İçeriğe atla

Ahmet Ertegün

Ahmet Ertegün
Doğum30 Temmuz 1923(1923-07-30)
İstanbul, Türkiye
Ölüm14 Aralık 2006 (83 yaşında)
New York, ABD
MilliyetTürk
Meslekİş insanı, müzik yapımcısı, şarkı yazarı
Dinİslam[1]
Ebeveyn(ler)Münir Ertegün (babası)
Akraba(lar)Nasuhi Ertegün (ağabeyi)

Ahmet Zahrettin Sebuhi Ertegün (30 Temmuz 1923, İstanbul – 14 Aralık 2006, New York), Türk-Amerikan müzik yapımcısı, iş insanı ve Atlantic Records'un kurucusudur.[2] The Rolling Stones, Led Zeppelin'in yanı sıra Eric Clapton, Aretha Franklin ve Ray Charles gibi isimleri müzik dünyasına kazandırdı.

Hayatı

Ertegün ailesi (1942)

Ahmet Ertegün'ün büyük dedesi İbrahim Edhem Efendi, Üsküdar Özbekler Tekkesi'nin son postnişîni idi. Washington büyükelçisi Münir Ertegün ve Hayrünnisa Rüstem'in ikinci oğludur. Babası Münir Ertegün, Millî Mücadele döneminde önemli görevler ve hizmetler yapmış bir devlet adamıydı. Cumhuriyetin ilanından sonra, genç Türkiye Cumhuriyeti'nin Milletler Cemiyeti'ndeki temsilcisi ve daha sonra büyükelçi olarak çeşitli Avrupa başkentlerinde ve daha sonra Amerika'da bulundu.

Ahmet Ertegün, 1923 yılında İstanbul'da doğdu. Babasının görevi dolayısıyla İsviçre, Paris ve Londra'da okula giden Ertegün, 1935 yılında babasının Washington'a büyükelçi olarak atanmasıyla birlikte ABD'ye yerleşti.

14 yaşındayken annesi Ahmet'e, Cootie Williams'ın enstrümental West and Blues başlıklı albümü ile birlikte ses kayıt edebilen bir plakçalar hediye etmiş. Ertegün bir yandan çalarken kendi yazdığı sözleri mikrofona okuyor ve bunları kaydediyor, abisi Nasuhi Ertegün ile birlikte odalarında sevdikleri müzikleri dinliyorlardı. "16 yaşındayken bir pop müzik uzmanı sayılabilecek kadar bilgim, 18 yaşındayken de 50 bin plağım vardı" diyen Ertegün, abisi ile beraber o yıllarda Duke Ellington, Lena Horne, Jelly Roll Morton gibi sanatçılarla arkadaşlık kurdu. 1945 yılında babası Münir Ertegün'ün ölümünün ardından ailesi Türkiye'ye döndü. Ahmet Ertegün, ağabeyi Nasûhî Ertegün ile birlikte Amerika'da kaldı. Ahmet Ertegün, St. John's Üniversitesi'nde felsefe okudu.

Ahmet Ertegün ve ağabeyi Nasuhi Ertegün

Ertegün Kardeşler, 1947 yılında Herb Abramson ile beraber, aile dostları olan diş hekimi Dr. Vahdi Sabit'ten 10 bin dolar borç alarak Atlantic Records adlı plak şirketini kurdu.[3] Siyâhî müzisyenlerle arasındaki iyi bağlardan ötürü dönemin en önemli jazz müzisyenleri ile sözleşme yaptı.

1947'de Atlantic Records yapımcılığını üstlendiği ilk albümü çıkardı. İlk olarak stüdyolarında Harlemaies'in The Rose of the Rio Grande başlıklı albümü kaydedildi.[4] 1949 yılının Nisan ayında çıkarılan Stick Mcghee’in Drinkin’ Wine Spo-Dee-O-Dee başlıklı albümü, 1 milyondan fazla satışı ile Atlantic'in ilk hiti oldu. 1955 yılında Elvis Presley'e kontrat imzalaması için 25 bin dolar teklif edildi, ancak 20 bin dolar farkla sözleşme RCA Records plak şirketine satıldı. 1959'da Arif Mardin de aralarına katıldı.

