Adulis - Turkipedia

Adulis (Müsned: 𐩱 𐩵 𐩡 𐩪, Ge'ez: ኣዱሊስ Yunanca: Ἄδουλις^[1]) Kızıldeniz'de Zula Körfezi'nde antik bir şehirdi. Massawa'nın yaklaşık 40 km güneyinde yer alan antik şehrin kalıntıları günümüz Eritresinin Zula şehrinde yer almaktadır. Damot ve Aksum imparatorluklarının bir parçası olarak olarak görülen bu liman şehri, bir ticaret merkeziydi. Lüks malları ve ticaret yolları ile Antik Yunanistan ve Bizans İmparatorluğu'na yakındı.

Arkeolojik kazılar

Adulis, kazı yapılan ilk Aksum yerleşimlerinden birisiydi. 1840 yılında Vignaud ve Petit yönetiminde Eritre'ye giden bir Fransız heyeti burada ilk araştırmayı gerçekleştirmiş ve burada tapınak olduğu düşünülen üç yapının yerini gösteren bir harita hazırlamıştır. 1868'de Napier'in II. Tewodros'a karşı seferine bağlı işçiler Adulis'i ziyaret etmiş ve Bizans benzeri bir kilisenin temelleri de dahil olmak üzere birçok binayı ortaya çıkarmışlardır.

Adulis'teki ilk bilimsel kazılar, 1906'da R. Sundström'ün gözetiminde bir Alman seferi tarafından gerçekleştirilmiştir. Sundström sitenin kuzey kesiminde çalışarak "Adulis sarayı" olarak adlandırdığı büyük bir yapıyı ortaya çıkarmış ve Aksum dönemine ait sikkeler bulmuştur. Keşif gezisinin sonuçları 1913'te dört cilt olarak yayınlanmıştır.

İtalyan Roberto Paribeni ertesi yıl Adulis'te arkeolojik kazıları sürdürmüş ve Sundström'ün daha önce bulduğuna benzer birçok yapı ve bir dizi sıradan konut keşfetmiştir. Çok sayıda çanak çömlek ve şarap amforaları da bulmuştur. Şimdi Ayla-Axum Amforaları olarak adlandırılan bu tip amforalar, o zamandan beri, Kara Assarca Adası da dahil olmak üzere Eritre'deki diğer bölgelerde de bulunmuştur.

1961 ve 1962'de Etiyopya Arkeoloji Enstitüsü, Francis Anfray liderliğindeki bir keşif gezisine sponsor olduğunda, bir kazı olmaksızın geçen süre sayısı 50 yıla ulaşmıştı. Bu kazı, yalnızca geç Aksum krallığı ile güçlü bir benzerlik gösteren malzemeleri değil, aynı zamanda bir yıkım tabakasını da ortaya çıkarmıştır. Bu da sonraları Kobishchanov'u Adulis'in 7. yüzyılın ortalarında bir Arap baskınıyla yok edildiğini iddia etmeye sevk etmiştir.

Günümüzde İtalyan arkeologlar tarafından araştırılan antik şehrin surları yoktur. Kuzeydeki 3 nefli kilise radyokarbon ya da sikke buluntusu olmaksızın 4. yüzyıla tarihlendirilirken, antik kentin batısında kalan bir başka kilise de keşfedilmiştir.

Ayrıca bakınız

Kaynakça

^ "Stephanus of Byzantium, Ethnica, §A26.18". 10 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Temmuz 2022.

G W Bowersock. The Throne of Adulis: Red Sea wars on the eve of Islam. Oxford: University Press. 2013. (reviewed by Peter Thonemann in "Gates of Horn", Times Literary Supplement, 6 December 2013, pp. 9–10)
Stuart Munro-Hay. Aksum: An African Civilization of Late Antiquity. Edinburgh: University Press. 1991.
Yuri M. Kobishchanov. Axum (Joseph W. Michels, editor; Lorraine T. Kapitanoff, translator). University Park, Pennsylvania: Pennsylvania State Univ. Press, 1979.

