İçeriğe atla

Ahmed Şevki

Ahmed Şevki
أحمد شوقي
Doğum16 Ekim 1868
Kahire, Mısır Hidivliği
Ölüm13 Ekim 1932 (63 yaşında)
Kahire, Mısır Krallığı
Takma adEmirü'ş-şuara
MeslekTiyatro yazarı, şair
MilliyetArap
EğitimParis Üniversitesi
Montpellier Üniversitesi

Ahmed Şevki (Arapça: أحمد شوقي; d. 16 Ekim 1868, Kahire - ö. 13 Ekim 1932, Kahire), Arap şair ve tiyatro yazarı. Arap şiirine kazandırdığı yenilikler dolayısıyla ona "Emîru'ş-Şu'arâ'" (Arapça:أمير الشعراء, şairlerin prensi) unvanı verilmiştir ve bugün hâlâ bu unvanla tanınmaktadır.[1]

Hayatı

Ahmet Şevki'nin tam adı Ahmed Şevki b. Ali b. Ahmed Şevki şeklindedir. 1868 yılında Kahire'de doğdu. Baba tarafından Arap, Kürt ve Çerkes, anne tarafından ise Türk ve Yunan soyundan gelen Şevki'nin; annesinin babası Niğde'den göç etmiş bir Türk, anneannesi ise Moralı bir Yunan cariyedir.[2] Dedesi Mısır'da yüksek kademede Osmanlı devlet adamlarından biriydi. Mısır sarayının azat edilmiş cariyesi olan anneannesi tarafından İsmail Paşa'nın sarayına verilerek burada büyümesi sağlandı. İlk ve orta eğitiminden sonra 1885 yılında Hukuk Fakültesine girdi. Bölümünü değiştirerek Tercüme Bölümüne geçti. 1887'de mezun olduktan sonra sarayda memurluğa başladı. Kısa bir süre sonra 1888'de Hidiv tarafından hukuk eğitimini tamamlamak için Avrupa'ya gönderildi. Paris ve Montpellier Üniversitelerinde 4 yıl boyunca edebiyat ve hukuk eğitimi aldı.

Eğitimini tamamladıktan sonra Mısır'a geri döndü ve Hidiv'in Frenk Kalemi müdürlüğü görevine getirildi. 1915 yılında İngilizler tarafından azledilen Abbas Hilmi Paşa taraftarı olduğu için İspanya'ya sürgün edildi. 4 yıl sonra Mısır'a bir kahraman olarak döndü. Mısır Ayan Meclisi görevine getirildikten 5 yıl sonra 13 Ekim 1932'de Kahire'de öldü.

Arap edebiyatındaki önemi

Ahmet Şevki'nin Modern Mısır edebi hareketinin öncülüğünü yaptığı düşünülmektedir. En önemli faaliyeti olarak, epik şiir türünü Arap edebi geleneği ile tanıştırması gösterilmektedir.

Osmanlı ve Türkler hakkındaki şiirleri

Osmanlı hilafetine bağlı olan Ahmed Şevki, Osmanlı ve Türkler hakkında pek çok şiir kaleme almıştır. Mustafa Kemal Atatürk'ün Türk Kurtuluş Savaşı'nda zafer elde etmesi üzerine O'nu Halid bin Velid'e benzeterek "Türklerin Savaş ve Siyasetteki Zaferleri" adında 88 beyitlik şiir yazmıştır:[2]

"Allahu Ekber bu fetihte ne harikalar yazılmıştır
Ey Türklerin Halidi yenile Arapların Halidini
Hak yolunda çizdiğin yolların hepsi cömertliktir
Bu yolda dökülen kanlardan sen daha cömertsin."

Atatürk'ün hilafeti kaldırması üzerine üzgün olduğunu ifade eden 45 beyitlik bir şiir kaleme almıştır. II. Abdülhamid'in Yıldız Suikastı'ndan kurtulması üzerine "Kurtuluş" adında 52 beyitlik şiir yazmıştır. II. Abdülhamid'in tahttan indirilmesi üzerine 80 beyitlik şiir yazmıştır. Türk gençlerine seslenerek Türklerin savaşçı özelliklerini övmüş ve Müslümanların koruyucusu ve halifesi olduklarını "Türklere Selam" adlı 19 beyitlik şiirinde dile getirmiştir:

"Ey Türk genci! Siz ki Allah’ın sadık hizmetçilerisiniz, Allah sizi korusun,
Sen dün de İslam’ın koruyucusu idin; bugün de aynı şeref sendedir."