"Atlantic Records'u kurmamızın sebebi, müziklerini beğendiğimiz birkaç şarkıcı ile kontrat imzalamak ve satın almak isteyeceğimiz albümlerini çıkartmaktı. Açıkçası asla çok eğlenceli bir şeyler yaparak para kazanabileceğimi düşünmedim. Yanılmış olduğum için çok mutluyum."[5]

Ray Charles, Aretha Franklin, Ella Fitzgerald, Miles Davis gibi isimlerin albümlerinin yapımcılığını üstlenen Ertegünler, Frank Zappa, Stevie Wonder, The Rolling Stones, Bee Gees, Led Zeppelin, Genesis, Emerson Lake & Palmer, Bette Midler gibi birçok ismin üne kavuşmasında büyük rol oynadı.[5]

Ödülleri

Ertegün, 1991 yılında Boston'daki Berklee Müzik Okulu tarafından fahrî doktor unvanına lâyık görüldü.

1993 yılında National Academy of Recording Arts & Sciences tarafından ödüllendirildi ve 2000 yılında Amerika Birleşik Devletleri Kongre Kütüphanesi tarafından yaşayan efsane unvanıyla onurlandırıldı.

İstanbul Kültür Sanat Vakfı tarafından düzenlenen İstanbul Caz Festivali'nin ilk yaşam boyu başarı ödülü 2002 yılında Ahmet Ertegün'e takdim edildi.[6]

Haziran 2006'da 40'ıncı Montrö Caz Festivali'nin açılış konseri, kendisinin onuruna verildi.

Ertegün, Amerikalı ünlü caz şarkıcısı Ray Charles'ın 1952-1959 yılları arasında seslendirdiği kayıtlardan derlenen Pure Genius: The Complete Atlantic Recordings adlı koleksiyonun yapımcısı olarak en iyi tarihî albüm kategorisinde Grammy Ödülü'ne aday gösterildi.[7] Daha önce üç farklı alanda Grammy Ödülü kazanmış olan Ertegün, 2006 yılı töreninde icon adı verilen onur ödülüne layık görüldü. Bu ödül, müzik dünyasına emeği geçen kişiler için ilk kez verilmeye başlanmıştı.[8] Ertegün, ödülünü alırken tek cümle söyledi:

"Bana bu imkânı tanıyan Amerika'ya ve sevgili anavatanım Türkiye'ye teşekkür ederim."

Ölümü

Ertegün aile mezarlığı, Üsküdar/İstanbul

29 Ekim 2006'da New York'ta bir The Rolling Stones konseri sırasında ayağının kayması sonucu düşerek başını vuran Ertegün hastaneye kaldırıldı. New York Presbyterian Hastanesi'nde yapılan ilk müdahalesinden sonra yoğun bakıma alındı, 14 Aralık 2006 günü öldü. Naaşı, Türkiye'ye getirilerek 19 Aralık 2006'da ailesinin diğer fertleri gibi Üsküdar Özbekler Tekkesi'nin hazîresine defnedildi.

Fahrî faaliyetleri

  • Amerikan Türk İş Adamları Derneği başkanlığı yaptı.
  • New York Cosmos kulübünü 1971'de kurarak futbolu ABD'ye soktu.
  • Kâtibim'i Amerikan müziğine kazandırdı.
  • Münir Ertegün Tarih Araştırma Vakfı'nı kurdu.

