İçeriğe atla

Adem Yaşari

Adem Yaşari
Tiran'da Adem Yaşari büstü
Doğum28 Kasım 1955(1955-11-28)
Srbica, Drenica, Yugoslavya
Ölüm7 Mart 1998 (42 yaşında)
BağlılığıKosova Kurtuluş Ordusu
Hizmet yılları1991-1998
Çatışma/savaşları1998-1999 Kosova Savaşı
Prekaz Saldırısı

Adem Yaşari (Adem Jašari, Адем Јашари; d. 28 Kasım 1955 – 7 Mart 1998) Zahir Pajaziti ile birlikte Kosova Kurtuluş Ordusu'nun (KKO) kurucularından biri olarak kabul edilir. Jashari, KKO'nun Drenica'daki operasyonlarından birinde komutan olarak yer almıştır.

Temmuz 1997'de Yugoslavya mahkemeleri, uluslararası insan hakları grupları tarafından kınanan bir kararla, terörist eylemlerde bulunduğunu öne sürerek gıyaben mahkûm etti.[1] Mart 1998'de, ailesinin çoğu ile birlikte, Yugoslav Güçleri tarafından Prekaz'daki evinin kuşatılması sonucu öldürüldü.[2]

Yaşamı

28 Kasım 1955 tarihinde Drenica bölgesinin Prekaz köyünde doğdu. Bölge daha önce de Arnavut Milli Hareketi Tarihi'nde önemli şahsiyetler sayılan Shota - Azem Galica kardeşleri ve Ahmet Delica gibi isimleri çıkartan, milliyetçi fikirlerin ve isyan kültürünün oldukça geniş kabul gördüğü bir bölge olmakla, kendisinin de bu duygularla yetiştiği söylenebilir.

1981 yılından itibaren organize halk hareketlerinde ön saflarda yer almaya başladı. Emin Latit ve Tahir Meta o dönemdeki yoldaşlarıydı. Kardeşi Hamez Jashari'de ölene kadar hiç ayrılmadığı silah arkadaşıydı.

İlk silahlı eylemlerinde yeterli başarı gelmeyice 1991 yılında Arnavutluk'a geçerek, gönüllüleri eğitmeye başlamış; kurucusu da olduğu UÇK faaliyetleri başladıktan sonra da ordunun Drenica Bölge Komutanlığı görevini almıştır. Jashari ve arkadaşları ile federal güçler arasındaki ilk çatışma 30 Aralık 1991 tarihinde gerçekleşti. Jashari'nin evi çok sayıda Yugoslav güvenlik görevlisi tarafından sarıldı ve Jashari'nin teslim edilmesi istendi. Ancak Jashari ve arkadaşları kuşatmayı atlattı ve daha sonra Yugoslav Ordusu ve polisine karşı çeşitli saldırılar düzenlemeye başladı.

Adem Jashari'nin yaşamında, özellikle 1981 - 1998 arasındaki faaliyeteri -ki çoğu UÇK kapsamındadır- arnavut milli hareketinde önemli yer tutsa da; esasen ölümüyle, daha doğrusu ölüm şekli ile UÇK hareketinin hızlanmasını, devamında da bağımsızlığa kadar giden olayların yolunun açılmasını sağlamıştır.

28 Şubat 1998 tarihinde bir grup Kosova Kurtuluş Ordusu savaşçısı, Adem Jashari yönetiminde Yugoslavya polis devriyesine saldırdı ve dört polisi öldürüp ikisini yaraladı. Bu saldırıda 16 Kosovalı da öldürüldü.[3]

Ölümü

28 Şubat 1998 tarihinde, Sırp güçleri Drenica'da Jashari'yle bağları olduğunu düşündüğü ailelerin evlerine saldırılar düzenledi ve 17 kişiyi öldürdü.[4] Sonra, 5 Mart 1998 günü çok erken saatlerde, Prekaz köyü bir kez daha çok büyük sayıda Sırp gücü tarafından saldırıya uğradı.[5] Olası bir kaçışı önlemek için iki sıralı halka şeklinde askerler köyü kuşattı. Köye saldıran kuvvetler yakındaki bir mühimmat fabrikasında gelen topçular tarafından yedeklenen zırhlı personel taşıyıcıları ve polislerden oluşuyordu.[2] Bu saldırıda, bazıları infaz tarzında olmak üzere, birçok köylü öldürüldü.[6]

