İçeriğe atla

Aden Kolonisi

Colony of Aden
مستعمرة عدن
Aden Kolonisi
1937-1963
Aden Kolonisi
Aden Kolonisi
BaşkentAden
Yaygın dil(ler)Arapça, İngilizce
Tarihçe 
• Kuruluşu
1937
• Kuruluş
1937
• Yıkılış
1963
• Dağılışı
1963
Yüzölçümü
• Toplam
192 km2
Öncüller		Ardıllar
Aden Protektorası
Güney Arabistan Federasyonu

Aden Kolonisi (Arapça: مستعمرة عدن‎ 'Musta‘marat ‘Adan') 1937'den 1963'e kadar bir Britanya Kraliyet kolonisi (Taç kolonisi) idi. Koloninin yeri, şu anki çağdaş Yemen'in güneyine denk gelmektedir. Koloni, Aden Limanı ve yakın çevresinden oluşmaktadır (yaklaşık 192 km²).

1937'den önce Aden Kolonisi Britanya Hindistanı'na bağlı olarak yönetilmiştir (başlangıçta Mumbai Başkanlığına bağlı Aden Yerleşimi olarak, daha sonra ise Chief Commissioner's Province of Aden olarak). 1935 tarihli Hindistan Hükümet Yasası uyarınca bölge Britanya Hindistanı'ndan ayrılmış ve Birleşik Krallık'ın ayrı bir kolonisi olarak kurulmuştur. Lakin bu yasa 1 Nisan 1937'de yürürlüğe girebilmiştir.

Koloni 18 Ocak 1963'te Yeni Güney Arabistan Federasyonu bünyesinde Aden Devleti (Arapça: ولاية عدن‎ Wilāyat ʿAdan, İngilizce: State of Yemen) olarak yeniden kurulmuştur. Federasyon da 30 Kasım 1967'de Güney Yemen Halk Cumhuriyeti'ne dönüşmüş ve bölgede İngiliz yönetiminin sona erdiğini göstermiştir.[1]

Konuyla ilgili yayınlar

Wikimedia Commons'ta Aden Kolonisi ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.
  • Colonial Reports. Aden Report: 1953&1954, HM Stationery Office 1956.
  • Paul Dresch. A History of Modern Yemen. Cambridge, UK: Cambridge University Press, 2000.
  • R.J. Gavin. Aden Under British Rule: 1839–1967. London: C. Hurst & Company, 1975.
  • Gillian King. Imperial Outpost:-Aden: Its Place in British Foreign Policy. Chatham House Essay Series, 1964.
  • H. J. Liebensy. Administration and Legal Development in Arabia. Middle East Journal, 1955.
  • Tom Little. South Arabia: Arena of Conflict. London: Pall Mall Press, 1968.
  • Elizabeth Monroe. Kuwayt and Aden: A Contrast in British Policies. Middle East Journal, 1964.
  • E. H. Rawlings. The Importance of Aden. Contemporary Review, 195, 1959.
  • Jonathan Walker. Aden Insurgency: The Savage War in South Arabia 1962–67, Spellmount 2004,
  • D. C. Watt. Labour Relations and Trade Unionism in Aden: 1952–60. Middle East Journal, 1962.

Kaynakça

  1. ^ "Aden Colony", Wikipedia (İngilizce), 14 Eylül 2020, erişim tarihi: 21 Eylül 2020 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Yemen</span> Orta Doğuda yer alan bir ülke

Yemen, resmî adıyla Yemen Cumhuriyeti, Orta Doğu'da yer alan bir ülke. Kuzeyinde Suudi Arabistan, kuzeydoğusunda Umman ile komşudur. Batısını Eritre ve Cibuti, güneybatısını Somali çevreler. Yemen; 555.000 km2 yüz ölçümüne sahiptir ve 1.200 km uzunluğunda sahil şeridiyle Arap Yarımadası'nın güney ucunda yer almaktadır. Güneyinde Hint Okyanusu'nun uzantısı Aden Körfezi, kuzeyinde Kızıldeniz, güneybatısında ise bu ikisini ayıran Babülmendep Boğazı bulunmaktadır. Yemen'in Umman Denizi ile Kızıldeniz'de en büyükleri Haniş ve Sokotra olmak üzere 200'e yakın adası bulunmaktadır. En büyük şehri ve başkenti San'a'dır. 2022 yılı itibarıyla Yemen'in nüfusunun yaklaşık 31 milyon olduğu tahmin edilmektedir. Yemen; Arap Birliği, Birleşmiş Milletler, Bağlantısızlar Hareketi ve İslam İşbirliği Teşkilatı üyesidir.

