İçeriğe atla

Adys Muharebesi

Adys Kuşatması
Birinci Pön Savaşı
TarihMÖ 256
Bölge
Adys civarı
Sonuç Roma zaferi
Taraflar
Roma CumhuriyetiKartaca
Komutanlar ve liderler
Marcus Atilius Regulus Bostar
Hamilcar
Hasdrubal
Güçler
15 bin piyade
500 süvari		 5 binden fazla piyade
500 süvari
savaş filleri
Kayıplar
2 bin 3.700 piyade
300 süvari

Adys Muharebesi, MÖ 255 yılında Kartaca ile Roma Cumhuriyeti arasında yapılan bir muharebedir. Birinci Pön Savaşı içinde değerlendirilen muharebede Roma kuvvetlerine Marcus Atilius Regulus komuta etmiştir. Regulus savaş sonunda Kartaca kuvvetlerini ezici bir yenilgiye uğrattı ve Kartaca barış istemek zorunda kaldı. Ancak Kartaca'nın bu yenilgisi Birinci Pön Savaşı'nın sonunu getiremedi. Çünkü Regulus'un Kartaca ile yapılan müzakerelerde direttiği barış koşulları öylesine ağırdı ki Kartacalılar savaşa devam etmeye karar vermişlerdir.[1][2]

Muharebe öncesi

Konsül Lucius Manlisu Vulso ve Konsül Marcus Atilius Regulus komutasında bir Roma ordusu MÖ 255 yılında Kuzey Afrika'ya çıkarma yapmış ve Aspis Kuşatması'nın sonunda kenti ele geçirmişti. Ordu daha sonra geçtiği yerleri yakıp yıkarak ve yağmalayarak Adys üzerine ilerlemiştir. Aspis ya da Clupea, Kartaca'nın yaklaşık 65 km güneydoğusundadır. İşgal edilen kentten bir savunma düzeni oluşturup bir garnizon bırakan Roma ordusu, çevreden yaklaşık 20 bin köle ve sığır sürüleri topladı. Roma'dan gönderilen talimata göre donanmanın büyük kısmı, özellikle nakliye gemileriyle birlikte ve Konsül Vulso komutasında Roma'ya yelken açtı. Kuzey Afrika'da kalan Konsül Regulus emrinde yaklaşık 15 bin piyade ve 500 süvari bulunuyordu.

Aslında Kartacalılar Roma saldırısını doğrudan denizden Kartaca'ya bekliyorlardı ve tüm çabalarını kentin savunması için harekete geçirmişlerdi. Adys'in kuşatıldığı haber alınınca bir kara ordusu oluşturulması gereği ortaya çıktı. Bu arada Kartaca, Sicilya'da buluna General Hamilcar'ın 5 bin piyade ve 500 süvariden oluşan kuvvetlerini, General Bostar ve Hasdrubal kuvvetlerine katılmak üzere Kuzey Afrika'ya geri çağırmıştır. Afrika'daki ordu ise paralı askerlerden oluşuyordu. Bunlar Afrika tarzı hafif piyade, milis, süvari ve savaş filleri şeklinde tertiplenmişlerdir.[3]

Kartaca kuvvetleri şimdi Adys'i savunmak üzere harekete geçmişlerdi. Bu kez Roma kuşatması tehdit altındaydı. Üstün süvari ve savaş filleri olmasına karşın Kartaca kuvvetleri, Adys'e hakim bir tepe üzerinde mevzi almıştır. Eğitimin yetersiz olması ve komuta erkinin fazlasıyla merkezileşmiş olması, Kartaca kuvvetlerinin zayıf yanlarına işaret etmektedir. Kartacalılar, direnmeye ve Roma Ordusu'nun daha fazla tahribat yapmasına izin vermemeye kararlıydılar.[4]

Muharebe

Ancak Roma kuvvetleri karanlıktan yararlanarak tepeyi kuşattılar ve şafakta iki yandan Kartaca kuvvetlerine taarruz ettiler. Kartacalılar bir süre durumlarını korudular ve hatta bir Roma lejyonunu püskürtmeyi de başardılar. Ancak muharebe hattında oluşan bu rahatlama Kartaca süvarisinin ve savaş fillerinin çatışmaya etkin biçimde girmesi için yeterli değildi. Sonuçta Kartaca kuvvetleri yenilgiye uğradılar fakat geri çekilmeyi başardılar. Roma kuvvetleri bir süre Kartacalıları izlediler, sonra geri dönerek kampı yağmaladılar. Önlerinde herhangi bir kuvvet kalmayan Roma Ordusu Kartaca üzerine ilerlemeye devam etti ve Tunis'de durdu.

