İçeriğe atla

Afganistan Hava Kuvvetleri

Afganistan Hava Kuvvetleri
Afganistan Hava Kuvvetleri arması
Etkin1924 - 2021 (de facto)
Ülke Afganistan
BağlılıkAfganistan Silahlı Kuvvetleri
TipiHava Kuvvetleri
Büyüklük50.000
156 Uçak
136 Helikopter[1]
KarargâhKabil
SavaşlarıSovyet-Afgan Savaşı
Afganistan Savaşı
Komutanlar
KomutanOrgeneral Abdul Fahim Ramin
Nişanlar
Madalyon
Bayrak
Hava Araçları
SaldırıMi-35
EğitimAero L-39 Albatros
NakliyeAn-32, C-27A

Afganistan Hava Kuvvetleri, 2004'ten 2021'e kadar Afganistan İslam Cumhuriyeti'ne bağlı Afganistan Silahlı Kuvvetleri'nin hava harp gücüydü. 1. Kanat Kabil'de, 2. Kanat Kandahar'da, 3. Kanat Shindand'da ve 4. Kanat kuzey Afganistan'daki Mezar-ı Şerif'te olmak üzere dört kanada bölünmüştü. Korgeneral Mohammad Dawran, Afgan Hava Kuvvetleri'nin son Genelkurmay Başkanı ve Kabil'in Düşüşünden önceki son Afgan Hava Kuvvetleri Komutanı Orgeneral Abdul Fahim Ramin'di. Afgan Hava Kuvvetleri'nin komuta merkezi, Kabil'deki Hamid Karzai Uluslararası Havaalanı'nda bulunuyordu. Herat Eyaletindeki Shindand Hava Üssü ana eğitim tesisi olarak hizmet verdi.

Kraliyet Afgan Hava Kuvvetleri 1919'da Kral Amanullah'ın hükümdarlığı altında kuruldu ve 1960'larda Kral Zahir Şah tarafından önemli ölçüde modernize edildi. 1980'lerde Sovyetler Birliği, önce mücahitleri yenmek için ve güçlü Afgan hava gücünün Sovyet yanlısı Necibullah hükûmetini koruyacağı umuduyla Afgan Hava Kuvvetlerini kurdu. Afgan Hava Kuvvetleri, 200'den fazla Sovyet yapımı savaş uçağı da dahil olmak üzere 400'den fazla uçağa sahipti. 1992'de Necibullah hükûmetinin çöküşü ve 1990'lar boyunca iç savaşın devam etmesi, Afgan uçaklarının sayısını bir düzineden daha azına indirdi. 2001 sonlarında Taliban hükûmetinin iktidardan indirildiği Kalıcı Özgürlük Operasyonu sırasında, Afganistan Hava Kuvvetleri'nden geriye sadece birkaç helikopter kaldı.

2007'den bu yana, 2010 yılında NATO Hava Eğitim Komutanlığı-Afganistan (NATC-A) olarak yeniden adlandırılan NATO Birleşik Hava Gücü Geçiş Gücü (CAPTF), Afgan Hava Kuvvetlerinin yeniden inşası ve modernizasyonunda etkili oldu. CAPTF/NATC-A, Afgan Silahlı Kuvvetlerini organize etmekten sorumlu olan NATO Birleşik Güvenlik Geçiş Komutanlığı-Afganistan'ın hava bileşeni olarak görev yaptı. AAF, 2021'de yaklaşık 183 uçağa ve 7.000'den fazla havacıya sahipti. Kararlı Destek Misyonu, Afganistan Hava Kuvvetleri'nin saflarını 8.000 havacıya yükseltmeyi ve giderek daha da gelişen uçak sayısını artırmayı amaçlıyordu.

NATO kuvvetlerinin 2021 yazında geri çekilmesinin ardından, Taliban'ın geniş çaplı bir saldırısına ek olarak, çoğunlukla işlevsel olmayan Hava Kuvvetleri büyük ölçüde dağıldı. Bu, Kabil'in Düşüşü ve cumhurbaşkanı Eşref Gani'nin Tacikistan'a kaçmasıyla sonuçlandı. Çok sayıda havacı ya ülkeden kaçtı ya da birçok sabit ve döner kanatlı uçağın Taliban tarafından yok edilmesi ya da ele geçirilmesiyle Taliban'ın karşısında geri çekildi. Diğer birçok sabit ve döner kanatlı uçak komşu ülkelere uçmuştu. Şu ana kadar 46 uçağın (22 sabit kanatlı ve 24 helikopter) Özbekistan'daki Termez Havalimanı'na indiği bildirildi.[2] Gani'nin kaçışını takiben, kalan havacılar görevlerini terk ettiler ve Afgan Hava Kuvvetleri fiilen varlığını sona erdirdi.[3]

