İçeriğe atla

Ahmed Şah Dürrânî

Ahmed Şah
Dürranî İmparatoru
Hüküm süresi1747 - 1772
Taç giymesi1747
Önce gelenHüseyin Hotak
Sonra gelenTimur Şah
Doğum1722
Herat
Ölüm16 Ekim 1772
Kandehar
Defin1772
Kandehar
Eş(ler)iHazret Begüm
Çocuk(lar)ıTimur Şah
Tam adı
Ahmed Şah Abdali Durr-î -Durran
HanedanDürrânîler
BabasıMuhammed Zaman Han
AnnesiZarghuna Alakozai
Diniİslam
MeslekAsker
İmza

Ahmed Şah (Abdali) Dürranî (1722, Herat - 1773, Toba Ma'ruf), Dürranî hanedanının ilk şahıdır ve Afganistan'ın kurucusu olarak kabul edilmektedir.

Sadozay soyundan, Abdal'ı ilinin reisi Muhammed zaman Han'ın oğludur. 1737 yılında esir edilerek İran'a, Nadir Şah kırklı-Avşar'ın yanına gönderildi. Kısa sürede şahın güvenini kazanarak 1745 yılında Mazenderan valisi oldu.

1747 yılında Ahmet Şah, Afşar hükümdarı Nadir Şah'ın öldürülmesinden sonra soydaşlarından (Paştunlardan) düzenlenen yerel güçlere dayanarak Afganistan'a yürüdü. Kandehar'a giderek Hacı Cemal liderliğindeki Barakzayi, Şah Veli Han liderliğindeki Bamizayi ve Cihan Han liderliğindeki Popalzayi gibi tüm Paştun kabilelerini toplayarak, Loya Jirga olarak bilinen Büyük Meclisi düzenledi ve Afganistan Şahı seçildi. Ayrıca Dürr-i Dürran (İnciler İncisi) unvanını aldı.

Kabil ve dolaylarını ele geçirdikten sonra 1747-1769 yılları arasında Hindistan'a dokuz sefer yaptı. Lahor'u ve Multan'ı işgal etti. Horasan'a doğru ilerleyerek 1750 yılında Herat ve Meşhed'i aldı. 1757 yılında Delhi seferine çıktıysa da, ordusunda veba baş gösterince geri döndü. 1758 yılından itibaren Pencap'a art arda seferler düzenleyerek bir Hint ordusunu Panipat'da yendi. Sihlerin isyanını bastırdı ama Pencap ilini kontrolü altına alamadı. 1760 yılının başında, Amu Derya'dan (Ceyhun) Hint Okyanusu'na kadar uzanan geniş bir bölgeyi fethetti.

1761 yılında Panipat'ta Marathalara karşı mutlak bir zafer kazandı. 1764 yılında Hindistan'a büyük bir sefer daha düzenleyerek bu toprakları yağmaladı. Son yıllarını Kandehar'da geçirdi.

Ahmet Şah, buyruk tanımaz, emir dinlemez boyları tek bir siyasi idare altında toplamayı başararak bugünkü Afganistan'ın kurucusu olmuştur. Öldükten sonra imparatorluğu, Ceyhun'dan Hindistan'a, Tibet'ten Horasan'a kadar uzanıyordu ve sağlam bir temele dayanıyordu. Devlet kontrolünde, kendi seçtiği aşiret başkanlarından oluşan dokuz kişilik bir danışma meclisi vardı.

Kişiliği

Ahmed Şah, gözü pekliği ve aklıyla kısa sürede yükselerek İran Şahı'nın önemli komutanlarından biri oldu.

Kaynakça

Ahmed Şah Dürrânî
Doğumu: 1722 Ölümü: 16 Ekim 1772
Resmî unvanlar
Önce gelen
Nadir Şah
İran Şahı olarak		Afganistan Kralı
1747-1772 		Sonra gelen
Timur Şah Dürrani

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Afganistan</span> Batı, Orta ve Güney Asyanın birleştiği yerde bulunan devlet

