İçeriğe atla

Afganistan'daki siyasi partiler listesi

Afganistan
Bu kategoride yer alan maddeler
Afganistan hükûmeti ve siyasetinin
bir parçasıdır.
Anayasa
Hükûmet
Yargı
  • Afganistan hukuk sistemi
  • Yüksek Mahkeme
    • Başyargıç
      Abdülhakim Hakkani
    • Başyargıç yardımcıları
      Muhammed Kasım Rasik (birinci)
      Şeyh Abdülmelik (ikinci)
  • Ölüm cezası
Kolluk kuvvetleri
  • Adalet Bakanlığı
    Bakan: Abdülhakim Hakkani (vekaleten)
  • İçişleri Bakanlığı
    Bakan: Siraceddin Hakkani (vekaleten)
    Afgan Ulusal Polisi
  • Erdemin Yaygınlaştırılması ve Ahlaksızlığın Önlenmesi Bakanlığı
    Bakan: Muhammed Halid (vekaleten)
  • Başsavcılık
    Şemsülldin Şeriyati (vekaleten)
İdari bölümler
Seçimler
  • En son seçimler
    • Cumhurbaşkanlığı: 2014
    • 2019
    • Parlamento: 2010
    • 2018
  • Siyasi partiler
Dış ilişkiler
  • Afganistan'ın diplomatik temsilcilikleri / Afganistan'daki diplomatik temsilcilikler
  • Vatandaşlık kanunu
  • Pasaport
  • Vize gereksinimleri
  • Vize politikası
  • İslam Emirliği'nin tanınması
  • Afganistan ve Birleşmiş Milletler

Bu makale Afganistan'daki siyasi partileri listeler.

Afganistan İslam Cumhuriyeti, çok sayıda siyasi partinin bulunduğu, tek bir partinin genellikle tek başına iktidarı kazanma şansının olmadığı ve partilerin koalisyon hükümetleri oluşturmak için birbirleriyle birlikte çalışması gereken çok partili bir sisteme sahipti. İslam ahlakına aykırı olduğu düşünülen bir şeyi savunan hiçbir siyasi partinin var olmasına izin verilmezdi.

Siyasi partilerin oluşumunu düzenleyen mevcut kanun 2009 yılında yürürlüğe girdi ve partilerin en az 10.000 üyeye sahip olmasını gerektirmekteydi (önceden sadece 700 üyeye ihtiyaç duyulurdu).[1] Afganistan Adalet Bakanlığı, yeni yasanın yürürlüğe girmesinden bu yana 84 parti kaydetti.[2]

15 Ağustos 2021'de Kabil'in Düşüşü'nden sonra, Taliban Afganistan'ı de facto kontrol ediyor. Afganistan İslam Emirliği yeniden kuruldu ve siyasi partilerin çoğu yasaklandı veya sürgüne gönderildi.

Başlıca partiler

Aşağıdaki partilerin Afganistan İslam Cumhuriyeti'nde önde gelen partiler olduğu ve şimdi Afganistan İslam Emirliği yeniden kurulduğu için bu partilerin yasaklandığını veya sürgüne gönderildiği unutulmamalıdır.

