İçeriğe atla

Agostinho Neto

Agostinho Neto
1. Angola Devlet Başkanı
Görev süresi
11 Kasım 1975 - 10 Eylül 1979
Yerine gelenJosé Eduardo dos Santos
Kişisel bilgiler
Doğum António Agostinho Neto
17 Eylül 1922
Bengo
Ölüm 10 Eylül 1979 (56 yaşında)
Moskova
Bitirdiği okul Lizbon Üniversitesi

António Agostinho Neto (17 Eylül 1922 - 10 Eylül 1979), Angolalı doktor, şair ve siyasetçi. Neto, Afrika ülkesi Angola'nın bağımsızlığını kazandığı 1975 yılından itibaren 1979 yılındaki ölümüne kadar Cumhurbaşkanı olarak görev yapmıştır. Ülkesinin kurtuluş savaşına önderlik eden lider olarak görülen Neto'nun doğum günü Angola'da Ulusal Kahramanlar Günü olarak kutlanmaktadır.

Hayatı ve Çalışmaları

Angola'nın Bengo şehrinde 1922 yılında doğdu. Luanda'da lise öğrenimi gördü. Portekiz'de Lizbon Coimbra Üniversitesi'nde tıp eğitimi aldı, 1959'da ülkesine dönerek bir süre doğduğu şehirde doktorluk yaptı. Bu sıralarda Angola ulusal kültürünü canlandırma hareketine katıldı. 1960'ta harekete liderlik etmeye başladı ve olaylar esnasında Portekizlilerce 30 sivil öldürüldü, yaklaşık 200 kişi yaralandı. Neto, Portekiz koloni makamlarınca önce Yeşil Burun Adaları'na sürgüne gönderilmiş, aynı yıl tutuklanarak Lizbon'da hapse atılmıştır. Hapisten kaçan Neto önce Fas'a sonra da Zaire'ye gitti. 1962 yılında kurtuluş savaşına devam etmek üzere ülkesine döndü. Angola halkının Portekiz sömürgeciliğine karşı verdiği kurtuluş savaşı, Şair Neto'nun önderliğinde daha yaygın ve daha güçlü bir yapıya ulaştı. 1962'de Washington ABD'ye giden şair, ülkesinin kurtuluş savaşına yardım için John F. Kennedy ile görüştü. 1969-1970 Asya Afrika Yazarlar Birliği'nden Lotus Ödülü'nü aldı. (1975-1976) yılında Lenin Barış Ödülü'nü kazandı. Angola bağımsızlıktan sonra SSCB ve diğer Doğu Bloku ülkeleriyle birlikte içe kapandı. Neto, Angola'nın cumhurbaşkanlığı makamında bulunmaktayken, 10 Eylül 1979 günü kanser tedavisi gördüğü Moskova'da bir hastanede öldü. Ülkesinde adını taşıyan bir üniversite bulunmaktadır.

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Angola</span> Güneybatı Afrikada bulunan bir ülke

Angola, resmî adıyla Angola Cumhuriyeti, Afrika kıtasının güneybatı bölümünde yer alan bir ülkedir. Kimbundu, Umbundu ve Kikongo dillerinde Ngola olarak adlandırılan ülkenin komşularını güneyde Namibya, kuzeydoğuda Kongo DC, doğuda Zambiya oluşturmakta olup, ülkenin batısında Atlas Okyanusu yer almaktadır. Angola'ya bağlı olmasına rağmen anakara ile fiziki bağlantısı bulunmayan ve ülkenin kuzeyinde Atlas Okyanusu kıyısında yer alan Cabinda bölgesi de Kongo Cumhuriyeti'nin yanı sıra yine Kongo DC ile sınıra sahiptir. Resmi dili Portekizcedir.

<span class="mw-page-title-main">MPLA</span> Angolayı 1975 yılındaki bağımsızlığından sonra yöneten siyasi parti

MPLA, Angola'yı 1975 yılındaki bağımsızlığından sonra yöneten siyasi partidir. 1961-1975 yılları arasında bağımsızlık için Portekiz ile savaşmış, 1975-2002 yılları arasında ise çıkan iç savaşta UNITA ve FNLA ile savaşmış ve zafer kazanmıştır.