Afganistan ya da resmî adıyla Afganistan İslam Emirliği, Orta Asya'nın güneyinde denize kıyısı olmayan bir ülkedir. Doğu ve güneyde Pakistan; batıda İran; kuzeyde Türkmenistan, Özbekistan ve Tacikistan; kuzeydoğuda ise Çin ile komşudur. 652.000 km² yüz ölçümlü, kuzey ve güneydoğusunu düzlüklerin oluşturduğu dağlık bir ülkedir. Başkenti ve en büyük şehri Kâbil'dir. Yaklaşık 40 milyonluk nüfusunun çoğunluğunu Peştunlar, Tacikler, Hazaralar ve Özbekler oluşturur. Ülke, uluslararası alanda Afganistan İslam Cumhuriyeti olarak tanınmaktadır. ABD'nin Afganistan'dan çekilmesine akabinde gerçekleşen Taliban saldırıları ile 15 Ağustos 2021'de Taliban'ın başkent Kâbil'i ele geçirmesi sonucunda kurulmuş olup, yönetimin devri konusundaki tartışmalar ve görüşmeler devam etmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Dürrânîler</span> Ahmed Şah Dürrânînin kurduğu Afganistan devleti 1747-1863 yılları arasında hüküm sürmüştür

Dürrânîler, Ahmed Şah Dürrânî'nin kurduğu Afganistan devleti 1747-1863 yılları arasında hüküm sürmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Meşhed</span> İranda bir şehir

Meşhed, İran'ın Razavi Horasan Eyaleti'nin yönetim merkezi ve ülkenin ikinci büyük şehridir.

<span class="mw-page-title-main">İran-Osmanlı savaşları</span> 16. yüzyıldan 19. yüzyıla kadar İran ve Osmanlı arasında süren bir dizi savaş

İran-Osmanlı Savaşları, 16 ilâ 19. yüzyıl arasında Osmanlı İmparatorluğu ile İran'da otoriteyi elinde bulunduran birbirinin devamı niteliğindeki çeşitli hanedanlar arasında gerçekleşmiştir. Osmanlılar ile İran arasındaki ilk savaş 1514 Çaldıran Muharebesi'dir. Son savaş ise 1821-1823 Osmanlı-İran Savaşı'dır.

<span class="mw-page-title-main">Afşar Hanedanı</span> 18.yüzyılda Azerbaycan ve İran bölgesinde hüküm sürmüş bir Türk hanedan

Afşar hanedanı Şah Abbas döneminde Azerbaycan'dan kuzey Horasana yerleştirilmiş Afşar kabilesi ve on sekizinci yüzyılın ortalarında Afşar İmparatorluğu'nu yöneten hanedandır. Hanedan, 1736'da Safevi hanedanının son üyesini deviren ve kendisini Azerbaycan ve İran Şahı ilan eden ordu komutanı Nadir Şah tarafından kurulmuştur.

<span class="mw-page-title-main">I. Abbas</span> 5. Safevi hükümdarı

I. Abbas veya Büyük Abbas, Safevi Hanedanlığının beşinci hükümdarı olan Şah Abbas, Safevi Hanedanı'nın en güçlü hükümdarı olarak gösterilir. Şah Muhammed Hüdabende'nin üçüncü oğludur. 3 Ekim 1587 tarihinde Türkmen şeflerinin desteklediği bir askerî darbe ile 17 yaşında tahta geçip 1629 yılına kadar 42 yıl hükümdar olarak kalmıştır. Hükümdar olduğu tarih Safevi Devleti açısından zorlu bir dönemdir. İçeride Türkmen aşiretleri arasındaki kanlı çatışmalar, doğuda Özbek akınları, batıda ise Osmanlı İmparatorluğu'nun baskısı altındaydı. Bu durumun kaçınılmaz sonucu olarak ülke ekonomik olarak da çözülmektedir. Tarımsal ve endüstüriyel üretim düşerken ticaret de çökmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Nadir Şah</span> 1. Afşar Devleti Şahı

Nadir Şah Afşar, Afşar İmparatorluğu'nun kurucusu ve ilk hükümdarı olan Türkmen şahtır. İran tarihinin en güçlü hükümdarlarından biri kabul edilip, 1736'dan 1747'deki suikastına kadar Afşar İmparatoru ve İran şahı olarak hüküm sürmüştür. Batı Asya, Güney Kafkasya, Orta Asya ve Güney Asya'da birçok seferde savaşmıştır. Askeri dehası nedeniyle, bazı tarihçiler onu İran'ın Napolyonu veya İkinci İskender olarak tanımlamıştır.

<span class="mw-page-title-main">I. Tahmasb</span> 2. Safevî şahı

I. Tahmasb, Safevî Devleti'nin ikinci hükümdarıdır.

Hindistan'ın Moğollar tarafından istilası, 1221 – 1327 yılları arasında Hindistan yarımadasına düzenlenen çok sayıdaki Moğol İmparatorluğu istilalarını anlatır. Moğollar Kaşmir bölgesine boyun eğdirseler de Delhi Sultanlığına karşı yapılan saldırılar başarısız olur.

