İçeriğe atla

Adnan Menderes Anıt Mezarı

Koordinatlar: 41°01′31″K 28°55′37″D / 41.02528°K 28.92694°D / 41.02528; 28.92694
Adnan Menderes Anıt Mezarı
Anıt Mezar'dan bir görünüm
Harita
Koordinatlar41°01′31″K 28°55′37″D / 41.02528°K 28.92694°D / 41.02528; 28.92694
KonumTopkapı Mezarlığı, Fatih, İstanbul, Türkiye
TürAnıt mezar
Açılış tarihi17 Eylül 1990
DefnedilenlerAdnan Menderes
Fatin Rüştü Zorlu
Hasan Polatkan
Aydın Menderes

Adnan Menderes Anıt Mezarı, İstanbul'un Topkapı semtinde Vatan Caddesi üzerindeki Türkiye'nin eski başbakanlarından Adnan Menderes'in mozolesinin bulunduğu Topkapı Mezarlığı içinde yer alan anıt mezar.

27 Mayıs Darbesi sonrası başlatılan Yassıada Yargılamaları sonrası Başbakan Adnan Menderes, Maliye Bakanı Hasan Polatkan ve Dışişleri Bakanı Fatin Rüştü Zorlu, İmralı Cezaevi'nde asılarak idam edildi. 1990 yılında çıkarılan yasa ile Adnan Menderes ve arkadaşlarının itibarları iade edilerek İmralı Adası'nda bulunan naaşları dönemin Cumhurbaşkanı Turgut Özal'ın da katıldığı devlet töreni ile 17 Eylül 1990 tarihinde şu an bulunduğu anıt mezara nakledildi. 2011 yılında Menderes'in ölen oğlu Aydın Menderes de Anıt Mezar içinde defnedildi.

Adnan Menderes'in ölümü

Ana madde: Adnan Menderes'in idamı

Türkiye'de 1950-60 yılları arasında Demokrat Parti hükûmetlerinin başbakanı olan Adnan Menderes, 27 Mayıs Darbesi ile görevinden alındı ve çok sayıda Demokrat Parti üyesiyle birlikte Yüce Divan'da yargılandı. Yassıada'da idam kararı verilerek İmralı adasına getirilen Fatin Rüştü Zorlu ve Hasan Polatkan hakkındaki cezalar 16 Eylül 1961'de, Adnan Menderes hakkındaki ceza ise 17 Eylül 1961'de infaz edildi.

Naaşların nakledilmesi

16 Eylül 1990 günü Adnan Menderes, Hasan Polatkan ve Fatin Rüştü Zorlu'nun İmralı adasında bulunan mezarları başında tören yapıldı ve mezarları açıldı. Törene dönemin Adalet Bakanı Mahmut Oltan Sungurlu ve Başbakanlık Müsteşarı Sabahattin Çakmakoğlu da katılmıştı. Naaşlar, Türk bayrağına sarılı tabutlara konularak asker ve polislerin oluşturduğu bir grup tarafından tören ile Truva Feribotu'na nakledildi.

17 Eylül 1990 tarihinde Sarayburnu İskelesinde Truva Feribotu'ndan alınan naaşlar Kennedy Caddesi'nden kortej ile geçilerek Aksaray'daki Murat Paşa Camii'ne getirildi. Burada kılınan cenaze namazının ardından halkın yoğun katılımı ve resmi kortej eşliğinde Vatan Caddesi'nden geçilerek Anıt Mezara getirildi.

Devlet töreni

29. ölüm yıldönümü olan 17 Eylül 1990'da yeni inşa edilen Anıt Mezar'da bando takımının da olduğu Devlet Töreni düzenlendi ve Cumhurbaşkanı Turgut Özal ile Menderes, Polatkan ve Zorlu aileleri mozoleye çelenk bıraktı.

Anıt Mezar'da düzenlenen devlet törenine Cumhurbaşkanı Turgut Özal, TBMM Başkanı Kaya Erdem, Başbakan Yıldırım Akbulut, KKTC Başbakanı Derviş Eroğlu, İçişleri Bakanı Abdülkadir Aksu, Milli Eğitim Bakanı Avni Akyol, Kültür Bakanı Namık Kemal Zeybek, Adalet Bakanı Mahmut Oltan Sungurlu, Devlet Bakanları Mehmet Keçeciler, Mehmet Yazar, Güneş Taner, İbrahim Özdemir, Recep Ercüment Konukman, Hüsnü Doğan, Mustafa Rüştü Taşar, Vehbi Dinçerler, Kamran İnan, Cemil Çiçek, İsmet Özarslan, Hüsamettin Örüç, Turizm Bakanı İlhan Aküzüm, Sanayi ve Ticaret Bakanı Şükrü Yürür, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı İmren Aykut, Tarım, Orman ve Köyişleri Bakanı Lütfullah Kayalar, Sağlık Bakanı Halil Şıvgın, Milli Savunma Bakanı Safa Giray, Bayındırlık Bakanı Cengiz Altınkaya, Maliye ve Gümrük Bakanı Adnan Kahveci, Ulaştırma Bakanı Cengiz Tuncer, İstanbul Valisi Cahit Bayar, Doğru Yol Partisi Genel Başkanı Süleyman Demirel katıldı.

