Referandum, plebisit veya halkoylaması; anayasa değişikliği, yasaların kabulü gibi bazı önemli meselelerde halkın iradesini belirlemek amacıyla yapılan oylamadır. Referandumda halkın iradesi idareye doğrudan doğruya yansımakta olup doğrudan demokrasinin güzel bir örneğidir. Temsili demokraside ise, halkın seçtiği insanlar, halkın iradesini yansıtmaya çalışmaktadır. Ancak bu tür oylamalar, muhalefetin onayını almadan, popüler uygulamaları hayata geçirmekte kullanılabildiğinden, totaliter rejimlerde yönetimin isteklerini hukuka uydurmaya alet edilebilirler.
Bakan, bir bakanlığın başında bulunan ve diğer bakanlarla birlikte politika kararlarını alıp uygulayan bir siyasetçidir. Bazı yargı bölgelerinde hükûmet başkanı da bir bakan olup "başbakan", "şansölye" veya başka bir unvanla tanımlanır.
Müslüman Mindanao Özerk Bölgesi Filipinler'in güneyinde Mindanao Adalar grubunda yer alan, Müslümanların çoğunlukta olduğu özerk bir bölgeydi. Özerk bölge Müslümanların çoğunlukta olduğu 5 ilden oluşur. Bu iller Basilan, Lanao del Sur, Maguindanao, Sulu ve Tawi-Tawi'dir. Cotabato Şehri her ne kadar kendi yetkisinin dışında olsa bile bölgesel başkentidir. Müslüman Mindanao Özerk Bölgesi 21 Ocak 2019 yapılan halkoylamasında Bangsomoro Organik Yasası'nın onaylanmasından sonra yerini Bangsamoro Özerk Bölgesine bıraktı.
Yürütme erki, yasaların uygulanmasından sorumlu olan ve bir devletin yönetiminden genel olarak sorumlu olan hükûmetin bir parçasını tanımlamak için yaygın olarak kullanılan bir terimdir.
Hükûmet başkanı veya hükûmetin başı, egemen bir devletin, federasyonel bir devletin veya özerk bir bölgenin yürütme organında en yüksek veya ikinci en yüksek yetkili kişidir. Genellikle bir kabineyi, bakanları veya sekreterleri yöneten ve yönetim departmanlarını yönlendiren bir grup olarak da kabine toplantılarına başkanlık eder. Diplomasi alanında, "hükümet başkanı" terimi, "devlet başkanı"ndan ayrılır, ancak bazı ülkelerde, örneğin Amerika Birleşik Devletleri'nde veya Türkiye'de aynı kişi olabilir.
Yasama organı, bir ülke veya şehir gibi siyasi bir birim için yasalar yapma yetkisine sahip bir topluluktur. Genellikle yürütme ve yargı yetkilerinden ayrılırlar.
Vali ya da ilbay bir ili ya da federal devletlerde bir eyaleti devlet tüzel kişisini temsilen yöneten en üst düzey idari amirdir. Valiler, yürütme erkinin bir organı olup, devlet hiyerarşisinde devlet başkanının hemen ardından gelir. Belediye başkanı gibi kendi özerk tüzel kişiliği yoktur, onun yerine devlet tüzel kişisine bağlıdır. Bir vali, seçimle ya da atamayla göreve gelebilir. Valilerin yetki alanları ülkeden ülkeye değişiklik gösterir. Bazı valiler, bölgesel hükûmetin tümü üzerinde topyekün kontrole sahipken kimilerinin göreviyse tamamen semboliktir. Kavram olarak eski Türklerdeki İlteber kavramı ile benzerlik göstermektedir.
Ulusal Halk Kongresi, Çin'de (ÇHC) en yüksek devlet kurumu ve yasama organıdır.
Konkistador, 15. ve 19. yüzyıllar arasında Amerika'nın büyük bölümlerini istila edip İspanyol sömürgesinin egemenliği altına alan İspanyol askerlere, kâşiflere ve maceracılara verilen isimdir. Fatih anlamına gelir.