<span class="mw-page-title-main">Kâbil</span> Afganistanın başkenti

Kâbil, Afganistan'ın başkenti ve en büyük şehri.

<span class="mw-page-title-main">Ahmed Şah Bahadır</span> 1748-175 arasında Moğol imparatoru

Ahmed Şah Bahadır, 26 Nisan 1748 - 2 Temmuz 1754 yılları arasında hükümdarlık yapmış on beşinci Babür İmparatorluğu hükümdarıdır. 1748'de tahta geçtiği zaman 22 yaşındaydı. Mücâhidüddin Ebû Nasr unvanını taşıyan Ahmed Şah Bahadır (1748-1754), annesi Udam Bai ve harem ağası Câvid Han’ın tesirinde kaldı. Ahmed Şah Dürrânî onun zamanında Pencap’ı istilâ ederek yağmaladı. Bu arada İskenderâbâd’daki Maratalar ayaklandılar; 1750’de yakın adamı Safder Ceng Maratalar’a katıldı. Bu ayaklanmadan sonra gücünü epeyce kaybeden Bahadır tahttan indirildi. 1775'te 50 yaşında iken ölmüştür. Sadece Nadir Şah'ın doğuya seferler yapmasını durdurmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Şah Alem</span>

Şah Alem veya asıl adı Ebü’l-Muzaffer Celâlüddîn Mîrzâ Abdullah Âlem Alî Cevher, 1759 ile 1806 yıllarında hükümdarlık yapmış 16. Babür Şah'ıdır. Babası II. Alemgir Şah 'dır. 50 tane oğlu vardır. Bilinenler arasında en önemlisi II. Ekber Şah'dır.

Bekir Subaşı Olayı ya da Bekir Subaşı Vakası, 1623 yılında Osmanlı idaresindeki Bağdat'taki idarecilerin sebebiyet verdiği ve anılan kentin Safevî Devleti tarafından kuşatılarak alınmasına neden olan isyan ve kargaşa.

Loya Jirga, Afgan Ulusal Meclisi. Aşiretlerin temsilcilerinden oluşan ve yüzlerce yıllık geçmişi olan meclis, Peştu, Tacik, Hazara, Türkmen ve Özbeklerin aynı ortamda buluşmasını sağlar.

<span class="mw-page-title-main">Adil Şah</span>

Adil Şah veya doğum adıyla Ali Kulu Han, İkinci Afşar şahı.

Nişabur Hanlığı; 1747-1798 yılları arsında İran'ın Horasan (İran) bölgesinde başkenti Nişabur olan Azerbaycan Hanlıkları'ndan biridir.

<span class="mw-page-title-main">Üçüncü Panipat Muharebesi</span>

Üçüncü Panipat Muharebesi, 14 Ocak 1761 tarihinde, Delhi'nin yaklaşık 100 kilometre kuzeyinde gerçekleşen meydan muharebesinin adıdır. Maratha İmparatorluğu ile Dürraniler arasında gerçekleşen muharebe, her iki tarafta yer alan çeşitli müttefik devlet ve beyliklerin ordularının da katılımıyla 18. yüzyılın ikinci yarısında Hint Yarımadası'nın en büyük meydan muharebelerinden birine dönüşmüştür.

<span class="mw-page-title-main">1730-1732 Osmanlı-Safevî Savaşı</span> Osmanlı İmparatorluğu ile Safevi Devleti arasında 1730-32 yılları arasında yapılmış savaş

1730-1732 Osmanlı-İran Savaşı, 18. yüzyılda Osmanlı Devleti ile İran'daki Safevi Hanedanı arasında yapılmış olan bir savaştır.

<span class="mw-page-title-main">Afşar İmparatorluğu</span> 1736-1796da Horasan Türk kökenli İran Şahlığı

Afşar İmparatorluğu, Safevi devletinin çöküşünden sonra kurulan Türkmen devletidir. Devletin kurucusu Horasan Türkü olan Nadir Şah Afşar'dır. Nadir Şah'ın devletteki otoritesinin arttığını gören II. Tahmasb, kendi otoritesini artırmak için 1731'de Osmanlıların üzerine yürüdü. Ancak muharebede alınan yenilginin ardından Revan, Osmanlıların eline geçti. Nadir Şah, 1732'de II. Tahmasb'ı iktidardan indirdi ve yerine oğlu III. Abbas'ı getirdi. Nadir Şah, III. Abbas'ın Mart 1736'da tahttan indirilmesinin ardından "Şah" sıfatıyla taç giydi. Böylelikle İran'da Safevî Hanedanı resmen son buldu ve Afşar Hanedanı dönemi başladı.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.