İçeriğe atla

Agatha Christie

Agatha Christie
İngiliz yazar, polisiye edebiyatın en önemli isimlerinden biri ve Dedektif Hercule Poirot karakterinin yaratıcısı.
DoğumAgatha Mary Clarissa Miller Christie Mollowan
15 Eylül 1890
Torquay, Devon, İngiltere
Ölüm12 Ocak 1976 (85 yaşında)
Wallingford, Oxfordshire, İngiltere
Diğer ad(lar)ıMary Westmacott
Agatha Christie
MeslekRoman-Kısa öykü yazarı, Şair
EvlilikArchibald Christie (1914–1928)
Sir Max Mallowan (1930–1976)
Çocuk(lar)Rosalind Hicks (1919–2004)
Resmî sitehttp://www.agathachristie.com/
İmza
Agatha Christie'nin Doğu Ekspresinde Cinayet romanını yazdığı Pera Palas'taki 411 no'lu oda
Agatha Christie'nin çocukluğu

Tam adı Agatha Mary Clarissa Miller Christie Mallowan olan Agatha Christie (15 Eylül 1890 – 12 Ocak 1976), İngiliz yazar, polisiye edebiyatın en önemli isimlerinden biri ve dedektif Hercule Poirot karakterinin yaratıcısıdır. Mary Westmacott takma adıyla aşk romanları da yazmıştır. Ancak asıl ününü, yazdığı 80 dedektif romanına ve West End tiyatrolarında sahnelenen oyunlarına borçludur.

Yaşamı

Babası Frederick Alvah Miller, Agatha henüz küçük yaştayken öldü. Annesi tarafından evde eğitilen küçük kız, yalnız bir çocukluk geçirdi. Küçük yaşta öyküler yazmaya başladı. 16 yaşında, şan öğrenimi görmek üzere Paris’e yollandıysa da kısa sürede bundan vazgeçti. Ciddi anlamda ilk edebi denemeleri, duygusal konuları ele alan öyküler oldu. 1914'te pilot albay Archibald Christie ile evlendi ve yeniden Fransa’ya gitti. Dislektik olmasına rağmen öykü, roman okumayı çok seviyordu. Fransa'dayken vakit geçirmek üzere okuduğu dedektif öykülerinin daha iyilerini yazabileceğini düşünerek ilk polis romanı olan The Mysterous Affair at Styles’ı (Styles’daki Esrarengiz Olay) yazdı. Kitap çeşitli yayınevlerince geri çevrildikten sonra 1920’de Bodley Head Yayınevi tarafından kabul edildi. Bu roman, Agatha Christie’nin ilk Hercule Poirot’lu romanıdır.

Ortadan kaybolması

Agatha Christie 1926’da 11 gün boyunca kaybolur.[] Kocası onu boşamak isteyince yazar bir anda ortadan kayboldu. Arabası dik bir yamaçta terk edilmişti. Araba ağaçlara çarpmış, bavulları yerlere saçılmış vaziyette raporlandı. Kendisinden bir iz yoktu. İntihar olasılığı da düşünülerek yaklaşık 15.000 kişinin katıldığı insan avı başlatıldı. Dostu Arthur Conan Doyle bulunsun diye medyumlara kadar gitti. Ancak yapılan tüm aramalara rağmen bulunamadı. 2 hafta sonra bir otelde sağlıklı ve güvenli bir şekilde bulundu. Otele giriş kaydını kocasının metresi Theresa Neele adıyla yapmıştı. Lakin kendisi son 2 haftayı hatırlamıyordu. Christie hiçbir açıklama yapmadı. Bu olayın kaza süsü verilmiş bir senaryo olduğu düşünülür. Yazar A. N. Wilson göre ise Agatha Christie psikojenik amnezi yaşamıştı. Bir çeşit geçici trans halinde bir hafıza kaybına uğramıştır. Bir iddiaya göre ise Agatha Christie kocasının sevgilisini öldürme planları yapmıştır.

Eserleri

Hercule Poirot, zekası, espri yeteneği, keskin gözlemciliği ve Avrupalı nezaketi ile dikkat çeken Belçikalı bir dedektiftir. Cinayetleri “küçük gri hücreler” dediği beynini kullanarak çözmesi ve bu arada da İngiliz yüksek sınıfının özel yaşamının saklı yönlerini ortaya dökmesi ile tanınır. Agatha Christie'nin arka arkaya yazmaya başladığı polis romanları Poirot tipine uluslararası ün kazandırdı. Yazar ayrıca Miss Marple adını verdiği bir tip daha yarattı. Sevimli bir yaşlı kadın olan amatör dedektif Miss Marple da çok tutuldu. 1928'de ilk kocasından boşanıp Max Mallowan'le evlendikten sonra birçok ülke gezip görme fırsatı bulan Christie'nin romanları 1930'larda çoğunlukla uluslararası mekânlarda geçmeye başladı.