Sırp kuvvetleri ilk önce Jashari'nin teslim olmasını istedi ve iki saat süre verdi. Süre geçtikten sonra saldırı başladı Bu saldırıda Jashari'nin ailesinin olduğu ev yoğun ateş altına tutuldu ve göz yaşartıcı gaz sıkıldı. Jashari'nin sülalesinin çoğunun bulunduğu bu ev yıkıldı ve pek çok aile üyesi burada öldü. Yoğun saldırı Sırp güçleri tamamen köye girene kadar 36 saat sürdü. Adem Jashari ailesinin 52 üyesi ile birlikte bu saldırıda öldü.[5] Bazıları tanınamayacak şekilde yanmıştı.[2]

Ölümünden sonrası

Jashari, ölümünden sonra bütün ulusça tanınan, bağımsızlık sembolü bir figür haline geldi. 17 Şubat 2008'de Bağımsızlık İlanını takip eden günlerde evi, çatışmadan sonraki haline hiç dokunulmadan korunarak müze haline getirildi. Az sayıdaki fotoğraflarından birinin baskısıyla yapılmış olan Bac, u Kry! (Amca, başardık!) tişörtleri, tüm dünya Arnavutları için tıpkı Che Guevara baskılı tişörtleri gibi kült oldu.[7] Kendisine, 2008 yılında bir zamanlar silah arkadaşı oldukları Kosova Başbakanı Hashim Thaçi tarafından "Kosova'nın Kahramanı" ödülü ve unvanı verildi.

Kaynakça

  1. ^ Humanitarian law violations in Kosovo 26 Haziran 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Fred Abrahams, Elizabeth Andersen, İnsan Hakları İzleme Örgütü, s. 32 (İngilizce)
  2. ^ a b c Pettifer, s. 144
  3. ^ BBC News: Kosovo killings: Belgrade's official version of events 28 Mart 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)
  4. ^ Judah (2009). The Serbs. Yale University Press. s. 321. ISBN 978-0-300-15826-7. 
  5. ^ a b The Kosovo conflict and international law: an analytical documentation 1974-1999 - Heike Krieger, s. 96 (İngilizce)
  6. ^ Krieger, Heike. The Kosovo Conflict and International Law: An Analytical Documentation 1974-1999. s. 96. 
  7. ^ Beaumont, Peter (17 Şubat 2008). "Joy and defiance on Kosovo's greatest day". Londra: The Guardian. 23 Ocak 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Şubat 2013. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Kosova Kurtuluş Ordusu</span>

Kosova Kurtuluş Ordusu, büyük çoğunluğu Arnavutların yaşadığı Kosova'nın 1990'larda Yugoslavya Federal Cumhuriyeti ve Sırbistan'dan ayrılmasını amaçlayan etnik Arnavut ayrılıkçı bir milisti. Arnavut milliyetçiliği UÇK'nın temel ilkelerinden biriydi ve saflarındaki pek çok kişi, Arnavut kültürünü, etnik kökenini ve ulusunu vurgulayarak Balkanlar'daki tüm Arnavutları kapsayacak bir Büyük Arnavutluk'un kurulmasını destekledi. Varlığı boyunca UÇK, Yugoslavya tarafından bir terörist grup olarak belirlendi.

<span class="mw-page-title-main">Priştine</span> Kosovanın başkenti ve en büyük şehri

Priştine Kosova'nın başkenti ve en büyük şehri.

<span class="mw-page-title-main">Kosova</span> Güneydoğu Avrupada bir ülke

Kosova, resmî adıyla Kosova Cumhuriyeti, Balkanlar'da bulunan ve dünyada sınırlı tanınırlığa sahip denize kıyısı olmayan bir ülkedir. Kuzeyde ve doğuda Sırbistan, güneyde Kuzey Makedonya ve Arnavutluk, batıda ise Karadağ ile komşudur. 1999'da Birleşmiş Milletler kontrolü altına alınan Kosova, 2008'de Sırbistan'dan tek taraflı olarak bağımsızlığını ilan etti. Mart 2020 itibarıyla 97 ülke tarafından tanınmaktadır. Kosova'nın bağımsızlığını tanımayan Sırbistan, bölgeyi kendisine bağlı Kosova ve Metohiya Özerk Bölgesi olarak kabul etmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Kosova Savaşı</span>

Kosova Savaşı veya 1998-1999 Kosova Savaşı, Yugoslavya Federal Cumhuriyeti ordusunun, bağımsızlık isteyen Kosova Kurtuluş Ordusu’na ve bu örgüt yanında yer alan milis güçlerine karşı yürüttüğü operasyon ve buna karşı NATO'nun başlattığı müdahaledir.

