İçeriğe atla

Adile Sultan Kasrı

Koordinatlar: 41°00′49″K 29°02′30″D / 41.01361°K 29.04167°D / 41.01361; 29.04167
Adile Sultan Sarayı ile karıştırılmamalıdır.
Adile Sultan Kasrı
Harita
Genel bilgiler
Konumİstanbul, Türkiye
Koordinatlar41°00′49″K 29°02′30″D / 41.01361°K 29.04167°D / 41.01361; 29.04167
Temel atma1853
Tasarım ve inşaat
Mimar(lar)Nikoğos Balyan

Adile Sultan Kasrı (Validebağ Kasrı veya Validebağ Sarayı), İstanbul'un Üsküdar ilçesinde, Validebağ Korusu içinde yer alan tarihi bina.

Osmanlı padişahı Sultan Abdülaziz tarafından yaptırılan saray, 1863'te padişahın küçük kız kardeşi Adile Sultan'a yazlık saray olarak hediye edilmiştir. Mimarının Nigoğos Balyan olduğu düşünülür. Cumhuriyetin ilk yıllarından itibaren çocuk preventoryumu olarak kullanılmıştır; günümüzde öğretmen evi olarak kullanılmaktadır.

1970'li yıllarda Hababam Sınıfı'nın ilk film serileri burada çekilmiş olduğundan Türk sinema tarihi açısından önem taşır.[not 1] Odalarından biri, 2014 yılında Hababam Sınıfı Müzesi olarak düzenlenmiştir.

Mimari özellikleri

Dikdörtgen planlı, iki katlı bir yapıdır. Çift kollu görkemli merdivenlerden yapının girişin ulaşılır.[1] Birinci ve ikinci katlarında büyük orta sofa-salon bulunur.

Giriş, her iki katta da sahanlığa açılır. Bu mekânlar, üç basamak ve korkuluklarla sofadan ayrılmıştır. Baş oda, büyük odalar ve servis-bekleme mekânlarıyla bağlantılıdır.

Geçmişi

İnşası ve yazlık saray olarak kullanılması

Kasrın bulunduğu arazide daha önce 28. Osmanlı padişahı Sultan III. Selim'in annesi Mihrişah Valide Sultan için inşa ettirdiği bir bağ köşkü bulunuyordu.[2] Köşkün mülkiyeti 31. padişah Sultan Abdülmecid'e geçtiğinde annesi Bezmialem Valide Sultan'a hediye etmiş;. Bezmialem Valide Sultan, yurt çeşitli yerlerden getirttiği bitki türleriyle araziyi modern bir botanik bahçesine çevirmişti. Onun ölümünden sonra arazi Altunizade ailesine geçti.[2]

Altunizade İsmail Zühtü Paşa, 1860 yılında bir köşk inşa ettirdi ve Sultan Abdülaziz'e hediye etti. Sultan Abdülaziz ise köşkü yıktırıp günümüzdeki yapıyı inşa ettirdi ve annesi Pertevniyal Valide Sultan'a hediye etti. Nikoğos Balyan tarafından tasarlandığı düşünülen ve Validebağ Kasrı veya Validebağ Sarayı olarak anılan yapı, Pertevniyal Sultan'ın ölümü üzerine 1863'te Abdülaziz'in kızkardeşi Adile Sultan'a yazlık saray olarak verildi. Adile Sultan, 1899 yılında ölümüne kadar burayı eşi Mehmet Ali Paşa ile yazları kullandı. 1899'dan sonra kasra Sultan Reşad'ın üçüncü eşi Darrüalem Kadın yerleşti. Onun 1909'da ölümünden sonra yapının bir süre boş kaldığı sanılır.

Maarif Vekaleti'ne tahsisi ve prevantoryum olması

Yapı, I. Dünya Savaşı sırasında da kız öğrenciler için Dar-ül Eytam (yetim yurdu) olarak kullanıldı. Dar-ül Eytam 1924 yılında kapandı ve yapı 1925 yılında Maarif Vekâleti'ne tahsis edildi. Maarif Vekâleti, kasrı "Validebağ'ı Şehir Yatı Mektebi" olarak kullanılmaya başladı.[2]

Adile Sultan Kasrı, 1927'de Mustafa Necati Bey'in girişimleri ile ilkokul çocukları için altmış yataklı bir prevantoryuma (verem mikrobunu kapmış ama henüz hastalığa yakalanmamış zayıf vücutlu kimselerin vereme yakalanmasını önlemek için bakıldıkları sağlık kurum) dönüştürüldü ve "Validebağ Prevantoryum" adını aldı. Burada tedavi gören çocukların eğitimleriyle de kadrolu disiplin öğretmenleri ilgilendi.[2] Çocukların solaryum tedavileri, bahçesindeki havuz ve kum bahçesinde yapıldı.[3] 1928'de 80 yataklı yeni bir pavyon inşa edildi; 1950 yılında 200 yataklı sanatoryum binası ilave edildi; böylece bir ture kompleksi meydana geldi. Validebağ Preventoryumu, bu kompleksin bir parçası idi.