Hayranlarınca her kitabı beğenilmekle birlikte, Agatha Christie'nin edebi kaygılarla yazdığı bazı romanlar eleştirmenlerin de dikkatini çekti. On Küçük Zenci ise polis romanının klasikleri arasındadır. Agatha Christie, İngiliz töre romanı geleneğinde yazdığı polis romanları ile dünya edebiyatında kendine özgü bir yerin sahibi olmuştur.

Christie 1971 yılında, İngiltere'nin en yüksek onur unvanı olan Britanya İmparatorluğu Kadın Komutanı unvanını almıştır. Yazar, 12 Ocak 1976 tarihinde yaşama veda etmiştir.

Romanları

Basım YılıAdDedektif
1920Ölüm Sessiz Geldi
The Mysterious Affair at Styles
Hercule Poirot
Başmüfettiş Japp
1922Gizli Düşman
The Secret Adversary
Tommy ve Tuppence
1923Dersimiz Cinayet
Murder on the Links
also The Murder on the Links
Hercule Poirot
1924Kahverengi Elbiseli Adam
The Man in the Brown Suit
Anne Beddingfeld
Albay Race
1925Köşkteki Esrar
The Secret of Chimneys
Başkomiser Battle
1926Roger Ackroyd Cinayeti
The Murder of Roger Ackroyd
Hercule Poirot
1927Büyük Dörtler
The Big Four
Hercule Poirot
Başmüfettiş Japp
1928Mavi Tren'in Esrarı
The Mystery of the Blue Train
Hercule Poirot
1929Yedilerin Gizemi
The Seven Dials Mystery
Bill Eversleigh
Başkomiser Battle
1930Ölüm Çığlığı
The Murder at the Vicarage
Miss Marple
1931Sittaford Malikanesi'nin Gizemi
The Sittaford Mystery

veya Murder at Hazelmoor
Emily Trefusis
Müfettiş Narracott
1932Son Evdeki Tehlike
Peril at End House
Hercule Poirot
Başmüfettiş Japp
1933Lord Edgware'yi Kim Öldürdü
Lord Edgware Dies

(Thirteen at Dinner)
Hercule Poirot
Başmüfettiş Japp
1934Doğu Ekspresi'nde Cinayet
Murder on the Orient Express

(Murder in the Calais Coach)
Hercule Poirot
1934Neden Evans'a Sormadılar?
Why Didn't They Ask Evans?

(The Boomerang Clue)
Bobby Jones
Frankie Derwent
1935Üç Perdelik Cinayet
Three Act Tragedy

(Murder in Three Acts)
Hercule Poirot
1935Ölüm Diken Üstünde
Death in the Clouds

(Death in the Air)
Hercule Poirot
Başmüfettiş Japp
1936Cinayet Alfabesi
The A.B.C. Murders

(The Alphabet Murders)
Hercule Poirot
Başmüfettiş Japp
1936Gece Gelen Ölüm

(Mezopotamya' da Cinayet)
Murder in Mesopotamia

Hercule Poirot
1936Briç Masasında Cinayet
Cards on the Table
Hercule Poirot
Albay Race
Başkomiser Battle
Ariadne Oliver
1937Sessiz Tanık
Dumb Witness

(Poirot Loses a Client)
Hercule Poirot
1937Nil'de Ölüm
Death on the Nile
Hercule Poirot
Albay Race
1938Ölümle Randevu
Appointment with Death
Hercule Poirot
1938Noel'de Cinayet
Hercule Poirot's Christmas

(Murder for Christmas)
A Holiday for Murder
Hercule Poirot
1939Zehiri Kim Verdi
Murder is Easy

(Easy to Kill)
Luke Fitzwilliam
1939On Küçük Zenci
And Then There Were None

(Ten Little Indians
Ten Little Niggers)
1940Esrarengiz Sanık
Sad Cypress
Hercule Poirot
1940İskemlede Beş Ceset
One, Two, Buckle My Shoe

(An Overdose of Death
The Patriotic Murders)
Hercule Poirot
Başmüfettiş Japp
1941Ölüm Oyunu
Evil Under the Sun
Hercule Poirot
1941N veya M
N or M?
Tommy ve Tuppence
1942Cesetler Merdiveni
The Body in the Library
Miss Marple
1942Beş Küçük Domuz
Five Little Pigs

