İçeriğe atla

Ahmed-i Dâî

Ahmed-i Dâ'i (Osmanlıca: ‏أحمد داعي‎), 14. yüzyılın ikinci yarısıyla 15. yüzyılın başında yaşamış olan, çok eser vermiş alim bir şairdir.[1]

Babasının adı İbrahim, dedesinin adı Muhammed'dir.[2]

Hayatı

Germiyanlı'dır. Eserlerinden çıkan sonuç, onun Germiyan Beyi II. Yakub Bey, Osmanlı sultanlarından Emir Süleyman (1402-1410), Mehmet Çelebi (1413-1421) devirlerinde yaşadığıdır.[3][4] O da Şeyhî gibi Germiyanoğulları hükümdarlarının himayesinde yetişmiş ve şehzadeler kavgasında I. Bayezid'in oğlu Emir Süleyman'ın tarafını tutmuştur. Çeng-name ve Ferahnâme eserlerini onunu nâmına yazmıştır. Ahmed-i Dâ'i'nin bunlardan başka Ukûdü'lcevahir isminde bir lügati olup Demirtaşpaşazâde Umur Bey'in emriyle de Hafız Isfahanî'nin El-Tıb el- Nebevî' eserine dair Kitâbüşşifâ Ehadisü'l Mustafa isminde bir tercümesi vardır. Ebülleysi Semerkandî'nin tefsirini de Türkçeye çevirmiştir. Bunların hiçbiri basılmamıştır.

Ahmed-i Dâ'i'nin kendi el yazısıyla olan dîvanı da basılı olmayıp Bursa'da Orhan Gazî Kütüphanesindedir. Ahmed-i Dâ'i bu divanı Hacı Halil Hayreddin Paşa namına ithaf etmiştir.[5] Mehmet Çelebi döneminde sultan adına Tezkiretü'l-evliya adlı eserini kaleme almıştır. Tasavvuf tarzına girmeyerek şiirlerinde bir incelikle beraber kendisine mahsus bir tarz takip etmiştir. Şairin bu tarihten sonra fazla yaşamadığı sanılmaktadır. Ahmed-i Da'i'nin hayatında Mehmet Çelebi, Musa Çelebi ve Emir Süleyman'ın etkisi çoktur ve hayatı boyunca onlara bağlı kalmıştır. II. Murad'ı hükümdar olarak öven şiirleri Ahmed-i Dâ'î'nin 1421'den sonra öldüğünü ortaya koymaktadır. Keşfü'z-Zunûn, Dâ'î'nin ölüm yılını 1421 civarı olarak gösterilmektedir.[6]

Eserleri

Manzum eserleri

  • Çeng-nâme
  • Câmasb-nâme
  • Ukudü'l-cevâhir
  • Vasiyyet-i Nuşirevân
  • Mutâyebât
  • Farsça Divan
  • Türkçe Divan
  • Ferahnâme

Mensur eserleri

  • Teressül
  • Sirâcü'l-kulüb
  • Kitâbüşşifâ Ehadisü'l Mustafa (Tercüme-i Tıbb-ı Nebevî)
  • Miftahü'l-cenne
  • Tercüme-i Tâbir-nâme
  • Tercüme-i Tezkiretü'l-evliya
  • Tercüme-i Eşkal-i Nasır-ı Tusi

Hayatını saraylarda geçiren Dâ'i'nin Yıldırım Bayezid'in oğlu Emir Süleyman Çelebi hakkında meşhur bir şiiri:

Kaynakça

  1. ^ "TEİS - Ahmed-i Dâî". 3 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2023. 
  2. ^ Güler, K.-Türkmen, U. Kütahya Sanatçıları, KUTSO Kültür, Kütahya, 2013, s. 26
  3. ^ İsmail Hikmet Ertaylan, Ahmed-i Dâ'i'nin Hayatı ve Eserleri, İstanbul, 1952
  4. ^ Ahmed-i Dâ'i ile İlgili Yeni Bilgiler, TD. C VII, Ankara, 1977
  5. ^ İsmail Hakkı Uzunçarşılı, Kütahya Şehri, İstanbul Devlet Matbaası, 1932, s, 213, 214
  6. ^ Güler, K.-Türkmen, U. a.g.e., KUTSO Kültür, Kütahya, 2013, s. 26

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Ahmedî</span> Türk divan şairi ve hekim (1334–1413)

Ahmedî divan şairi ve hekim.

İranlı şair Salman Saveci'nin aynı adı taşıyan 1700 beyitlik yapıtının genişletişmiş çevirisi olan, Cemşîd ü Hurşîd, ünlü 14. yüzyıl divan şairi Ahmedî'nin belki de en çok tanınan eseridir. Ahmedî'nin bu ünlü mesnevisi 4798 beyitliktir. Mesnevi'de gündelik hayata dair unsurlara sık rastlanmaktadır.

Divan edebiyatı, Türk kültürüne has süslü ve sanatlı bir edebiyat türüdür. Bu edebiyata genellikle "divan edebiyatı" adı uygun görülmekte olup bunun en büyük nedenlerinden birisinin şairlerin manzumelerinin toplandığı kitaplara "divan" denilmesi olduğu kabul edilmektedir. Öte yandan, divan edebiyatı gibi tabirlerin modern araştırmacılar tarafından geliştirildiğini ve halk-tekke-divan edebiyatları arasındaki ayrımların bazen oldukça muğlak olduğu ve bu edebiyatlar arasında ciddi etkileşimlerin de bulunduğu vurgulanmalıdır.

