İçeriğe atla

Adudüddevle

Adudüddevle
Kralların kralı
(Farsça: Şâhanşâh)
Adudüddevle'nin madalyonu
Fars Emiri
Hüküm süresi949–983
Önce gelenİmâdüddevle
Sonra gelenŞerefüddevle
Kirman Emiri
Hüküm süresi967–983
Önce gelenMüizzüddevle
Sonra gelenŞerefüddevle
Irak ve Cezire Emiri
Hüküm süresi978–983
Önce gelenİzzüddevle
Sonra gelenSamsâmüddevle
Doğum24 Eylül 936
İsfahan
Ölüm26 Mart 983
Bağdat
DefinNecef
Eş(ler)iSayyida bint Siyahgil
Çocuk(lar)ıŞerefüddevle
Samsâmüddevle
Behâüddevle
Şehnaz
HanedanBüveyhîler
BabasıRüknüddevle
AnnesiFiruzanî soylusu
DiniŞiilik

Adudüddevle veya Fenna Hüsrev (tam olarak: Azud'üd-Devle fena Husrev-ibn-i Buveyh'id-Deylemi) Büveyhoğulları hükümdarı. Hanedanın isim babası olan Ebu Şüca' Büveyh dedesi, hanedanın Rey koluna hükmeden Rüknüddevle ise babası olur.

Fena Hüsrev'e Adudüddevle ismini dönemin Abbasi halifesi vermiştir. Hanedanın Fars koluna hükmeden ve veliaht bırakmayan amcası İmâdüddevle'nin 948-949 yılı civarındaki ölümü sonrası hanedanın bu kolunun hükümdarı olmuştur. Amcasının ölümüyle birlikte babası Ruknüddevle hanedanın baş hükümdarı konumuna gelmiş, babasının ölümü sonrası ise kendisi bu pozisyona yerleşmiş, zaman içinde üç kola sahip hükümdarlığı birleştirerek tek bir emirlik haline getirmiştir. 949-983 yılları arasında hüküm sürmüş olan Adudüddevle 983 yılında ölmüş ve Necef'e gömülmüştür.

Hüsrev, önemli fetihlerde bulundu. 967'de Umman, 968'de Kirman, 977'de Musul, 978'de Diyarbakır, 981'de Taberistan ve Cürcan'ı fethetti. Ölümünde Sistan, Sind ve Yemen onun hakimiyetini tanımış görünüyordu.

Emirliği birleştirmesi gibi siyasi başarılarının yanı sıra hükümdarlığı boyunca teknolojik ve bilimsel gelişmelere önem vermesi, dönemin kültürel ve bilimsel açıdan önemli ismini meclisinde ağırlamasıyla da tanınır.[1] Örneğin, baraj yaptırdığına dair atıflara rastlanırken, özellikle astronomi ve matematiğe ilgi duyduğu, hastaneler yaptırdığı bilinmektedir.[1][2] Bunun dışında hanedanlığın tarihini konu alan bir kitap yazdırmış, çeşitli kayda değer Şii alimleri de himayesine almıştır.[1]

Kaynakça ve notlar

  1. ^ a b c Julie Scott Meisami, Paul Starkey, (Ed.) (1998). "Buyids". Encyclopedia of Arabic Literature. Taylor & Francis. ISBN 0415185718. 
  2. ^ Garrison, Ervan G. (1998). A history of engineering and technology: artful methods. CRC Press. s. 102. ISBN 9780849398100. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Shang Hanedanı</span> MÖ 1600 - MÖ 1027 yılları arasında Çinde Sarı Nehir deltasında hüküm sürmüş hanedanlık

Shang Hanedanı ya da Yīn Hanedanı (殷代) MÖ 1600 - MÖ 1027 yılları arasında Çin'de Sarı Irmak deltasında hüküm sürmüş hanedanlık.

<span class="mw-page-title-main">Sasani İmparatorluğu</span> İslamın gelişinden önceki son Fars imparatorluğu, dördüncü büyük İran hanedanı (224–651)

Sasani İmparatorluğu, dördüncü büyük İran Hanedanı ve ikinci Pers İmparatorluğu'nun adıdır. Sasani İmparatorluğu, son Arşaklı hanedanı (Partlar) kralı IV. Artabanus'u yenmesinin ardından I. Ardeşir tarafından kurulmuş, son Sasani hükümdarı Şehinşah III. Yezdigirt'in (632-651), erken Halifelik'le yani ilk İslam Devleti ile girdiği 14 senelik mücadeleyi kaybetmesiyle sona ermiştir. İmparatorluğun sınırları bugünkü İran, Irak, Azerbaycan, Ermenistan, Afganistan, Türkiye'nin doğu bölgesi, Suriye'nin bir kısmı, Pakistan, Kafkaslar, Orta Asya ve Arabistan'ın bir kısmını kapsıyordu. II. Hüsrev'in hükümdarlığı (590-628) sırasında Mısır, Ürdün, Filistin ve Lübnan da kısa süreli olarak imparatorluğa dahil oldu. Sasaniler, imparatorluklarını 'İranşehr' ايرانشهر (Iranshæhr) 'İranlıların (Aryanların) memleketi' diye adlandırırlardı.