(Murder in Retrospect)
Hercule Poirot
1942Cinayet Reçetesi

(Esrarengiz Parmaklar)
The Moving Finger

(The Case of the Moving Finger)

Miss Marple
1944Sıfıra Doğru
Towards Zero
Başkomiser Battle
Müfettiş James Leach
1944Yılan İçini Döktü
Death Comes as the End
1945Şampanyadaki Zehir
Sparkling Cyanide

(Remembered Death)
Tony Morelli
1946Hollow Malikanesi Cinayeti
The Hollow

(Murder After Hours)
Hercule Poirot
1948Şeytan Dönemeci
Taken at the Flood

(There is a Tide...)
Hercule Poirot
1949Çarpık Evdeki Cesetler
Crooked House
Charles Hayward
1950Cinayet İlanı
A Murder is Announced
Miss Marple
1951Bağdat'a Geldiler
They Came to Baghdad
Victoria Jones
1952Bayan McGinty'nin Ölümü
Mrs McGinty's Dead

(Blood Will Tell)
Hercule Poirot
Ariadne Oliver
1952Zarif Bir Cinayet Gecesi
They Do It with Mirrors

veya Murder with Mirrors
Miss Marple
1953Cenazeden Sonra
After the Funeral

Funerals are Fatal
(Murder at the Gallop)
Hercule Poirot
1953Porsuk Ağacı Cinayeti
A Pocket Full of Rye
Miss Marple
1954Bilinmeyen Hedef
Destination Unknown
(So Many Steps to Death)
1955Üç Yanlış Üç Ceset
Hickory Dickory Dock
(Hickory Dickory Death)
Hercule Poirot
1956Sonuncu Kurban
Dead Man's Folly
Hercule Poirot
Ariadne Oliver
195716.50 Treni
4.50 from Paddington

(What Mrs. McGillicuddy Saw!
Murder She Said
Miss Marple
1958Şahidin Gözleri
Ordeal by Innocence
Arthur Calgary
1959Kapı Tekrar Vuruldu
Cat Among the Pigeons
Hercule Poirot
1961Ölüm Büyüsü
The Pale Horse
Inspector Lejeune
Mark Easterbrook
1962Kırık Ayna (Ve Ayna Kırıldı)
The Mirror Crack'd from Side to Side

(The Mirror Crack'd)
Miss Marple
1963Ölüm Saatleri
The Clocks
Hercule Poirot
1964Ölüm Adası
A Caribbean Mystery
Miss Marple
1965Cinayetler Oteli
At Bertram's Hotel
Miss Marple
1966Üçüncü Kız
Third Girl
Hercule Poirot
Ariadne Oliver
1967Geceyarısı Cinayeti
Endless Night
1968Pembe Evdeki Ölü
By the Pricking of My Thumbs
Tommy ve Tuppence
1969Elmayı Yılan Isırdı
Hallowe'en Party
Hercule Poirot
Ariadne Oliver
1970Frankfurt Yolcusu
Passenger to Frankfurt
1971Ölüm Meleği
Nemesis
Miss Marple
1972Filler de Hatırlar
Elephants Can Remember
Hercule Poirot
Ariadne Oliver
1973Kader Kapısı
Postern of Fate

(Son Tommy ve Tuppence Romanı)
Tommy ve Tuppence
1975Ve Perde İndi
Curtain
(Son Hercule Poirot Romanı)
Hercule Poirot
1976Uyuyan Ölüm
Sleeping Murder

(Son Marple Romanı)
Miss Marple

Kısa Öykülerden Oluşan Kitapları

Basım YılıAdDedektif
1924Poirot Kanıt Peşinde
Poirot Investigates
Hercule Poirot
1929Suç Ortakları
Partners of Crime
Tommy ve Tuppence
1930Ölümün Tam Zamanı
The Mysterious Mr. Quin
Mr. Satterthwaite
Harley Quin
1932Cinayetler Kulübü
The Thirteen Problems
Miss Marple
1933Kanatların Çağrısı
The Hound of Death
1934Parker Pyne İz Üzerinde
Parker Pyne Investigates
Parker Pyne
Ariadne Oliver
1937Arka Sokaktaki Cinayet
Murder in the Mews
Hercule Poirot(Arka Sokaktaki Cinayet)
1947Hercule'un On İki Görevi
The Labours of Hercules
Hercule Poirot
1950Fare Kapanı
Three Blind Mice and Other Stories
1960Noel Kekinin Gizemi
The Adventure of the Christmas Pudding
Hercule Poirot
1974Hercule Poirot İz Üzerinde
Poirot's Early Cases
Hercule Poirot
1979Miss Marple'ın Son Maceraları
Miss Marple's Final Cases and Two Other Stories
Miss Marple
1997Işıklar Sönünce
While the Light Lasts and Other Stories