İsim İdeoloji[3]Notlar
Talibanİslamcılık
İslami köktencilik
Diyubendizm
Peştun milliyetçiliği 		Şu anda tek yasal siyasi örgüt olarak bulunmaktadır.[4]
Afganistan Birleşmiş Millet Partisi Sosyalizm
Laiklik
Cinsiyet eşitliği 		Yasaklandı veya sürgünde
Afganistan Ulusal Aydınlanma Mutabakat Partisi Sosyalizm
Laiklik
Cinsiyet eşitliği 		Yasaklandı veya sürgünde
Afganistan Ulusal Birliği Partisi Sosyalizm
Laiklik
Cinsiyet eşitliği 		Yasaklandı veya sürgünde
Afganistan Dayanışma PartisiSosyalizm
Laiklik
Cinsiyet eşitliği 		Yasaklandı veya sürgünde
Hizb-ut-TahrirİslamcılıkYasaklandı veya sürgünde
Afgan Barış Hareketi Sosyalizm
Laiklik		Yasaklandı veya sürgünde
Hizb-i İslamiİslamcılıkYasaklandı veya sürgünde
Afganistan Cumhuriyetçi Partisi CumhuriyetçilikYasaklandı veya sürgünde
Cemiyet-i İslami İslamcılıkYasaklandı veya sürgünde
Afganistan İslami Hareketi İslamcılıkYasaklandı veya sürgünde
Afgan Sosyal Demokrat PartisiSosyal demokrasiYasaklandı veya sürgünde
Afganistan İslami Birlik PartisiGelenekselcilik
İslamcılık		Yasaklandı veya sürgünde
Afganistan İslami Davah Örgütü İslamcılık
Muhafazakârlık		Yasaklandı veya sürgünde
Afganistan Ulusal İslam HareketiLaiklik
Liberalizm		Yasaklandı veya sürgünde
Ulusal Kurtarma Cephesi Gelenekselcilik
İslamcılık		Yasaklandı veya sürgünde
Afgan Liberal Partisi LaiklikYasaklandı veya sürgünde
Afganistan Ilımlılık Partisi Afgan milliyetçiliği
Demokrasi		Yasaklandı veya sürgünde
Afganistan Kurtuluş Örgütü Komünizm
Marksist-Leninizm
Maoizm
Anti-revizyonizm		Yasaklandı veya sürgünde
Afganistan Komünist (Maoist) Partisi Komünizm
Marksizm-Leninizm-Maoizm		Yasaklandı veya sürgünde
Afganistan Demokratik Halk PartisiNeomarksizm
Sosyalizm
İslami sosyalizm
Laiklik
Demokratik sosyalizm
İlerlemecilik		Yasaklandı veya sürgünde

Küçük partiler

  • Afganistan Refah Partisi (Hizb-e-Refah e Afganistan)
  • Besic-i Milli (Basej-e Milli)
  • Afganistan Demokratik Partisi
  • Afganistan Uyum ve Mutasyon Partisi (Majma e Haqiqat e Afghan)
  • Afganistan Ulusal Kongresi Partisi (Hezb-e-Congra-e-Mili Afganistan)
  • Ulusal İslami Cephe (Hezb-e-Mahaz-e-Mili Islami)
  • Afganistan Ulusal Hareketi (Hezb-e-Nuhzhat-e-Mili Afganistan)
  • Ulusal Dayanışma Hareketi (Hezb-e-Nahzat-e-Hambastagee Mili)
  • Ulusal Egemenlik Partisi (Hezb-e-Eqtedar-e-Mili)
  • Afganistan Ulusal İslami Birlik Partisi (Hezb-e-Wahdat-e-Mili Islami)
  • Ulusal Dayanışma Partisi (Hezb-e-Paiwand Mili)
  • Yeni Afganistan Partisi (Hezb-e Afganistan Naween)
  • Peştunların Sosyal Demokrat Partisi (De Pashtano Tolaneez Wolaswaleez Gwand)
  • Halkın İslamcı Hareketi (Harakat-e Islami-yi)
  • Afganistan Halk Partisi (Hizb-e Mardum-e Afganistan)
  • Afganistan İlerici Demokratik Partisi
  • Hakikat ve Adalet Partisi (Hezb-e-Haq-wa-Edalat)
  • Birim Partisi
  • Doktor Fahim Tokhi liderliğindeki Afganistan Gençlik Dayanışma Partisi (Hezb-e-Hambastagee Mili Jawanan)
  • Afgan Liberal Partisi (Hizbe Azadikhwai Afganistan)
  • Afganistan Vatan Partisi

Eski, yasaklı ve tanınmayan partiler

1973'teki darbeden bu yana Afganistan'da birçok farklı siyasi parti var oldu. Bunlar arasında Muhammed Davud Han'ın Afganistan Ulusal Devrim Partisi, Komünist dönemden Demokratik Halk Partisi, Afganistan Demokratik Vatan Partisi ve Nisan 1992'de Kabil'in Düşüşü'nden sonra iktidarı ele geçiren ve Taliban'ın 1996'daki darbesine kadar ülkeyi yöneten Kuzey İttifakı yer alıyor.

