Agullar (Agulca: агулар), Rusya Federasyonu'na bağlı Dağıstan Özerk Cumhuriyeti'nin güneyinde yaşayan az nüfuslu yerli Kafkas halkıdır. Agulca, Kuzeydoğu Kafkas dillerinin Dağıstan öbeğinde yer alır. Dağıstan Anayasası'nca tanınmış 14 resmî dilden biridir. Rusya'daki Agul sayısı 2002'de 28.929'ken bu nüfusun 23.314'ü Dağıstan'da bulunuyordu.
Kafkasya, Karadeniz ve Hazar denizi arasında yer alan, Avrupa ve Asya'nın sınırında bulunan bölgenin ismi. Kafkas sıradağlarında, Avrupa'nın en yüksek dağı olan ve Kafkas halklarının sözlü edebiyatını oluşturan Elbruz Dağı bu bölgede bulunmaktadır. Kafkasya bölgesi siyasi ve coğrafi olarak Kuzey Kafkasya ve Güney Kafkasya olmak üzere ikiye ayrılır. Güney Kafkasya, bağımsız ve egemen devletlerden oluşmaktadır. Kuzey Kafkasya ise Rusya içinde bulunmaktadır.
Kafkas dilleri, Kafkasya'da yaşayan halklarının konuştuğu dillere verilen genel addır. Kafkasya'nın yerli dilleri, birbirlerinden köken açısından bağımsız kabul edilen Kuzeydoğu, Kuzeybatı ve Güney Kafkas dil aileleridir. Buna ek olarak Hint-Avrupa, Türk, Moğol ve Sami dilleri de Kafkasya'da konuşulan diğer dil aileleridir.
Rusya Federasyonu, 85 federe yapıya, birliğe dahil birime, bölünmüştür. Bu yapılanmanın 22 tanesi cumhuriyetlerden oluşur. Cumhuriyetlerde, toplumun çoğunluğunu etnik kökeni Rus olmayan halk oluşturur, fiziki sınırlar bu şekilde belirlenmiştir. Bir cumhuriyette yerel halkın etnik kökeni cumhuriyete isim veren milliyet olarak bilinir. On yıllarca süren Rusya içi göçler nedeniyle artık bu milliyet o cumhuriyetin nüfusunda çoğunluğu temsil etmeyebilir ama yine de o belirli etnik milliyetin cumhuriyeti olarak kabul görür.
Dağıstan, resmî adıyla Dağıstan Cumhuriyeti, Doğu Avrupa'nın Kuzey Kafkasya kısmında, Hazar Denizi kıyısında bulunan Rusya'ya bağlı, özerk bir cumhuriyettir. Kuzey Kafkasya Federal bölgesinin bir parçasıdır ve Büyük Kafkas Dağları'nın kuzeyinde konumlanır. Rusya'nın en güneyinde yer alan Dağıstan, güney ve güneybatıda Gürcistan ve Azerbaycan ile, batı ve kuzeyde Rusya'ya bağlı cumhuriyetler olan Çeçenistan ve Kalmukya ile kuzeybatıda ise Stavrapol Krayı ile sınır komşusudur. Mahaçkale, başkenti ve en büyük kentidir. Diğer büyük kentleri ise Derbent, Kizlyar, İzberbaş, Kaspiysk, Buynaksk'tır.
Avarlar veya Kafkasya Avarları, Kafkasya halklarından biridir. Rusya'nın Dağıstan Cumhuriyeti'nde yaşayan çeşitli etnik gruplar arasında baskın olan Kuzeydoğu Kafkasya yerli etnik grubudur. Avarlar, Karadeniz ile Hazar Denizi arasında Kuzey Kafkasya olarak bilinen bir bölgede yaşarlar. Kuzey Kafkasya bölgesindeki diğer etnik grupların yanı sıra Kafkas Avarları, deniz seviyesinden yaklaşık 2.000 m yükseklikte bulunan eski köylerde yaşarlar. Kafkas Avarları tarafından konuşulan Avar dili, Kuzeydoğu Kafkas dilleri ailesine aittir ve Nah-Dağıstan grubu olarak da bilinir. İslam, 13. yüzyıldan beri Avarların hakim dini olmuştur. Çoğunluğu Dağıstan'da yaşamakta ve Dağıstan nüfusunun % 29.6'sıyla en kalabalık etnik grubunu oluşturmaktadır. Avarların ezici çoğunluğu Sünni Müslüman olup dilleri ise Kuzeydoğu Kafkas dillerine bağlı bir dil olan Avarcadır.