Tarihi

2007-2021 yılları arasında kullanılan bayrak
Afganistan Hava Kuvvetleri'ne ait helikopterler
Afganistan Hava Kuvvetleri geçiş töreninde

Afganistan Hava Kuvvetleri'nin tarihi 22 Ağustos 1924'te Afganistan Hava Kuvvetleri olarak başlar, 1921 başlarında Rusya'dan temin edilen 5 uçakla başlanır. Bu küçük kuvvet 1929'da yok edilir ve 1937'e kadar tekrar kurulmaz. Politik değişikliklerle birlikte Afgan Kraliyet Hava Kuvvetleri olarak yeniden 1947'e kadar adlandırılır. 1973'e kadar bu unvan dağılmaz.

Hava Kuvvetleri Sovyet-Afgan Savaşı'na kadar ordunun diğer birimlerine göre küçük bir kol olarak tutulmuş ve Sovyet rejimi için destek olmuştur.

Afganistan Hava Kuvvetleri'nin gücü 1980 ile 1992 yılları arasındadır. Afganistan'a komşu ülkeler Afganistan Hava Kuvvetleri'nin gelişen gücünden rahatsız olmuştur. Hava kuvvetlerinin 7.000 kadar personeli ve 5.000 kadar da yabancı danışmanı vardı. 1992'den önce 200'ü helikopter, 100'ü savaş uçağı ve 200'ü nakliye uçağı olmakla beraber toplam 500 hava aracı vardı. 1980'lerin sonlarında SSCB'den biyolojik ve kimyasal bomba karşılanmıştır. Güç hızlıca değişirken Sovyet yardımları devam etmiş, ancak 1980'lerin ortalarında:

  • 3 x önleme filoları (aşağı yukarı MİG-21)
  • 4 x avcı-bombardıman filoları (aşağı yukarı MİG-17)
  • 3 x bombardıman filoları (aşağı yukarı 20 Il-28)
  • Nakliye (aşağı yukarı 15 An-26)
  • Helikopter (aşağı yukarı 30 Mi-24, Mi-8 ve Mi-4)

Şu anki Envanter

ABD tarafından 58 adet Mi-17 helikopteri alınıp 2015'te Afganistan Hava Kuvvetleri'ne teslim edildi. ABD tarafından 20 adet Aeritalia G.222 alındı ve 2009 Kasım ayında teslim edildi.

Kaynakça

  1. ^ "Ülkelerin Askeri Güçleri". 7 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Temmuz 2017. 
  2. ^ Trevithick, Joseph. "Dozens Of U.S.-Bought Afghan Air Force Aircraft Are Now Orphaned At An Uzbek Airfield". The Drive. 18 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ağustos 2021. 
  3. ^ ""Like puncturing a balloon": Afghan army's collapse and the Saigon '75 parallel". ABC Radio (İngilizce). 16 Ağustos 2021. 16 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ağustos 2021. 

Ayrıca bakınız

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Hamid Karzai</span> Afganistanlı siyasetçi

Hamid Karzai Peştun asıllı Afgan siyasetçi. Afganistan eski devlet başkanıdır. Taliban sonrası ilk devlet başkanıdır. 2001-2004 yılları arasında halk tarafından desteklenen Karzai, 2004 seçimleri sonrası dönemde yönetimde yolsuzluğun artması, ülke çapında Taliban ve El-Kaide militanların tekrar güç kazanmasıyla birlikte hem Karzai'nin hükûmetine karşı hem de ülkenin geleceğine karşı bir şüphe ve güvensizlik ortamı oluştu. 2009 yılı Kasım ayında bir kez daha devlet başkanı seçilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Helikopter</span>

Helikopter, dikey kalkış ve iniş yapabilen döner kanatlı bir hava taşıtıdır. İsmin kökü Yunancada heliko pteron yani hareketli kanatlar anlamından gelir. Fransız Gustave Ponton d'Amécourt tarafından 1861'de ortaya atılmıştır. 1907 yılında Fransız Paul Cornu ilk motorlu helikopteri uçurmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Mikoyan-Gureviç MiG-23</span> Sovyet yapımı savaş uçağı