1973'te Validebağ korusu içinde Öğretmenler Hastanesi'nin açılmasıyla prevantoryum hizmet dışı kaldı.[4]

Hababam Sınıfı film seti

1975, 1976, 1977 ve 1978'de Hababam Sınıfı film serisinin Adile Sultan Kasrı'nda çekildi.

Öğretmenevi ve müze

Ana madde: Hababam Sınıfı Müzesi

Adile Sultan Kasrı 1991'de dönemin İstanbul Milli Eğitim Müdürü Turgut Akan'ın önerisiyle bir öğretmenevi ve kültür merkezine dönüştürüldü.[2]

Hababam Sınıfı oyuncuları ve kamuoyunun isteğiyle kasrın bir odası 2014 yılında Hababam Sınıfı Müzesi olarak düzenlendi.[5]

Galeri

  • Adile Sultan Kasrı, 2007
    Adile Sultan Kasrı, 2007
  • Adile Sultan Kasrı iç merdivenleri, 2015
    Adile Sultan Kasrı iç merdivenleri, 2015

Notlar

  1. ^ 2000'li yıllarda çekilen Hababam Sınıfı filmlerinin mekânı ise Adile Sultan Kasrı değil, Çamlıca Kız Lisesi'dir. Her ikisi de Hababam Sınıfı çekimlerinde kullanıldığı için iki yapı birbirine karıştırılır.

Kaynakça

  1. ^ "Adile Sultan Kasrı ve Hababam Sınıfı Müzesi". Tarihi İstanbul. 2 Eylül 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ekim 2023. 
  2. ^ a b c d e "Tarihçe". Adile Sultan Kasrı Öğretmenevi web sitesi. Erişim tarihi: 22 Ekim 2023. []
  3. ^ "Validebağ Korusunda Bir Devrin Veremle Savaşı". Gazete Kadıköy. 31 Temmuz 2015. 1 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ekim 2023. 
  4. ^ Validebağ Savunması Çevrimiçi Seminerler Dizisi Sonuç Raporu. Validebağ Savunması. 
  5. ^ "Hababam Sınıfı Müzesi açıldı". 23 Nisan 2014. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<i>Hababam Sınıfı</i> (film) Hababam Sınıfı serisinin ilk filmi (1974)

Hababam Sınıfı, yönetmenliğini ve yapımcılığını Ertem Eğilmez'in üstlendiği, yazar Rıfat Ilgaz'ın Hababam Sınıfı adlı romanından uyarlanan 1974 yapımı Türk komedi filmidir. Hababam Sınıfı film serisinin ilk filmidir. Bu film ve aynı zamanda serinin tüm filmleri, İstanbul'un Üsküdar semtindeki Adile Sultan Kasrı'nda çekilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Dolmabahçe Camii</span> Bezmialem Valide Sultanın isteğiyle yapılmış dinî yapı

Dolmabahçe Camii, Sultan Abdülmecid'in annesi Bezmialem Valide Sultan tarafından başlatılıp ölümü üzerine Sultan Abdülmecid tarafından tamamlanan ve tasarımı Garabet Balyan'a ait olan bir yapıdır.

<span class="mw-page-title-main">Adile Sultan Sarayı</span>

Adile Sultan Sarayı, 1856 yılında Sarkis Balyan tarafından Sultan Abdülmecid için kız kardeşi Âdile Sultan'a bir armağan olarak yapılmıştır. 1916'dan itibaren Kandilli Kız Lisesi olarak kullanılmış, 1986 yılında yangında harap olmuştur. Sarayın restorasyonu Sabancı ailesinin katkılarıyla tamamlanmıştır ve 28 Haziran 2007 tarihinde yeniden hizmete açılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Pertevniyal Valide Sultan Camii</span> İstanbulda bulunan tarihî cami.