Dipnotlar

İlgili Araştırma Makaleleri

Amorium, Afyonkarahisar ilinin sınırları içinde, Emirdağ ilçe merkezine 13 km uzaklıkta bir antik kenttir.

Arikanda, Antalya il sınırları Finike ilçesi yakınlarındaki Likya antik kent.Elmalı - Finike kara yolunun tam yarısında bulunan Arifköyünün Aykırıçay mahallesine yakın bir ören yeridir. Tarihi Bakır Çağı'na kadar geri gitmektedir ve şehrin adı yerli Anadolu dillerinden olan Luvice'de “yüksek kayaların yakınındaki yer” anlamına gelir.

<span class="mw-page-title-main">Sagalassos</span> Burdur yakınlarında antik kent

Sagalassos, Antalya'ya 110, Isparta'ya 41 km uzaklıkta, Burdur'un Ağlasun ilçesinin 7 km kuzeydoğusunda yer alan antik bir kenttir.

Stratonikeia, Muğla'nın Yatağan ilçesinde bulunan, Karya ve Roma dönemine ait antik yerleşimdir.

Misis (Mopsuestia), Ceyhan Nehri kenarında, tarihi İpek Yolu üzerinde kurulu bir antik şehir.

Hadrianopolis Karabük'ün Eskipazar ilçesinde bulunan henüz yeryüzüne çıkarılmamış bir antik kenttir. Antik kent Roma döneminde 4. yüzyılda kurulmuştur. Ankara-Karabük yolu üzerinde bulunan Eskipazar merkezine 3 km uzaklıkta bulunan Hacı Ahmetler Köyü'ndeki asfalt yol ile ulaşım sağlanmaktadır. Günümüzde antik kentin bir bölümünün üzeri kapatılmıştır.

Aizanoi, Kütahya şehir merkezine 58 kilometre uzaklıkta, Çavdarhisar ilçesinde bulunan antik kenttir.

Sardis, Manisa'nın Salihli ilçesine bağlı Sart kasabası yakınlarında bulunan ve Lidya (Lydia) devletine başkentlik yapmış antik kent. MÖ 1300'de kurulup MS 1200'de yıkılmıştır. Salihli merkezine 9 km, İzmir'e 82 km uzaklıkta olup, İzmir-Ankara karayolunun iki yanına yayılmıştır.

Komana Pontiki, Pontik Komana veya kısaca Komana, Türkiye'nin Tokat ilinin merkez ilçesine bağlı Gümenek köyündeki Yeşilırmak Nehri kıyısında bulunan antik Pontus şehri.

Tieion Anadolu'nun Karadeniz Bölgesi'nde, antik çağda Paflagonya denen bölgede bulunan antik Tieion kenttir. Antik kayıtlarda adı "Tius, Tium, Tieium, Tios, Tion", olarak da geçer.

Abraha (Abreha olarak da yazılır, aynı zamanda Araplarda Ebrahah el-Aşram olarak da bilinir, bir Aksum generalidir ve sonradan Aksum Krallığı'nın Güney Arabistan genel valisi olarak hüküm sürer; büyük ölçüde Aksumi desteğine dayanması ve krallığını Aksum adetleri ve dini ile yönetmesine rağmen, kendisini Himyar'ın Kralı ilan eder. Abraha, MS 531 den MS 555 'e kadar günümüz Arabistan ve Yemen'inin çoğunu yönetir.

<span class="mw-page-title-main">Aksum Krallığı</span> Günümüzdeki Kuzey Etiyopya ve Eritrenin Tigray Bölgesinde hüküm sürmüş devlet