Tiyatro Oyunundan Romana Çevrilenler

Basım YılıAdDedektif
1930Acı Kahve
The Black Coffee
Hercule Poirot
1954Örümcek Ağı
Spider's Web
1958Beklenmeyen Misafir
The Unexpected Guest

Günümüz kültürüne etkisi

Christie'nin polisiye eserleri, Agatha Christie: Orient Ekspresinde Cinayet adlı bir video oyununa da konu olmuştur.[1]

Dış bağlantılar

Kaynakça

  1. ^ Rosemary Young (Aralık 2006). "Agatha Christie: Murder on the Orient Express". QuandaryLand. 9 Ocak 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Eylül 2014. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<i>Doğu Ekspresinde Cinayet</i> İngiliz yazar Agatha Christie tarafından 1934 yılında yayınlanan polisiye romanı

Doğu Ekspresinde Cinayet veya Şark Ekspresinde Cinayet, Agatha Christie'nin yazdığı polisiye romandır.

<span class="mw-page-title-main">Hercule Poirot</span>

Hercule Poirot Agatha Christie tarafından yaratılan, kurgusal, Belçikalı dedektif karakterdir. Miss Marple ile birlikte, Christie'nin en ünlü ve uzun süreli karakteridir ki 33 romanda ve 54 kısa öyküde boy göstermiştir.

<span class="mw-page-title-main">Miss Marple</span>

Jane Marple, Agatha Christie tarafından yaratılan kurgusal İngiliz amatör dedektif karakteridir. Hercule Poirot ile birlikte, Christie'nin ünlü karakterlerinden biridir ve 12 romanda ve 8 kısa öyküde boy göstermiştir. Jane Marple Agatha Christie'nin ilk olarak Ölüm Çığlığı romanında, son olarak da Uyuyan Ölüm adlı romanında yer almıştır.

<i>Filler de Hatırlar</i> İngiliz yazar Agatha Christie tarafından 1972 yılında yayınlanan polisiye romanı

Filler de Hatırlar, Agatha Christie'nin romanlarından biridir. Dedektif Hercule Poirot olup,romanda Agatha Christie'nin devamlı karakterlerinden Ariadne Oliver de vardır.

<i>Ve Ayna Kırıldı</i> (film)

Ve Ayna Kırıldı, 1980 İngiltere yapımı dedektif filmidir. Özgün adı The Mirror Crack'd dir. Filmin adı, İngiliz şair Lord Alfred Tennyson'un The Lady of Shalott adlı şiirinin bir mısrasından alınmıştır. Filmin kahramanı Miss Marple, filmde bu şiirden sık sık alıntılar yapar.

<i>Ve Ayna Kırıldı</i> (roman) İngiliz yazar Agatha Christie tarafından 1962 yılında yayınlanan polisiye romanı

Ve Ayna Kırıldı, İngiliz dedektif romanları yazarı Agatha Christie'nin 1962 yılında yayımlamış olduğu cinayet romanıdır. Özgün adı The Mirror Crack'd from Side to Side olan roman 1963'te ABD'de daha kısa olan bir adla, The Mirror Crack'd adıyla da yayımlandı. Romanın İngilizce özgün adı Türkçede Ayna Baştan Başa Çatladı anlamına gelmektedir. Romanın adı, İngiliz şair Lord Alfred Tennyson'un The Lady of Shalott adlı şiirinin bir mısrasından alınmıştır. Romanın kahramanı Miss Marple bu şiirden sık sık alıntılar yapar.

<span class="mw-page-title-main">Ariadne Oliver</span>

Ariadne Oliver, Agatha Christie'nin roman kahramanlarındandır.

<i>Roger Ackroyd Cinayeti</i> İngiliz yazar Agatha Christie tarafından 1926 yılında yayınlanan polisiye romanı

Roger Ackroyd Cinayeti, İngiliz yazar Agatha Christie'nin yazdığı polisiye romanlarından birisidir. İlk olarak 1926 yılında Birleşik Krallık'ta William Collins, Sons yayın evi tarafından yayınlanmıştır. Polisiye Yazarlar Derneği ve Amerika'nın Gizemli Yazarları'nın yayınladığı en iyi 100 polisiye romanı listelerinin her ikisinde de yer almıştır.

