İçeriğe atla

Ahit ve tarih

Ahit, tarihi açıdan birçok alanda etki sahibi olmuştur. Arkeoloji ve astronomiden dil bilime kadar etkisi bulunan Ahit, antik ve modern kültür, mitoloji, antropoloji, ahlak gibi konulara önemli derecede etki etmiştir. Tarihi içeriği, olaylara atfedilen önem ve Ahit'te açıklananlarla tarihi kanıtlar arasındaki kıyaslamalar sadece Ahit'te yazılanların yanı sıra fazlaca bilgi sunmaktadır.

Kaynakça ve yazılar

İnternette kitap ve makaleler

Diğer kitap ve makaleler

  • Biran, Avraham. "'David' Found at Dan." Biblical Archaeology Review 20:2 (1994): 26–39.
  • Barenboim, Peter. "Biblical Roots of Separation of Powers", Moscow : Letny Sad, 2005, ISBN 5943811230, http://lccn.loc.gov/200640057812 Temmuz 2012 tarihinde Archive.is sitesinde arşivlendi
  • Coogan, Michael D. "Canaanites: Who Were They and Where Did They Live?" Bible Review 9:3 (1993): 44ff.
  • Davies, Philip R. 1992, 2nd edition 1995, reprinted 2004.In Search of 'Ancient Israel' . Edinburgh: T. & T. Clark.
  • Dawood, N.J. 1978. Tales from the Arabian Nights, Doubleday, A delightful children's version translated from the original Arabic.
  • Finkelstein, Israel and Silberman, Neil A. 2001 The Bible Unearthed. New York: Simon and Schuster
  • Garbini, Giovanni. 1988. History and Ideology in Ancient Israel. Translated by John Bowden from the original Italian edition. New York: Crossroad.
  • Harpur, Tom. 2004. "The Pagan Christ. Recovering the Lost Light" Thomas Allen Publishers, Toronto.
  • James Maxwell Miller, John Haralson Hayes, "A history of ancient Israel and Judah" (Westminster John Knox Press, 1986)10 Haziran 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  • Kitchen, Kenneth A. 2003 On the Reliability of the Old Testament. Grand Rapids: Eerdmans.
  • Lemche, Niels P. 1998. The Israelites in History and Tradition London : SPCK ; Louisville, Ky. : Westminster John Knox Press.
  • Na'aman, Nadav. 1996 ."The Contribution of the Amarna Letters to the Debate on Jerusalem's Political Position in the Tenth Century B.C.E." BASOR. 304: 17–27.
  • Na'aman, Nadav. 1997 "Cow Town or Royal Capital: Evidence for Iron Age Jerusalem." Biblical Archaeology Review. 23, no. 4: 43–47, 67.
  • Noth, Martin, "Uberlieferungsgeschichtliche Studien", 1943; English translation as "The Deuteronomistic History", Sheffield, 1981, and "The Chronicler's History", Sheffield, 1987.
  • Mazar, Amihai. 1992. Archaeology of the Land of the Bible: 10,000–586 B.C.E. New York: Doubleday.
  • Mithraic Studies: Proceedings of the First International Congress of Mithraic Studies. Manchester U. Press, 1975.
  • Shanks, Hershel. 1995. Jerusalem: An Archaeological Biography. New York: Random House.
  • Shanks, Hershel. 1997 "Face to Face: Biblical Minimalists Meet Their Challengers." Biblical Archaeology Review. 23, no. 4: 26–42, 66.
  • Mark S. Smith, The Early History of God, Eerdmans, 2002 (1st edition 1990)
  • Steiner, Margareet and Jane Cahill. "David's Jerusalem: Fiction or Reality?" Biblical Archaeology Review 24:4 (1998): 25–33, 62–63; 34–41, 63. This article presents a debate between a Biblical minimalist and a Biblical maximalist.
  • Thomas L. Thompson. 1999. The Bible in History: How Writers Create a Past. London.
  • ________. 1992. The Early History of the Israelite People: From the Written and Archaeological Sources. Leiden and New York: Brill.
  • William G. Dever, What Did the Biblical Writers Know and When Did They Know It?, Grand Rapids: Eerdmans 2001
  • Yamauchi, Edwin, The Stones and the Scriptures. Philadelphia: J.B. Lippincott Company, 1972.