Pertevniyal Valide Sultan Camii, Sultan II. Mahmut'un eşi ve Sultan Abdülaziz'in annesi olan Pertevniyal Valide Sultan tarafından yaptırılan cami. Cami 1869-1871 yılları arasında inşa edildi. Planlarını Sarkis Balyan'ın çizdiği, hazırlanmasına Hagop Balyan'ın katıldığı da bilinmektedir. Mimarı Montani'dir. Çizim işlerinde, desinatör Osep çalışmıştır. Uygulama ve şantiye yönetimi için Bedros Kalfa ve duvarcı Ohannes ile dülger kolbaşısı Dimitri görevlendirilmiştir. Caminin, neogotik tasarımıyla klasik camilerden oldukça farklı bir mimarisi vardır. Devlet ileri gelenlerinin, din bilginlerinin, hocaların katılımıyla düzenlenen büyük bir törenle temeli atıldı. Pertevniyal Sultan temel atma töreninini meydanı görebilen bir evin penceresinden izledi. Tek şerefeli iki minaresi, Dolmabahçe Camii'nin minarelerinden daha geniş tutulmuştu. İç mekân bakımından da bu camiden daha genişti. Tek kubbesi yüksek, fakat küçüktür. Neogotik yüzey bezemeleri bu camiye ayrı bir güzellik kazandırır. Aynı bezeme zenginliği ve güzellik caminin iç kısımları için de geçerlidir. Altın yaldızla parlatılan mavi rengin egemen olduğu kalem işi süslemeler, iç mekanı baştan sona süslemektedir. Caminin Aksaray Meydanı'na bakan avlu kapısı, İstanbul'daki camiler için pek alışılmadık ve aynı zamanda da göz kamaştırıcıdır. Bu kapı Osmanlı taş oyma sanatının nadide ürünlerindendir. 1956-59 arasındaki Aksaray Meydanı düzenlenmesi esnasında sebil gibi camiye ait bazı unsurlar kaldırılmış veya yeri değiştirilmiştir. Caminin çevresindeki eserler bir çeşme, bir kütüphane ve Pertevniyal Sultan'ın kendi için yaptırdığı türbeden oluşmaktadır. Kütüphanesi, Süleymaniye Kütüphanesi'ne taşınmıştır. Trafikten en çok etkilenen cami bu camidir. Caminin kahyası Hüseyin Bey cami masrafı olarak 7961 kese 396 kuruş 10 para harcamış; üç ayrı temel çukuruna olmakla 3225 lira temele gömülmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Nikoğos Balyan</span> Osmanlı mimar (1826-1858)

Nikoğos Bey Balyan, Garabet Amira Balyan'ın ilk erkek çocuğu, Ermeni mimar.

<span class="mw-page-title-main">Küçüksu Kasrı</span> İstanbul’da bulunan tarihi yapı

Küçüksu Kasrı veya Göksu Kasrı, İstanbul'un Küçüksu semtinde, Göksu Deresi ile Küçüksu Deresi arasında, Boğaziçi'nde Üsküdar-Beykoz sahilyolu üzerinde yer alan kasır. Sultan Abdülmecid tarafından Nigoğos Balyan'a yaptırılmış, inşaatı 1856 yılında tamamlanmıştır. Eski adı "Göksu Kasrı" olan bu yapı, padişahların, Boğaziçi kıyılarındaki biniş kasırlarından biridir. Kasırlar sadece hünkârların malı sayılan ve sarayların haricinde inşa edilen, köşkten büyük binalardır. Devamlı ikamet için kullanılmayan kasırlar, padişahların dinlenmeleri için vakit geçirdikleri yerdir.

<span class="mw-page-title-main">Bezmiâlem Valide Sultan</span> Padişahı II. Mahmudun ikinci eşi ve padişah Abdülmecidin annesidir.

Bezmiâlem Valide Sultan, Osmanlı Padişahı II. Mahmud'un ikinci eşi ve padişah Abdülmecid'in annesi. Bezm-i-Âlem "Dünya meclisi" anlamına gelir. Osmanlı tarihinin en tanınmış valide sultanlarından biridir. Hayırseverlik için yaptığı çalışmalardan dolayı sevilen ve saygı duyulan bir Valide sultan olarak tarihe geçmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Sarkis Balyan</span> Ermeni asıllı Osmanlı mimar (1835-1899)

Sarkis Balyan, Osmanlı döneminde yaşamış Ermeni Balyan mimarlar ailesinden bir mimardır. Yine bir mimar olan Garabet Amira Balyan'ın oğludur.

<span class="mw-page-title-main">Balyan ailesi</span> Ermeni asıllı Osmanlı bir mimar ailesi

Balyan ailesi, 18. ve 19. yüzyıllarda hassa mimarı olarak Osmanlı padişahları ve hanedanı tarafından yaptırılan birçok mimari esere imza atan ve birçok mimar yetiştiren Ermeni bir ailedir. Tarihçi İlber Ortaylı, bu ailenin her ne kadar Kayserili olduğu bilinse de aslen Maraş kökenli olduklarını iddia eder.