Diğer

  • Cumhuriyet ile yaşıt olan Ertegün, yaşamının büyük kısmını Türkiye dışında geçirmesine rağmen Türkiye'nin tanıtımı için gönüllü bir kültür elçisi olarak çalıştı. Hem Türkiye'ye yatırım getirmek hem de Türkiye'ye yatırım yapmak isteyenlere yardımcı olan Ertegün, medyada da büyük işlere imza attı. Bir Bodrum aşığı olan Ertegün, müzik sevgisi kadar doğa sevgisi ile de şaşırtıcıydı. Büyük bir koleksiyoner olarak isimsiz Türk ressamlarının tablolarına ilgi göstermiştir.
  • Eartha Kitt'in yorumu ile Üsküdar'a gider iken şarkısının melodisinin Amerikan kültürünün bir parçası haline gelmesini sağladı.
  • Ağabeyinin anısına Rock and Roll Hall of Fame (Nesûhî-Ahmet Ertegün Rock and Roll Şöhretler Müzesi) kuran Ahmet Ertegün, Amerika'daki Türk cemiyetinin önemli isimlerindendi. Bugün Cleveland Ohio'daki müzenin ana sergi salonu Ertegün'ün ismini taşıyor.
  • 2004 yılında New York'ta inşâ edilen Time Warner Center gökdeleninde Ertegün Caz Şöhretleri Müzesi'nin sponsoru oldu.
  • Amerika'ya Avrupa futbolunu ilk getiren kişi olan Ertegün, 70'li yıllarda New York Cosmos takımını kurdu. Diego Maradona'yı almak istediğinde, Maradona henüz 17 yaşındaydı. Lig büyüdükçe iyi oyuncular getirdi. Pele, Carlos Alberto, Franz Beckenbauer ve Galatasaray'dan kaleci Yasin gibi isimleri takıma aldı.
  • Ray Charles'ı anlatan Ray başlıklı filmde Curtis Armstrong, Bobby Darin'ı anlatan Beyond the Sea başlıklı filmde ise Tayfun Bademsoy tarafından canlandırıldı.
Vikisöz'de Ahmet Ertegün ile ilgili sözleri bulabilirsiniz.

Kaynakça

  1. ^ https://www.hurriyet.com.tr/gundem/ahmet-ertegun-topraga-verildi-5634235#:~:text=Ahmet%20Erteg%C3%BCn'%C3%BCn%20naa%C5%9F%C4%B1%2C%20Karacaahmet,din%20g%C3%B6revlisi%20taraf%C4%B1ndan%20dua%20edildi. []
  2. ^ "İşte o Türk!". 4 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Mart 2012. 
  3. ^ "Atlantic Records The Record Man: Ahmet Ertegun, Founder of Atlantic Records". Atlantic Records Official Website (İngilizce). 2 Ocak 1997 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Kasım 2021. 
  4. ^ "Obituary: Ahmet Ertegun". the Guardian (İngilizce). 16 Aralık 2006. 6 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Kasım 2021. 
  5. ^ a b "Award Winning Legends: Ahmet Ertegün - Jazz Dergisi" (İngilizce). 28 Şubat 2018. 1 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Kasım 2021. 
  6. ^ "İstanbul Caz Festivali Yaşam Boyu Başarı Ödülü". caz.iksv.org. 14 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Mayıs 2020. 
  7. ^ "Ahmet Ertegun". GRAMMY.com (İngilizce). 23 Kasım 2020. 13 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Kasım 2021. 
  8. ^ "Ahmet Ertegun's Legacy". Slate Magazine (İngilizce). 15 Aralık 2006. 8 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Kasım 2021. 
Genel

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta Ahmet Ertegün ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Ertegün kardeşler</span>

Ertegün kardeşler, Ahmet Ertegün ve Nasuhi Ertegün Atlantic Records plak şirketinin kurucularındandırlar. 1963 yılında ünlü Türk müzik yapımcısı Arif Mardin de bu plak şirketine katılıp 1969 yılında da başkan yardımcısı olmuştu.

<span class="mw-page-title-main">Arif Mardin</span> Türk-Amerikalı albüm yapımcısı

Mehmet Arif Mardin, Türk-Amerikalı albüm yapımcısı. Kökleri İslam Peygamberi Muhammed'in torunu Hüseyin'e kadar gittiği iddia edilen bir Osmanlı ailesi olan Mardin ailesinin oğlu ve Betül Mardin'in kardeşidir. Yusuf Ziya Öniş'in kızı yazar Latife Mardin ile evliydi.

