İçeriğe atla

Afiş

Bütün ülkelerin işçileri, birleşin! Yaşasın emekçinin uluslararası ordusu. Sadece halktan gelen komutanlar Kızıl Ordu'yu zafere götürür. (Rusya İç Savaşı dönemine ait Rusya SFSC afişi)
1905'te Liège şehrinde düzenlenen Belçika Krallığının bağımsızlığının 75. yıldönümü anma Dünya Fuarı'nın resmî afişi.
İhap Hulusi'nin bir çalışması
Tortona'dan ressam Cesare Saccaggi tarafından tasarlanan Art Nouveau reklam afişi.
Tortona'dan ressam Cesare Saccaggi tarafından tasarlanan Art Nouveau reklam afişi.

Afiş (Fransızca: affiche) veya poster, Türk Dil Kurumu'nun tanımına göre; "bir şeyi duyurmak veya tanıtmak için hazırlanan, kalabalığın görebileceği yere asılmış, genellikle resimli duvar ilanı, ası" [1] şeklinde tanımlanmaktadır.

Afiş, reklam ya da propaganda yapmak, bir oyun, sergi, ürün ve benzerlerinin duyurulmasında kullanılır. Aynı zamanda güzel sanatlarda bir daldır. Afiş sanatı 19. yüzyıl başında iki ana unsurun bir araya gelmesiyle ortaya çıktı; bir yandan taşbaskı sayesinde metin ve resmin birleşmesi, çoğaltılabilir olması (yüzyılın ikinci yarısında renkli baskı olanağı doğdu), diğer yandan afişin gelişmesi, tüketim mallarının toplu üretiminin ve rekabete dayalı ekonominin ilerlemesine bağlı kaldı. Başlarda küçük boyutlu olup, kitap resimlerini, basın bültenlerini andıran afiş, modern sanat anlayışıyla beraber kendi estetiğini oluşturdu. Kısa ve çarpıcı bir metnin, sade ve resimle beraberliği afişin temel kavramıdır.

Sanatsal anlamda posterin icadı Jules Chéret'e atfedilmektedir. Fransız hükûmeti Cheret'i, 1890 yılında Fransa'nın en büyük ulusal nişanı kabul edilen Légion d'honneur Nişanı ile ödüllendirmiştir. Bu ödül kendisine Ticaret ve endüstrinin ihtiyaçlarını karşılayan bir sanat formu yarattığı için verilmiştir.[2]

Manet, Gavarni, Daumier, Toulouse Lautrec gibi sanatçılar, afişin gelişmesine önemli katkılarda bulundular. Avrupa'nın çeşitli ülkelerinde ve Amerika'da afiş sanatına farklı bakış açıları doğdu. Cheret, William Bradley, Beggarstaff kardeşler gibi isimler, kendi yöntem ve bakış açılarını geliştirdiler. I. Dünya Savaşı süreciyle birlikte, Sovyetler Birliği'nde Ekim Devrimi'nin ardından El Lisitskiy gibi isimler, "soyut afiş" kavramını oluşturdular.

Almanya'da tipografi ve fotoğrafçılığın ilerlemesi afiş anlayışına katkıda bulundu. İki savaş arası kübizmin, fotomontaj ve kompozisyon uygulamanın ve II. Dünya Savaşının etkileri, afişin ilerlemesine yol açmadı. Savaş sonrasında fotoğrafçılıkta yapılan büyük atılımlarla birlikte afiş de bir devrim sürecine girdi. İtalya ve İsviçre'de dizayn atakları, estetik tasarımı ortaya çıkardı. 1950'lerde gerçeküstücü ve didaktik akımların etkisinde kalan afiş sanatı, yeni isimlerin sivrilmesine yol açtı. 2000'li yıllara gelinirken "pop - art" kültürü, afişin tarihinde belirleyici rol oynadı.

Türkiye'de afiş

Türkiye'de ilk örnekler Osmanlıların son dönemi ve Cumhuriyetin ilk yıllarında görülmeye başlandı. Ağırlığı metne dayanan tiyatro, sinema, yardım dernekleri ve Türkiye'de üretilmeyen ürünlerin reklamları afiş yapılıyordu. İlk dönem büyük çoğunluğu yurt dışından gelen afişler, yarı - kapalı ortamlarda (tiyatro girişi, dükkân vitrinleri vb.) sergilendi. İlk Türk afiş sanatçısı, yurt dışında eğitim görüp, 1925 yılında Türkiye'ye dönen İhap Hulusi Görey olmuştur. 1927'de Güzel Sanatlar Akademisi'nde ilk afiş atölyesi açıldı. Hulusi, Alman afiş sanatından etkilenmelerini yapıtlarına yansıttı. Aynı dönemin sanatçılarında Mithat Özar, Paris'te eğitim alarak Akademi'deki atölyenin başına getirildi.

