315/1897 yılına kadar çeşitli müzik eserlerini öğrenirken bir yandan da tasavvuf eğitimine devam etti. Türk ve Arap usûllerini öğrendi. Babasının ölümü üzerine Darüşşafaka'da müzik öğretmeni tayin edildi. 3 yıl sonra Yenikapı Mevlevihanesi'nin de kudümzenbaşı oldu. 1322/1904 yılında Ebussuud Efendi iptidai vakıf mektebinde başöğretmen tayin edildi, ancak vakıf mektepleri dönemin eğitim bakanlığına devredilince bu görevinden ayrıldı. 1330/1912 yılında Sultanahmet Esmakaya Sultan Kızlar Mektebi'nde müzik öğretmeni tayin edildi. Bir sene sonra İmam ve Hatip mektebinde müzik öğretmeni tayin edildi ve birçok öğrenci yetiştirdi.[3]

Kaynakça

  1. ^ a b Behar, Cem. Musıkiden müziğe: Osmanlı/Türk müziği: gelenek ve modernlik;(makaleler-kaynaklar-metinler). YKY, 2005.
  2. ^ Aksüt, Sadun. Türk Musikisinin 100 Bestekârı, İstanbul, 1993
  3. ^ a b Türk Musikisi Klasiklerinden - Mevlevi Ayinleri, Cilt 16, İstanbul Konservatuvarı Neşriyatı, İstanbul, Marifet Basımevi, 1938, s. 852-852
  4. ^ Nuri Özcan. "IRSOY, Ahmet." İslam Ansiklopedisi. cilt: 19, sayfa: 131-133. 1999.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Türk müziği</span> Türklerin müziği

Türk müziği, Türklerin Orta Asya'dan beri geliştirdikleri, bugünkü özellikleri Anadolu Selçukluları ve Osmanlılar döneminde belirginleşen müzik tarzı. Musiki, Osmanlı döneminde halk ve üst kültür çevrelerinde birbiriyle ilişkili, fakat karakterleri farklı iki ana dal olarak gelişmiştir. Osmanlı'nın son dönemindeki modernleşme hareketleriyle Batı etkisi görülmeye başlanmış, bu etki Cumhuriyet döneminde daha da artmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Ahmed Cevdet Paşa</span> Osmanlı devlet adamı

Ahmed Cevdet Paşa veya Lofçalı Ahmed Cevdet Paşa, Osmanlı Devleti'nde on dokuzuncu asırda yetişen Türk devlet ve ilim adamı, tarihçi, hukukçu, şair.

Selim Sabit Efendi, Osmanlı eğitim bilimci.

Abdülhakîm Arvâsî Üçışık , Türk İslam âlimi.

Nurettin Topçu, Türk yazar, akademisyen ve fikir adamıdır.

<span class="mw-page-title-main">Abdülbaki Gölpınarlı</span> Türk edebiyat tarihçisi ve tercüman

Abdülbaki Gölpınarlı, asıl adı Mustafa İzzet Baki olan edebiyat tarihçisi ve mütercimdir.

<span class="mw-page-title-main">Ahmet Kutsi Tecer</span> Türk şair ve oyun yazarı

Ahmet Kutsi Tecer, Türk öğretmen, şair, oyun yazarı ve siyasetçi. Halk kültürü alanında çalışmaları ile tanınır. Çalışmaları, Karacaoğlan ve Yunus Emre’nin hayatına ışık tutmuştur. Halk şairi Âşık Veysel’i Türkiye'ye tanıtan, halk müziği derlemecisi Muzaffer Sarısözen'i keşfeden kişidir.

Âdem Dede, Osmanlı Devleti Türk Mevlevi şairi. Doğum tarihi bilinmemektedir ama 1591 olduğu tahmin edilmektedir. Antalya’da doğmuştur. Din eğitimini yörenin ünlü dervişlerinden alan Adem Dede daha sonra bilgisini artırmak ve mevlevi olmak için İstanbul'a gitti. Galata Mevlevihanesi'nde, İsmail Ankaravi'nin yanına yerleşti ondan eğitim aldı. İsmail Ankaravi'nin ölümüyle aynı mevlevihaneye şeyh oldu. Dostlarıyla birlikte sohbet toplantıları düzenler, bu toplantılarda dini konuşmalar yapılır, müzik dinlenir, sema yapılır ve zikredilirdi. Galata Mevlevihanesi'nde Kur'an ve Mesnevi okunuyor, sema yapılıyordu.

<span class="mw-page-title-main">Zekai Dede Efendi</span> Osmanlı besteci

Zekâi Dede Efendi, Osmanlı klasik Türk müziği bestecisi.

<span class="mw-page-title-main">Kazasker Mustafa İzzet Efendi</span> Osmanlı hattatı (1801-1876)

Adaşı ve ustası olan bir diğer ünlü hattat Yeserizade Kazasker Mustafa İzzet Efendi ile karıştırılmamalıdır.

<span class="mw-page-title-main">Ahmet Remzi Akyürek</span>

Ahmet Remzi Akyürek, Türk mutasavvıf ve şair.

