Adıyaman yöresi halk kültürü
Adıyaman yöresi, kültürel açıdan oldukça zengin bir yöredir. Yörede hafife alınamayacak kadar tarihi yerler bulunmaktadır. Bunların içerisinde de Nemrut Dağı Ören Yeri bulunmaktadır. Adıyamada tarihi kaleler, kaya mezarlar, cami ve kiliseler bulunmaktadır. Bu tarihi zenginliğin içerisinde yöre kültürel anlamda oldukça zengin yapıdadır.
Yiyecek ve içecekler
Yöre yemeklerinin temel maddeleri olarak buğday ürünleri, kuru baklagiller, patlıcan, domates ve lahana kullanılmaktadır. Soğan, sarımsak, salça, pul biber, maydanoz ve baharatlar tüm yemeklerde tat verici olarak kullanılmaktadır.
Çorbalar
- Meyir Çorbası
- Alaca Çorbası
- Malhıta Çorbası
- Tarhana Çorbası
- Mercimek Çorbası
- Yoğurtlu Çorba
- Un Çorbası
- Dövme Çorbası
- Pıtpıtı Çorbası
Sebze yemekleri
- Adıyaman Tavası
- Parmak Kebap
- Dolma-Sarma
- Yeşil Fasulye Sulusu
- Dövmeç
Pilavlar
- Karıştırmalı pilav
- Kavurmalı Pilav
- Mercimekli pilav
- Şahreli (şehriyeli) pilav
- Tavuklu pilav
- Meyhane pilavı
- Domatesli pilav
- Ciğerli pilav
Köfteler
- Kavurmalı sıcak köfte
- Kel köfte
- Yarpızlı (Yarpuzlu) köfte
- Ekşili köfte
- Patlıcanlı kollotik
- Dolmalı köfte
- İçli köfte
- Yapıştırma
- Çiğ köfte
Pideler
- Kavurmalı hıtap
- Ot hitabı
- Peynirli ekmek
- Tava kıloru
- Semsek
- Besmet (peksimet)
- Bazlama
- Taplama
- Katmer
Mancalar (salatalar)
- Yarpız (yarpuz) mancası
- Pirpirim salatası
- Patates salatası
Cacıklar
- Pirpirim cacığı
- Kabak cacığı
- Marul cacığı
- Yarpız (yarpuz) cacığı
- Hıyar(salatalık) cacığı
Tatlılar
- Tene helvası
- Top helvası
- Nişe bulamacı
- Şilik
- Heside
- Aşure
- Kesme
- Peynirli irmik helvası
- Kaşık tatlısı
- Burma Tatlısı
- Bayram taplaması
- Pestil
El sanatları
Yörede kanaviçe ve yazmalar hala yapılmaktadır. Köşkerlik (yemenicilik) ise gelişen teknoloji karşısında hemen hemen yok olmuştur. Adıyaman ilçe ve köylerinde aşağıdaki el sanatları yapılmaktadır.
- Adıyaman Türküleri -
- Adıyaman Halayı
- Altın Yüzüğüm Kırıldı
- Ata Vurdum Belleme
- Anayurdum
- Aydoğar Aşar Gider
- Bir Mektup Yazdırdım
- Bu Devran
- Damın Ardı Tandıram
- Dereboyu Saz Olur
- Durnalar Dizi Dizi
- Dünmü Burdayıdın
- Düz Dara
- Eyvanına Vardım
- Fırsat elde İken Bir Amel Kazan
- Gel Gülüm Gel Canım (Vur Davulcu)
- Git Gelemem
- Havalar Ayaz Gelin Hanım
- Hezal
- Kaleden Kaleye Şahin Uçurdum
- Karşıda Kara Erik
- Nemrut Dağı
- Sakine
- Varam Yar Yanına Varam
- Yağmur Yağar Yer Yaş Olur
- Yol Ver Fırat
Halk Oyunları
Adıyaman yöresi halk oyunları, diğer halk oyunları yöreleri gibi bulunduğu bölgenin doğal şartlarının, inanışlarının, yaşanmışlıklarının müzik ve figürler ile tercümanı olmuştur. Yöre oyunları aşağıdaki gibidir,
- Ağırlama
- Hızlı Üçleme
- Yavaş Üçleme
- Goftan
- Çep
- Rışko
- Ağır Sımsımi
- Hızlı Sımsımi
- Dik
- Kadın Halayı
- İki Ayak
- Barış
- Dingi
- Düz Oyun
- Göçer Oyunu
- Hallaç Oyunu
- Hasat Oyunu
- Heilli Can
- Kaynana Oyunu
- Kımıl Oyunu
- Sal Oyunu
- Türkan
- Pehlivan
Giyim kuşam
Kıyafetleri günümüzde de kırsalda kullanılmaktadır. Dağ köylerinde kıl kumaştan yapılmış şalvar, Aba denilen ceket ve yakasız gömlekten ibarettir. Ayakta çorap ve yemeni bulunmaktadır. Şalvar ve yakalı veya yakasız gömlekle bütünleşen kıyafetin üzerine “fillik kuşak “ denilen ipek,püsküllü, beyaz renkte bir kuşak sarılmaktadır.
Kaynakça
- Adıyaman Valiliği20 Mart 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı24 Mayıs 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- M.Sadık Doğan, Araştırma Yazıları, Adıyaman, 2012