Sonuçları

Bu yenilgi Kartaca'da büyük bir telaşa yol açmıştır. Numidyalılar ve kırsal alandan kente sığınan halk, kendi derebeylerine karşı ayaklanıp kırsal kesimden kente aktılar. Kentteki bu büyük nüfus yığılması, kırsal bölgenin Roma Ordusu tarafından yağmalanmış olmasıyla birleşince kentte büyük bir gıda maddesi sıkıntısına ve muhtemelen salgın hastalıklara yol açmıştır. Kentte oluşan bu kargaşaya karşın Regulus'un emrindeki iki lejyonla kenti düşürme şansı yoktu. Regulus için daha da kötüsü, konsüllük süresinin, savaşın sonunda elde edeceği zafer utkusundan önce sona erecek olmasıydı. Barış görüşmelerinde Sicilya, Korsika ve Sardinya'yı bırakması, donanmasını tasfiye etmesi ve bir savaş tazminatı ödemesi öngörülen Kartaca bu koşulları kabul etmedi. Bu koşullar Kartaca'yı, bir bakıma Roma Cumhuriyeti'nin bir eyaleti durumuna sokacaktı. Dolayısıyla Kartaca bu koşulları kabul etmedi.

Başlangıçta Kartaca kuvvetlerinin tepede müstahkem bir savunma düzeni oluşturmaları, durumlarını güçlendirebilirdi. Bulundukları bölge savunmaya uygundu. Fakat arazi yapısı (derin vadiler, sarp kayalıklar), en güçlü muharebe unsurları olan savaş fillerini ve süvariyi etkin biçimde kullanılamaz duruma sokmuştur. Sonuçta Roma Komutanlığı, ağır piyadesini kullanarak Kartaca kuvvetlerini tuzağa düşürmek için ortaya çıkan bu fırsatı değerlendirmiştir.

Kaynakça

  1. ^ Goldsworthy, Adrian (2006). The Fall of Carthage: The Punic Wars 265–146 BC. Londra: Phoenix. s. 87. ISBN 978-0-304-36642-2. 
  2. ^ Miles, Richard (2011). Carthage Must be Destroyed. Londra: Penguin. s. 187. ISBN 978-0-14-101809-6. 
  3. ^ "hitoryofwar.org - Battle of Adys, 256 BC". 27 Nisan 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mart 2011. 
  4. ^ "grognard.com - Battle of Adys 256 BC" (PDF). 6 Haziran 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 18 Mart 2011. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Pön Savaşları</span> Kartaca Savaşları

Pön Savaşları, Kartaca Savaşları olarak da bilinir. Kartaca ile Roma Cumhuriyeti arasında, MÖ 264-146 yılları arasında, Akdeniz deniz ticaretini ele geçirmek ve elde tutmak için yapılan ve üç evre olarak gerçekleşen savaşlardır. Döneminin bilinen en geniş çaplı savaşlarıdır. Pön sözcüğü, Latince'deki Punicus sözcüğünden türetilmiş bir sözcük olup "Kartacalı" anlamına gelmektedir ve Kartacalıların Fenike kökenini belirten bir sözcüktür.

<span class="mw-page-title-main">Zama Muharebesi</span> zama muharebesi

Zama Muharebesi, MÖ 19 Ekim 202 tarihinde II. Pön Savaşının belirleyici muharebesidir.