Kosova tarihi günümüzdeki bağımsız Kosova Cumhuriyeti’nin sınırları içinde kalan toprakların tarih öncesi dönemlerden günümüze kadar uzanan tarihini kapsar.

<span class="mw-page-title-main">Glogofça</span>

Glogofça veya Glogovaç, Kosova'nın orta bölgesinde, Kosova Ovası'nın batısında uzanan bir kasaba ve belediyedir.

<span class="mw-page-title-main">Mitroviça</span> Kosovada kent

Mitroviça, Kosova'nın kuzeyinde bir şehir ve belediye merkezi. Şehir, 1998-1999 Kosova Savaşı'ndan sonra bölünmüştür ve iki farklı belediye idaresinin kontrolündedir. Belediyenin kuzey kısmı, 1998-1999 Kosova Savaşı'ndan sonraki süreçte Sırpların; güney kısmı Arnavut, Türk ve Boşnakların beraber yaşadığı Müslüman kontrolündedir.

<span class="mw-page-title-main">Büyük Arnavutluk</span> Katolik, Müslüman ve Ortodoks Arnavutların bağımsızlık ve birliğini savunan siyasi görüş

Büyük Arnavutluk, irredentist ve milliyetçi bir kavramdır, Arnavutların kendi ulusal vatanları olduklarının düşündükleri toprakları birleştirmeyi amaçlar. Arnavut nüfusunun bu bölgelerdeki günümüzdeki veya tarihsel varlığına ilişkin iddialara dayanmaktadır. Mevcut Arnavutluk'a ek olarak, terim komşu ülkelerdeki bölgelere ilişkin iddiaları içermektedir, alanlar arasında Kosova, Sırbistan'ın Preşova Vadisi, güney Karadağ'daki bölgeler, kuzeybatı Yunanistan, ve Kuzey Makedonya'nın bir batı kısmı yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Yugoslavya'nın dağılması</span>

Yugoslavya’nın dağılması, Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti'nin Josip Broz Tito'nun ölümünden sonra artan etnik çekişmeler, ekonomik bunalım ve Doğu Avrupa'daki değişiklikler nedeniyle 1980'lerin sonlarından 2000'li yıllara kadar yaklaşık 20 yıl süren kanlı bir süreç sonunda yedi ayrı egemen ülkeye bölünmesidir.

Kosova'daki Yahudilerin tarihi bazı istisnalar hariç Sırbistan'daki Yahudilerin tarihinin aynasıdır. İstisnalardan biri Holokost sırasında İtalya hakimiyetindeki Arnavutluk'a bağlı Kosova döneminde yaşananlar ve bir diğer istisna da 1999'da Sırbistan'dan ayrılırken gerçekleşen 1998-1999 Kosova Savaşı dönemidir.

Priştineli Hasan veya Volçetrinli Hasan Bey, asıl adıyla Hasan Berişa, Arnavut siyasetçi.

<span class="mw-page-title-main">Arnavutluk ve Kosova'nın birleşmesi</span> Politik görüş

Arnavutluk ve Kosova'nın birleşmesi, Arnavutluk ile Kosova'nın, 2008 Kosova bildirgesinin ilanının ardından ortaya çıkan politik görüştür. Bu fikir irredantist Büyük Arnavutluk kavramıyla ilişkilidir. Kosovalıların %93'ü etnik olarak Arnavuttur.

<span class="mw-page-title-main">Kosova Cumhuriyeti (1991-1999)</span>

Kosova Cumhuriyeti 1991 yılında kurulan Güneydoğu Avrupa'da bağımsızlığını ilan eden bir yarı-devlettir. Kosova Cumhuriyeti,Kosova ve Metohiya Özerk Bölgesi'ne karşı kendi paralel siyasi kurumlarını kurdu.