Özar'ın etkisiyle 1930 - 1945 yıllarında Fransız estetik akımı Türk afişinde yönlendirici oldu. 1950'lerin sonunda konu ve içeriğin önem kazanmasıyla, Türk afiş sanatı ulusallaşmanın yanı sıra uluslararasılaşmayı da birlikte götürdü. Basım endüstrisinin gelişmesi, reklam ajanslarının çoğalması, Türkiye'de afişe büyük boyutta hız kazandırdı. Televizyon ve diğer medya reklamlarının darbesine karşın; gerek Billboard yaygınlaşması, gerek maliyetler açısından afiş gelişimini sürdürdü, Türk afiş sanatçıları uluslararası bienallere katılıp birçok ödül aldı. Afiş sergileri açıldı. Geçmiş yıllara ait bazı zor bulunan afişler, açık artırmalarda çok yüksek bedellere satılarak koleksiyoncular arasında alıcı bulmaktadır

Propaganda Afişi

Ana madde: Propaganda

Bir kampanyaya (alkollü içeceklerle mücadele, kara yolu kazalarını önleme) hizmet etmek ve siyasi mesajlar vermek için hazırlanan propaganda afişleri, ender olarak bilgi verici niteliktedir. Örnek işçilerin adlarını açıklayan Sovyet afişleri, emekçiler arasında rekabeti körükleme amacındaydı. Çin'de Mao Zedong'un Sovyetler birliği'nde Karl Marx ve Vladimir Lenin'in dev portreleri, bunların yüzlerinden çok ideolojilerini hatırlatıyordu. Bu ülkeler, piyasa ekonomisine açılınca ticari afişleri keşfetti. Çin'de bunların ilklerinden biri Coca Cola'yı övüyordu. Görüntünün genellikle ikinci planda kaldığı propaganda afişleri pek sanat eseri sayılmaz. Devrimin ilk yıllarına ait Sovyet afişleri veya çoğunlukla serigrafi yöntemiyle tek tek elle basılan Küba afişleri dikkat çekicidir. Nihayet afişler sık sık, graffiti biçiminde kendiliğinden bir propagandaya tabi olur. Reklamcılar graffitinin ek bir grafizm olarak girdiği, bilerek saptırılmış afişlerle bu modaya uydular.[3]

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ "TDK sözlüğü". 2 Eylül 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Nisan 2020. 
  2. ^ "Poster Terminolojisi". Open Digital Gallery. 16 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Şubat 2022. 
  3. ^ Axis Türkçe Ansiklopedi, Afiş Maddesi.
Wikimedia Commons'ta Afiş ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Vladimir Mayakovski</span> Rus şair, oyun yazarı, film ve tiyatro aktörü

Vladimir Vladimiroviç Mayakovski, Rus şair, oyun yazarı, film ve tiyatro aktörü.

<span class="mw-page-title-main">Grafik tasarım</span> Zihin yoluyla geliştirilip, görsel ya da yazılı bir şekilde bir mesajı iletme

Grafik tasarım bir mesajı iletmek, bir görseli geliştirmek veya bir düşünceyi görselleştirmek için metnin ve görsellerin algılanabilir ve görülebilir bir düzlemde, iki boyutlu, üç boyut ve de dört boyut olarak organize edilmesini içeren yaratıcı bir süreçtir. Baskı, ekran, hareketli film, animasyon, iç mimari, ambalaj tasarımı gibi birçok ortamda dijital veya dijital olmayacak bir şekilde uygulanabilir. Grafik sanatı ve grafik tasarımlarda, görsel sanatların temel ilkeleri olan hizalama, denge, karşıtlık, vurgulama, hareket, görüntü, oran, yakınlık, tekrarlama, ritim ve birlik geçerlidir. Grafik tasarım için grafik tablet, grafik yazılımı, uygulama yazılımı ve programları kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">Sanat</span> duygusal veya estetik çekicilik yoluyla dışsal değerler yaratma sürecine denir

Sanat, en genel anlamıyla yaratıcılığın ve hayal gücünün ifadesi olarak anlaşılır. Tarih boyunca neyin sanat olarak adlandırılacağına dair fikirler sürekli değişmiş, bu geniş anlama zaman içinde değişik kısıtlamalar getirilip yeni tanımlar yaratılmıştır. Bu tanımlardan en yaygın kabul göreni sanatın edebiyat, resim, müzik, tiyatro, sinema, mimari ve heykel alt türlerinden oluştuğu görüşüdür. Bugün sanat terimi birçok kişi tarafından çok basit ve net gözüken bir kavram gibi kullanılabildiği gibi akademik çevrelerde sanatın ne şekilde tanımlanabileceği, hatta tanımlanabilir olup olmadığı bile hararetli bir tartışma konusudur.

