Afganistan ya da resmî adıyla Afganistan İslam Emirliği, Orta Asya'nın güneyinde denize kıyısı olmayan bir ülkedir. Doğu ve güneyde Pakistan; batıda İran; kuzeyde Türkmenistan, Özbekistan ve Tacikistan; kuzeydoğuda ise Çin ile komşudur. 652.000 km² yüz ölçümlü, kuzey ve güneydoğusunu düzlüklerin oluşturduğu dağlık bir ülkedir. Başkenti ve en büyük şehri Kâbil'dir. Yaklaşık 40 milyonluk nüfusunun çoğunluğunu Peştunlar, Tacikler, Hazaralar ve Özbekler oluşturur. Ülke, uluslararası alanda Afganistan İslam Cumhuriyeti olarak tanınmaktadır. ABD'nin Afganistan'dan çekilmesine akabinde gerçekleşen Taliban saldırıları ile 15 Ağustos 2021'de Taliban'ın başkent Kâbil'i ele geçirmesi sonucunda kurulmuş olup, yönetimin devri konusundaki tartışmalar ve görüşmeler devam etmektedir.
Hamid Karzai Peştun asıllı Afgan siyasetçi. Afganistan eski devlet başkanıdır. Taliban sonrası ilk devlet başkanıdır. 2001-2004 yılları arasında halk tarafından desteklenen Karzai, 2004 seçimleri sonrası dönemde yönetimde yolsuzluğun artması, ülke çapında Taliban ve El-Kaide militanların tekrar güç kazanmasıyla birlikte hem Karzai'nin hükûmetine karşı hem de ülkenin geleceğine karşı bir şüphe ve güvensizlik ortamı oluştu. 2009 yılı Kasım ayında bir kez daha devlet başkanı seçilmiştir.
Taliban, Afganistan'da yönetimi elinde bulunduran Diyubendi İslamcı hareket ve askeri organizasyondur. Kendilerine Afganistan İslam Emirliği demekte olup ülke içinde bir savaş sürdürmüştür. İslam şeriatını yayma amacıyla Molla Muhammed Ömer tarafından 1994 yılında kurulan Taliban'ın 2016'dan beri lideri Mevlevi Hibetullah Ahundzade'dir. Grup; eroin gibi narkotiklerin ticaretinin yanı sıra haraç toplama, fidye ve alıkoyma gibi faaliyetlerle finanse edilmektedir. Ayrıca 2010'ların ortalarında, önceki hükûmetin yönetiminde yasadışı olan madencilik faaliyetlerinin kontrolünü ele geçirmiştir.
Muhammed Necibullah Ahmedzai, 1987-1992 yılları arasında Afganistan Demokratik Cumhuriyeti'nin devlet başkanı.
Muhammed Ömer ya da Batı'da bilinen adıyla Molla Ömer, 1994 yılında Taliban'ı kuran Afgan militandır. 1996-2001 Afganistan İç Savaşı sırasında Taliban, Kuzey İttifakı ile savaşarak ülkenin büyük bölümünün kontrolünü ele geçirdi ve 1996 yılında Ömer'in Yüksek Lider olarak görev yapmaya başladığı Birinci İslam Emirliği'ni kurdu. El-Kaide'nin 11 Eylül saldırılarını gerçekleştirmesinden kısa bir süre sonra Taliban hükûmeti, Amerika'nın Afganistan'ı işgaliyle devrildi ve Ömer saklanmaya başladı. Amerika liderliğindeki koalisyon tarafından yakalanmadan başarıyla kaçtı ve 2013 yılında tüberkülozdan öldüğü bildirildi.
Serdar Muhammed Davud Han, Paştun asıllı Afgan siyasetçi. 1973-1978 arasında Afganistan devlet başkanıydı. Davud Han, reformist politikaları ile bilinmektedir, özellikle kadın hakları ile ilgili gerçekleştirdiği iki adet beş yıllık "modernizasyon planları" olmuştur.
Nur Muhammed Tereki, Peştun asıllı Afgan siyasetçi. 1965-1979 arasında genel sekreterliğini yaptığı Afganistan Demokratik Halk Partisi'nin 1978'de düzenlediği darbeden sonra devlet başkanlığı yaptı (1978-1979).