<span class="mw-page-title-main">Ray Charles</span> Amerikalı piyanist, müzisyen, ritim ve blues ustası (1930–2004)

Ray Charles Robinson, Amerikalı piyanist, müzisyen, ritim ve blues ustası.

<span class="mw-page-title-main">Robert Plant</span> İngiliz söz yazarı ve müzisyen Led Zeppelinin vokalisti

Robert Anthony Plant CBE, İngiliz söz yazarı ve müzisyen. Dünyaca ünlü Led Zeppelin grubunun vokalisti. Gelmiş geçmiş en iyi vokallerden biri olarak anılır.

<span class="mw-page-title-main">Michael Bublé</span> Kanadalı şarkıcı

Michael Bublé, İtalyan asıllı Kanadalı müzisyen, pop-caz sanatçısı, aktör. ABD'de büyük başarılar elde ediyor iken, 2003 yılında çıkarttığı aynı adlı albümü ile Kanada'da, Avustralya'da ve İngiltere'de müzik listelerinde ilk 10'a girdi. Özellikle It's Time albümü ile büyük yankı uyandırarak 2005 yılında Grammy Ödülü kazandı.

<span class="mw-page-title-main">Münir Ertegün</span> Türk diplomat

Mehmet Münir Ertegün, Türk diplomat ve devlet adamı. Osmanlı Devleti ve Türkiye Cumhuriyeti dönemlerinde görev yapmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Nasuhi Ertegün</span> Türk-Amerikalı iş insanı, müzik yapımcısı

Nasuhi Ertegün, kardeşi Ahmet Ertegün ile birlikte Atlantic Records müzik şirketinin kurucusu.

<span class="mw-page-title-main">Laura Branigan</span> Amerikalı sinema oyuncusu ve şarkıcı (1952 – 2004)

Laura Ann Branigan, Amerikalı şarkıcı, söz yazarı ve aktris.

<span class="mw-page-title-main">Türk Amerikalılar</span>

Türk asıllı Amerikalılar, Amerika Birleşik Devletleri'nde yaşayan, ABD içinde doğmuş veya ABD'ye göç etmiş Türk kökenli kişilerdir. Nüfusun çoğunluğu Türkiye Cumhuriyeti zamanında gelmiştir, ancak Kıbrıs adasından, Balkanlardan, Kuzey Afrika'dan, Levant'tan ve eski Osmanlı İmparatorluğu'nun diğer bölgelerinden gelen önemli etnik Türk toplulukları da vardır. Buna ek olarak, son yıllarda, modern Türk diasporasından, özellikle Doğu Avrupa'daki Ahıska Türk diasporasından, Orta ve Batı Avrupa'dan ABD'ye gelen önemli sayıda etnik Türk vardır.

<span class="mw-page-title-main">İstanbul Caz Festivali</span> her yıl İstanbulda düzenlenen uluslararası caz festivali

İstanbul Caz Festivali, İstanbul Kültür Sanat Vakfı tarafından 1994 yılından beri her yıl temmuz ayının ilk yarısında İstanbul’un değişik konser ve etkinlik mekânlarında gerçekleştirilen caz ağırlıklı müzik festivalidir.

<span class="mw-page-title-main">The Rolling Stones</span> İngiliz rock grubu

The Rolling Stones, 1962'de Londra, İngiltere'de kurulan rock müzik grubu. Kuruluşunun ilk yıllarında kadrosunda Brian Jones, Ian Stewart, Mick Jagger, Keith Richards, Bill Wyman ve Charlie Watts (bateri) vardı. Wyman'ın 1993'te gruptan ayrılmasından sonra grubun tam kadrosu Jagger, Richards, Watts ve gitarist Ronnie Wood'tan oluşuyordu. Darryl Jones ve Chuck Leavell (klavye) da devamlı katkıda bulundular fakat tam üye değillerdi. Grup 1989'da Rock and Roll Hall of Fame'e dahil oldu. Rolling Stone dergisi, grubu "Tüm Zamanların En Büyük 100 Sanatçısı" listesinde 4. sıraya koydu. Dünya çapında 200 milyonun üzerinde albüm satmışlardır.