<span class="mw-page-title-main">Britanya İmparatorluğu</span> Birleşik Krallık tarafından yönetilmiş devletler ve dominyonlardan oluşan imparatorluk

Britanya İmparatorluğu, Birleşik Krallık veya öncül devletleri tarafından yönetilen dominyonlar, sömürgeler, himayeler ve mandalar ile diğer bağımlı bölgelerden oluşmuş olan imparatorluktur. 16. ve 17. yüzyıllarda İngiltere Krallığı tarafından kurulan denizaşırı sömürgeler ve ticaret karakolları olarak başlamıştı. En güçlü döneminde tarihteki en geniş topraklara sahip devlet olmasının yanı sıra bir yüzyıldan fazla bir süre boyunca dünyanın en önde gelen küresel gücüydü. 1922'de 458 milyon kişi, yani dünya nüfusunun neredeyse dörtte biri, Britanya İmparatorluğu'nun egemenliği altındaydı ve toprakları 33.000.000 km2'lik alanı kapsıyordu. Bu derece geniş bir coğrafyaya hükmettiği için siyasi, dilsel ve kültürel kalıtı hâlen yaygın olarak devam etmektedir. Gücünün doruklarındayken, dünya geneline yayılmış toprakları nedeniyle her zaman en az bir bölgesinde gün ışığı olmasından ötürü "üzerinde güneş batmayan imparatorluk" olarak da tanımlanmaktaydı.

<span class="mw-page-title-main">Yemen bayrağı</span> Ulusal bayrak

Yemen bayrağı, Kuzey ve Güney Yemen'in birleştiği gün olan 22 Mayıs 1990 tarihinde kabul edilmiş ve yeni devletin simgesi hâline getirilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Britanya Hondurası</span> Orta Amerikanın doğu kıyısında, Meksikanın güneyinde bulunan Britanyanın eski Kraliyet Kolonisi

Britanya Hondurası Orta Amerika'nın doğu kıyısında, Meksika'nın güneyinde bulunan Britanya'nın eski Kraliyet Kolonisi. 1964'te özyönetimini kuran koloni 1981'de Belize adıyla bağımsızlığını kazanmıştır. Britanya Hondurası Birleşik Krallık'ın kıta Amerikasında bulunan son toprağıydı.

<span class="mw-page-title-main">Yemen Mütevekkilî Krallığı</span> 1918 ve 1970 yılları arasında Arap Yarımadasında var olmuş bir krallık

Yemen Mütevekkilî Krallığı, ilk dönem adıyla Yemen Zeydi Emirliği veya bilindik isimleriyle Yemen Krallığı ve Kuzey Yemen, kısaca ise Yemen ; İmam Yahya önderliğindeki Zeydîlerce Osmanlı İmparatorluğu'nun Yemen'den çekilmesinden sonra 1918 yılında kurulan ve 1970'e dek varlığını sürdürmüş devlet. Orta Doğu'da yer alan Yemen Krallığı 195,000 km2 yüzölçümüne sahipti. Kuzeyinde Suudi Arabistan, güneyinde İngiliz hamiliğinde Güney Yemen yer alıyordu. Krallığın başkenti 1918'den 1948'e kadar günümüzde Yemen'in başkenti olan San'a, 1948'den 1962'ye kadar Taiz, para birimi ise Yemen riyaliydi.

<span class="mw-page-title-main">Pan-Arap renkleri</span>

Pan-Arap renkleri, siyah, beyaz, yeşil ve kırmızıdır. Her dört Pan-Arap renginden birinin belirli bir Arap hanedanını veya dönemini temsil etmesi amaçlanmıştır. Siyah Abbasilerin, beyaz Emevîlerin, yeşil Fatimilerin ve kırmızı ise Haşimilerin rengi idi. Bu dört renk 14. yüzyılda Iraklı şair Safiyeddin El-Hilli tarafından "beyaz eylemlerimiz, siyah savaşlarımız, yeşil bölgelerimiz ve kırmızı kılıçlarımız" olarak tarif edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Britanya Guyanası</span> 1814-1966 arası Britanya hakimiyetindeki sömürge