<span class="mw-page-title-main">Messana Muharebesi</span>

Messana Muharebesi, Roma Cumhuriyeti ile Kartaca arasındaki ilk askeri muharebedir. Yüzyılı aşkın bir zaman sürecek olan Pön Savaşları'nın başlangıcıdır. Bu dönemde İtalya'nın güneyinde hakimiyetini kuran Roma, giderek Sicilya'da güç kazanmaya başlar. Ancak adada Roma yalnız değildir; batı sahillerinde Kartaca, güneydoğuda ise Siraküza kentinde II. Heiro egemendir. Ayrıca Siraküzalı Agatokles döneminde adaya getirilmiş olan paralı askerler olan Mamertinler de kuzeydoğudaki Messana kenti çevresinde hakimdirler. Agatokles'in ölümü üzerine şehirde denetimi ele geçirmişlerdir.

Agrigentum Muharebesi, Roma Cumhuriyeti ile Kartaca arasında yapılan Birinci Pön Savaşının ilk meydan savaşıdır. Muharebe MÖ 262 yılında başlayan uzun bir muhasaranın ardından Sicilya'da yaşanmış ve Roma'nın adada artan hakimiyetinin başlangıcı olmuştur.

Tyndaris Deniz Muharebesi, Roma Cumhuriyeti ve Kartaca arasında yapılan Birinci Pön Savaşı'nın deniz muharebelerinden biri olup bugünkü Tindari yakınlarındaki Tyndaris açıklarında MÖ 257 yılında gerçekleşmiştir. Tyndaris, MÖ 396 yılında Grek yerleşimciler tarafından Sicilya'da kurulan bir kolonidir. Kasaba, Patti Körfezi'nde, Tiren Denizi'ne bakan yüksek bir arazide yer almaktadır. Siraküza tiranı II. Hiero, Tyndaris'in Kartaca tarafından bir üs olarak kullanılmasına izin vermişti. Muharebe, Tyndaris ile Aeolian Adaları arasındaki sularda yapılmıştır. Roma Filosu'na Gailus Atilius Regulus komuta etmiştir. Muharebenin sonunda kent Roma kuvvetlerinin eline geçti.

Panormus Muharebesi, MÖ 251 yılında Roma Cumhuriyeti ile Kartaca arasında gerçekleşen Birinci Pön Savaşı'nın bir muharebesidir. Roma kuvvetlerine Lucius Caecilius Metelius, Kartaca kuvvetlerine ise Hasdrubal komuta etmiştir. Muharebe sonucu ortaya çıkan Roma zaferi, Sicilya'daki Panormus'un savaşın sonuna kadar Roma Cumhuriyeti hakimiyeti altında kalmasını sağlamıştır. Panormus Muharebesi, Birinci Pön Savaşı'nın en büyük kara muharebesidir.

Drepana Deniz Muharebesi, MÖ 249 yılında Birinci Pön Savaşı'nın bir parçası olarak Kartaca ile Roma Cumhuriyeti arasında gerçekleşen bir deniz muharebesidir. Muharebe, Sicilya'nın batısında bugünkü Trapani yakınlarında yapılmıştır.

Ecnomus Burnu Deniz Muharebesi, Birinci Pön Savaşı'nda Sicilya'daki Ecnomus Burnu açıklarında Kartaca Donanması ile Roma Cumhuriyeti Donanması arasında, MÖ 256 yılında gerçekleşen bir deniz muharebesidir. Muharebe esasen Roma Cumhuriyeti'nin, Kuzey Afrika topraklarında, doğrudan Kartaca üzerine bir harekât başlatmaya karar verilmesinin bir sonucu olmuştur. Muharebenin sonucunda Kartaca Donanması, gemilerinin yaklaşık yarısını kaybederek yenilgiye uğramıştır. Bu zaferin ardından Roma Donanması Kuzey Afrika kıyılarına doğru hareketine devam etmiştir.

Aspis Kuşatması ya da Clupea Kuşatması, Birinci Pön Savaşı'nın Kuzey Afrika'daki ilk kara muharebesi olarak MÖ 255 yılında Kartaca ile Roma Cumhuriyeti arasında gerçekleşen bir kuşatma muharebesidir.