İsmi İdeoloji Notlar
Afganistan Ulusal Devrimci Partisi Cumhuriyetçilik
Laiklik		İlk cumhurbaşkanı Muhammed Davud Han tarafından kurulan parti. Onun yönetimindeki tek yasal partiydi. 1978'de komünistlerin kanlı bir askeri darbesinden sonra varlığı sona erdi.
Afganistan Demokratik Halk PartisiKomünizm
Marksist-Leninizm
Laiklik
Sol milliyetçilik
Devrimci sosyalizm
Sol popülizm
İlerlemecilik		Komünist parti 1965'te kuruldu. 1978 darbesiyle iktidara geldi ve 1978'den 1990'a kadar Afganistan Demokratik Cumhuriyeti'nin baskın partisi oldu. 1990'da Demokratik Vatan Partisi ile değiştirildi.
Afganistan Halk Dayanışma Hareketi (Feda'yan)
Shalleh-ye Javiyd MaoizmŞah rejimine karşı çıktığı için 1969'da yasaklandı.

Kaynakça

  1. ^ ""Political Parties in Afghanistan," British Embassy in Kabul website (accessed 14 December 2012)". 3 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ocak 2021. 
  2. ^ ""Afghanistan sees new political parties form: Activism indicates defeat of militancy, politicians say," by Zia Ur Rehman, Central Asia Online, 11 September 2012 (accessed 14 December 2012)". 7 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ocak 2021. 
  3. ^ Refugees, United Nations High Commissioner for. "Refworld | A House Divided? Analysing the 2005 Afghan Elections". Refworld (İngilizce). 19 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Aralık 2021. 
  4. ^ "Afghanistan: Political party leaders protest cabinet choices made by Taliban". ANI News (İngilizce). 30 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Aralık 2021. 

Dış bağlantılar

Ayrıca bakınız

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Afganistan</span> Batı, Orta ve Güney Asyanın birleştiği yerde bulunan devlet

Afganistan ya da resmî adıyla Afganistan İslam Emirliği, Orta Asya'nın güneyinde denize kıyısı olmayan bir ülkedir. Doğu ve güneyde Pakistan; batıda İran; kuzeyde Türkmenistan, Özbekistan ve Tacikistan; kuzeydoğuda ise Çin ile komşudur. 652.000 km² yüz ölçümlü, kuzey ve güneydoğusunu düzlüklerin oluşturduğu dağlık bir ülkedir. Başkenti ve en büyük şehri Kâbil'dir. Yaklaşık 40 milyonluk nüfusunun çoğunluğunu Peştunlar, Tacikler, Hazaralar ve Özbekler oluşturur. Ülke, uluslararası alanda Afganistan İslam Cumhuriyeti olarak tanınmaktadır. ABD'nin Afganistan'dan çekilmesine akabinde gerçekleşen Taliban saldırıları ile 15 Ağustos 2021'de Taliban'ın başkent Kâbil'i ele geçirmesi sonucunda kurulmuş olup, yönetimin devri konusundaki tartışmalar ve görüşmeler devam etmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Taliban</span> Afganistan merkezli İslamcı hareket

Taliban, Afganistan'da yönetimi elinde bulunduran Diyubendi İslamcı hareket ve askeri organizasyondur. Kendilerine Afganistan İslam Emirliği demekte olup ülke içinde bir savaş sürdürmüştür. İslam şeriatını yayma amacıyla Molla Muhammed Ömer tarafından 1994 yılında kurulan Taliban'ın 2016'dan beri lideri Mevlevi Hibetullah Ahundzade'dir. Grup; eroin gibi narkotiklerin ticaretinin yanı sıra haraç toplama, fidye ve alıkoyma gibi faaliyetlerle finanse edilmektedir. Ayrıca 2010'ların ortalarında, önceki hükûmetin yönetiminde yasadışı olan madencilik faaliyetlerinin kontrolünü ele geçirmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Afganistan İslam Cumhuriyeti</span> Afganistanda hüküm sürmüş eski bir devlet

Afganistan İslam Cumhuriyeti, Afganistan Savaşı sırasında 2004-2021 yılları arasında Afganistan'da var olan bir İslam cumhuriyetiydi. 2001'de ABD'nin Afganistan'ı işgal etmesinin ardından Taliban liderliğindeki Afganistan İslam Emirliği'nin ele geçirilmesi sonrası 2004 yılında kuruldu. 15 Ağustos 2021'de ülkenin büyük bölümünün kontrolü Afganistan İslam Emirliği'ne geçti. Afganistan'ın uluslararası olarak tanınan tek meşru devleti olduğu iddia edilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Afganistan pasaportu</span> pasaport

Afgan pasaportu Pasaport Genel Müdürlüğü tarafından uluslararası seyahat amacıyla Afgan vatandaşlarına verilir. Geçerli bir Afgan kimlik kartına (Tazkira) sahip olan her kişi, her 5-10 yılda bir yenilenen bir Afgan pasaportu için başvurabilir ve alabilir.