Angola İç Savaşı yeni bağımsızlığını kazanmış olan Angola'nın Portekiz himayesinden Nisan 1974'te çıkmasından sonra oluşmuş bir ihtilaftır. Afrika'nın en uzun süren anlaşmazlığıdır. 2002 yılında resmen biten ve 27 yıl süren savaş, bitene kadar 500,000 insanın ölümüne ve binlerce insanın da göçüne sebep olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Karanfil Devrimi</span>

Karanfil Devrimi, Portekiz'de 25 Nisan 1974 günü şiddet kullanılmadan gerçekleştirilen askerî darbedir. Portekiz'in otoriter bir diktatörlükten demokrasiye geçişini sağlayacak iki yıllık bir değişim döneminin başlangıcı olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Angola Bağımsızlık Savaşı</span>

Angola Bağımsızlık Savaşı, 1961-1976 yılları arasında yapılmış bağımsızlık savaşı. Portekiz'in şiddete dayalı diktatörü António de Oliveira Salazar'ın ülkesinin Afrika'daki kolonileri kontrol etme konusunda vazgeçme gibi bir niyeti yoktu. Ancak olaylar tam tersi şekilde gerçekleşmişti. Şubat 1961'de Portekiz Batı Afrika'sındaki Marksist eğilimli Angola'nın Bağımsızlığı İçin Halk Hareketi (MPLA) grubu, başkent Luanda'daki baskıcı sömürgecilere karşı bir ayaklanma başlattı. Yaklaşık bir ay sonra kuzey vilayetlerinde ılımlı Angola Halklar Birliği (UPA) tarafından yönetilen hükûmet-karşıtı bir gerilla savaşı başladı. Asiler, acımasız bir şekilde bastırılmıştı ve tahminen 20.000 siyahi Afrikalı çatışmalar sırasında öldü. Ancak MPLA faaliyetlerin yönünü komşu ülke Zambiya'daki üslerinde gerilla seferleri düzenlediği ülkenin doğu kesmine doğru kaydırdığında, ayaklanma içten içe devam etti. 1966 yılında Batı yanlısı Sosyalist Angola Ulusal Kurtuluş Cephesi (FNLA) ve gerilla harekâtlarını güney-merkez bölgesine yönlendirmiş olan ileri Batı Angola Topyekün Bağımsızlık Millî Birliği (UNITA) olmak üzere ikiye ayrıldı. Hükûmet karşıtı gerillalar, faaliyetlerini pusular ve vurkaçlar ile sınırlı tutuyordu. Ancak gerillalar oldukça ısrarlıydılar ve büyük bir Portekiz gücünü de püskürtmüşlerdi. 1960'lı yıllarda Portekiz millî gelirinin yarısı bu savaşa yönlendirildi. Portekizli genç ordu mensupları sonunda zorlu çarpışmaların ardından, gerilemeye başladılar. Ayrıca bu kayıplardan huzursuz olan Portekiz ordusu 1974'te hükûmeti devirdi ve Angola'dan çekilme kararı aldı.

Amilcar Lopes Cabral Afrikalı ziraat mühendisi, yazar, marksist ve vatansever siyasetçi. Cabral, Gine-Bissau ve Yeşil Burun Adalarındaki bağımsızlık hareketinin önderlerindendir. 1973 yılında Portekizli ajanlarca suikast sonucu öldürülmüş, ölümünden kısa bir süre sonra da Gine-Bissau tek taraflı olarak bağımsızlığını ilan etmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Portekiz Sömürge Savaşları</span> Portekiz Ordusuyla Portekiz’in Afrika’daki sömürgeleri arasında 1961-1974 yılları arasındaki yaşanmış savaşlar