<span class="mw-page-title-main">Hive Hanlığı</span> Orta Asyada 1512-1920 yılları arasında var olmuş Özbek devleti

Hiva Hanlığı, günümüz Özbekistan, Türkmenistan ve Kazakistan sınırları içinde kalan bir alanda, 1512-1920 yılları arasında varlığını sürdürmüş olan Özbek devleti. Buhara Hanlığı ve Hokand Hanlığı ile birlikte "Özbek üç hanlığı" olarak anılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Afşar Hanedanı</span> 18.yüzyılda Azerbaycan ve İran bölgesinde hüküm sürmüş bir Türk hanedan

Afşar hanedanı Şah Abbas döneminde Azerbaycan'dan kuzey Horasana yerleştirilmiş Afşar kabilesi ve on sekizinci yüzyılın ortalarında Afşar İmparatorluğu'nu yöneten hanedandır. Hanedan, 1736'da Safevi hanedanının son üyesini deviren ve kendisini Azerbaycan ve İran Şahı ilan eden ordu komutanı Nadir Şah tarafından kurulmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Zend Hanedanı</span> 18. yüzyılda İran bölgesinde kurulmuş bir İran hanedanı

Zend Hanedanı, 1750-1794 yılları arasında İran dolaylarında hüküm sürmüş İran devletidir. Hanedan, Luristan'da Nadir Şah Afşar tarafından doğu İran'a sürülmüş fakat onun ölümünden sonra tekrar geri gelmiştir.

<span class="mw-page-title-main">I. Hüsrev</span>

I. Hüsrev ya da Farsçada bilinen haliyle Enûşirvân, Âdil Enûşirvân adıyla da tanınan 531–579 yılları arasında Sasani İmparatorluğu'nun hükümdarıydı.

<span class="mw-page-title-main">Büveyhîler</span> İranda eski bir hanedan

Büveyhîler, İran ve Irak'ta hakimiyet sağlayan Deylemi kökenli İrani ve Şii karakterli bir hanedandır. Deylemlilerin kurduğu en güçlü hanedan olarak sayılır. İlk önce Kuzey İran'a sahip olmuş daha sonra güneye çekilmişlerdir. Sasanilerin yıkılışından sonra İran'ın çoğunu ele geçiren ilk bağımsız İrani devlettir.

Kalâvûn; tam adıyla Seyfeddin Kalâvûn el-Elfi el-Mansûr veya bütün lâkaplarıyla El-Melik el-Mansûr Seyf ed-Dīn Kalâvûn el-Elfi es-Sâlihî en-Necmî el-Alâ'î, 1279 ile 1290 döneminde Mısır'da hüküm sürmüş Türk asıllı Bahrî Hanedanı'ndan Memlûk Devleti'nin yedinci hükümdarıdır.

<span class="mw-page-title-main">Sicilya Emirliği</span>

Sicilya Emirliği, 10. ve 11. yüzyılda 107 yıl süreyle Sicilya adasında hüküm sürmüş olan Müslüman bir devletti. Başkenti bu dönemde Müslüman dünyasının önemli bir kültürel ve politik merkezi haline gelen Palermo idi.

<span class="mw-page-title-main">Şabankara</span> Hanedanlık

Şabankara bir İran kabilesiydi. Soylarının Şah Adudüddevle tarafından İsfahan'dan Doğu Fars'a sürülen efsanevi İran Kralı Manüçehr'den geldiğini iddia etmişlerdir. (949–983) Hanedanın başkenti İc idi ve altı bölgeye ayrılıyordu: Zarkān, Iababānān, Burk-Tārum-Khayra, Nayrīz, Kurm-Rūnīz-Lār ve darābdjird. Kabilenin şu alt bölümleri vardı: Ismāīīlī, Rāmānī, Karzuwī, Masūūdī ve shakānī hepsi çoban ve savaşçıydı.