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Kudüs</span> Orta Doğuda yer alan bir şehir

Kudüs veya Yeruşalim, Orta Doğu'nun Kenan bölgesinde, Akdeniz ile Lut Gölü arasındaki Yehuda Dağları'ndaki bir plato üzerine kurulmuş eski bir şehirdir. Üç büyük İbrahimî din olan Yahudilik, Hristiyanlık ve İslam için kutsal sayılan bir şehirdir. İsrail, başkentinin Kudüs olduğunu ilan etmiştir. Birleşmiş Milletler, bu kararı tanımadığını açıklamıştır. Aynı şekilde Filistin de tıpkı İsrail gibi kendi başkentinin Kudüs olduğunu ilan etmiştir. Günümüzde İsrail ve Filistin Kudüs'ü başkent olarak kabul eder fakat Uluslararası alanda bu kararlar tanınmamaktadır. Çoğu ülke İsrail'deki diplomatik misyonlarını ve Büyükelçiliklerini Tel Aviv'de bulundururken, Filistin'deki diplomatik misyonlar ve Büyükelçilikler ise Ramallah, Gazze Şehri, Kahire ve Şam gibi çeşitli yerlerde bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Musa</span> İbranî peygamber ve din büyüğü

Musa, Hristiyanlık, İslam ve Bahâîlik gibi İbrahimî dinlerde önemli bir peygamber, Yahudilikte ise en büyük peygamber kabul edilen İbrani din büyüğüdür. İsrail'in on iki oğlundan biri olan Levi'nin soyundan geldiğine inanılır. Tanah'taki anlatımlara göre İsrailoğulları'nın önderi ve kanun koyucusu olan Musa, Tanah'ın ilk beş kitabının birleşimi olan Tevrat'ın gökten indiricisi olarak atfedilir.

<span class="mw-page-title-main">İsrailoğulları</span> Demir Çağında Kenanda yaşamış Semitik halk

İsrailoğulları, İshak'ın oğlu İsrail'in 12 oğlunun yarattığı, kabile ve monarşik olarak bir dönem Kenan'ın bir bölümünde hâkimiyet kurmuş bir İbrani konfederasyonuydu. Arkeolojik delillere göre İsrailoğulları, antik Transürdün ve Filistin'in yerlileri olan Kenanlılardan farklı bir topluluktu. Sümer kökenli İbranilerin, Sümerin dağılışından sonra kabileler halinde Verimli Hilal'e dağıldığı, önce Haran'a sonra ise Güney Kenan'a göç ettiği ve bölgeyi zorla ele geçirmediği arkeolojik açıdan doğrulanmıştır.

Çıkış, Mısır'dan Çıkış, Eksodos ya da Şemot, Tanah ve Eski Ahit'in ilk beş kitabı olan Tevrat'ın ikinci kitabı. Toplam 40 baptan oluşur. On Emir bu kitabın 20. babında yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Kitâb-ı Mukaddes'in eleştirisi</span>

Ahit eleştirisi veya Ahitsel eleştiri, uzmanca yapılmış "Ahit yazıtlarını kavrama ve ayrımcılık yoluyla yargılama usulüyle çalışma ve incelemelerdir." Metnin nasıl, neden, kim tarafından, kimin için, hangi şartlar altında, nelerden etkilenerek, hangi kaynaklar kullanılarak ve ne mesaj vermeye çalışılarak yazıldığını araştırmaktadır. Bu eleştiri Eski Ahit'ten Yeni Ahit'e kadar bir alanı kapsar. Ayrıca İsa'nın tarihi gerçekliğini araştırmada önemli rol oynar.