Yapı özellikleri

Yapının tasarımı İzzet Yağcı, Müyesser Yağcı ve Bayram Yağcı'ya aittir. İnşası "BİM İnşaat Muhendislik ve Mimarlık Şirketi" tarafından gerçekleşti.[1]

Sekizgen bir plana sahip yapı Osmanlı ve Selçuklu türbe örnekleri ile benzerlik göstermektedir. Yapı önündeki tören alanından basamaklarla mezar alanına ulaşılmaktadır. Mezarların bulunduğu iç bölümün çatı örtüsü piramit şeklinde yükselmekte, yükselen bu kısım ise kısmen üstü açık bir nitelik taşımaktadır. Betonarme olan yapının, dış yüzey kaplaması traverten, çatı kaplama malzemesi bakır, yapıyı ayakta tutan sekiz sütünün kaplaması ise mermerdir.[1] Çatı üzerinde geleneksel dini yapılara benzer şekilde alem bulunmaktadır. 26 Eylül 2022 tarihinde kültür varlığı olarak tescillenmiştir.

Restorasyon çalışması

22.07.2003 tarihli Resmi Gazete'de yayınlanan kanun kapsamında Anıt Mezar'ın bakım, onarım, koruma, yönetim ve benzeri işleri İstanbul Büyükşehir Belediyesi görev kapsamına alındı. 2017 yılında Büyükşehir Belediyesi tarafından Anıt Mezar'ın bakım ve tadilatı yapıldı.[2]

Aydın Menderes'in defni

Adnan Menderes'in kendisi gibi siyasetçi olan ve 23 Aralık 2011'de ölen oğlu Aydın Menderes'in vasiyeti üzerine cenazesi babasının yanında Anıt Mezar'da defnedildi.[3]

Definler

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ a b Süslü, Nevsel Sezen. Batılılaşma Döneminden Günümüze Devlet Başkanları Anıt Mezar Yapıları. Fen Bilimleri Enstitüsü. 17 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Kasım 2020. 
  2. ^ "Topkapı'daki anıt mezarlar restore ediliyor". Ensonhaber. 14 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Kasım 2020. 
  3. ^ "Menderes'in cenazesi ile ilgili vasiyeti". Haber7. Haber 7. Erişim tarihi: 16 Kasım 2020. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Turgut Özal</span> 8. Türkiye cumhurbaşkanı (1989–1993)

Halil Turgut Özal, Türk mühendis, bürokrat, siyasetçi, devlet adamı ve Türkiye Cumhuriyeti'nin 8. cumhurbaşkanı. Anavatan Partisi genel başkanı olarak 1983-1989 yılları arasında başbakanlık görevinde de bulunan Özal, 1989 seçimini kazanarak cumhuriyet döneminde doğan ilk cumhurbaşkanı olmuştur. Ayrıca Mustafa Kemal Atatürk'ün ardından, görevi başında vefat eden ikinci cumhurbaşkanıdır.

1961 (MCMLXI) 20. yüzyılın 89. ve 2. binyılın 989. yılıdır.

<span class="mw-page-title-main">Adnan Menderes</span> 9. Türkiye başbakanı

Ali Adnan Menderes, Türk siyasetçi. 1950-60 yılları arasında Türkiye Cumhuriyeti Başbakanlığı görevinde bulundu. Ayrıca, aynı tarihler arasında kurucuları arasında yer aldığı Demokrat Parti (DP) Genel Başkanlığını yürüttü. Menderes, Türkiye siyasi tarihinde idam edilen ilk ve tek Türkiye Cumhuriyeti başbakanı olarak tarihe geçti. 1990'da Türkiye Büyük Millet Meclisi çıkardığı yasayla, Menderes ve onunla beraber idam edilen Maliye Bakanı Hasan Polatkan ve Dışişleri Bakanı Fatin Rüştü Zorlu'ya itibarlarını iade etmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Fatin Rüştü Zorlu</span> Türk diplomat ve siyasetçi

Ahmet Fatin Zorlu, Türk siyasetçi ve diplomattır. 1957-1960 yılları arasında Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanı olarak görev aldı. Bundan önce ise 1954-55 yılları arasında Başbakan Yardımcılığı yaptı. 27 Mayıs Darbesi sonrası başlatılan Yassıada Yargılamaları sonrası Başbakan Adnan Menderes ve Maliye Bakanı Hasan Polatkan ile birlikte İmralı adasında idam edildi.