MiG-23, Mikoyan Gurevich tarafından üretilen değişken kanat yapısına sahip Rus yapımı savaş uçağı. Üçüncü nesil bir savaş uçağıdır. İlk prototip uçuşu 1967'de gerçekleştirilmiştir. Ertesi yıl Domodedovo Havacılık Sergisi'nde Batılı'ların büyük ilgisini çekmiştir. MiG-23S olarak 1968'de seri imalatına başlanmıştır. Kısa ve ham pistlerden kalkabilme özelliğine sahiptir. Ayrıca MiG-23PD kodlu bir VTOL dikine kalkıp inebilen bir modeli de mevcuttur. Rus Hava Kuvvetleri'nde 1998'den itibaren görev dışı bırakılmaya başlanmıştır ancak birçok hava kuvvetinde görevine devam etmektedir. Yirmi bir ülkede on beş ayrı modeli kullanılmıştır. Tek motorlu ve tek kişilik bir uçaktır. Ayrıca MİG-23C ve MİG-23U modelleri iki kişiliktir.

<span class="mw-page-title-main">Mikoyan MiG-29</span> Sovyet yapımı savaş uçağı

Mikoyan MiG-29, Mikoyan Gureviç tarafından 1977 yılında üretilmiştir. Dördüncü jenerasyona ait, üstün manevra yetenekli bir kısa menzil hava muharebe ve savunma uçağıdır. Birçok ilklere imza atan MiG-29, ilk iki alternatifli hava alıklarına sahip uçaktır. Ham zeminli pistlerden kalkış yaparken yerden fırlayan yabancı cisimlerin motora zarar vermemesi için ön hava emişlerini kapatıp gövde üstünde, kokpitin iki yanındaki klapeleri açarak emiş yapar. MiG-29 aynı zamanda ilk turbofan motorlu hava muharebe uçağıdır. Tek kişilik ve çift motorlu bu uçağın NATO ve batıdaki karşılıkları F-15, F-16 ve F-18'dir. 28 ülkede kullanılmaktadır. Su-27’lerle birlikte Rus Hava Kuvvetleri’nin ana avcı gücünü oluşturmaktadır. En son modelleri olan MİG-29SMT ve iki kişilik MiG-29UBT’ler HUD, MFD, HOTAS gibi modern elektronik cihazlarla donatılmış, menzili 3500 km’ye çıkarılmış; kara saldırı görevlerini üstlenebilecek tarzda modernize edilmiştir. Havada bir sefer yakıt ikmali ile menzili 5500km’ye çıkmaktadır. Üstün manevra yeteneğine sahiptir. Dünyanın ilk kaska monteli nişanlama sistemine sahip uçağıdır. Motoru nükleer bir saldırıdan sonra da uçabilecek şekilde dizayn edilmiştir. 11G Manevra kabiliyetine sahiptir ki bu manevradan fazlasına MiG-29 izin vermediği için değil hiçbir pilot 11G'nin üzerine dayanamadığı için çıkılamamıştır, gerçekte MİG-29'un tam manevra sınırı bilinmemektedir. Ayrıca MİG-29'un "Cobra" veya burun kaldırma denen bir manevrası vardır ki özellikle itdalaşında ona ezici bir üstünlük verir. Pilot fırlatma koltuğu yere 200 metre mesafede dahi çalışmaktadır. Bu da pilot güvenliğini artırıcı bir etkendir. Her biri kilotonluk olmak üzere 6 tane nükleer bomba taşıma kapasitesine sahiptir.

<span class="mw-page-title-main">İncirlik Hava Üssü</span> Türk Silahlı Kuvvetlerine ait hava üslerinden biri

İncirlik Hava Üssü, Türkiye'nin Adana şehrinin İncirlik semtinde bulunan, 3320 dönümden biraz daha büyük bir Türk hava üssüdür. Üs, 1,7 milyon nüfuslu bir kentsel alan içerisinde, şehir merkezinin 10 km (6 mi) doğusunda ve Akdeniz'den 32 km (20 mi) içeride yer almaktadır. Hava üssünün başlıca kullanıcıları Amerika Birleşik Devletleri Hava Kuvvetleri ve Türk Hava Kuvvetleri olmakla birlikte, zaman zaman Kraliyet Hava Kuvvetleri ve Suudi Arabistan Hava Kuvvetleri tarafından da kullanılmaktadır. Aynı zamanda İspanyol Ordusu'nun 74. Uçaksavar Topçu Alayı'na da ev sahipliği yapmaktadır. Üs, üzerindeki tüm tesislerle birlikte Türkiye Cumhuriyeti'ne aittir.