Ahit asırlar boyunca farklı kişiler tarafından yazılmıştır. Bunlardan çok azı geleneksel olarak bir kişi ile bağdaştırılırken çoğu büyük ölçüde düzenlemelerle karşılaştığından bu metinlerin kökeninin bugün ne olduğu tam olarak bilinememektedir.

Ahit, çeşitli "kitapların" farklı zamanlarda derlenmesiyle oluşmuştur. Eski Ahit'in yazıldığı tarihi bulmak güçtür. Metinsel eleştiriye göre en erken MÖ 2. binyılda Musa ve Mısır'dan çıkış zamanında yazılmış olabilir, fakat bu da daha önceki yazıların derlenmesiyle oluşturulmuş olabilir.

<span class="mw-page-title-main">Nehuştan</span>

Nehuştan, Eski Ahit'te bir asa üzerine dolanmış pirinçten yapılmış yılanın betimlendiği kutsal bir nesnedir. Kral Hezekiya'nın ikonoklastik reformları sonucu Nehuştan isimli tunç yılan parçalandı; Musa metinlerinde bu isim kullanılmasa bile, "Hezekiya buna Nehuştan dedi". Tevrat'taki Ruhbani kaynak, Musa'nın İsrailoğulları'ndaki yılan ısırıklarını 'ateşli yılan' ile tedavi ettiğini belirtir. Buna Nehuştan ismi verilişi Hezekiya döneminden öncesine rastlamaz.

Yeşu Kitabı, Eski Ahit'in ve Tanah'ın altıncı kitabıdır. 24 konu başlığı içeren kitapta Kenan topraklarına giriş, Yeşu önderliğinde toprakların fethi ve paylaşımı ve bu topraklarda Tanrı'ya yapılan hizmet anlatılır.

<span class="mw-page-title-main">Hezekiel Kitabı</span> İbrani Kutsal Kitabının (Eski Ahit) bir parçası olan Büyük Peygamberlerin dördüncü bölümü

Hezekiel kitabı, Tanah'taki Son Peygamberlerin üçüncü kitabı olup Yeşaya ile Yeremya kitaplarından sonra ve On iki küçük peygamber kitaplarından önce gelir. Bu sıralama Hristiyanlık'taki Eski Ahit'ten biraz farklıdır. İsmini, görümlerinin kaydedildiği, MÖ 6. yüzyılda yaşamış rahip ve peygamber Hezekiel'den alır.

Yoel kitabı, Eski Ahit'in bir parçasıdır. Küçük peygamberler ya da kısaca Onikiler olarak bilinen on iki kehanet kitabından biridir. "Küçük" denmesinin sebebi, öneminin az olması değil, metnin kısalığıdır.

Kutsal İbranice veya klasik İbranice, İbranicenin arkaik bir formu olup, Akdeniz ile Şeria Nehri arasında kalan Kenan toprakları denen bölgede Semitik Kenan dillerinden biriydi. Ahit İbranicesi MÖ yaklaşık 10. yüzyıldan, İkinci Tapınak döneminin sonu olan MS 70 yılına kadar kullanılmıştır. Ahit İbranicesi en nihayetinde gelişip Mişna İbranicesine dönüştü ve bu dil MS 2. yüzyıla kadar devam etti. Tanah, sessiz harf iskeletinin ve Orta Çağ'da kullanılmaya başlanan sesli harf sisteminin geçirdiği evrelerin belgesel kanıtıdır. Ayrıca, kuzeydeki İsrail Krallığı ile güneydeki Yehuda Krallığı'ndaki lehçe farklılıkları da göze çarpmaktadır.

Asherah, eski Sami ırkında, birçok kaynakta ortaya çıkan bir ana tanrıçadır.