Britanya Guyanası, Amerika kıtasının coğrafi açıdan Güney Amerika'ya dahil edilen bölümünde yer alan eski Büyük Britanya Kraliyet Kolonisi. Söz konusu koloni bölgesi 1966 yılında Guyana ismi ile bağımsızlığını kazanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Boğazlar Yerleşimleri</span> Güneydoğu Asyada bulunan bir grup Britanya topraklarıydı

Boğazlar Yerleşimleri, Güneydoğu Asya'da bulunan bir grup Britanya topraklarıydı. Başlangıçta 1826 yılında Britanya Doğu Hindistan Şirketi tarafından kontrol edilen topraklar kapsamında kurulan Boğazlar Anlaşmaları 1 Nisan 1867'de doğrudan İngiliz kontrolü altına girerek 1 Nisan 1867'de Kraliyet kolonisi haline geldi. Koloni, 1946'da II. Dünya Savaşı'nın sona ermesinden sonra Güneydoğu Asya'nın yeniden yapılandırılması kapsamında lağvedildi.

<span class="mw-page-title-main">Güney Arabistan Federasyonu</span> Arap Yarımadasının güney ucunda Birleşik Krallık himayesinde bir federasyondu

Güney Arabistan Federasyonu, Arap Yarımadası'nın güney ucunda Birleşik Krallık himayesinde bir federasyondu. 1962 yılında Güney Arap Emirlikleri Federasyonu'nun 15 devleti tarafından kurulmuş olup 1967 yılında Güney Arabistan Protektorası ile birleşerek Yemen Demokratik Halk Cumhuriyeti adını almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Güney Arap Emirlikleri Federasyonu</span>

Güney Arap Emirlikleri Federasyonu, Güney Yemen'e dönüşecek olan İngiliz Aden Protektorası içinde bir devlet örgütüydü. Altı devletten oluşan federasyon, 11 Şubat 1959'da İngiliz Aden Kolonisi'nde kuruldu. Federasyon ile İngiltere, İngiliz mali ve askeri yardım planlarını detaylandıran bir “Dostluk ve Koruma Antlaşması” imzaladılar. Daha sonra dokuz devlet daha eklendi ve 4 Nisan 1962'de Güney Arabistan Federasyonu adını aldı. Buna 18 Ocak 1963'te Aden Kolonisi de katıldı.

<span class="mw-page-title-main">John Philby</span> John Bridger Philby

Harry St. John Bridger Philby, bilinen diğer adlarıyla Jack Philby, Şeyh Abdullah veya Abdullah Philby, İngiliz seyyah, yazar, istihbarat memuru, doğubilimci, kâşif ve siyaset adamı.

<span class="mw-page-title-main">Sömürge imparatorluğu</span> sömege imparatorlukları 15. yüzyıl itibariyle başka devletlerin kaynaklarını alan imparatorluklardır

Sömürge imparatorluğu, ya emperyal merkeze bitişik ya da denizaşırı ülkelerde bulunan, belirli bir devletin nüfusu tarafından yerleşmiş olan ve o devlet tarafından yönetilen bölgelerden oluşan bir kolektiftir . Erken modern Avrupa güçlerinin genişlemesinden önce, diğer imparatorluklar İberya'daki Romalılar veya şu anda Güney Çin'deki Çinliler gibi toprakları fethedip sömürgeleştirdiler. Modern sömürge imparatorlukları ilk olarak 15. yüzyılda o zamanlar en gelişmiş Avrupa denizcilik güçleri Portekiz ve İspanya arasında bir keşif yarışıyla ortaya çıktı. Bu dağınık deniz imparatorluklarının ve onu izleyenlerin arkasındaki ilk dürtü, Avrupa Rönesansından çıkan yeni fikirler ve kapitalizm tarafından yönlendirilen ticaretti. 1479, 1493 ve 1494'te dünyayı aralarında bölmek için anlaşmalar da yapıldı. Avrupa emperyalizmi, 14. yüzyılda hızla yükselen ve İspanyol ve Portekiz'i zorlayan Avrupa Hristiyanları ve Osmanlı Müslümanları arasındaki rekabetten doğdu. Hindistan'a ve daha az ölçüde Çin'e yeni ticaret yolları aramaya başladı.