<i>Ölüm Oyunu</i> İngiliz yazar Agatha Christie tarafından 1941 yılında yayınlanan polisiye romanı

Ölüm Oyunu, İngiliz dedektif romanları yazarı Agatha Christie'nin 1941 yılında yazdığı roman. Özgün adı Evil Under the Sun olan bu dedektif romanı, Türkiye'de ilk kez 1966 yılında Gönül Suveren'in çevirisiyle Altın Kitaplar tarafından yayımlandı.

Ve Perde İndi, Agatha Christie'nin kaleme aldığı son Hercule Poirot romanıdır. Romanın mekanı ilk Hercule Poirot romanı olan Ölüm Sessiz Geldi romanının mekanı olan Styles Köşkü'dür.

<i>Elmayı Yılan Isırdı</i> İngiliz yazar Agatha Christie tarafından 1969 yılında yayınlanan polisiye romanı

Elmayı Yılan Isırdı Agatha Christie'nin romanlarından biridir.

<i>Ölüm Oyunu</i> (film, 1982)

Ölüm Oyunu, 1982 Birleşik Krallık yapımı dedektif filmidir. Özgün adı Evil Under the Sun dır.

Sonuncu Kurban, Agatha Christie'nin yazdığı polisiye bir romandır.

Başmüfettiş Battle, İngiliz dedektif romanları yazarı Agatha Christie'nin bir kahramanıdır.Scotland Yard'da çalışan başarılı bir dedektiftir. Ünlü dedektif Hercule Poirot'nun da arkadaşıdır.Ancak onunla tek bir romanda yan yanadır, Briç Masasında Cinayet.Daha sonraki Hercule Poirot romanlarında kendisinin emekli olduğu bildirilir.

Şahidin Gözleri İngiliz dedektif romanları yazarı Agatha Christie'nin bir romanıdır. Her ne kadar Agatha Christie roman kahramanı Hercule Poirot ile tanınırsa da romanlarının yarısında farklı karakterler vardır. Bu romanda roman kahramanı Arthur Calgary adında bir jeofizikçidir.

Hollow Malikanesi Cinayeti İngiliz dedektif romanları yazarı Agatha Christie’nın 1946 yılında yazdığı bir romandır. Roman kahramanı Hercule Poirot’tur. Bu roman Agatha Christie'nin 1942 yılında yazdığı Beş Küçük Domuz romanından sonraki dört yıllık süre içinde yazdığı romanlar arasında kahramanı Hercule Poirot olan ilk romandır.

<i>Gece Gelen Ölüm</i> İngiliz yazar Agatha Christie tarafından 1936 yılında yayınlanan polisiye romanı

Gece Gelen Ölüm İngiliz dedektif romanları yazarı Agatha Christie'nin bir romanıdır. Konusu Irak'ta bir arkeoloji kampında geçen romanda dedektif Hercule Poirot'tur. Agatha Christie ikinci eşi Max Mallowan ile birlikte Irak'ta arkeoloji kampinda bulunduğu için, romanda arkeoloji kampı yaşamına ilişkin hayli ayrıntılı bilgiler vardır. Hikâye Hemşire Amy Heran (Leaheran) ağzından anlatılmaktadır.

<i>Bayan McGintynin Ölümü</i> İngiliz yazar Agatha Christie tarafından 1952 yılında yayınlanan polisiye romanı

Bayan McGinty'nin Ölümü İngiliz dedektif romanları yazarı Agatha Christie'nin 1952 yılında yazdığı bir romandır. Romanda dedektif Hercule Poirot'tur. Romanda ayrıca Agatha Christie'nin sürekli kahramanlarından Ariadne Oliver ve Agatha Christie'nin son dönem romanlarında adı geçen Başmüfettiş Spence de vardır.

<i>Agatha Christienin Poirotu</i>

Agatha Christie'nin Poirot'u veya kısaca Poirot, 8 Ocak 1989'dan 13 Kasım 2013'e kadar ITV'de yayınlanan bir İngiliz gizem, drama ve polisiye televizyon programıdır. ITV şovu, Agatha Christie'nin kurgusal olaylar etrafında dönen ünlü polisiye eserlerine dayanmaktadır. Özel dedektif Hercule Poirot David Suchet tarafından canlandırdı. Başlangıçta LWT tarafından üretilen dizinin yapımcılığını daha sonra ITV Studios üstlendi. Dizi ayrıca Kanada'da VisionTV'de ve ABD'de PBS ve A&E kanallarında yayınlandı.