Kuzeydoğu Kafkas dilleri veya Nah - Dağıstan dilleri. Kafkasya'nın doğu kesiminde konuşulan dil ailesi. İki ana kola ayrılır. Nah kolu Çeçence, İnguşça ve Batsça dilinden oluşur. Dağıstan kolu ise daha fazla çeşitlilik gösterir ve alt öbeklere ayrılır. Bunlar Avar - Andi - Dido, Lak - Dargin ile Lezgi öbekleridir. Bu öbeklerin başta gelen dilleri Avarca, Lakça, Lezgice ve Dargice'dir.
Lezgice veya Lezgince, Dağıstan'ın güneyinde ve Azerbaycan'ın kuzeyinde Lezgilerin konuştuğu bir Kuzeydoğu Kafkas dili.
Tabasaranlar, Rusya'ya bağlı Dağıstan'ın Hazar Denizi kıyısındaki Derbent ilinin güney sınırlarında bir bölge ve orada yaşayan halka verilen ad. Diğer adları Kabgan'dır.
Laklar, daha çok Dağıstan'ın orta kesimlerinde dağlık bölgelerde yaşayan ve 178,630 kadar bir nüfusa sahip etnik bir gruptur. Lakça konuşurlar. Konuştukları dil; Kafkas dil gruplarının Kuzey Kafkas ana kolundan Kuzeydoğu Kafkas dilleri kolu içinde Dargwa-Lak dil grubuna girer. Yaşadıkları bölgelerin doğusunda Dargi boyları, batı ve doğusunda Avarlar, güney bölgelerinde de Lezgi boyları yaşamaktadır. Antik çağ yazarların ın Lega, Gele ve Gelon kabileleri olarak adlandırdığı Laklar'a Gürcü dilinde Leki (Dağlı), Avarlar ise Gumi / Toma, Dargiler Kumuçan / Bulikan denir.
Kafkasya halkları, Kafkasya'da yaşayan halklar. Bu halklar, coğrafi olarak Kuzey Kafkasya halkları ve Güney Kafkasya halkları biçiminde adlandırılırlar. Etnik açıdan, özellikle dil açısından da Kafkasya yerlileri, Hint-Avrupa kökenliler ve Türk asıllı halklar biçiminde üç öbeğe ayrılırlar.
Kuzey Kafkas dilleri kendi içinde iki alt öbeğe ayrılır:
Nah dilleri, Kuzeydoğu Kafkas dilleri içinde bir alt öbek oluşturur. Bu öbekte Çeçen, İnguş ve Bats dilleri yer alır. Çeçence Çeçenya'da, İnguşça da İnguşya'da resmi dillerdendir. Bats dili ise Gürcistan'da konuşulur.
Cuhuri, Cuvuri ya da Yahudi Tatçası bir Tat dili olup özellikle Azerbaycan ve Dağıstan'da doğu Kafkas Dağlarındaki Dağ Yahudileri tarafından konuşulur.
Rutulca, Rusya'ya bağlı Dağıstan Cumhuriyeti'nde ve Kuzey Azerbaycan'da yaşayan küçük bir yerli halk olan Rutullar′ın konuştuğu dil. Rutulca, Kuzeydoğu Kafkas dillerinin Samur öbeğinde yer alır ve bugün Dağıstan Anayasası tarafından tanınmış 14 dilden biridir.UNESCO'nun Tehlike Altındaki Dünya Dilleri Atlası'na göre dil, "kesinlikle tehlike altında" kategorisinde sınıflandırılmıştır.