<span class="mw-page-title-main">Demokrasi ve Özgürlükler Adası</span> Marmara Denizinde İstanbula yakın küçük bir ada

Demokrasi ve Özgürlükler Adası ya da önceki adıyla Yassıada veya Plati, Marmara Denizi'nde İstanbul'a yakın küçük bir adadır. Biri sivri, diğeri yassı görünümlü olan, birbirine yakın iki metruk adadan yassı olanıdır. Eni 185, boyu 740 metre, yüzölçümü 18.3 hektar olan adanın arazisi düzdür, ancak sahilleri genellikle denize dik olarak iner. Sivriada'ya 0,9 deniz mili (1,66 km), Burgazada'ya 2,67 deniz mili (4,94 km) ve Kadıköy kıyısındaki Fenerbahçe Adası'na 6,27 deniz mili (11,6 km) uzaklıktadır. 27 Mayıs Darbesi döneminde burada gerçekleştirilen ve Demokrat Partililerin (DP) yargılandığı Yassıada Yargılamaları ile de tanınır. Darbenin izlerini silmek için adanın adı; 2013 yılında Kadir Topbaş'ın ikinci döneminde İBB Meclisi kararıyla Demokrasi ve Özgürlükler Adası olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">İmralı</span> Marmara Denizinde bir ada

İmralı adası, Marmara Denizi'nde ada. Tümüyle askerî alandır ve uçuşa yasak olmakla birlikte sivil girişe kapalıdır.

<span class="mw-page-title-main">Hasan Polatkan</span> Türk siyasetçi ve maliyeci

Hasan Polatkan, Kırım Tatarı kökenli Türk siyasetçi ve maliyeci. Mayıs ile Aralık 1950 arasında kısa bir dönem Çalışma Bakanlığı görevine getirildi. 1950-60 yılları arasında ise Maliye Bakanlığı görevinde bulundu. 27 Mayıs Darbesi sonrası başlatılan Yassıada Yargılamaları sonrası Başbakan Adnan Menderes ve Dışişleri Bakanı Fatin Rüştü Zorlu ile birlikte İmralı adasında idam edildi.

<span class="mw-page-title-main">27 Mayıs Darbesi</span> Demokrat Parti hükûmetinin artan otoriterleşmesine karşı yapılan askerî darbe

27 Mayıs Darbesi, 27 Mayıs 1960 tarihinde yapılan ve Türkiye Cumhuriyeti tarihinde gerçekleşmiş ilk askerî darbe. Ayrıca 27 Mayıs Askerî Müdahalesi, 27 Mayıs İhtilali veya 27 Mayıs Devrimi olarak da anılır. Darbe emir komuta zinciri içinde yapılmamıştır, 37 düşük rütbeli subayın planları ile Tümgeneral Cemal Madanoğlu'nun komutanlığında icra edilmiştir. Kritik mevziler bu subayların ellerindeki asker ve silahlarla önce ordudaki Komuta Kademesinin etkisiz hâle getirilmesi ile ele geçirilmiştir. Cumhurbaşkanı Celal Bayar, Başbakan Adnan Menderes ve bazı hükûmet üyeleri tutuklanmıştır. 235 general ve 3.500 civarında subay emekliye sevk edilmiş, üniversitede bulunan 147 öğretim görevlisi görevden alınmış ve bazı üniversiteler kapatılmıştır. Bununla beraber 520 savcı ve yargıç görevden alınmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Japonya-Türkiye ilişkileri</span> Japonya ve Türkiye arasındaki karşılıklı ilişkiler

Japonya-Türkiye ilişkileri, Japonya Devleti ile Türkiye Cumhuriyeti arasındaki ikili ilişkilerdir. İlk olarak 13. yüzyılda Moğol İmparatorluğu döneminde münasebetlere başlamış, 1870'lerde Sultan II. Abdülhamid döneminde de diplomatik bağlantıya geçmiştir.

<i>Hatırla Sevgili</i> Türk televizyon dizisi (2006–2008)

Hatırla Sevgili, Sis Yapım imzalı, 2006-2008 yılları arasında atv'de yayımlanan dram, romantik ve tarihî türdeki Türk televizyon dizisidir. 2 sezondan oluşan dizi, 68. bölümü ile final yaparak sona erdi.