Tunus Muharebesi, Roma Cumhuriyeti ile Kartaca arasında MÖ 255 yılı bahar aylarında gerçekleşen, Birinci Pön Savaşı'nın bir muharebesidir. Muharebe kesin Kartaca zaferiyle sonuçlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Birinci Pön Savaşı</span> I. Pön Savaşı

Birinci Pön Savaşı, Kartaca ile Roma Cumhuriyeti arasında MÖ 264 - 241 yılları arasında gerçekleşmiş olan muharebelerdir. Bu muharebeler, iki devlet arasında yaşanan üç büyük savaştan ilkidir. Bu iki güç 23 yıl boyunca Batı Akdeniz hakimiyeti, öncelikle Sicilya Adası'nın ve civar suların kontrolü için mücadele etti. Kendi esas hakimiyet alanları olan İtalya Yarımadası ve Kuzey Afrika'dan daha küçük ölçekteki bu bölge için mücadele, Akdeniz ticareti açısından stratejik önemdeydi. Savaş başladığında, bugünkü Tunus sınırlarında yer alan Kartaca, Batı Akdeniz'de hakim güç durumundaydı. Ancak savaşın sonunda zafer Roma Cumhuriyeti'nin oldu ve Kartaca'ya son derece ağır antlaşma şartları ile büyük bir mali savaş tazminatını kabul ettirdi.

Kartaca ile Roma Cumhuriyeti arasında gerçekleşen Pön Savaşları'nın ve bu savaşlar sırasında gerçekleşen Paralı Askerler Savaşı'nın zaman dizinidir.

Lilybaeum Muharebesi, Kartaca ile Roma Cumhuriyeti arasındaki İkinci Pön Savaşı'nın ilk deniz muharebesidir. Kartaca, Sicilya'ya bir dizi baskın düzenlemek için 35 ağır savaş gemisi göndermişti. İlk baskının Lilybaeum'a yapılması planlanmıştı. Siraküza Kralı II. Hiero'nun verdiği alarm üzerine 20 ağır savaş gemisinden oluşan bir Roma donanması harekete geçmiş ve muharebede birkaç Kartaca savaş gemisini ele geçirmiş, Kartaca baskınını başarısız kılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">İkinci Pön Savaşı</span> M.Ö 218 ile 201 yılları arasında Roma ile Kartaca arasında gerçekleşen ikinci savaş

İkinci Pön Savaşı ya da diğer adlarıyla Hanibal Savaşı, Kartaca Savaşı MÖ 218 - MÖ 201 yılları arasında Roma ve Kartaca devletleri arasında batı ve Doğu Akdenizde meydana gelmiş büyük savaştır. Numidyalı ve Berberi kabilelerinin ve diğer Avrupa uluslarınında katılımıyla geniş çapta bölgeyi etkilemiştir. Pön Romalılar'ın Kartacalılara verdiği isimdir.

Ron Geçişi Muharebesi, İkinci Pön Savaşı'nın bir muharebesidir. Hannibal Barca komutasındaki Kartaca ordusu, MÖ 218 yılı sonbaharında İtalya'ya doğru yürüyüşü sırasında, Nehrin doğu yakasında bir Kelt kabile konfederasyonuyla çatışmaya girmiştir. Roma yanlısı ve Roma ordusu lehine hareket eden kelt savaşçıları, nehrin doğu yakasında Marsilya'da kamp kurdular. Amaçları Kartaca Ordusu'nun İtalya üzerine ilerlemesini önlemekti. Nehir geçişi için alınan bu önlemi gören Hannibal bir karşı önlem almıştır. Buna göre Bomilcar'ın oğlu Hanno komutasında bir görev kuvveti, nehri başka bir noktadan geçerek Kelt kampının gerisine sarkacaktır. Planlanan bölgeye ulaşan Hanno dumanla işaret verdiğinde Hannibal de ordunun büyük kısmıyla nehri geçmeye başlamıştır. Kelt kuvvetleri Hannibal'in ordusu karşısında toplanmışlardı. Bu durumdan yararlanan Hanno saldırıya geçti ve kesin bir bozgun sağladı. Kartaca kuvvetlerinin kazandığı bu zafer, her ne kadar Roma kuvvetleri karşısında elde edilen bir başarı değilse de savaşın gidişatı üzerinde derin bir etki yaratmıştır. Kartaca ordusu Ron boylarında durdurulabilmiş olsaydı İtalya topraklarına girişi aynı yıl içinde olmayabilirdi. Hannibal için bu zafer, Hİspanya dışında elde ettiği ilk büyük başarıdır.