<span class="mw-page-title-main">Ihlamur Kasrı</span> İstanbul’da bulunan tarihi yapı

Ihlamur Kasrı, Beşiktaş ve Nişantaşı arasındaki vadide yer alan Ihlamur Mesiresi'ndeki kasırdır. Buraya Abdülmecid (1839-1861) tarafından Nigoğos Balyan'a “Merasim Köşkü” ile “Maiyet Köşkü” olarak adlandırılan iki kasır yaptırılmıştır. Bunlardan Merasim Köşkü, asıl Ihlamur Kasrı'dır. Yüksek bir subasman üzerine tek kattan oluşan dikdörtgen planlı köşk, kesme taştan inşa edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Tophane Kasrı</span>

Tophane Kasrı, Sultan Abdülmecid'in emriyle inşa edilen kasır. Tophane'de, Necatibey Caddesi üzerinde ve Nusretiye Camii'nin yanındadır. Eski Tophane Meydanı'nın en önemli ögelerinden biridir.

<span class="mw-page-title-main">Av Köşkü Saray Müzesi</span> Kocaelinin İzmit ilçesinde bulunan müze

Abdülaziz Av Köşkü ya da başka bir adıyla Kasr-ı Hümayun, İzmit'te bulunan barok ve ampir üslupta bir köşktür. Son şeklini Abdülaziz devrinde alan yapı, Osmanlı Devleti'nde İstanbul dışında yapılan tek küçük saray olarak bilinir. Mimarı Garabet Amira Balyan'dır. Günümüzde müze olarak kullanılmaktadır.

Altunizade, İstanbul ilinin Üsküdar ilçesine bağlı bir mahalledir. Üsküdar-Kısıklı yolu üzerinde, Bağlarbaşı ile Millet Bahçesi adı verilen park arasında kalan bölgenin güneye, Koşuyolu'na doğru uzanan kesimi.

Beykoz "Mecidiye" Kasrı, İstanbul'un Beykoz ilçesinde yer alan tarihi bir kasırdır. Yalıköy semtinde Hünkâr İskelesi olarak anılan alanın güneyinde yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Validebağ Korusu</span> Yeşil alan

Validebağ Korusu ya da Adile Sultan Korusu, İstanbul'un Üsküdar ilçesinde bulunan ve 354 bin m2 alana sahip olan, İstanbul’un Anadolu yakasının ikinci en büyük yeşil alanıdır. İstanbul'un Kadıköy ilçesinin Koşuyolu semti ile Üsküdar ilçesinin Altûnizâde semti ve Barbaros mahallesinin kesiştiği bölgede yer almaktadır.

İkinci Sadabad Sarayı, İstanbul'da Kağıthane Deresi kenarında bulunan Lale Devri'nin ünlü sarayının yerine 1809-1816 arasında inşa edilen ve 1862'de yıktırılan saraydır.

<span class="mw-page-title-main">Üsküdar Validebağ Fen Lisesi</span> Hazırlık Eğitimi Veren Fen Lisesi

Validebağ Fen Lisesi (VFL), İstanbul’un Üsküdar semtinde, Ortaöğretim Genel Müdürlüğü'ne bağlı Fen lisesi müfredatı doğrultusunda ilerleyen eğitim kuruluşudur İstanbul içinde 14 tane bulunan fen liselerinden bir tanesidir. 2022 Liselere Geçiş Sistemi taban puanlarına göre İstanbul Atatürk Fen Lisesi ve Çapa Fen Lisesi'nden sonra İstanbul'da 3. sıradadır. Fen Lisesi olarak ilk mezunlarını 2022 yılında vermiştir.

Tokat Kasrı, İstanbul'un Beykoz ilçesine bağlı Tokatköy'de yer alan bir kasırdı.

<span class="mw-page-title-main">Abdülaziz Av Köşkü (İstanbul)</span>

Abdülaziz Av Köşkü, İstanbul'un Üsküdar ilçesinde, Sultan Abdülaziz tarafından yaptırılmış av köşküdür.

<span class="mw-page-title-main">Hababam Sınıfı Müzesi</span>

Hababam Sınıfı Müzesi, Hababam Sınıfı film serisinin çekimlerinin yapıldığı Adile Sultan Kasrı içindeki bir odada 2014 yılında kurulmuş olan müze.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.