<span class="mw-page-title-main">Jusuf Gërvalla</span>

Jusuf Gërvalla Kosovalı Arnavut aktivist, yazar, müzisyen ve Kosova Ulusal Kurtuluş Hareketi adlı Marksist-Leninist grubun kurucusuydu. Kosova'nın İpek belediyesinde Burremëdhi (Dubovik) köyünde doğan Gërvalla, Üsküp ve Priştine'de gazeteci olarak çalışmadan önce Priştine ve Ljubljana'da üniversite eğitimi aldı. Yüksek sesli bir milliyetçi olarak, Yugoslav gizli servisinin radarına yakalandı ve 1980'de Almanya'ya sığınma talebinde bulundu ve daha sonra Kosova Halk hareketi ve Kosova Ulusal Kurtuluş hareketi olmak üzere iki gruba ayrılan Kosova Cumhuriyeti Halk Hareketi'ni kurdu. Yurtdışında da Arnavut hareketlerini ve siyasi partileri birleştirmek için çaba gösterdi. 17 Ocak 1982'de Gërvalla, kardeşi Bardhosh Gërvalla ve aktivist arkadaşı Kadri Zeka ile birlikte, iddiaya göre Yugoslav gizli servisi tarafından Stuttgart'ta öldürüldü. Cinayeti Arnavutlar arasında ve yurtdışında öfkeye neden oldu ve Arnavut milliyetçiliğinde yoğunluğun artmasına ve Kosova'nın Yugoslav kontrolüne yönelik düşmanlığa yol açtı.

<span class="mw-page-title-main">Balkan Savaşlarında Arnavut Katliamları</span> 1912-1913 Balkan Savaşlarında Arnavutların öldürülmesi

Balkan Savaşları'nda Arnavut katliamları, 1912-1913 yılları arasında bölgede yaşanan çatışmalar sırasında Karadağ ve Sırp orduları ve paramiliterleri tarafından çeşitli vesilelerle 1912-13 Birinci Balkan Savaşı sırasında, Sırbistan ve Karadağ, Avrupa, Amerikan ve Sırp muhalefet basını tarafından bildirilen Osmanlı İmparatorluğu güçlerini günümüz Arnavutluk ve Kosova'dan kovduktan sonra Arnavut nüfusa karşı bir dizi savaş suçları işledi. Suçların çoğu Ekim 1912 ile 1913 yazı arasında işlendi. Zorunlu sürgünlerin ve katliamların amacı, yeni Balkan sınırlarını belirlemek için Londra Büyükelçiler Konferansı öncesi istatistiksel manipülasyondu. Çağdaş hesaplara göre, bu dönemde 10.000 ila 25.000 Arnavut açlık ve soğuktan öldürüldü veya öldü. Kurbanların çoğu çocuklar, kadınlar ve yaşlılardı. Katliamlara ek olarak, bazı sivillerin dudakları ve burunları kesildi.

<span class="mw-page-title-main">Drenica katliamları</span>

Drenica katliamları, Kosova'nın bölgelerinden olan Drenica'da Sırplar tarafından Kosovalı ve Arnavut sivillere karşı yapılan öldürme girişimleridir. 1991 yılında bağımsızlığını kazanan Kosova'da Sırp polis kuvvetleri görev yapmaktaydı ve 1997 yılında başlayan protestolar ile Drenica Katliamları'nın kronolojisi başlamıştır.

Đorđe Martinović, Mayıs 1985'te anüsüne bir şişe sokmanın yol açtığı yaralar nedeniyle tedavi gördüğü kötü şöhretli bir olayın merkezinde yer alan Kosovalı bir Sırp çiftçiydi. Martinović olayı, Sırp siyasetinde bir cause célèbre haline geldi. Olayın gerçekleri yıllar sonra bile anlaşmazlık içinde kalsa da Kosova'nın Sırp ve Arnavut nüfusu arasındaki etnik gerilimlerin kötüleşmesinde önemli bir rol oynadı.

Dealbanizasyon, 1912'de Kosova'nın ilhakından sonra Sırbistan Krallığı tarafından başlatılan Arnavutların vatandaşlıktan çıkarılması süreci olarak tarih yazımında ve siyasi söylemde kullanılan bir terimdir. Süreç 1918'e kadar devam etti ve 1918 ile 1938 yılları arasında Kosova'daki Arnavut nüfusa karşı Sırp, Hırvat ve Sloven Krallığı tarafından benimsendi. Sırp, Hırvat ve Sloven Krallığı, ''Kaçak'' hareketine direndi ve Arnavutların yaşadığı bölgeleri "arnavutlardan arındırmak" amacıyla Sırp-Karadağlı sömürgecileri kullandı.

<span class="mw-page-title-main">Fehmi Agani</span>

Fehmi Agani, 1990'larda Kosova Demokratik Birliği'nin (LDK) önde gelen düşünürü ve siyasi stratejisti olarak kabul edilen bir sosyolog ve politikacıydı. 1998-1999 Kosova Savaşı öncesinde uluslararası müzakerelerde LDK'yi temsil etti, ancak savaş sırasında siyasi tutumları nedeniyle Sırp askerleri tarafından öldürüldü.

<span class="mw-page-title-main">Prekaz Baskını</span>

42°46′K 20°49′D


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.