Osmanlı-Yunan Savaşı üzerine 80 beyitlik şiir yazmıştır. Osmanlı kadını, Gazi Osman Paşa, Ethem Paşa, Boğaz Köprüsü ve daha farklı konularda çeşitli şiirler yazmıştır.[2]

Ahmet Şevki'nin Lord Cromer'e hitaben nazmettiği kasidesi

Lord Cromer (Evelyn Baring), dönemin Mısır'ına İngiliz temsilcisi ve başkonsolosu olarak atanmış bir devlet adamıdır. Ne var ki Mısır'da yaşanan kargaşalar nedeniyle, yaklaşık çeyrek asır süresince Mısır'ın fiili idaresini üstlenmiştir. Lord Cromer'in bu süreçte katı bir yönetim uyguladığı anlatılmaktadır. Lord Cromer'in Mısır'a veda etmesi münasebetiyle tertiplenen bir törende yaşananların ardından, Ahmet Şevki Lord Cromer'i hedef alan bir kaside nazmetmiştir.[1]

Eserleri

  • eş-Şevkiyyat
  • Maşra u Kleopatra
  • Mecnun ve Leyla
  • Kambiz
  • Ali Bek el-Kebir
  • Antere
  • Düvelü'l-Arab ve Uzamaü'l-İslam
  • es-Sittü Hüda
  • Emiretü'l-Endülüs
  • Esvakuz-zeheb

Konuyla ilgili yayınlar

Ürün, Ahmet Kâzım (Ekim 2015). Modern Arap Edebiyatı. Çizgi kitabevi. s. 33. ISBN 978-605-9108-91-1. 

Esat Ayyıldız, “Ahmet Şevki’nin Mısır İstiklalinin Müdafaası İçin Sömürge Yöneticisine Hitaben Nazmettiği Lâmiyye’sinin Tahlili”, Arap Edebiyatında Vatan ve Bağımsızlık Mücadelesi, ed. Ahmet Hamdi Can – İhsan Doğru (Ankara: Nobel Bilimsel Eserler, 2021), 1-26.

Kaynaklar

  1. ^ a b Esat Ayyıldız, “Ahmet Şevki’nin Mısır İstiklalinin Müdafaası İçin Sömürge Yöneticisine Hitaben Nazmettiği Lâmiyye’sinin Tahlili”, Arap Edebiyatında Vatan ve Bağımsızlık Mücadelesi, ed. Ahmet Hamdi Can – İhsan Doğru (Ankara: Nobel Bilimsel Eserler, 2021), 1-26.
  2. ^ a b c Zeki TEKİN - İsmail KIRMIZI, Mısır’da Osmanlı Hayranı Bir Entelektüel: Ahmet Şevki ve Fikirleri 29 Haziran 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Tarih Kültür ve Sanat Araştırmaları Dergisi (ISSN: 2147-0626), s. 115-139

İlgili Araştırma Makaleleri

Divan edebiyatı, Türk kültürüne has süslü ve sanatlı bir edebiyat türüdür. Bu edebiyata genellikle "divan edebiyatı" adı uygun görülmekte olup bunun en büyük nedenlerinden birisinin şairlerin manzumelerinin toplandığı kitaplara "divan" denilmesi olduğu kabul edilmektedir. Öte yandan, divan edebiyatı gibi tabirlerin modern araştırmacılar tarafından geliştirildiğini ve halk-tekke-divan edebiyatları arasındaki ayrımların bazen oldukça muğlak olduğu ve bu edebiyatlar arasında ciddi etkileşimlerin de bulunduğu vurgulanmalıdır.

Hersekzade Ahmed Paşa II. Bayezid saltanatında 1497-1498, 1503-1506, 1511 tarihlerinde dört defa ve I. Selim saltanatında 1515-1516 yılları arasında sadrazamlık yapmış Osmanlı devlet adamıdır. 1506-1511 döneminde Kaptan-ı Derya görevi de yapmıştır.

Müezzinzade Hafız Ahmed Paşa IV. Murad saltanatının devlet idaresinin annesi Valide Kösem Sultan'ın elinde olduğu ilk dönemlerinde, 28 Ocak 1625- 1 Aralık 1626 ve 25 Ekim 1631-10 Şubat 1632 tarihleri arasında iki kez toplam iki yıl bir ay yirmi gün sadrazamlık yapmış bir Osmanlı devlet adamıdır.

<span class="mw-page-title-main">Ziya Paşa</span> Osmanlı Türkü şair, mütefekkir ve devlet adamı

Ziya Paşa doğum adıyla Abdülhamid Ziyâeddin, Tanzimat devri devlet ve fikir adamı, gazeteci ve şairdir. Osmanlı İmparatorluğu'nda 19. yüzyılın en önemli devlet adamlarından birisidir ve Tanzimat edebiyatının en fazla eser veren yazarlarındandır. Şinasi ve Namık Kemal ile birlikte “Batılılaşma” kavramını ilk defa ortaya atan Osmanlı aydınları arasında yer alır.

<span class="mw-page-title-main">II. Abbas Hilmi Paşa</span>

II. Abbas Hilmi Paşa, son Mısır hidividir.

<span class="mw-page-title-main">Necib Mahfuz</span> Nobel Edebiyat Ödülü sahibi Mısırlı yazar (1911–2006)

Necib Mahfuz, , 1988 Nobel Edebiyat Ödülü sahibi Mısırlı yazardır. Nobel Ödülü kazanan ilk Müslüman ve tek Arap yazardır. "Ortadoğu'nun Balzac'ı" olarak tanınır.