Portekiz Sömürge Savaşları, aynı zamanda Denizaşırı Savaş ve Kurtuluş Savaşı olarak da bilinir, Portekiz Ordusuyla Portekiz'in Afrika'daki sömürgeleri arasında 1961-1974 yılları arasındaki savaşların adı. Soğuk Savaş döneminde Afrika kıtasındaki belirleyici ideoloji ve silahlı çatışmalardır. Portekiz, diğer Avrupa uluslarının aksine 1950 ve 1960'lı yıllarda Afrika'daki sömürgelerini bırakmamıştır. 1960'lı yıllarda sayısız silahlı kurtuluş örgütü ülkelerdeki komünist hareketin de gelişmesiyle bağımsızlık savaşı vermeye başlayacaktır. Bölgede ABD, Çin ve aparthayd yönetimindeki Güney Afrika desteğinde örgütlenen anti-komünist silahlı kuvvetlerle bağımsızlık yanlıları arasında iç savaşa varacak çatışmalar yaşanacaktır. Bölgedeki Portekiz'e karşı en belirgin kurtuluş savaşı veren ülkeler Angola, Mozambik ve Gine-Bissau olacaktır. Angola'da MPLA, Gine-Bissau'da PAIGC, Mozambik'de FRELIMO koordineli verdikleri silahlı mücadele karşısında Portekiz yönetimi zorlansa da öldürücü darbeyi 1974 yılında Lizbon'da gerçekleşen Karanfil Devrimi indirecektir. Portekiz Ordusu içerisinde örgütlenen Movimento das Forças Armadas Afrika'da sürmekte olan kanlı sömürge savaşları ve Salazar yönetiminden genel olarak kamuoyunun rahatsızlığı nedeniyle halkı da arkasına alarak darbe yapmış ve devrim sürecini başlatmıştır. Ülkedeki siyasal yapıda çok önemli değişiklikler gerçekleştiren yeni yönetim sömürgelerde kalan askerî birlikleri hızla geri çekecek ve Afrika'daki sömürgelerde iktidar yerel örgütlere hızla bırakılacaktır. Nisan 1974'te Lizbon'da gerçekleşen Karanfil Devriminin sömürge savaşını sona erdirmesinin ardından sömürge ülkelerindeki yüzbinlerce Portekiz vatandaşı ülkeye geri dönmeye başlamış, askerî personelin yanı sıra değişik etnik kökenden Afrikalı-Portekiz dönmüştür. Bu devasa göçten sonra özellikle Angola ve Mozambik'de uzun yıllar sürecek olan iç savaşlar çıkmıştır. Eski sömürge ülkeleri bağımsızlıklarını ilan ettikten sonra ciddi sorunlarla karşılaşacak, ekonomik ve sosyal gerilemenin yanı sıra, yolsuzluk, yoksulluk, eşitsizlik ve merkezi planlama eksikliği bağımsızlık dönemi üzerine kurulan beklentileri yerine getirmeye engel olacaktır. Afrika'da ilk sömürge sahibi olan Avrupalı ülke olan Portekiz, sömürgelerini de en son terkeden ülke olacaktır. Eski sömürgelerdeki ülkeler olan Angola'da Agostinho Neto, Mozambik'de Samora Machel, Gine-Bissau'da ise Luis Cabral devlet başkanı olacaklardır.

<span class="mw-page-title-main">Samora Machel</span> Mozambik devlet başkanı (1975-1986)

Samora Moisés Machel, Mozambikli askeri komutan, devrimci ve siyasetçi. Machel, Afrika ülkesi Mozambik Halk Cumhuriyeti'nin 1975 yılında bağımsızlığını kazanmasında büyük rol oynamış, 1975 yılında üstlendiği devlet başkanlığını 1986 yılındaki ölümüne kadar yürütmüştür. 1986 yılında devlet başkanlığı uçağı Mozambik, Esvatini ve Güney Afrika Cumhuriyeti sınırlarının olduğu dağlık bölgede yere çakılmış ve Machel ölmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Gine ve Yeşil Burun’un Bağımsızlığı için Afrika Partisi</span>

Gine ve Yeşil Burun'un Bağımsızlığı için Afrika Partisi veya PAIGC, Gine-Bissau'yu 1973 yılındaki bağımsızlığından 1990'lı yılların sonuna dek yöneten ve 2004 yılından 2005 yılına kadar iktidarda olan siyasi parti. Parti, halihazırda Ulusal Halk Meclisinde çoğunluğa sahiptir. 2007 yılında iktidardaki koalisyonun bir parçası olmuş, 2008 yılında görevden ayrılana kadar PAIGC üyesi Martinho Ndafa Kabi, başbakan olarak görev yapmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Luis Cabral</span>

Luís de Almeida Cabral, Gine-Bissaulu siyasetçi. Cabral, Afrika ülkesi Gine-Bissau'nun ilk devlet başkanı olarak 1973 ile 1980 yılları arasında devlet başkanlığı makamında bulunmuştur. Ülkenin bağımsızlığını kazanan PAIGC örgütünün kardeşi Amilcar Cabral ile beraber kurucusudur.