Şeyhî, Kütahya doğumlu 15. asır Türk divan şairi ve tabip.

<span class="mw-page-title-main">Germiyanoğulları Beyliği</span> Batı Anadoluda eski bir Türk beyliği

Germiyanoğulları Beyliği, Anadolu Selçuklu Devleti’nin çökmesi ve dağılmasıyla başlayan Anadolu Beylikleri döneminde Batı Anadolu’da Kütahya merkezli olarak kurulmuş bir beyliktir. Germiyan adının anlamı Farsçada "sıcak" anlamına gelen germâ sözcüğünden, yine Farsçadaki çoğul üretme takısı -yân ile türetilmiştir. "Ilıcalar" anlamına gelir. Germiyan aşiretinin menşei hakkında çeşitli görüşler vardır.

Tezkire, sözcük anlamıyla "zikredilen, zikri geçen" anlamına gelen, Fars ve Türk edebiyatlarında kişilerin yaşamlarını, eserlerini ve edebi kişiliklerini anlatan eserlere verilen ortak addır. Tezkireler ilk kez İran edebiyatında ortaya çıkmıştır.

Osmanlılarda tarih yazıcılığı, Osmanlı Beyliği'nin kuruluşundan 100-150 yıl sonra başlamıştır. Osmanlı tarih yazıcılığının geç başlaması, Anadolu’da Osmanlılardan önce tarih yazıcılığının gelişmemesi ile bağlantılıdır.

<span class="mw-page-title-main">Germiyanoğlu Süleyman Şah</span>

Süleyman Şah bin Mehmed, Germiyanoğlu Mehmed Bey'in ölümünden sonra 1368'den önce hükümdar oldu. Çahşadan Mehmed Bey'in büyük oğludur. Lakabı "Şah Çelebi" ve "Alem Şah" tır. Mevlânâ Celâleddîn-i Rûmî'nin torunu, Sultan Veled'in kızı Âbide Mutahhara Hatun ile Mutahhara Hatun 18 yaşında iken evlenmiştir. Bir diğer eşi de Mübarezeddin Umur bin Savcı'nın kızıdır. Çocukları Hızır Paşa, İlyas Paşa ve Devletşah Hatun; Mutahhare Hatun'dan doğmuştur.

Ahmed Paşa, 15. yüzyılda Sultan II. Mehmed ve Sultan II. Beyazıd dönemlerinde kazaskerlik, vezirlik, sancak beyliği ve kadılık gibi yüksek görevleri yüklenmiş bir ulema sınıfı mensubu ve Divan Edebiyatı şairi.

Yesevîlik, adını Nakşibend’îyye tarikâtı şeyhi Yusuf Hemedanî'nin müritlerinden Hoca Ahmed Yesevî'den alan, İslâm'da kadın-erkek denkliğini yaşatan, Anadolu Alevîliği üzerinde bir hayli tesirleri olan, Bektâşî Tarikâtı'nın da beslendiği tasavvufî yol ve Türk tarikatı.

Çeng-nâme, Ahmed-i Dâ'i'nin 1405-1406 yazdığı, 14. yüzyılın ilk telif eserlerindendir ve Yıldırım Bayezid'in şehzadelerinden Emir Süleyman'a sunulmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Çeng</span>

Çeng, arp ailesinden telli bir çalgıdır. Bu çalgıyı çalan kişiye çengî (ﭼﻨﮕﻰ) denir.

II. Yakub Bey 1387-1390, 1402-1411 ve 1413-1428 tarihleri arasında üç defa Germiyanoğulları Beyi oldu.

Tacizade Cafer Çelebi 15. yüzyılın Amasyalı divan edebiyatı şair ve yazarı, devlet adamı.

Devletşah Hâtûn veya Sultan Hatun (doğumu: 1365 - ölümü: 1414); Germiyanoğlu Süleyman Şah’ın kızı; Yıldırım Bayezid'in Üçüncü eşi; Osmanlı Şehzâdeleri İsa Çelebi, (Düzmece) Mustafa Çelebi ile Büyük Musa Çelebi Han’ın öz annesidir.

<span class="mw-page-title-main">Kemalpaşazâde</span> Şeyhülislam ve tarihçi

Kemalpaşazâde veya İbn-i Kemal, Osmanlı devleti şeyhülislamı ve tarihçidir.

<span class="mw-page-title-main">Lâmiî Çelebi</span>

Lâmiî Çelebi (1472-1532), divan şairi ve mürit. Asıl adı Mahmut'tur.

<span class="mw-page-title-main">Kubadoğulları Emirliği</span> İkinci dönem Anadolu Türk beyliği

Kubadoğulları Emirliği, Anadolu Selçuklu Devleti'nin yıkılışını takiben Samsun, Ladik ve Kavak çevresinde kurulan bir Türkmen emirliği. Canik beylikleri içerisinde değerlendirilen Kubadoğulları, Osmanlı Devleti ile Samsun'un hakimiyeti konusunda sıkça karşı karşıya gelmiştir.

Müeyyedzade Abdurrahman Çelebi, I. Selim devrinde Rumeli Kazaskeri olmuş Türk devlet adamı ve şairidir.

<span class="mw-page-title-main">Hamdullah Hamdi</span> Türk divan şairi, mutasavvıf (1449 - 1503)

Hamdullah Hamdi (doğumu: 1449, Göynük - ölümü: 1503, Göynük) Türk divan şairi, mutasavvıf. Mesnevileri ile tanınmıştır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.