Aksum Krallığı, Günümüzde kuzey Etiyopya ve Eritre'de Tigray Bölgesi'nde yer alan kadim krallıktır. Aksum imparatorlar, güçlü krallıklardı ve kendilerini kralların kralı, Aksum, Himyar, Raydan, Saba, Salhen, Tsiyamo, Beca ve Kuş'un kralı haline getirdiler. Aksumitler tarafından yönetim M.S. 100 ile M.S. 940 yılları arasındaydı. Siyaset, Aksum kentinde yoğunlaşmıştı ve M.Ö. 4. yüzyılda ön-Aksumit Demir Çağı döneminden başlayarak büyüdü, M.S. 1. yüzyılda öne çıktı. Aksum, Roma İmparatorluğu ile Kadim Hindistan arasındaki ticari rotada önemli bir oyuncu oldu. Aksumit hükümdarlarının kendi Aksumit para birimlerini bastırmaları azalan Kuş Krallığı üzerindeki hegemonyalarını belirlemeleri yanında ticareti de kolaylaştırdı. Ayrıca Arap Yarımadası'ndaki krallık siyasetine düzenli olarak müdahil oldular ve nihayetinde bölge üzerindeki yönetimi Himyar Krallığı'nın fethi ile genişlettiler. Maniheizm peygamberi Mani Aksum'u Pers, Roma ve Çin yanında zamanının dört büyük gücünden biri olarak görüyordu.

Nonnosus I. Justinianus döneminde hizmet etmiş Bizans büyükelçisi. 530lu yıllarda Kızıldeniz bölgesine gittiği ve burada Aksum Krallığı ve Ḥimyar Krallığını ziyaret ettiği bilinir. Aksum şehrini ziyaret edişini anlattığı metin, bugün kayıp olsa da, onun eserini alıntılayan I. Fotios sayesinde kısmen günümüze ulaşabilmiştir.

Damot Krallığı milattan önce ilk bin yıl içerisinde Kuzey Etiyopya (Tigray) ve bugünün Eritre topraklarında varlık gösteren antik bir devletti. Bölgede yapılan çok az sayıdaki bilimsel araştırma çalışması ve arkeolojik kazılar nedeniyle, Damot Krallığı'nın Aksum Krallığı'ndan önce çöküp çökmediği ya da yerini doğrudan Aksum Krallığı'na bırakıp bırakmadığı bilinmemektedir.

<span class="mw-page-title-main">Kaleb</span>

Kaleb ya da Ella Asbeha antik Aksum Krallığı'nın en önemli necaşilerinden biridir. Yaklaşık milattan sonra 517 yılından ölümüne değin Aksum tahtında kalan Kaleb, Güney Arabistan'a yaptığı büyük sefer ile bilinmektedir.

Ayla-Axum amforaları, antik Kızıldeniz ticaretinde kullanılmış, Etiyopya kökenli olduğu bilinen bir amfora çeşididir.

Antiochia ya da Menderes üzerindeki Antiokheia, alternatif ismiyle Pythopolis, Aydın İli, Kuyucak İlçesi, Başaran Köyü yakınlarında yer alan eski bir Karya kentidir.

Sinop Arkeoloji Müzesi veya Sinop Müzesi, Sinop'ta bulunan ve şehir içinde ve çevresinde bulunan arkeolojik eserlerin sergilendiği ulusal bir müzedir.

Cıngırt Kayası, Ordu'nun Fatsa ilçesinde Yapraklı köyü sınırlarında konumlanmış, kaya blokları üzerine kurulmuş antik bir yerleşmedir. 2012 ve 2014 yılları arasında bölgede yapılan kazı çalışmalarında sikkeler, amforalar, cam buluntular ve ok uçları gibi objeler bulunmuştur. 200 metre rakımlı ve denize hakim bir noktada olan kayanın batısından Kavaklar Deresi geçmektedir.

Ezana, daha önce şu anda Eritre ve Etiyopya topraklarında bulunan eski bir krallık olan Aksum Krallığı'nın hükümdarıydı. Kendisini "Saba ve Salhen, Himyar ve Dhu-Raydan kralı" olarak tanımlamıştır. Geleneksel olarak Ezana'nın daha çocukken babası Ella Amida'nın (Ousanas) yerine kral olduğu ancak annesi Sofya'nın onun yerine yaşı gelinceye kadar naiplik yaptığı kabul edilir. MS 350 yıllarında Kuş Krallığı'nı fethetmiştir.

Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.