Sovyetler Birliği'nin Afganistan'a müdahalesi veya Sovyet-Afgan Savaşı, Sovyet kontrolündeki Afganistan Demokratik Cumhuriyeti'nde (DRA) 1979'dan 1989'a kadar süren uzun süreli bir silahlı çatışmaydı. Savaş, Soğuk Savaş'ın büyük bir çatışmasıydı, çünkü DRA, Sovyetler Birliği ve müttefik paramiliter gruplar arasında Afgan mücahitlere ve onların müttefik yabancı savaşçılarına karşı yoğun çatışmalar yaşandı. Mücahitler çeşitli ülke ve kuruluşlar tarafından desteklenirken, desteklerinin çoğunluğu Pakistan, ABD, İngiltere, Çin, İran ve Basra Körfezi'ndeki Arap ülkelerinden geldi. Yabancı güçlerin katılımı, savaşı ABD ile Sovyetler Birliği arasında bir vekalet savaşı haline getirdi. Çatışmalar 1980'ler boyunca çoğunlukla Afgan kırsalında gerçekleşti. Savaş yaklaşık 3.000.000 Afgan'ın ölümüyle sonuçlandı, milyonlarcası da mülteci olarak ülkeden kaçtı. Ülke dışında yerinden edilen Afganların çoğu Pakistan ve İran'a sığındı. Afganistan'ın 1979 nüfus sayımına göre 13,5 milyonluk eski nüfusunun yaklaşık %6,5 ila %11,5'inin çatışma sırasında öldürüldüğü tahmin edilmektedir. Sovyet-Afgan Savaşı, Afganistan genelinde büyük yıkıma neden oldu ve bilim adamları tarafından Sovyetler Birliği'nin dağılmasına ve Soğuk Savaş'ın resmen sona ermesine katkıda bulunan önemli bir faktör olarak gösterildi.
Hizb-i İslami, "İslam Partisi" anlamına gelir. Çoğunlukla Afganistan'daki komünist yönetimle ve SSCB ile olan savaşları ile bilinir. Gulbeddin Hikmetyar tarafından kurulmuş ve yönetilmiştir. 1975 yılında Afganistan'da kurulmuştur. 1969'da komünizme karşı savaşmak amacıyla Kâbil'de Kâbil Üniversitesi'nden bir grup öğretmen ve öğrencinin kurduğu "Müslüman Gençlik" organizasyonunun çatısı altında büyümüştür. Parti Peştun milliyeti içerisinde büyümüştür. İdeolojisini Müslüman Kardeşler, Ebu'l A'lâ el-Mevdudî ve Pakistan İslam Cemaati'nden almıştır.
Afganistan Cumhuriyeti, 1973-1978 yılları arasında varlığını sürdüren, tarihteki ilk Afgan cumhuriyetidir.
Abdullah Abdullah, Afgan politikacı ve hekim. Afganistan İcra Kurulu Başkanı'ydı. Bir danışman olarak Eylül 2001'de öldürülen "Panjşir Aslanı" olarak bilinen Kuzey İttifakı lideri ve komutanı Ahmet Şah Mesud'un yakın arkadaşıydı. Abdullah, Taliban rejiminin yıkılmasından sonra, 2001-2005 yılları arası Afganistan Dışişleri Bakanı olarak görev yaptı. Taliban ile Afganlar arası barış görüşmelerine liderlik etmesi beklenen Ulusal Uzlaşma Yüksek Konseyi'ne (HCNR) liderlik etmiştir.
Hakikat ve Adalet Partisi veya Hezb-e-Haq-wa-Edalat, Afganistan'daki merkez bir siyasi partidir. 2011'de kuruldu ve içerisinde Hamid Karzai hükûmetine karşı birçok muhalifi barındırır. Ayrıca çokkültürlüdür ve içerisinde Peştunları, Tacikleri, Özbekleri ve Hazaraları barındırır. Liderlik konseyi tarafından yönetilmesine rağmen en baskın üyesi ve partinin seçimlerdeki muhtemel adayı eski içişleri bakanı Muhammed Hanif Atmar'dır.