<span class="mw-page-title-main">Muhammed Necibullah</span> 1987-1992 yılları arasında Afganistan Demokratik Cumhuriyetinin devlet başkanı

Muhammed Necibullah Ahmedzai, 1987-1992 yılları arasında Afganistan Demokratik Cumhuriyeti'nin devlet başkanı.

<span class="mw-page-title-main">Afganistan İslam Cumhuriyeti</span> Afganistanda hüküm sürmüş eski bir devlet

Afganistan İslam Cumhuriyeti, Afganistan Savaşı sırasında 2004-2021 yılları arasında Afganistan'da var olan bir İslam cumhuriyetiydi. 2001'de ABD'nin Afganistan'ı işgal etmesinin ardından Taliban liderliğindeki Afganistan İslam Emirliği'nin ele geçirilmesi sonrası 2004 yılında kuruldu. 15 Ağustos 2021'de ülkenin büyük bölümünün kontrolü Afganistan İslam Emirliği'ne geçti. Afganistan'ın uluslararası olarak tanınan tek meşru devleti olduğu iddia edilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Afganistan-Türkiye ilişkileri</span>

Afganistan-Türkiye ilişkileri, Türkiye Cumhuriyeti'nin Afganistan İslam Emirliği'yle süregelen uluslararası politikalarını içerir.

<span class="mw-page-title-main">Afganistan Savaşı (2001-2021)</span> ABDnin Afganistana girmesiyle başlayan süreç

Afganistan Savaşı, 2001 Ekim'inin 7. gününde başlamıştır. Amerika Birleşik Devletleri tarafından 11 Eylül saldırıları gerekçesi ile yapılmıştır. ABD Başkanı George W. Bush'un "terörle mücadele" politikası kapsamında yaptığı bir savaştır. Harekât Usame bin Ladin'in yakalanmasına değin sürecekti. Aynı zamanda Taliban ve diğer Taliban yandaşı güçlerin ortadan kaldırılması ile harekât sona erecekti. Böylelikle Afganistan'da iç güvenlik sağlanmış olacaktı.

<span class="mw-page-title-main">Panavia Tornado</span> Savaş uçağı

Panavia Tornado, İtalya, Birleşik Krallık ve Batı Almanya tarafından ortaklaşa geliştirilen ve üretilen çift motorlu, değişken kanatlı çok amaçlı savaş uçağıdır. Üç ana Tornado çeşidi vardır: Tornado IDS, Tornado ECR ve Tornado ADV. Lazer güdümlü bombalar taşıyabilir. İlk kez Körfez Savaşı'nda kullanılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Kâbil Uluslararası Havalimanı</span> Kâbilde yer alan uluslararası havalimanı

Kâbil Uluslararası Havalimanı veya eski ismiyle Hamid Karzai Uluslararası Havalimanı (2014-2021), Afganistan'ın başkenti Kabil'deki uluslararası havalimanıdır. Khwaja Rawash Havalimanı ve Kabil Havalimanı olarak da bilinir. Ticari hava trafiğinin yanı sıra, ISAF'ın görev süresinin bir parçası olarak aynı zamanda bir askerî havalimanı olarak diğer NATO ülkeleri ve ABD tarafından kullanılmaktaydı. Şehir merkezine üç kilometre uzaklıktadır ve deniz seviyesinden yaklaşık 1.800 m yükseklikte yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Afgan Ulusal Ordusu</span>

Afganistan Kara Kuvvetleri, Afgan Silahlı Kuvvetlerinin kara harp koluydu. Afganistan İslam Cumhuriyeti altında, Kabil'deki Savunma Bakanlığı'na bağlıydı ve büyük ölçüde ABD liderliğindeki NATO kuvvetleri tarafından eğitildi. Bu kuvvet 2002 yılında kurulmuştur. Afganistan Silahlı Kuvvetleri komutası altındaki en büyük kuvvetiydi.

<span class="mw-page-title-main">Bagram Hava Üssü</span>

Bagram Hava Üssü, Afganistan'da yer alan ve geçmişte Amerika Birleşik Devletleri ile koalisyon güçlerinin 20 yıla yakın bir süre boyunca kullandığı hava üssüdür. Çarikar'ın 11 kilometre kadar güneydoğusunda, Kâbil'in 47 kilometre kadar kuzeyinde yer alır.