Belediye başkanı, bir şehir veya kasabanın belediye hükûmetindeki en üst düzey yetkili olarak görev yapar. Dünya genelinde, bir belediye başkanının yetkileri ve sorumlulukları ile bir belediye başkanının seçimi veya diğer şekillerde görevlendirilmesi konusunda yerel yasalar ve adetler arasında geniş bir farklılık bulunmaktadır. Seçilen sistemlere bağlı olarak, bir belediye başkanı belediye hükûmetinin baş yürütme görevlisi olabilir, sadece bağımsız gücü olmayan çok üyeli bir yönetim kurulunu yönetebilir veya sadece sembolik bir rol oynayabilir. Bir belediye başkanının görev ve sorumlulukları, belediye yöneticilerini ve çalışanlarını atamak ve denetlemek, seçmenlere temel hükûmet hizmetleri sağlamak ve bir belediye yönetim organı tarafından kabul edilen yasaları ve yönetmelikleri uygulamaktır. Bir belediye başkanının seçilme seçenekleri, halk tarafından doğrudan seçilme veya seçilmiş bir yönetim kurulu veya kurul tarafından seçilme gibi seçenekleri içerebilir.
Başkomutan veya başkumandan; silahlı kuvvetler veya askerî birim üzerinde kara, deniz ve hava kuvvetlerini komuta eden en üst rütbeli komutandır. Terim teknik olarak, bir ülkenin yürütme liderliğinde, devlet veya hükûmet başkanında bulunan askerî yeterliliklerini ifade eder.
Amerika Birleşik Devletleri'nin siyasî birimleri ve bölümleri arasında aşağıdakiler bulunur:
- 50 eyaleti. Eyaletler county'lerden oluşur. County, eyaletleri oluşturan ikinci derece bir idarî birim olması ve kendisi de belediye bölgelerinden oluşması bakımından bakımından Türkçede "ilçe" kavramına yakın olmakla beraber, diğer yönetimsel ayrıntıları bakımından Türkiye'deki ilçelerden farklıdır. County'ler township'lere bölünür. Bir eyaletin kentsel bölgeleri tüzelleşmiş şehir (city), kasaba (town), köy (village) ve diğer yerel yönetimler şeklinde ve bunlara tâbi veya otonom amme işletmeleri ve kurumları olarak örgütlenebilir. İlk 13 Eyalet, eyalet statülerinin Amerikan Bağımsızlık Bildirisi ile, 4 Temmuz 1776'da başladığını kabul eder. Diğer 37 eyaletin her biri ABD Kongresi'nin bir kanunu ile Birleşik Devletler'e kabul edilmiştir.
- Columbia Bölgesi, Birleşik Devletler'in Başkenti. Columbia Bölgesi, eyalet olmasa ve Kongre'de oy hakkına sahip olmasa da, D.C. mukimleri başkanlık seçimlerinde oy kullanabilir ve Seçiciler Kurulunda üç seçmenleri vardır.
- Yerli Amerikalı rezervasyonları yarı otonom statüye sahiptir. Her rezervasyon bir eyaletin parçasıdır ve mukimleri içinde bulundukları eyaletin bir mukimi olarak oy kullansa ve federal vergi ödese de, rezervasyonlar çoğu eyalet ve yerel yönetim kanunundan muaftır. Rezervasyonların statülerinin muğlak olması Kızılderili kabilelerine hem bazı fırsatlar vermiş, hem de zorluklar yaratmıştır.
- Birleşik Devletler toprakları (Territory) belli bir eyalete ait olmayan, federal devletin denetiminde olan topraklardır. Territory'ler enkorpore olmuş (incorporated) veya enkorpore olmamış (unincorporated) olabilir. Bunlar için "possession" (zilyetlik), "overseas territory" veya "commonwealth" terimleri kullanılır. Territory'ler ayrıca organize olmuş (organized) ve organize olmamış olarak sınıflandırılır. Organize olmuş federal topraklar, ABD Kongresinin bir kurucu yasası ile verilmiş özerkliğe sahiptir, organize olmamış olanlar ise özyönetim için doğrudan verilmiş izni olmayanlardır. Burada "organize" terimi Türkçedeki düzenli olmak anlamında değil, bu statünün verildiği kanunlara "Organic Act" denmesinden kaynaklanır. Amerikan hukukundaki anlamıyla "Organic", organize bir tüzel varlık için kurucu, onun yasalarını meydana getirici demektir, dolayısıyla organized, Türkçede "teşkilatlanmış" veya "yapısallaşmış" olarak anlaşılabilir. Mevcut 50 eyaletten 31'i, Birlik'e dahil edilmeden önce ABD'nin organize enkorpore bölge'si statüsündeydi. 1959'dan beri ABD'nin tek bir enkorpore bölgesi vardır ama ABD, çeşitli enkorpore olmamış bölgeler üzerinde kontrolünü sürdürmektedir.