Afganistan Halkının İslami Birlik Partisi Afganistan'da Afganistan İslami Birlik Partisi'nde yaşanan ayrılıklardan sonra kurulan bir siyasi partidir. Liderliğini Muhammed Mohaqiq yapmaktadır. Parti 2004'te Mohaqiq, Planlama Bakanlığı'ndaki görevinden istifa ettikten sonra kuruldu. Hükûmetten ve Afganistan İslami Birlik Partisi'nden istifa ettiğini açıkladıktan sonra Mohaqiq, Afganistan Halkının İslami Birlik Partisi'nin kuruluşunu ve 2004 başkanlık seçimlerinde aday olduğunu duyurdu. Partiyi kurmasına rağmen Mohaqiq Hazara milliyetçi platformunda bağımsız olarak seçim kampanyaları düzenledi. Diğer birçok aday gibi Mohaqiq'da "halkın adamı" imajını vurguladı ve halkın çıkarı için savaşacağına dair söz verdi. Başkan Karzai'nin yanında başkan yardımcısı olarak görev yapan Afganistan İslami Birlik Partisi lideri Karim Khalili'ye rağmen Mohaqiq Hazara halkının oylarının büyük çoğunluğunu aldı.
Ghulam Mohammad Farhad, Afgan mühendis ve Paştun milliyetçisiydi. 1921 yılından 1928 yılına kadar kraliyet bursu ile Almanya'da Münih Teknik Üniversitesi'nde elektrik öğrenimi gördü. Almanya'da okurken, Nazilerle yakınlaştı ve bazı açılarda Nazi politikalarından etkilendi. Afganistan'a döndükten sonra, Farhad, hükûmet içerisinde elektrik ile ilgili çeşitli görevlere atandı ve son olarak 1939'dan 1966'ya kadar Kabil Elektrik Şirketi'nin başkanlığını yaptı. 1947 yılında ekipman sağlamak amacıyla Almanya seyahatine çıktı ve Farhad sıklıkla Alman yapımı ürünleri tercih etmesi nedeniyle suçlanıyordu. 1948 ve 1954 yılları arasında Kabil belediye başkanlığı görevini yerine getirdi. Farhad şehre ilk defa trafik ışıklarını getirdi ve trafiği sağdan akmak üzere değiştirdi. 1966 yılında Farhad; Paştun milliyetçiliği, sosyal demokrasi ve antikomünizm temelleri üzerine Afgan Sosyal Demokrat Partisi'ni kurdu. Farhad, 1968 yılında Kabil'in 6. seçim bölgesinden parlamentoya seçildi ancak 1970 yılında parlamentodan istifa ederek çekildi. Farhad, Afganistan Demokratik Cumhuriyeti sırasında 1978 yılından genel affın çıktığı 1980 yılına kadar siyasi tutuklu idi.