Ahmet Çalışır, Türk, Klasik Türk Musikisi bestekârı, ses sanatçısı, hâfız, Tasavvuf Mûsikisi topluluğu idarecisi ve yazardır.

Hayri Yenigün, Klasik Türk müziği bestecisi. Tefeyyüz Mektebi'nde eğitim görürken Zekai Dede Efendi'nin öğrencisi olan Selahattin Bey'den nota ve solfej dersleri aldı. Meşrutiyet'in ilanından sonra Vefa semtindeki Kovancılar Musiki Mektebi'ne giderek İsmail Hakkı Bey ile tanışarak ondan Musiki inceliklerini öğrendi. İlk bestesi 1929 yılında Orhan Seyfi Orhon'a ait Segah makamındaki eseri Ölürsem Yazıktır olmuştur. Müzisyen Hurşit Yenigün'ün babası olan bestekâr 15 Nisan 1979'da öldü.

<span class="mw-page-title-main">Suphi Ezgi</span> Türk müzikolog ve besteci

Mehmet Suphi Ezgi, Türk hekim, müzik bilimci ve besteci. Ezgi, Türk musikisinin ses sistemini bilimsel bir temele dayandırmaya çalışmış ilk kuramcılardan birisi olarak kabul edilmektedir.

Ali Rıza Şengel yahut Eyyubî Ali Rıza Bey, Klasik Türk müziği bestekârı ve hocası, nevbezen.

İsmâil Rusûhî Dede ya da Ankaravî İsmâil Rusûhî Efendi, Galata Mevlevîhânesi şeyhlerindendir. Mutasavvıf kimliğinin yanında devrinin önemli ilim adamlarından olan Ankaravî, değişik konularda yirmi dört adet eser yazmıştır. Bazı kaynaklarda eser sayısı 28 olarak belirtilir. Mesnevi hakkındaki çalışmalarıyla da Anadolu tasavvuf hareketinin önde gelen isimleri arasında yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Lefkoşa Mevlevihanesi</span> Kuzey Lefkoşada yer alan bir müze

Lefkoşa Mevlevihanesi veya Mevlevi Tekkesi, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin başkenti Kuzey Lefkoşa'da 1593 yılında Kıbrıs fatihlerinden Arap Ahmet Paşa tarafından kurulan mevlevihanedir. Semahane ve türbe kısmı günümüze kadar gelebilmiştir ve Mevlevi-Tekke Kültürü müzesi olarak kullanılmaktadır. Girne Kapısı yakınlarındaki Mevlevihane, Kıbrıs'ın Osmanlı döneminde en önemli yapılarından birisidir. Tarihi boyunca gemi ile hacca gidenlerin uğrak yeri olan mevlevihane, yetiştirdiği insanlar ve verdiği hizmetlerle Kıbrıs Türk tarihinin önemli kurumlardan birisi olmuştur. Dânişî ve İlmî mahlaslarıyla şiirleri olan Dânişî Ali Dede, Siyahi Mustafa Dede, Hızır Handi Dede, Siyahi Mustafa Dede'nin oğlu Arif Dede, Sadri Dede, Danişi Ali Dede'nin oğlu Muhammed Mukim Dede, Talib Dede, Nesib Dede, Müneccimbaşı Ahmed Dede, Derviş Lebib Lefkoşa Mevlevihanesi'nde yetişmiş şairler arasındadır. 17. yüzyılda bina bakımsızlıktan harap olunca Rumeli Beylerbeyi Ferhad Paşa Mevlevihane'yi yeniden inşa ettirmiş ve tekke kendi adıyla anılmıştır.

Salih Zeki Ataergin,, Türk musikişinas, bestekâr ve hukukçu. Kanun virtüözü Hacı Arif Bey'in oğludur. Asıl ismi Salih Zeki olmasına rağmen, babasına izâfetle Zeki Ârif adıyla tanınmıştır. Annesi Hatice Huriye Hanım’ dır.

<span class="mw-page-title-main">Rauf Yekta</span> Türk müzikolog

Râuf Yektâ Bey,, Türk bestekâr, müzikolog ve neyzen. Asıl adı Mehmet Rauf'tur. Hat hocası Nasûhî Efendi tarafından kendisine yekta unvanı verildi. 1917 yılında Dârülelhan'ın kuruluşunda yer alan isimlerden biri oldu. Araştırma ve çalışmalarıyla Türk müziğinin temelini oluşturdu. Mevlevî tarikatına girerek önemli mevlevihanelerde baş neyzenlik yaptı. Tifo nedeniyle hayatını kaybetmesi sonrasında Cemal Reşit Rey tarafından "musikî şehidi" olarak nitelendirildiği yönünde söylentiler de mevcuttur.

<span class="mw-page-title-main">Yenikapı Mevlevihanesi</span>

Yenikapı Mevlevihanesi, Türkiye'nin İstanbul ilinin Zeytinburnu ilçesinde 16. yüzyılda kurulmuş bir mevlevihane.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.