Zafer Günü, şu anlamlara gelebilir:

<span class="mw-page-title-main">Cuito Cuanavale Muharebesi</span>

Cuito Cuanavale Muharebesi, 1987 yılı Kasım ayı ile 1988 yılı Mart ayı arasında Angola'daki Cuito Cuanavale bölgesinde gerçekleşen muharebe. 1975-2002 yılları arasında yaşanan Angola İç Savaşının en önemli muharebesidir. Muharebede Küba ve Angola Orduları, Güney Afrika Cumhuriyeti Orduları ile karşı karşıya gelmiştir. İki tarafın da galip geldiklerini ilan ettiği muharebe sonucunda Angola İç Savaşında dönüm noktasına gelinmiştir: Taraflar arasında yapılan antlaşmaya göre Angola ve Namibya'da bulunan yabancı ordular çekilmiş ve Namibya bağımsız olmuştur. Ayrıca bu muharebenin Güney Afrika Cumhuriyetindeki ırkçı rejimin 1992 yılından itibaren başlayarak çökmesine de katkısı bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Angola-Küba ilişkileri</span>

Angola – Küba ilişkileri, iki ülke arasındaki diplomatik, askeri, sosyal ve ticari ilişkileri kapsar. Angola ve Küba arasındaki ikili ilişkiler oldukça gelişkindir. Angola İç Savaşı sırasında Küba Silahlı Kuvvetleri Marksist MPLA iktidarının korunması için UNITA, FNLA ve Güney Afrika Cumhuriyeti Ordusuna karşı savaşmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Pedro Pires</span>

Pedro Verona Rodrigues Pires, Yeşil Burunlu siyasetçi. Pires, Afrika ada ülkesi Yeşil Burun Adaları'nda 2001 ile 2011 yılları arasında devlet başkanlığı makamında bulunmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Mozambik Halk Cumhuriyeti</span>

Mozambik Halk Cumhuriyeti 1975 yılından 1990 yılına kadar bugünkü Mozambik Cumhuriyeti sınırları içerisinde kurulan devlet.

<span class="mw-page-title-main">Angola Halk Cumhuriyeti</span> 1975 ilâ 1992 arasında bugünkü Angola Cumhuriyeti sınırları içerisinde hüküm sürmüş devlet

Angola Halk Cumhuriyeti 1975 yılından 1992 yılına kadar bugünkü Angola Cumhuriyeti sınırları içerisinde kurulan devlet.

<span class="mw-page-title-main">Angola cumhurbaşkanları listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Angola cumhurbaşkanı, Afrika ülkesi Angola'nın bağımsızlığını kazandığı 1975 yılından bu yana ülkenin en üst makamında yer alan kişiye verilen unvandır. Ülkeyi yöneten cumhurbaşkanları 1975 ile 1992 yılları arasında Angola Halk Cumhuriyeti'ni, 1992 yılından itibaren de Angola Cumhuriyeti'ni yönetmektedirler.

<span class="mw-page-title-main">Joaquim Chissano</span> Mozambik devlet başkanı (1986-2005)

Joaquim Alberto Chissano, Mozambikli siyasetçi. Chissano, Afrika ülkesi Mozambik'te 1986 ile 2005 yılları arasında devlet başkanlığı görevini üstlenmiştir. Chissano bu süreçte 1986 ile 1990 yılları arasında Mozambik Halk Cumhuriyeti'ni, 1990 ile 2005 yılları arasında da Mozambik Cumhuriyeti'ni yönetmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Cabinda Yerleşimi Kurtuluş Cephesi</span>

Cabinda Yerleşimi Kurtuluş Cephesi,, Angola eyaleti Cabinda'nın bağımsızlığı için savaşan bir gerilla ve siyasi harekettir. Eskiden Portekiz yönetimi altında, Angola'nın 1975'te Portekiz'den bağımsızlığını kazanmasıyla, bölge yeni bağımsız Angola'nın eksklav eyaleti oldu. FLEC, eski Kakongo, Loango ve N'Goyo krallıklarının işgal ettiği bölgede Cabinda Savaşı'na karşı savaşıyor.

<span class="mw-page-title-main">Miguel Trovoada</span>

Miguel dos Anjos da Cunha Lisboa Trovoada, São Toméli siyasetçi. Trovoada, Afrika ada ülkesi São Tomé ve Príncipe'de ülkenin bağımsızlığını elde etmesi sonrası ilk başbakanı olarak 1975'ten 1979'a kadar başbakan,1991'den 2001'e kadar da ülkenin ikinci devlet başkanı olarak makamdaydı. 16 Temmuz 2014'te Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Özel Temsilcisi ve Gine-Bissau'daki Birleşmiş Milletler Entegre Barış İnşası Ofisi'nin (UNIOGBIS) başkanı olarak atandı. Bundan önce, Gine Körfezi Komisyonu'nun icra sekreteriydi.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.