<span class="mw-page-title-main">Trebia Muharebesi</span>

Trebia Muharebesi, MÖ 218 ile 201 yılları arasında geçen İkinci Pön Savaşının MÖ 218 yılı Aralık ayında Hannibal’ın komuta ettiği Kartaca ile Roma Cumhuriyeti ordusu arasındaki ilk büyük çarpışması olup gündönümü zamanlarına tekabül etmektedir. Roma’nın ağır kayıplar verdiği savaş alanının kendi kısımlarında başarılı yaklaşık 2,5 lejyonunu Piacenza'ya geri çekmeyi başarmakla birlikte Roma’nın ağır kayıplarla büyük bir hezimete uğradığı çarpışmadır. Hannibal bu çarpışmada kendisini Roma’dan üstün bir duruma getiren dikkatli ve yenilikçi taktik yeteneğini uygulayarak büyük başarı ve ün kazandı. Aceleci ve dar görüşlü karşıt Roma komutanı Konsül Tiberius Sempronius Longus, kendisinin fiziksel koşulların uygun olmayışına rağmen cephe saldırısına tahrik edildiğini ve bir tuzağın içine çekildiğini fark etmekte başarısız oldu.

<span class="mw-page-title-main">Antik Kartaca</span> Fenikeli şehir devleti ve imparatorluğu

Kartaca İmparatorluğu veya daha bilinen şekilde Kartaca,, MÖ 814 yılında Tunus yarımadasında kurulmuş olan bir Fenike kolonisi ve şehir devletidir. Bu şehir devletinin siyasî etki alanı MÖ 7. yüzyıldan MÖ 3. yüzyıl kadarki dönemde Kuzey Afrika sahillerinin büyük bir kısmı ile İber yarımadasının sahillerinin büyük bir kısmını ve batı Akdeniz adalarını ihtiva etmekte idi.

<span class="mw-page-title-main">Üçüncü Pön Savaşı</span>

Üçüncü Pön Savaşı, MÖ 149 - MÖ 146 döneminde eski Fenike kolonisi olan Kartaca Cumhuriyeti ile antik Roma Cumhuriyeti arasından yapılan üçüncü ve son savaştır.

Lilybaeum Kuşatması, Birinci Pön Savaşı'nde Kartaca ile Roma Cumhuriyeti arasındaki MÖ 249'de yapılan bir kuşatma muharebesidir. Bu muharebede Roma Cumhuriyeti'nin o yılki iki konsülü, "Publius Claudius Pulcher" ve "Lucius Junius Pullus" ile "Gaius Atilius Regulus Serranus" ve "Lucius Manlius Vulso Longus" komutalarındaki yaklaşık 100.000 kişilik bir donanma ve ordu, Kartacalı general Himilco komutasında Lilybaeum kalesini savunan yaklaşık 10.000 kişilik nispeten çok küçük bir Kartaca ordusunu bu kalede kuşattı. Bu kuşatma devam etmekte iken Drepana Deniz Muharebesi yapıldı; bu deniz muharebesini Kartaca donanması kazandı ve galip gelen Kartacalılar Roma ordusunu Sicilya'ya getiren donanma filosunu tahrip ettiler. Bunun üzerine Romalı ordusu Lilybaeum Kuşatması'nı kaldırıp geri çekilmek zorunda kaldı.

<span class="mw-page-title-main">Marcus Atilius Regulus (MÖ 267 konsülü)</span>

Marcus Atilius Regulus MÖ 267 ve 255 yıllarında Roma Cumhuriyeti'nin konsülü olan Romalı bir devlet adamı ve generaldi. Kariyerinin çoğu Birinci Pön Savaşı sırasında Kartacalılarla savaşarak geçti. MÖ 256 yılında, o ve Lucius Manlius Vulso Longus, Ecnomus Burnu açıklarındaki büyük deniz savaşında Kartacalıları yendi; daha sonra Afrika üzerine olan Roma seferine önderlik etti, ancak MÖ 255 baharında Bagradas Nehri'nde yenildi. Yakalandı ve olasılıkla eceliyle öldü.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.