<span class="mw-page-title-main">Halkın Öncü Partisi (Güney Yemen)</span> Yemende bir siyasi parti

Halkın Öncü Partisi, Güney Yemen'de Baasçı bir siyasi partiydi. Suriye merkezli Baas Partisine bağlıydı. Abdullah Badhib, partinin genel sekreteriydi. Badhib, Aralık 1969'da Eğitim Bakanı olarak atandı. Parti, 1970'lerin başlarında Ulusal Cephede olmayan iki partiden biriydi. Ekim 1975'te UC'nin hakim olduğu Birleşik Siyasi Örgüt'e katıldı. Birleşme, Ağustos 1975'te yapılan üçüncü HÖP kongresinde onaylandı.

<span class="mw-page-title-main">İtalya-Yemen Antlaşması</span> İtalya ve Yemen arasındaki 1926 antlaşması

1926 İtalya-Yemen Antlaşması, İtalya Krallığı ile Yemen Mütevekkilî Krallığı arasında, bir dostluk antlaşmasıdır. Antlaşma 2 Eylül 1926'da imzalandı. Antlaşma ile İtalya, İmam Yahya Muhammed Hamideddin'ini Yemen kralı olarak tanıdı ve Yemen Mütevekkilî Krallığı'nın Aden'deki iddalarını yani İmam Yahya'nın Aden'in kralı olduğunu kabul etti. Antlaşma aynı yılın 22 Aralık'ında yürürlüğe girdi. Antlaşma İtalya Habeşistan'a tekrar saldırdıktan - II. İtalya-Habeşistan Savaşı'ndan sonra - 15 Ekim 1937'de yenilendi.

<span class="mw-page-title-main">Menekşe Hattı (1914)</span>

Menekşe Hattı, Kuzey ve Güney Yemen'i ayırmak için Osmanlı İmparatorluğu ile Birleşik Krallık tarafından Mart 1914'te kabul edilen bir sınır çizgisidir. Menekşe Hattı'nın sınırları 1913 İngiliz-Osmanlı Sözleşmesi'nde kararlaştırılan Mavi Hat'tın sona ermesinden başlayarak Osmanlı'nın Yemen Vilayeti ile Birleşik Krallık'ın Aden Protektorası arasındaki sınıra kadar uzanmaktaydı. Menekşe Hattı ile birlikte Mavi Hat, Arap Yarımadası'nı etkin bir şekilde ikiye böldü.

<span class="mw-page-title-main">Aden Protektorası</span> 1869-1969 yılları arasında Güney Yemendeki Birleşik Krallık protektorası

Aden Protektorası, 1839'da İngiliz Hindistan'ın Bombay Eyaleti tarafından Aden'in fethini takiben Aden limanının hinterlandında ve Hadramut'ta gelişen Güney Arabistan'da bir İngiliz himayesiydi. 1940'ta idari amaçlarla Batı Himayesi ve Doğu Himayesine ayrıldı. Bugün Yemen Cumhuriyeti'nin bir parçasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Yemen arması</span> Ulusal arma

Yemen arması, 1990 yılından beri Yemen Cumhuriyeti tarafından kullanılan resmî devlet arması. Yemen'in arması arap ülkelerindeki gibi altın Selahaddin Kartalı ve Yemen Mütevekkilî Krallığı'nın hanedan kalkanı kullanılmıştır.Selahaddin Kartalı'nın göğsünde kahve bitkisini ve Marib Barajı'nı tasvir eden bir kalkan bulunur. Parşömen üzerinde ülkenin adı yazılıdır .Kartalın sağındaki ve solundaki Yemen bayrağını taşır.

<span class="mw-page-title-main">Yemenliler</span> Yemen ile ilişkili bir halk

Yemenliler, Yemen Arapçasını konuşan ve ortak tarih ve kültürü paylaşan bir topluluk olarak Yemen'de ortaya çıkmış millettir. Tarih boyunca Yemen'de ikamet etmiş olan farklı grupların karışımıyla yeni bir kimlik oluşturmuşlardır; Araplar, Yemenli kimliğini oluşturan en büyük gruptur.

<span class="mw-page-title-main">Aden Ayaklanması</span>

Radfan Ayaklanması olarak da bilinen Aden Ayaklanması, Ulusal Kurtuluş Cephesi ve İşgal Altındaki Güney Yemen'in Kurtuluşu Cephesi (FLOSY) tarafından Birleşik Krallık'a bağlı bir İngiliz Protektorası olan Güney Arabistan Federasyonu'na karşı gerçekleştirilen ve Güney Yemen Halk Cumhuriyeti'nin ilan edilmesine yol açan silahlı bir isyandı


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.