Udinler, Doğu Kafkasya'da yaşayan Kuzeydoğu Kafkas dilleri ailesine mensup Udinceyi konuşan az sayılı Hristiyan bir etnik grup. Udince; Çeçence, İnguşça ve diğer yerel Dağıstan dilleriyle akrabadır. Ağırlıklı olarak Azerbaycan'ın Oğuz şehrinde, ayrıca Kabala Rayonu'nun Nic kasabasında yaşarlar. Udinler Rusya, Gürcistan, Kazakistan, Ermenistan, Ukrayna ve başka ülkelerde de mevcutturlar.
Sahurlar -Azerbaycan′nın Kah ve Zaqatala ilçelerinde,ayrıca Dağıstan′nın Şeki-Zaqatala bölgesine komşu olan Rutul ilçesinde yaşamaktadırlar. Sayılar 30 bine yakındır .Sakur dilinde konuşurlar. Dini açıdan Sünni müslümandırlar. Şu anda 12 okulda sakur dilinde dersler geçirilir.Aynı okullarda 105 sınıf var ve 2500 civarında öğrenci eğitim alıyor Sakurların yaşadıkları bölgeye Şeki-Zaqatala ekonomik bölgesi dahildir. Son on yılda ortalama yıllık nüfus artışı 1.5% olmuştur ki, bu da Cumhuriyyet seviyesinde düşük . Sakurların en ünlü temsilcileri sırasında Fizik-matematik ilmler doktoru Abdullah Muhtarov,Prof.Abdullah Qarayev,Prof. Orucu Alizade,Valeh Hamzayev şair ve başkaları örnek verebiliriz. Sahurlar(saxur цахур yıki) Kafkasda Hristiyanlığı ilk kabul etmiş halkdır.Sonradan Arapların İslamı yaymalarına engel olmaya çalışmış ve sayıları azalmıştır.Selcuk ve oğuz türklerinin kafkasa gelişiyle dağlara çekilmişler.1562 ci yilında Osmanlı İmparatorluğunun desteyile I Ali Sultan Sahur sultanlığını kurmuş, başkenti günümüzde koy sayılan o zamanlar büyük şehir olmuş Dağıstanın Rutul rayonunun Saxur koyu olmuştur.sonradan merkez İlisuya geçmiş ve 1844 yılına kadar istiklallerini korumuşlar.Kafkasda ilk defa XII yuzyılda Kurani Kerimi Sahurlar dillerine çevirmişler.Misafirperver halkdır.Mutfakları oldukça zengindir...
Tabasaranca ya da Tabasaran dili, Rusya'ya bağlı Dağıstan'ın güneyinde yaşayan Tabasaranlar tarafından konuşulan Kuzeydoğu Kafkas dillerinin Lezgi dilleri grubundan bir dil. Gramer ve kelime haznesi bakımından Lezgice ile ortak özellikleri yüksektir. Alfabe, harf sistemi ve glotal gırtlaksı harfleriyle diğer Kafkas dilleriyle büyük benzerlik taşır. Lezgicenin yanında, Azerbaycan Türkçesinden ve geçmişte Arapça ve Farsçadan alınmış çok sayıda kelimeyi lügatinde barındıran otokton bir dildir.
Samur Dilleri, Kuzeydoğu Kafkasya'da konuşulan ve genellikle Dağıstan'da yaşayan Lezgi ve Tabasaranlar ve diğer alt boyları tarafından konuşulan bir dil ailesidir.
Ağul Rayonu Dağıstan Cumhuriyetinin 41 Rayonundan birisidir. Bölge tamamen dağlarla kaplıdır ve Dağıstan güneyindedir. Bölgenin yerlisi Kafkas halkı olan Agullardır.
Sahur, Kuzey Azerbaycan ve güneybatı Dağıstan'da (Rusya) Sahurlar tarafından konuşulan bir dildir. Azerbaycan'da yaklaşık 13.000, Dağıstan'da yaklaşık 9.770 kişi tarafından konuşulmaktadır. Sahur kelimesi, bu dili konuşanların çoğunlukta olduğu bir Dağıstan köyünün adından gelmektedir.