Afganistan Savaşı veya Afganistan İç Savaşı ile şu maddeler kastedilmiş olabilir:
- Afganistan'ın antik tarihi#Büyük İskender'den Greko-Bactrian yönetimine
- Afganistan'ın Müslümanlar tarafından fetihleri (637-709)
- Moğol İmparatorluğu tarafından Afganistan'ın fethi, bkz Moğol İmparatorluğu'nun Orta Asya'yı fethi
- Afganistan'ın Müslümanlar tarafından fetihleri#Babürler
- Afganistan İç Savaşı (1863-1869), Dost Mohammad Han'ın ölümünden sonra Şir Ali Han ile Afzalid fraksiyonu arasında bir iç savaş
- İngiliz-Afgan Savaşı
- I. İngiliz-Afgan Savaşı (1839-1842)
- II. İngiliz-Afgan Savaşı (1878-1880)
- III. İngiliz Afgan Savaşı (1919)
- Panjdeh olayı (1885), Birleşik Krallık ile Büyük Oyun sırasında Rus İmparatorluğu tarafından Afganistan'a ilk büyük saldırı
- Afganistan İç Savaşı (1928-1929), Şinvari ve Sakkavistlerin isyanları, ikinci grup 9 aylık bir süre için başkenti ele geçirmeyi başardı
- 1973 Afganistan Darbesi, Kral Muhammed Zahir Şah devrildi, monarşi kaldırıldı
- Afganistan Savaşı (1978-2021), Afganistan'da 1978'den beri süren savaş dönemi
- Sevr Devrimi (1978), Afganistan Cumhuriyeti hükûmetine karşı komünist ayaklanma
- Sovyetler Birliği'nin Afganistan'a müdahalesi, Afganistan Demokratik Cumhuriyeti hükûmetini desteklemek için Sovyet askeri müdahalesini takiben Afgan mücahitleri ile Sovyetler Birliği arasındaki savaş
- Afganistan İç Savaşı (1989-1992), Muhammed Necibullah'ın komünist hükûmetinin çöküşü
- Afganistan İç Savaşı (1992-1996), Taliban'ın Afganistan'ın çoğuna yayılması ve 1996'da Taliban tarafından yönetilen Afganistan İslam Emirliği'nin kurulması
- Afganistan İç Savaşı (1996-2001), Afganistan'ın kuzeyini kontrol eden Kuzey İttifakı ile Afganistan'ın geri kalanını kontrol eden Taliban arasındaki savaş dönemi. 2001'de ABD liderliğindeki Afganistan istilası ile sona erdi
- Afganistan Savaşı (2001-2021), birkaç aşamadan oluşur:
- ABD'nin Afganistan'ı Taliban ve El-Kaide'ye karşı istilası
- Uluslararası Güvenlik Destek Gücü ile Taliban Ayaklanması'yla mücadele
- Taliban, El Kaide ve IŞİD'e karşı isyan karşıtı operasyonlardan oluşan 2014 sonrası Kararlı Destek Misyonu aşaması
- 2021 Taliban saldırısı, Taliban zaferi ve Afganistan İslam Cumhuriyeti'nin düşüşü
- Pencşir çatışması, yönetici Taliban milisleri ile Pencşir Vadisi'ndeki isyancılar arasında bir çatışma.
- IŞİD-Taliban çatışması (2015-günümüz)
Ahtar Muhammed Mansur, Afganistan'ın Kandehar kentinde 1960'lı yıllarda dünyaya gelen, Molla Muhammed Ömer'in ölümünün 30 Temmuz 2015'te teyidinden sonra Taliban'ın yeni lideri olarak açıklanan eski Taliban yöneticisiydi.
Afganistan, resmi adı Afganistan Demokratik Cumhuriyeti, 1987'den sonra Afganistan Cumhuriyeti, Afganistan'da 1978-1992 yılları arasında, sosyalist Afganistan Demokratik Halk Partisi'nin (ADHP) yönetimde olduğu dönemi kapsar.
Afganistan Vatan Partisi, sekülarist, sosyal demokrat ve demokratik sosyalist bir Afgan siyasi partisi. Taliban rejimi döneminde 28 Haziran 1997'de Münih, Almanya'da sürgünde kuruldu ve resmi olarak kayıtlı olmadığı ülkede üyeleri var. Muhammed Necibullah'ın post-komünist, İslami sosyalist, demokratik sosyalist ve neo-Marksist Afganistan Demokratik Vatan Partisinin, 1990'da Halk Afganistan Demokrat Partisi (PDPA) olarak yeniden adlandırılmış bir enkarnasyonu olarak kuruldu. Münih konferansında Muhammed İsa Cassur partinin lideri seçildi. Parti, ikinci kongresini 2000 yılında Frankfurt'da düzenledi.
Bu makale Afganistan'daki siyasi partileri listeler.
Sosyal Demokrat İttihatçılar Suriye'de bir siyasi partidir. Hükûmetin sosyalist ve Arap milliyetçisi yönelimini destekleyen ve Baas Partisi'nin liderliğini kabul eden yasal olarak lisanslı partilerin üye olduğu Ulusal İlerici Cephe'nin bir parçasıydı. 2007 Suriye parlamento seçimlerinde parti, Suriye Halk Konseyi'ndeki 250 sandalyeden hiçbirini alamadı.