<span class="mw-page-title-main">III. Otto (Kutsal Roma imparatoru)</span>

III. Otto Dördüncü Saksonya hükümdarı veya Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu'nun Ottoyan hanedanı. Babası II. Otto 'nun ölümü üzerine, 983 yılında Almanya Kralı olarak seçildi.

<span class="mw-page-title-main">III. Amenhotep</span> 18. Hanedanlığın 9. firavunu

III. Amenhotep, Antik Mısır firavunluğunun XVIII. Hanedan döneminin 9. hükümdarı olarak hüküm sürmüş firavundur. İsmi bazen III. Amenofis olarak da okunmaktadır. İsmi eski Mısır diline göre Amāna-Ḥātpa olup Amun hoşnuttur anlamına gelmektedir.

<span class="mw-page-title-main">IV. Henry</span> 1377 - 1399 yılları arasında İngiltere ve İrlanda kralı.

IV. Henry veya Henry Bolingbroke, 1399 - 1413 yılları arasındaki İngiltere ve İrlanda kralı. Plantagenet Hanedanı'nın 9. kralı ve bu hanedanın Lancaster Hanedanı koluna mensup ilk hükümdardır. Büyükbabası olan III. Edward gibi meşru Fransa Kralı olma iddiasında da devam etmiştir. Norman Fethi'nden bu yana ana dili Fransızca yerine İngilizce olan ilk İngiltere kralıydı.

<span class="mw-page-title-main">I. Fyodor</span>

I. Fyodor (Teodor) İvanoviç veya Fyodor I. İoanoviç ; 31 Mayıs 1557 – 16 veya 17 Ocak 1598), Zangoç Fyodor olarak da anılan, 1584–1598 yılları arasında hüküm sürmüş, Rurik hanedanına mensup son Rus çarıdır.

<span class="mw-page-title-main">Theodosius (Mauricius'un oğlu)</span> Bizans imparatoru

Theodosius, Bizans İmparatoru Mauricius'un en büyük oğludur ve 590'dan 602 Kasım tarihindeki bir askeri isyan sırasında tahttan indirilip, infaz edilene kadar ortak imparatordur. Kayınpederi Germanus'un yanı sıra kısa süre ordu birlikleri tarafından Mauricius'un halefi olarak önerildi, ancak ordu sonunda Phocas'tan yana tercih kullandı. Theodosius, babası tarafından Sasani İmparatorluğu'nun yardımını sağlamak için yarım kalmış göreve gönderildi; Theodosius, Mauricius'tan birkaç gün sonra Phocas taraftarları tarafından yakalandı ve idam edildi. Bununla birlikte, idamdan kurtulduğuna dair söylentiler yayıldı, Theodosius olarak adlandırılan bir adamın Bizans'a karşı savaş başlatmak için bir bahane olarak Persler tarafından kullanıldığı ölçüde popüler oldu.

<span class="mw-page-title-main">Nassau-Weilburg Hanedanı</span>

Nassau-Weilburg Hanedanı, Nassau Hanedanı'nın alt kolu, 1344'ten 1806'ya kadar şimdi Almanya'da olan, o zamanki Kutsal Roma İmparatorluğu'nun parçası olan Nassau Kontluğu'nun bir bölümünü yöneten hanedan.

Ebu Ca'fer Muhammed ibn Hüseyin Hazin (900-971), el-Hazin olarak da anılır, İranlı Horasanlı Müslüman astronom ve matematikçi. Hem astronomi hem de sayılar teorisi üzerinde çalıştı.

Ebu'l-Hasan Ali ibn el-Hasan, daha çok Fahrüddevle lakabıyla bilinir Cibal, Hemedan (984–997) ve Gürgan ve Taberistan'ın (984–997) Büveyhî emiriydi. Rüknüddevle'nın ikinci oğluydu.

<span class="mw-page-title-main">İmâdüddevle</span> İranda Büveyhî handanının kurcusu (892-949)

Ali ibn Buya, genellikle Arapça isim İmâdüddevle, 934'ten 949'a kadar emir olarak hüküm süren Fars Bölgesinde Kurulan Büveyhî emirliğinin kurucusudur. İki küçük erkek kardeşi Rüknüddevle ve Müizzüddevle ile birlikte Rey, Şiraz ve Bağdat merkezli bir üçlü hükümdarlık kurmuştur.

Uddat al-Dawla Abu Taghlib Fadl Allah al-Ghadanfar al-Hamdani, daha yaygın olarak basitçe Ebu Tağlib olarak bilinir, Cezire'nin çoğunu kapsayan Musul Emirliği'nin üçüncü Hamdânî hükümdarıydı.