Afrika popüler müziği

Afrika popüler müziği (ayrıca Afropop, Afro-pop, Afro pop veya Afrika pop olarak da yazılır), Afrika geleneksel müziği gibi çok geniş ve çeşitlidir.^[1] Çoğu çağdaş Afrika popüler müziği türü, Batı popüler müziğinin birleşimi üzerine kuruludur. Birçok popüler müzik türü gibi blues, cass, salsa, zouk ve rumba gibi türler, Afrika'dan Amerika'ya köle olarak götürülen Afrikalılar tarafından getirilen müzik geleneklerine dayanır. Bu ritimler ve sesler daha sonra rock ve ritim ve blues gibi yeni türlere uyarlanmıştır. Benzer şekilde, Afrika popüler müziği, özellikle Batı müzik endüstrisinin enstrümanlarını ve kayıt stüdyosu tekniklerini benimsemiştir. Terim belirli bir tarz veya sese atıfta bulunmaz, ancak genel olarak Afrika popüler müziği için genel bir terim olarak kullanılır.^[2][3][4]

Kübalı müziği yirminci yüzyılın ortalarından bu yana Sub-Sahra Afrika'da popüler olmuştur. Afropop için ilk şablonu sağlayan Küba müziği, Afrika müziği ile ilişkisi olan diğer herhangi bir müzik kültüründen daha fazla etkili olmuştur. Afrikalılar için, klav temelli Küba popüler müziği hem tanıdık hem de egzotik bir nidaya sahiptir.^[5] Afrika Ansiklopedisi c. 1. bu durumu şöyle belirtmektedir:

"1940'lardan itibaren, Septeto Habanero ve Trio Matamoros gibi Afro-Kübalı [şarkı] grupları, Léopoldville'de (şimdi Kinşasa DRC) bulunan güçlü bir radyo istasyonu olan Radio Congo Belge üzerinden yayınlanarak Kongo bölgesinde geniş bir popülerlik kazandı. Léopoldville'de Kübalı grupların müzik kulüplerinin, kayıt stüdyolarının ve konserlerinin çoğalması, 1940'ların sonlarından ve 1950'lerden itibaren Kübalı müzik trendini hızlandırdı."^[6]

Kongolu gruplar Kübalı şarkıları kopyalayıp sözleri fonetik olarak söylemeye başlamışlardır. Bu durumun yaşandığı zaman periyodu içerisinde kendi orijinal Küba tarzı bestelerini, Fransızca sözlerle oluşturdukları belirtilmektedir. Kongolular buna rumba adını vermişlerdir, ancak aslında bu son adı verilen bir müzik türüne dayanmaktadır. Afrikalılar guajeleri elektrikli gitarlara adapte etmişlerdir ve onlara kendi bölgesel tarzlarını eklemişlerdir. Gitar tabanlı müzik zamanla Kongodan yayılarak giderek yerel kültürü benimsemeye başlamıştır. Bu süreç sonunda birkaç farklı belirgin bölgesel türün oluşmuştur, örneğin soukous.^[7]

Kübalı popüler müziği, birçok çağdaş Afrika popüler müziği türünün gelişiminde büyük bir rol oynadı. John Storm Roberts şöyle diyor: "Ana ve kalıcı etkileri sağlayan şey, Küba bağlantısıydı, ancak giderek artan bir şekilde aynı zamanda New York salsasıydı—daha önceki taklit veya geçici moda etkilerinden daha derinlere gitti. Küba bağlantısı çok erken başladı ve en az yirmi yıl sürdü, giderek benimsenip yeniden Afrikalaştı."^[8] Afrikalılar tarafından Afro-Kübalı ritmik kalıpların yeniden çalışılması, ritimleri tam daireye oturtmaktadır.

