İçeriğe atla

Adi ceviz

Adi ceviz
Korunma durumu

Asgari endişe altında (IUCN 3.1)
Biyolojik sınıflandırma Bu sınıflandırmayı düzenle
Âlem:Plantae
Şube:Tracheophyta
Sınıf:Magnoliopsida
Takım:Fagales
Familya:Juglandaceae
Cins:Juglans
Tür: J. regia
İkili adlandırma
Juglans regia
L., Sp. Pl.: 997 (1753).
Dağılımı
Juglans regia

Adi ceviz (Juglans regia), Juglandaceae (cevizgiller) familyasından 25 m'ye kadar boylanabilen geniş tepeli bir ceviz türü.

Morfolojik özellikleri

Gövde kabuğu gümüşi-gri renkte, parlak ve çatlaksız olup uzun yıllar çatlamadan kalır. Uç tomurcuğu terminaldir.Tomurcuklar pullu ve sapsızdır. Çoğunlukla yaprak koltuğunda yedek ikinci bir tomurcuk vardır; kalın silindirik, gri-kahverengi, çıplak olan sürgünler üzerinde gözle görülebilecek büyüklükte ve çok sayıda beyaz lentiselleri bulunur; sürgün özü bölmelidir.

Yaprak sapı izi üzerinde 3 adet iletim demeti izi görülür; tek tüysü olan yapraklar 22–35 cm uzunluğundadır.5-9 yaprakçığa ayrılmıştır; aromatik kokulu yaprakçılar eliptik ters yumurta biçiminde yumurta şeklindedir, ucu küt veya hafif sivricedir, kenarı tamdır, her iki yüzü de çıplaktır, yalnız yaprakçıkların alt yüzünde damarların birleştiği yerde tüy demetleri mevcuttur. Yaprakçıklar orta damara karşılıklı dizilmiş olup 6–12 cm uzunluktadır.

Meyvesi çekirdekli sulu meyve olup, ekzokarp yeşil renkli ve çıplaktır, 4–5 cm çapındadır, takriben küre şeklindedir.

Dağılımı

Türkiye'de Doğu Anadolu Bölgesi'nde doğal olarak yetişmekle beraber, hemen her tarafta kültüre alınmıştır. İngiliz cevizi, aynı zamanda genel ceviz veya İran cevizi olarak bilinen ceviz türünün bir çeşidi; doğal olarak Balkan'lardan Güneydoğu Avrupa'ya, Orta Asya'ya, Himalaya'dan, güney batı Çin'e uzanır. En geniş ormanlar Kırgizistan'dadır. Burada yaygınca bulunur. Hemen hemen saf ceviz ormanları 1000-2000 metre yükseklikte özellikle Kırgızistan'ın Jalal-Abad bölgesindeki Arslanbob'dadır.

Yetiştirme ve kullanım

Adi ceviz, batı ve kuzey Avrupa'da Roma İmparatorluğu ve öncesine göre daha önceleri sunuldu. Amerika'da (tüm kıta) 17. yüzyılda.

Önemli yetiştirme bölgeleri:

Avrupa'da Fransa, Sırbistan, Yunanistan, Bulgaristan ve Romanya. Asya'da Çin, Kuzey Amerika'da Kaliforniya, Güney Amerika'da Şili'dir.

Yaygın şekilde yüksek kalitedeki kabukları için yetiştirilir. Tazesi ve preslenmiş şeklinin her ikisi de değerli yağı için yenir. Ağacı aynı zamanda çok yüksek kalitelidir (Amerikan siyah ceviziyle eşdeğerdir). Mobilya ve tüfek kabzası yapımında kullanılır.

Gıda değeri

100 gram kabuklu cevizin içerdikleri:

  • 15,2 g protein
  • 65,2 g yağ
  • 13,7 g karbonhidrat
  • 0,34 mg tiyamin (B1 vitamini)
  • 0,54 mg B6 vitamini
  • 3,4 mg manganez
  • 1,6 mg bakır
  • 158 mg magnezyum
  • 346 mg fosfor
  • 3,1 mg çinko

Etimoloji

Juglans regia'nın bilimsel ismi olarak Juglans Latincede Jovis Glans "Jupiter'in fındık, cevizi" ve regia "krala ait" kelimelerinden gelir. Onun ortak ismi İran cevizi, orijininin güney batı Asya (İran) olduğunu gösterir.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Ceviz</span> bitki cinsi

Ceviz, Juglandaceae (cevizgiller) familyasının Juglans cinsinden, tek tüysü yaprakları karşılıklı dizilmiş ve aromatik kokulu ağaç türlerinin ve bu ağaçların meyvelerinin ortak adı.

<span class="mw-page-title-main">Karaağaç</span>

Karaağaç, karaağaçgiller (Ulmaceae) familyasının Ulmus cinsinden ağaç türlerine verilen ad

<span class="mw-page-title-main">Adi dişbudak</span> Dişbudak türü

Adi dişbudak, zeytingiller (Oleaceae) familyasından anavatanı Avrupa ve Türkiye olan dişbudak türü.

<span class="mw-page-title-main">Istranca meşesi</span> bitki türü

Istranca meşesi, kayıngiller (Fagaceae) familyasından yaprak döken bir meşe türü.