- Askeri üsler, yabancı ülkelerde bulunan Amerikan sefaretleri ve konsoloslukları ve Columbia Bölgesi, sadece federal birliğin nüfuzundadır. Federal birlik, eyaletlerden oluşan bir birlik olarak Birleşik Devletleri meydana getirir.
- Yarı politik bölümler, Doğal koruma bölgeleri ve okul bölgeleri gibi, genelde özel, coğrafî olarak tanımlanmış kamu alt idareleridir.
- Bazı yerel yönetim işlevlerini yerine getiren tanınmlı kuruluşlar, örneğin ev sahibi birlikleri. Normalde yerel yönetimler için belirlenmiş kanun ve tüzüklerin bu tür kuruluşlara da uygulanması gerektiği mahkeme kararları ile belirlenmiştir.
Ulusal Meclis, Bulgaristan'ın tek meclisli yasama organı.
Üniter devlet, merkezi idarenin üstünlüğüne dayalı ve idari birimlerin sadece merkezi yönetimin devretmeyi uygun gördüğü yetkileri kullanabildiği, tek bir birim olarak yönetilen devlet. Asya ve Avrupa kıtasında devletlerin büyük çoğunluğu üniter devlettir.
Kürdistan Bölgesel Hükûmeti (KBH),, Kürdistan Bölgesel Yönetimi'nin resmi yürütme organıdır
Ekvator Ginesi başbakanı, Afrika ülkesi Ekvator Ginesi'nde hükûmetin başında yer alan kişi olarak bu makama getirilen kişiye verilen unvandır. Söz konusu makam ülkenin henüz İspanyol Ginesi olarak İspanya'ya bağlı bir koloni bölgesi iken oluşturulmuş, bu makam bağımsızlığın kazanıldığı 1968 yılında itibaren 1982 yılına kadar kaldırılmış, 1982 yılından itibaren de günümüze kadar yeniden oluşturularak kişiler görevlendirilmiştir.
Hırvat Parlamentosu, Hırvatistan'ın tek meclisli yasama organı. Hırvat Anayasası hükümlerine göre parlamento halkı temsil ediyor ve yasama yetkisine sahip. Sabor, gizli oyla doğrudan, genel ve eşit oy kullanma yöntemiyle dört yıllık bir süre için seçilen 151 üyeden oluşur. Koltuklar Hırvat Parlamento seçim bölgelerine göre ayrılıyor: Parlamentonun 140 üyesi çok oturumlu seçim bölgelerinden, 8'i azınlıklardan ve 3 tanesi Hırvat diasporasından seçilir.
Filistin Yasama Meclisi (PLC), Filistin Yönetimi'nin Batı Şeria ve Gazze Şeridi'ndeki Filistin topraklarında yaşayan Filistinliler tarafından seçilen tek kamaralı yasama organıdır. Şu anda Filistin Yönetimi'nin 16 seçim bölgesinden seçilen 132 üyeden oluşmaktadır. PLC'nin üçte iki çoğunluk şartı vardır ve 2006'dan bu yana Hamas ve Hamas'a bağlı üyeler PLC'deki 132 sandalyenin 74'ünü elinde bulundurmaktadır. PLC'nin faaliyetleri 2007 yılında askıya alındı ve Ocak 2021 itibarıyla bu durum devam ederken, PLC komiteleri düşük bir oranda çalışmaya devam etmekte ve parlamento paneli tartışmaları halen sürmektedir.
Sovyet demokrasisi veya konsey demokrasisi, doğrudan seçilmiş sovyetler tarafından tüm nüfusun otoritesini sağladığı bir doğrudan demokrasiye dayalı siyasi sistemdir. Konseyler seçmenlerden doğrudan sorumludur ve talimatlarına göre bağlanır. Böyle bir zorunlu görev, seçilen delegelerin yalnızca vicdanlarından sorumlu oldukları serbest görevlerine zıtlık teşkil eder. Delegeler, istedikleri zaman görevlerinden alınabilir.
Brezilya'nın belediyeleri, Brezilya'nın en küçük idari bölümleridir. Belediyeler, Brezilya'daki yerel yönetim düzeyini temsil etmektedirler.