<span class="mw-page-title-main">Propaganda</span> psikolojik olarak etkilemek amacıyla yapılan mesajlar

Propaganda ya da yaymaca, çok sayıda insanın düşünce ve davranışlarını etkilemek amacını taşıyan önceden planlanmış bir mesajlar bütünüdür. Propaganda tarafsız bilgi sağlamak yerine, en temelde kendi kitlesini etkileyecek bilgiyi sunar. Mesaj doğru olsa da yönlü olabilir ve olayın tümünü dengeli bir şekilde sunmayabilir. Genellikle politikada; eski ifadeyle "seçim propagandası" ya da günümüz ifadesiyle "seçim kampanyası" şeklinde kullanılır. Hükûmetler ve politik partiler tarafından da desteklenir.

<span class="mw-page-title-main">Hulusi Kentmen</span> Türk sinema ve tiyatro sanatçısı ve asker (1911–1993)

Hulusi Kentmen, Türk asker, sinema oyuncusu ve tiyatro sanatçısı.

Mengü Ertel,, grafik sanatçısı.

<span class="mw-page-title-main">İhap Hulusi Görey</span>

İhap Hulusi Görey, Türk grafik tasarımcısı, illüstratör.

Alfons Maria Mucha ya da Alphonse Mucha, Çek ressam ve grafik sanatçısıdır.

Sosyalist gerçekçilik, sosyalizm ideolojisinin sanat ve edebiyata yansıması olarak 1930'lu yıllarda ortaya çıktı. Özellikle SSCB'de ve Çin'de ön plana çıktı ve komünistlerden de destek gördü. Sosyalist ideolojinin idealizmini ortaya çıkarmayı hedefleyen bu akımın etkisinde edebiyat eserlerinde devrimci kahramanlarla, halka örnek olacak kişiler yaratılması hedeflendi. Maksim Gorki'nin Ana romanı bu akımın ilk örneklerinden sayılır. Resim sanatında ise devrimci ruhun ön plana kuvvetli bir imajla çıktığı eserler desteklendi. Sosyalist gerçekçi akımın ana konuları arasında devrim, işçi sınıfı ve sanayi bulunmaktadır.

Film afişi, gösterimdeki filmin isminin, önde gelen oyuncularını isimlerinin ve genellikle resimlerinin yer aldığı, izleyici film hakkında aydınlatma ve merak uyandırmayı hedefleyen posterlerdir. Afişlerin alt tarafında filmi kimin yaptığı, yönetmenin kim olduğu ve oyuncularının isimleri yer alır. Afişlerin orta kısmında genellikle izleyicinin merakını çekmesini beklenen kısım yer alır. Afişlerin üst tarafında, filmde yer alan ünlü oyuncuların ya da tanınmış oyuncuların isimleri yer alır. Çeşitli boyutlarda olabilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Tezhip</span> süslemeli el yazması

Tezhip kelimesi, Arapça zeheb (altın) kökünden türemiş olup, ‘altınlamak’ anlamına gelir. Çoğulu olan “tezhibat” “altınlama süslemeler” demektir. Tezhip günümüzde daha çok İslam kökenli kitap bezeme sanatlarına verilen addır. Tezhip sanatını icra eden erkeklere müzehhip kadınlara müzehhibe adı verilir.

<span class="mw-page-title-main">Edward Steichen</span> Amerikalı fotoğrafçı (1879 – 1973)

Edward Steichen Amerikalı fotoğraf sanatçısı, ressam. Amerikan fotoğrafçılığının öncülerinden sayılır.

<span class="mw-page-title-main">Zeki Faik İzer</span>

Zeki Faik İzer, Türk ressam.

II. Dünya Savaşı'nda Sovyet propagandası, Büyük Vatanseverlik Savaşı sırasında Sovyetler Birliği'nin Nazi Almanyası'na karşı oluşturduğu antifaşist propagandadır.

<span class="mw-page-title-main">Sovyetler Birliği'nde sinema</span>

Sovyetler Birliği'nde sinema veya Sovyet sineması veya Devrim sineması diye Sovyetler Birliği'nde üretilen sinema filmleri adlandırılır.

Yavuz Görey, Türk heykeltıraş.

Anarşizm ve sanat, birbirleriyle iş birliği içerisinde bulunmuş ve bulunmaktadır. Anarşizm özellikle 19.yüzyılda Fransız sembolizmi üzerinde önemli bir etkiye sahiptir.

Azim Azimzade Azerbaycanlı bir sanatçı ve karikatüristti. Azerbaycan SSC Halk Sanatçısı onursal unvanı ile ödüllendirildi.

Aleksandr Aleksandrovich Deyneka, Sovyet-Rus ressam, grafik sanatçısı ve heykeltıraş.

<span class="mw-page-title-main">Süheyl Gürbaşkan</span>

Süheyl Gürbaşkan Türk reklamcı, gazeteci ve hukukçu.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.