<span class="mw-page-title-main">Afgan Ulusal Polisi</span>

Afgan Ulusal Polisi Afganistan'da birincil ulusal polis gücüydü. Ülke genelinde tek bir kolluk kuvveti olarak hizmet vermekteydi. Afgan polis gücünün 18. yüzyılın başlarında Afgan milletinin kurulmasıyla birlikte oluşturuldu. Bismillah Khan Muhammedi başkanlığındaki Afganistan İçişleri Bakanlığı'nın sorumluluğu altındaydı.

<span class="mw-page-title-main">Hizb-i İslami</span> Afganistanda İslami bir parti

Hizb-i İslami, "İslam Partisi" anlamına gelir. Çoğunlukla Afganistan'daki komünist yönetimle ve SSCB ile olan savaşları ile bilinir. Gulbeddin Hikmetyar tarafından kurulmuş ve yönetilmiştir. 1975 yılında Afganistan'da kurulmuştur. 1969'da komünizme karşı savaşmak amacıyla Kâbil'de Kâbil Üniversitesi'nden bir grup öğretmen ve öğrencinin kurduğu "Müslüman Gençlik" organizasyonunun çatısı altında büyümüştür. Parti Peştun milliyeti içerisinde büyümüştür. İdeolojisini Müslüman Kardeşler, Ebu'l A'lâ el-Mevdudî ve Pakistan İslam Cemaati'nden almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Abdullah Abdullah</span> Afgan politikacı

Abdullah Abdullah, Afgan politikacı ve hekim. Afganistan İcra Kurulu Başkanı'ydı. Bir danışman olarak Eylül 2001'de öldürülen "Panjşir Aslanı" olarak bilinen Kuzey İttifakı lideri ve komutanı Ahmet Şah Mesud'un yakın arkadaşıydı. Abdullah, Taliban rejiminin yıkılmasından sonra, 2001-2005 yılları arası Afganistan Dışişleri Bakanı olarak görev yaptı. Taliban ile Afganlar arası barış görüşmelerine liderlik etmesi beklenen Ulusal Uzlaşma Yüksek Konseyi'ne (HCNR) liderlik etmiştir.

Afganistan Ulusal İslami Birlik Partisi Afganistan'da Muhammad Akbari'nin liderliğini yaptığı bir siyasi partidir. Akbari, Taliban'dan Hazara bölgesinin kontrolü teklifini alınca Afganistan İslami Birlik Partisinden ayrıldı.

<span class="mw-page-title-main">Vahan Koridoru</span>

Vahan Koridoru, Afganistan'ın Doğu Türkistan`a kadar uzanan kuzeydoğu topraklarının dar şerit durumunda, Pakistan'ın Keşmir bölgesi idaresini Tacikistan'dan ayıran ve Kuzeyden güneye kadarki Pamir Dağları ve Hindukuş Dağları arasına sıkışmış bir koridordur. Uzunluğu yaklaşık 350 km ve genişliği 13-65 kilometredir.

Ulusal Güvenlik Müdürlüğü Afganistan Hükûmetinin iç istihbarat ve güvenlik servisiydi. Merkezi Kabil'deydi ve Afganistan'ın 34 ilinin tümünde saha ofisleri ve eğitim tesisleri vardı. Doğrudan başkana ve meclise karşı sorumluydu. Çoğunluğu ABD Department of Homeland Security tarafından ve geri kalanı NATO ülkeleri tarafından eğitilmiş, aktif olduğu dönemde tahmini olarak 15,000-30,000 personeli olduğu düşünülmüştür. Ulusal Güvenlik Müdürlüğü, Afgan Ulusal Güvenlik Güçlerinin (ANSF) bir parçasıydı.