<span class="mw-page-title-main">Brüksel lahanası</span>

Brüksel lahanası ya da Frenk lahanası, turpgillerden (Brassicaceae) küçük yumru şeklinde ve kalınca kat kat yaprakları olan bir sebze türü.

<span class="mw-page-title-main">Çiçekli dişbudak</span> bitki türü

Çiçekli dişbudak, zeytingiller (Oleaceae) familyasından 8–10 m ye kadar boylanabilen küçük bir dişbudak türü.

<span class="mw-page-title-main">Kuş iğdesi</span>

Kuş iğdesi, iğdegiller (Elaeagnaceae) familyasından kışın yaprağını döken çoğunlukla çalı, bazen 7–8 m'ye kadar boylanabilen bir iğde türü.

<span class="mw-page-title-main">Dişbudak yapraklı akçaağaç</span> Akçaağaçgiller familyasından bir bitki türü

Dişbudak yapraklı akçaağaç, akçaağaçgiller (Aceraceae) familyasından anavatanı Kuzey Amerika olan iki evcikli bir akçaağaç türü.

<span class="mw-page-title-main">Palmiye</span> bitki ailesi

Palmiye, palmiyegiller familyasını oluşturan tropik iklimlerde yetişen türlerin ortak adı.

<span class="mw-page-title-main">Anadolu sığla ağacı</span> bitki türü

Anadolu sığla ağacı, Altingiaceae familyasındandır. Türkiye'de Güney Ege ve Batı Akdeniz bölgelerinde sınırlı alanlarda yetişir. Yerel dilde "Günlük ağacı" olarak bilinen sığla, 20 metreye kadar boylanabilir ve görünüş olarak çınara benzer. 200-300 yıla kadar yaşayabilir. Marmaris ve Datça bölgelerinde dere boylarında, Köyceğiz ve Fethiye civarında ise taban suyu yüksek olan düzlüklerde korulukları vardır. Köyceğiz'de bulunan doğal yayılış alanlarının, portakal bahçelerine dönüşmesi ile daraldığı belirtilir. Orman Genel Müdürlüğü tarafından korunan alanlarda yeni korulukları tesis edilmektedir. Türkiye dışında sadece Rodos Adasında bulunur. Subtropikal iklim özellikleri görülen sıcak, nemli ve suyu bol yerlerde yetişir.

<span class="mw-page-title-main">Tayvan kayını</span> bitki türü

Tayvan kayını, kayıngiller (Fagaceae) familyasından 20 m kadar büyüyebilen bir kayın türü.

<span class="mw-page-title-main">Kara kavak</span> Söğütgiller familyasından bir bitki türü

Karakavak, söğütgiller (Salicaceae) familyasından ana vatanı Avrupa, güneybatı ve Orta Asya olan ve Türkiye'de doğal olarak bulunan bir kavak türü.

<span class="mw-page-title-main">Ateş ağacı</span>

Ateş ağacı, baklagiller (Fabaceae) familyasından, subtropikal ve tropik kuşaklarda yetişen bir çiçekli ağaç türü. Ateş ağacı tanımı, akrabası olmayan başka ağaç türleri için de kullanılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Avrupa kayını</span> Kayıngiller familyasından bir bitki türü

Avrupa kayını, kayıngiller (Fagaceae) familyası üyelerinden belirli mevsimlerde yaprak döken bir kayın türü.

<span class="mw-page-title-main">Barut ağacı</span> Cehrigiller familyasından bir bitki türü

Barut ağacı, cehrigiller (Rhamnaceae) familyasından 4–5 m'ye kadar boylanan yaprak döken yavaş gelişen bir bitki türü.

<span class="mw-page-title-main">Saçlı meşe</span> bitki türü

Saçlı meşe, kayıngiller (Fagaceae) familyasından anavatanı Güney Avrupa ve Anadolu olan bir meşe türü.

<span class="mw-page-title-main">Carpinus betulus</span>

Adi gürgen, huşgiller (Betulaceae) familyasından kerestesi değerli bir orman ağacı türü.

<span class="mw-page-title-main">Hakiki yasemin</span>

Jasminum officinale, Jasminum cinsine bağlı bir bitki türüdür. Kışın yaprağını döken veya herdemyeşil sarılıcı yahut da ince uzun sürgünleri yerde uzanan odunsu bir bitkidir. Tutunduğu bitkiler üzerinde 8–10 m'ye kadar yükselir. Yeşil renkli sürgünleri narin, dört köşeli, tüyüz veya başlangıçta hafif tüylü, sonra çıplaktır. Yıllık sürgünlerin boyu 1-1,5 m'ye ulaşır. Tüysü yapraklar karşılıklı dizilmiştir. Yaprakçık sayısı 3-7'dir. Eliptik uzunca yumurta biçimindedir. 1–6 cm boyundadır. Yan yaprakçıklar sapsız, uçtaki yapraklar saplıdır. Beyaz çiçekler kokuludur. Haziran-Eylül arasında çiçek açar, bunlardan 2-10 tanesi terminal durumlu kurullar halindedir.

<span class="mw-page-title-main">Toros akçaağacı</span> sapindaceae familyasından bir akçaağaç türü

Toros akçaağacı, Sapindaceae familyasından bir akçaağaç türüdür.

<i>Tilia dasystyla</i> bitki türü

Tilia dasystyla, ebegümecigiller (Malvaceae) familyasından bir ıhlamur türü.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.