Ahmed Paşa, 15. yüzyılda Sultan II. Mehmed ve Sultan II. Beyazıd dönemlerinde kazaskerlik, vezirlik, sancak beyliği ve kadılık gibi yüksek görevleri yüklenmiş bir ulema sınıfı mensubu ve Divan Edebiyatı şairi.

Arap Edebiyatı, anadili Arapça olan ulusların ortaya koymuş oldukları edebiyat eserlerini kapsar. Arapça Arap Yarımadası'nda ilkçağlardan beri kullanılan bir dildir. İslam dininin ortaya çıkışından sonra yayılarak İspanya'dan Endonezya'ya kadar uzanan bir alanda 600 yıl boyunca kültür dili durumuna gelmiştir.

<span class="mw-page-title-main">I. Fuad</span>

I. Fuad, asıl adı Ahmed Fuad Paşa, İngiltere'den bağımsızlığını elde eden Mısır'ın ilk kralı (1922-1936). İngiltere'yle daha uygun koşullarda bir bağımsızlık antlaşması yapmaya ve aşırı milliyetçi Vafd Partisi'nin etkisini kırmaya çalışmıştır.

İbrahim Gülşeni, mutasavvıf ve şair.

<span class="mw-page-title-main">Hiciv</span> bir kişi, bir olay ya da durumun, iğneleyici sözlerle, alaylı ifadelerle eleştirildiği bir tür

Hiciv, hicviye ya da yergi, edebiyat ve sanatta, bir kişi, bir olay ya da durumun, iğneleyici sözlerle, alaylı ifadelerle eleştirildiği bir türdür..

Mehmet Kaplan,, Türk edebiyat kuramcısı, eleştirmen, edebiyat tarihçisi, yazardır.

<span class="mw-page-title-main">Damat Mahmud Celâleddin Paşa (1853-1903)</span> Osmanlı devlet adamı, şair, yazar

Damad Mahmud Celâleddin Paşa veya Mahmut Celaleddin Âsaf, Osmanlı devlet adamı, şair ve yazardır.

<span class="mw-page-title-main">Akka Kuşatması (1799)</span> Askeri harekat

Akka Kuşatması ya da Akka Müdafaası, 1798-1802 Osmanlı-Fransız Savaşı'nda evre.

<span class="mw-page-title-main">Abdurrahman Sami Paşa</span> Osmanlı bürokrat, şair

Abdurrahman Sami Paşa, bürokrat, şair.

Abbas Halim Paşa, Osmanlı Devlet adamı, Mısır prensi.

<span class="mw-page-title-main">Mustafa Fazıl Paşa</span> Mısırlı prens

Mustafa Fazıl Paşa, Mısırlı prens ve Türk siyaset adamıdır.

<span class="mw-page-title-main">Divan şairi</span>

Divan şairi, belli kıstasları ve mazmunları bulunan divan edebiyatı içinde eserler veren şairlere verilen addır. Eski Türk edebiyatını içerdiği gibi İslam coğrafyasındaki diğer dillerin edebiyatlarını da içine alan bu edebiyatta ortak bazı kurallar bulunmaktadır. Divan şairleri bu kurallara katiyen riayet etmiştir. 19. yüzyıla kadar yerel ya da bağımsız bir edebiyat anlayışı türetilmemiştir. Klasik Türk edebiyatı içerisinde şiir dışındaki yazı şekilleri rağbet görmüyordu. Yazılan her şey nazım- yani şiir şeklindeydi. Bu yüzden "divan şairi" tamlaması divan edebiyatçılarına işaret edebilir. Şairler divan edebiyatının ilk dönemlerinden beri tezkirelerde anılmıştır. Bu edebiyat tarihlerinde divan şairlerinin biyografileri, şiirlerinden örnekler bulunmaktadır. Osmanlı coğrafyasında yazılan tezkirelerde toplam 3182 şair yer almaktadır. Divan şairleri çeşitli mesleklere sahiptiler. İlmiye(%36), derviş(%5.7), bürokrat(%2.8), asker(%4), esnaf(%3.7) bunlardan birkaçıdır. En çok divan şairi yetiştiren yöreler bürokrasi ve saray eşrafının yoğun olduğu yerlerdir. İstanbul 609, Bursa 156, Edirne 150, Konya 69, Diyarbakır 40, Kastamonu 36, Bağdat 35, Gelibolu 30, Bosna 26, Kütahya 24 şairle önemli tezkirelerde yer alan yörelerdir.

Evelyn Baring veya Lord Cromer, İngiliz devlet adamı, diplomat ve sömürge yöneticisiydi.

<span class="mw-page-title-main">Nazlı Zeynep</span> Türk paşazade

Prenses Nazlı Zeynep Hanım, Mehmed Ali Paşa hanedanından Mısırlı bir prensesti ve 1880'lerden ölümüne kadar Kahire'deki sarayında Arap dünyasında edebi salon geleneğini yeniden canlandıran ilk kadınlardan biriydi.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.