<span class="mw-page-title-main">Afganistan Savaşı (1978-günümüz)</span>

Afganistan Savaşı, Afganistan Demokratik Halk Partisi'nin 27-28 Nisan 1978'de gerçekleştirdiği Sevr Devrimi ile Afganistan Cumhuriyeti'nin yıkılıp Afganistan Demokratik Cumhuriyeti'nin kurulması sonrasında, kurulan hükûmete karşı olan kesimin ayaklanmasıyla başlayan ve devam eden iç savaş. Savaşın evreleri şunlardır:

Afganistan Dayanışma Partisi, Afganistan'da küçük, sol kanat bir siyasi partidir. Parti Platform, dört ana konu üzerine odaklanır: laiklik, kadın hakları, demokrasi ve Afganistan'daki Amerika Birleşik Devletleri/NATO varlığına muhalefet. Parti, yozlaşmış, köktendinci ve savaş ağalarının egemen olduğu Afgan hükûmetini şiddetle eleştiriyor. Parti yaklaşık 30.000 üyesinin olduğunu iddia eder.

<span class="mw-page-title-main">Afganistan cumhurbaşkanı</span> Afganistan İslam Cumhuriyetinin devlet ve hükûmet başkanı (2004-2021)

Afganistan İslam Cumhuriyeti cumhurbaşkanı, anayasal olarak Afganistan İslam Cumhuriyeti'nin (2004-2021) devlet ve hükûmet başkanı ve Afganistan Silahlı Kuvvetleri başkomutanıydı.

Bu madde, 1709'da ilk Afgan devleti olan Hotak İmparatorluğu'nun kuruluşundan bu yana Afganistan devlet başkanlarını listeler.

Aşağıda, İslami demokrasi sistemi altında çeşitli yaklaşımlarda İslam kimliği veya siyasi İslam'ı savunan siyasi partilerin listeleri bulunmaktadır. İslami demokrasi, İslami ilkeleri demokratik bir çerçeve içinde kamu politikasına uygulamayı amaçlayan politik bir ideolojiye atıfta bulunur. Listeler ideolojik bağlılığa göre sınıflandırılmış ve ülkeye göre sıralanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">2021 Taliban saldırısı</span> Afganistandaki askeri saldırı

2021 Taliban saldırısı, Taliban ve müttefik militan grupların Afganistan İslam Cumhuriyeti ve müttefiklerine karşı 1 Mayıs 2021'de başlayan ve 15 Ağustos 2021'de Kabil'in Düşüşü ile biten büyük bir saldırıydı. Saldırı sonucunda Taliban ülkeyi ele geçirdi ve Afganistan İslam Emirliği'ni kurdu.

<span class="mw-page-title-main">Hizb-i İslami Gulbeddin</span> Öncelikli Peştun Afgan siyasi partisi ve eski milisler

Hizb-i İslami Gulbeddin Türkçe adıyla İslam Partisi 1975 yılında kurulmuş,askeri kolu olan bir siyasi partidir. Sovyet-Afgan Savaşı sırasında Mücahid gruplarla birlikte Sovyetler Birliği ve Afganistan Demokratik Cumhuriyeti'ne karşı savaşmıştır. ABD işgali sürecinde ABD karşısında zaman zaman Taliban safında savaşmıştır. Hizb-i İslami'nin 2 ye bölünmesi sonrası Gulbeddin Hikmetyar liderliğinde kurulmuştur. Sovyet-Afgan Savaşı'nda Amerika Birleşik Devletleri tarafından desteklense de sonrasında ABD ile savaş haline girmişlerdir. İslamcı ve Aşırı sağ bir çizgide kurulmuştur, 2016 yılında askeri faaliyetleri son bularak sadece siyasi bir parti haline gelmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Afganistan başbakanı</span> Afganistan İslam Emirliğinin hükûmet başkanı

Afganistan başbakanı, resmi adıyla Afganistan İslam Emirliği başbakanı, Afganistan'ın hükûmet başkanıdır.

<span class="mw-page-title-main">Abdüsselam Hanefi</span>

Abdülselam Hanefi Afgan Özbek siyasi ve dini lideri, Taliban'ın üst düzey bir lideri, 2021'den beri Afganistan İslam Emirliği'nden Abdülgani Birader ve Abdul Kabir'in yanında ikinci bir başbakan yardımcısı ve Katar ofisindeki müzakere ekibinin merkezi bir üyesidir. Hanefi ayrıca Taliban hükûmetinde eğitim bakanı yardımcısı olarak görev yaptı.

Alema,genellikle Dr.Alema olak tanınır, filozof, feminist aktivist, çatışma analisti, kadın hakları savunucusu ve Afgan politikacıdır. Afganistan'da insan hakları ve sivil toplumdan sorumlu bakan yardımcısıydı. Aynı zamanda 2021 yılında BBC’nin yayınladığı 100 Kadın listesinde yer almıştır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.