<span class="mw-page-title-main">Busta Rhymes</span> Amerikalı rap müzisyeni

Trevor Tahiem Smith, Jr., Amerikalı hip hop şarkıcısı ve aktör.

<span class="mw-page-title-main">Kid Rock</span> Amerikalı müzisyen

Robert James Ritchie, beş Grammy Ödülü adayı olmuş Amerikalı rapçi ve şarkı yazarıdır. Kid Rock sahne adını kullanır. İlginç kişiliği ve rap ile heavy metal, rock ve funk müzik türlerini kaynaştırmasıyla tanınır.

<span class="mw-page-title-main">Atlantic Records</span> plak şirketi

Atlantic Recording Corporation, Ahmet Ertegün ve Herb Abramson tarafından Ekim 1947'de kurulan bir Amerikan plak şirketidir. İlk kayıtlarının Ocak 1948'de piyasaya sürülmesiyle başlayarak, yirmi yıl süre boyunca, Aretha Franklin, Ray Charles, Wilson Pickett, Sam ve Dave, Ruth Brown ve Otis Redding gibi sanatçıların caz, R&B ve soul müzikleri üzerine uzmanlaşan en önemli Amerikan plak şirketlerinden biri olarak ün kazandı. Konumu, Stax ile yaptığı dağıtım anlaşmasıyla büyük ölçüde iyileştirildi. 1967 yılında, Atlantic Warner Bros.-Seven Arts'ın tamamen sahip olduğu bir yan kuruluş haline geldi ve Crosby, Stills, Nash & Young, Led Zeppelin ve Yes gibi sanatçıların rock ve pop müziklerini yayımlayarak genişledi.

<span class="mw-page-title-main">Dee Dee Bridgewater</span> Amerikalı şarkıcı

Dee Dee Bridgewater, Amerikalı Caz sanatçısıdır.

<span class="mw-page-title-main">Tony Bennett</span> Amerikalı şarkıcı (1926 – 2023)

Tony Bennett ya da Anthony Dominick Benedetto, Amerikalı popüler müzik, klasik pop ve caz şarkıcısı.

"What'd I Say", Amerikalı R&B müzisyeni Ray Charles tarafından iki parçaya bölünmüş bir single olarak piyasaya çıkan bir şarkıdır.

<span class="mw-page-title-main">Warner Music Group</span> ABDli büyük küresel bir müzik şirket grubu

Warner Music Group Corp., merkezi New York City'de bulunan bir Amerikan çok uluslu eğlence ve plak şirketi holdingidir. Universal Music Group (UMG) ve Sony Music Entertainment'ın (SME) ardından "üç büyük" kayıt şirketinden biri ve küresel müzik endüstrisindeki üçüncü büyük şirkettir. Eskiden Time Warner'ın bir parçası olan WMG, özelleştirildiğini ve Access Industries'e satıldığını duyurduğu 2005 yılından 2011 yılına kadar New York Menkul Kıymetler Borsası'nda halka açık olarak işlem görüyordu. Daha sonra 2020'de Nasdaq'ta ikinci halka arzını gerçekleştirdi ve bir kez daha halka açık bir şirket haline geldi. Milyarlarca dolarlık yıllık cirosu ile WMG, 3.500'den fazla kişiyi istihdam etmekte ve dünya çapında 50'den fazla ülkede faaliyet göstermektedir.

<span class="mw-page-title-main">Karsu</span> Türk-Hollandalı şarkıcı

Karsu Dönmez, Hollandalı Türk şarkıcı-şarkı yazarı ve piyanisttir. Türk ezgileriyle harmanladığı müzik tarzı caz pop olarak tanımlanabilir.

1963 Grammy Ödülleri, 15 Mayıs 1963'te Chicago, Los Angeles ve New York'ta düzenlendi. Tony Bennett ve Igor Stravinsky 3 ödül kazandı.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.