Afganistan Savaşı veya Afganistan İç Savaşı ile şu maddeler kastedilmiş olabilir:

<span class="mw-page-title-main">Afganistan Savaşı (1978-günümüz)</span>

Afganistan Savaşı, Afganistan Demokratik Halk Partisi'nin 27-28 Nisan 1978'de gerçekleştirdiği Sevr Devrimi ile Afganistan Cumhuriyeti'nin yıkılıp Afganistan Demokratik Cumhuriyeti'nin kurulması sonrasında, kurulan hükûmete karşı olan kesimin ayaklanmasıyla başlayan ve devam eden iç savaş. Savaşın evreleri şunlardır:

<span class="mw-page-title-main">Kandehar Uluslararası Havalimanı</span>

Kandehar Uluslararası Havalimanı, Afganistan'daki Kandehar'ın 16 kilometre güneydoğusunda bulunan bir havalimanıdır. Ülkenin ikinci ana uluslararası havaalanı ve en büyük askeri üslerden biri olarak, 250'ye kadar uçağı barındırabilecek kapasiteye sahiptir.

<span class="mw-page-title-main">Afganistan ordu tarihi</span>

Afganistan ordusu, ilk kez 1709'da Kandehar'da Hotakîler'in ve ardından Dürrânîler'in kurulmasıyla ortaya çıkmıştır. Afgan ordusu, ülkenin Abdurrahman Han tarafından yönetildiği 1880'de İngilizlerin yardımıyla yeniden yapılandırılmıştır. 20. yüzyılın başlarında Kral Emanullah Han'ın yönetimi sırasında ve daha sonra Kral Muhammed Zahir Şah'ın kırk yıllık yönetimi sırasında modernize edildi; Sovyetler Birliği, 1950'ler ve 1970'ler arasında neredeyse tüm silah, eğitim ve askeri ihtiyaçları sağladı. 1978'den 1992'ye kadar, Sovyet destekli Afgan Silahlı Kuvvetleri, o zamanlar Amerika Birleşik Devletleri, Pakistan ve diğer ülkeler tarafından desteklenen çok uluslu mücahit gruplarla şiddetli çatışmalara girdi. Başkan Necibullah'ın 1992'de istifa etmesi ve Sovyet desteğinin sona ermesinden sonra, Afgan ordusu farklı gruplar tarafından kontrol edilen kısımlara ayrıldı. Bu dönemi, liderleri Pakistan Silahlı Kuvvetleri tarafından eğitilen ve etkilenen Taliban rejimi izledi.

<span class="mw-page-title-main">Litvanya Hava Kuvvetleri</span> Litvanyayı Havadan Karadan Ve Denizden Gelebilecek Her tehdite karşı korumakla Yükümlü

Litvanya Hava Kuvvetleri veya LAF Litvanya'yı karadan, havadan, denizden, gelecek her türlü saldırından korumakla yükümlü dalındaki silahlı kuvvetlerdir.

<span class="mw-page-title-main">Afganistan Silahlı Kuvvetleri</span>

Afganistan Silahlı Kuvvetleri, resmi adıyla Afganistan İslam Emirliği Silahlı Kuvvetleri, Taliban hükümeti tarafından kontrol edilen askeri güçlerdir. Bu kuvvetler ilk kez, Taliban'ın 1992-1996 yılları arasında süren Afgan İç Savaşı'nın ardından Afganistan'ı ele geçirmesiyle 1997 yılında kurulmuştur. Ancak 2001 yılında ABD'nin Afganistan'ı işgal etmesi ve Taliban hükümetinin düşmesiyle dağıtılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">2021 Afganistan tahliyesi</span>

2021 Afganistan tahliyesi Afganistan'daki savaşın son günlerinde ABD ve NATO güçlerinin geri çekilmesi ve 2021'de Afganistan'daki Taliban saldırısı sırasında yabancı vatandaşlar ve bazı savunmasız Afgan vatandaşlarının büyük ölçekli tahliyeleriydi. 15 Ağustos 2021'de Kabil'in düşmesinden ve Afganistan İslam Cumhuriyeti'nin çöküşünden sonra, Hamid Karzai Uluslararası Havaalanı, birkaç bin NATO askeri tarafından korunan, Taliban tarafından kontrol edilmeyen tek yol olarak kaldı.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.