<span class="mw-page-title-main">Tanrı'dan korkanlar</span> Yahudiliğe eğilim gösteren ve kendine has birtakım inanç ve ritüelleri olan bir pagan cemaat

Tanrı'dan korkanlar yahut Tanrı'ya tapanlar Yunan ve Roma dünyasında varlığını sürdüren ve Hellenistik Yahudiliğe sempati besleyen bir gruptur. Aslen Yahudi olmayan bu gruba mensup insanlar, Yahudiliğe geçmeden Yahudilerin uyguladığı gelenek ve ritleri takip etmiş ve bunlardan etkilenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Yeremya</span>

Yeremya, "ağlayan peygamber" olarak da adlandırılan, İbranice Kutsal Kitap'ın büyük peygamberlerinden biriydi. Yahudi geleneğine göre Yeremya, kâtibi olan Baruk ben Neriya ile müritleri yardımıyla Yeremya kitabı, Krallar kitabı ve Ağıtlar kitabını yazmıştır.

<span class="mw-page-title-main">İbrani Kutsal Kitabı</span>

İbrani Kutsal Kitabı veya Tanah, Tevrat, Nevi'im ve Ketuvim de dahil olmak üzere İbranice kutsal metinlerin kanonik koleksiyonudur. Diğer kullanılan ismi olan Miqra(yani okunan) diye de geçer.Bu metinler neredeyse sadece Kutsal İbranicedir ve birkaç bölüm Kutsal Aramice olarak yazılmıştır.

Kenneth Anderson Kitchen İngiliz İncil bilgini, Antik Yakın Doğu tarihçisi ve Liverpool Üniversitesi, İngiltere Arkeoloji, Klasikler ve Mısırbilim Okulu'nda Mısırbilim ve Fahri Araştırma Görevlisi Kişisel ve Brunner Profesörü. 1950'lerin ortalarından beri bu ve diğer konularda 250'den fazla kitap ve dergi makalesi yazmış, eski Mısır Ramesside Dönemi ve Mısır'ın Üçüncü Ara Dönem'i ile eski Mısır kronolojisi konusunda uzmanlaşmıştır. The Times tarafından "Mısır kronolojisinin mimarı" olarak tanımlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Antik İsrail ve Yahuda tarihi</span>

Antik İsrail ve Yahuda tarihi, Geç Tunç Çağı ve Erken Demir Çağı'nda Batı Asya'nın Güney Levant bölgesinde başlar. Bir halk veya kabile konfederasyonu olarak "İsrail"den ilk kez eski Mısır'dan M.Ö. 1208'e tarihlenen bir yazıt olan Merneptah Steli'nde bahsedilir ancak halkın tarihi muhtemelen daha eskidir. Modern arkeolojiye göre eski İsrail kültürü Sami Kenanlıların bir sonucu olarak gelişti. İsrail Krallığı (Samiriye) ve Yahuda Krallığı olarak bilinen iki ilgili İsrail yönetimi Demir Çağı II'de bölgede ortaya çıktı.

<span class="mw-page-title-main">Yebusiler</span>

Yebusiler, Tanah'taki Yeşu ve Samuel kitaplarına göre, Kudüs'te yaşayan bir Kenan kabilesiydi. O zamanlar Kudüs'ün yani Yeruşalim'in Şuayb tarafından başlatılan ve Kral Davut tarafından tamamlanan fetihten önce yani şehrin İsrailoğullarının eline geçmesinden önce Yebus (Jebus) ) olarak bilindiğini belirtir. Akademisyenler Kutsal Kitap kronolojilerine göre şehrin M.Ö. 1003 yılında Kral Davut tarafından fethedildiğini belirtirler.

<span class="mw-page-title-main">Gezer Takvimi</span>

Gezer takvimi, 1908 yılında İrlandalı arkeolog R. A. Stewart Macalister tarafından, Kudüs'ün 20 mil batısında yer alan antik Gezer şehrinde keşfedilen, erken dönem Kenan diliyle yazılmış küçük bir kireçtaşı tablettir. Genellikle MÖ 10. yüzyıla tarihlenir, ancak kazı stratifiye edilmemiştir.