<span class="mw-page-title-main">Yassıada Yargılamaları</span> 1960 darbesinden sonraki mahkeme süreci

Yassıada Yargılamaları, 27 Mayıs 1960 Darbesi'nden sonra iktidardan uzaklaştırılan Demokrat Parti yönetiminin, darbeyi gerçekleştiren cunta tarafından kurulan özel bir mahkemede yargılandığı davalar dizisi. Yargılamalar Demokrasi ve Özgürlük Adası 'nda yapıldığı için bu isimle anılırlar. İki eski bakan ve bir başbakanın idam edilmesiyle sonuçlanan yargılamalar, Türk siyasi hayatında çok önemli bir yere sahiptir ve bu konudaki tartışmalar günümüzde de sürmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Vatan Caddesi</span> İstanbulun Fatih ilçesinde cadde

Vatan Caddesi, ya da resmî adıyla Adnan Menderes Bulvarı, İstanbul, Fatih İlçesi'nde, Aksaray Meydanı'nda, Valide Sultan Camii ile Topkapı surları arasında, eski Bayrampaşa Deresi vadisi boyunca kuzeybatı-güneydoğu yönünde doğrusal olarak uzanan cadde. Vatan Caddesi olarak bilinen yolun günümüzdeki adı Adnan Menderes Bulvarı'dır. Yaklaşık 2.5 km uzunluğunda olan Adnan Menderes Bulvarı 1956-1957'de, dönemin başbakanı Adnan Menderes'in İstanbul'da giriştiği bir dizi imar operasyonu sonucunda Vatan Caddesi adıyla açılmış ve hizmete girmiştir. Caddede resmi bayram ve İstanbul'un Kurtuluşu günlerinde vali, belediye başkanı ve diğer resmi erkanın katılımıyla geçit töreni düzenlenmektedir. Caddenin batı tarafında Adnan Menderes Anıt Mezarı bulunur.

Salim Başol Türk hukukçu.

<span class="mw-page-title-main">İmralı Cezaevi</span> Bursanın İmralı adasında bulunan yüksek güvenlikli cezaevi

İmralı Cezaevi ya da resmi adıyla İmralı F Tipi Yüksek Güvenlikli Kapalı C.İ.K , Türkiye'nin Marmara Denizi'ndeki İmralı Adası'nda bulunan yüksek güvenlikli bir cezaevidir. Burada Kürdistan İşçi Partisi'nden (PKK) tutuklular ve Türkiye Komünist Partisi/Marksist-Leninist'ten (TKP/ML) bir tutuklu bulunuyor. Cezaevi tesisi ordu tarafından korunuyor ve aynı zamanda uzaydan alınan uydu görüntüleri üzerinden de izleniyor.

Türkiye Cumhuriyeti Devlet Bakanlığı ilk olarak 1946'da Başbakan Mehmet Recep Peker başkanlığında kurulan 15. hükûmet döneminde oluşturuldu. Bu hükûmet döneminde ilk Devlet Bakanı ve Başbakan Yardımcısı Mümtaz Ökmen, ilk Devlet Bakanı ise Mustafa Abdülhalik Renda oldu.

Topkapı Mezarlığı, İstanbul'un Avrupa yakasında Fatih ilçesi sınırları içerisinde Topkapı semtinde yer alan, ve olmak üzere 3 bölümden oluşan oldukça geniş büyük bir alanı kaplayan mezarlıktır. Mezarlık'ta birçok ünlü şahsiyetin; Kemal Türkler, Behçet Nacar, Erol Taş, Hersekli Arif Hikmet, Korkut Özal, İslam Çupi, Nevzat Yalçıntaş ve Nedret Özbek, Hikmet Kıvılcımlı vb. kabirleri bulunmaktadır.

Adnan Menderes, 27 Mayıs Darbesi sonrası Başbakanlık görevinden alındı ve Yüce Divanda yargılandı. Mahkemede suçlu bulunan 62 yaşındaki Menderes, İmralı Cezaevi'ne nakledilerek 17 Eylül 1961, Pazar günü asılarak idam edildi.

<span class="mw-page-title-main">Turgut Özal Anıt Mezarı</span> İstanbulda anıt mezar

Turgut Özal Anıt Mezarı, 17 Nisan 1993'te vefat eden Türkiye'nin 8. cumhurbaşkanı Turgut Özal'ın mezarının bulunduğu yapı. Beş yıl süren yapım sürecinin ardından 1998'de ziyarete açıldı. Mimarı Yılmaz Sanlı'dır. Turgut Özal, İstanbul'da defnedilen ilk Cumhurbaşkanı'dır.

Bu sayfada, 1990 yılında Türkiye'de görevdeki siyasi kurumlar ve kişiler, yaşanan olaylar, doğan ve ölen kişiler yer alır.

Bu sayfada 1961 yılında Türkiye'de görevdeki siyasi kurumlar ve kişiler, yaşanan olaylar, doğan ve ölen kişiler yer alır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.