Harmonik kalıpların yeniden çalışılması, algıda çarpıcı bir farklılık ortaya koymuştur. Kübalı müziğin yaygın olarak kullanılan I, IV, V, IV, harmonik ilerlemesi, Kübalı müziğin etkisi sayesinde Afrika kıtasının dört bir yanındaki pop müziğinde duyulur hale gelmiştir. Bu akorlar, Batı müzik kuramının temel prensiplerine uygun olarak hareket eder. Ancak Gerhard Kubik'in belirttiği gibi, Afrika popüler müziği sanatçıları bu ilerlemeleri aynı şekilde algılamazlar: "Kongo/Zaire popüler müziğinde önemli olan C-F-G-F [I-IV-V-IV] harmonik döngüsü, icracıların takdirinde tonikten subdominanta ve ardından dominantaya ve tekrar subdominanta (sonlandığı yer) doğru bir ilerleme olarak tanımlanamaz çünkü icracıların takdirine göre bunlar eşit statüdedir ve Batı müziğinde olduğu gibi hiyerarşik bir sıraya tabi değildir."^[9]

Afrika'ya ulaşan Küba temelli müziğin en büyük dalgası salsa formunda oldu. 1974'te Fania All Stars, 80.000 kişilik Stadu du Hai'de (bugünün Demokratik Kongo Cumhuriyeti olarak bilinen) Afrika, Kinşasa'da sahne aldı. Bu filmde kaydedildi ve Canlı Afrika adı altında piyasaya sürüldü (Salsa Deliliği İngiltere'de). Zaire'deki görünüm, Muhammad Ali/George Foreman ağır sıklet dünya şampiyonluğu maçı ile eşzamanlı olarak düzenlenen bir müzik festivalinde gerçekleşti. Bu zamana kadar yerel türler oldukça gelişmişti. Bununla birlikte, salsa birçok Afrika ülkesinde, özellikle de Senegambia ve Mali'de popüler hale geldi. Kübalı müzik, 1950'lerden 1960'lara kadar Senegal'in gece eğlence yerlerinin favorisiydi.^[11] Senegalli grup Orchestra Baobab, kongalar ve timbalelerle temel bir salsa tarzında çalmaktadır, ancak Wolof ve Mandinka buna ek olarak enstrümanları ve sözleri işin içine katmaktadır.

Lise Waxer'a göre: "Afrika salsa, daha çok salsa'nın Afrika topraklarına geri dönüşüne işaret etmiyor (Steward 1999: 157) ama 'üçüncü dünya' olarak adlandırılan iki bölge arasında karmaşık bir kültürel alımlaşma sürecine işaret ediyor."^[12] 1990'ların ortalarından bu yana Afrikalı sanatçılar, Africando gibi süper gruplar aracılığıyla çok aktif olmuşlardır, burada Afrikalı ve New Yorklu müzisyenler Bambino Diabate, Ricardo Lemvo, Ismael Lo ve Salif Keita gibi önde gelen Afrikalı şarkıcılarla bir araya gelmektedir. Bugün hâlâ Afrikalı bir sanatçının bir salsa şarkısı kaydetmesi ve ona kendi özel bölgesel dokunuşunu eklemesi oldukça yaygındır.

Afrika popüler müziğinin türler bakımından içerisinde barındırdıkları:

• Afrika geleneksel müziği
• Afrika-Amerika popüler müziği
• Afrika diasporasının müziği
• Afrika diasporasının müzik türlerinin listesi

• Afropop! An Illustrated Guide to Contemporary African Music by Sean Barlow & Banning Eyre. (Book Sales August 1995) 0-7858-0443-9, 978-0-7858-0443-7
• African popular music (a historical review of sub-Saharan Africa) - Professor John Collins, University of Alberta (2002)
• Afrobeats: All you need to know

• ReMastered: The Lion's Share, official trailer - (Netflix, 2019)
• Miriam Makeba, live on Ce soir à Cannes, 18 May 1963 - Qongqothwane "The Click Song" (Spiked Candy, 2020)
• AfroPoP: The Ultimate Cultural Exchange, ‧Documentary,15 seasons - (Black Public Media, 2008)