İçeriğe atla

Adat û Rusumatnameê Ekradiye

Adat û Rusumatnameê Ekradiye veya Kürtlerin Adetleri (Kürtçe: Adetên Kurdan), Kürt tarihçisi Mahmud Beyazidi'nin eseridir, eserde Kürtlerin örf ve adetleri yazılmıştır.[1]

Kürtlerin Örf ve Adetleri ismini taşıyan bu eserin el yazmaları, Rus asıllı Aleksandr Auguste Jaba tarafından korunmuş olup onun sayesinde günümüze ulaşmıştır. Eserin sonraki yıllarda çeşitli baskı ve tercümeleri yayınlanmıştır. Qanate Kurdo'nun editörlüğü ve Margarita Borisovna Rudenko'nun önsözüyle 1963'te kitabın Rusça tercümesi ve orijinal hali beraber yayınlanmıştır.[2] Eserin bu baskısında yer alan orijinal nüsha, 1979'da D. Îzolî tarafından latin harflerine çevrilerek Adetên Kurdîstan ismiyle yayınlandı.[3] Eser, Kürtlerin Örf ve Adetleri ismiyle Abdullah Babekir Pişdari tarafından 1998'de Türkçeye çevrilmiştir.[4]

Son dönemde kitabın yeni nitelikli basımları yapılmıştır. 2010'da Ziya Avcı tarafından orijinal nüsha, Rusça tercüme ve Latin harfli Kürtçe transkripsiyonu ile birlikte hazırlanan kitap,[5] 2012'de yazar ve araştırmacı Jan Dost tarafından yayına hazırlanmış ve notlandırılmış, Arapça harflerle yazılmış orijinal metinle birlikte yayınlanmıştır.[6]

Eser üzerinde Murad Celalî Adat û rusûmatnameʼê Tewayifê Ekradiyeya Mela Mehmûdê Bazîdî (Metn û lêkolîn)/ Molla Mehmûdê Bazîdî'nin 'Adat û Rusûmatnameʼê Tewayifê Ekradiye adlı risalesi (İnceleme ve metin) ismiyle bir yüksek lisans tezi hazırlamış ve eserin bütün el yazma nüshalarını karşılaştırmıştır. Bu çalışma Mela Mehmûdê Bazidî û Adat û Rusûmatnameê Tewayifê Ekradiye ismiyle kitap olarak da yayınlanmıştır.[7]

Kaynakça

  1. ^ Mela Mehmûdê Beyazîdî, Adat û Rusûmatnameê Ekradiye, Jan Dost, s. 102, Nûbihar, İstanbul, 2010.
  2. ^ Mela Mehmûdê Beyazîdî, Нравы и обычаи курдов & Adat û rusûmatnameê ekradiye, Editör: K. K. Kudoev, Moskova 1963, 202 sayfa.
  3. ^ M. Mehmûdê Beyazîdî, Adetên Kurdîstan, Hazırlayan: Delîlo îzolî, Den Haag 1979, 66 sayfa.
  4. ^ Mella Mahmude Beyazıdi, Kürtlerin Örf ve Adetleri, Çeviren: Abdullah Babekir Pişdari, Peri Yayınları, İstanbul 1998, 72 sayfa.
  5. ^ Mela Mehmudê Bazîdî, Adat û Rusûtnameyê Ekradiye, Lîs Yayınları, Hazırlayan: Ziya Avci, 2010, 92 sayfa.
  6. ^ "Mela Mehmûdê Bayezîdî, Adat û Rusumatnameê Ekradiye, Hazırlayan: Jan Dost, Nûbihar Yayınları, İstanbul 2012, 392 sayfa". 26 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Aralık 2015. 
  7. ^ "Murad Celalî, Mela Mehmûdê Bazîdî û Adat û Rusûtnameê Tewafiyê Ekradiye, Nûbihar Yayınları, İstanbul 2016, 272 sayfa". 22 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mart 2017. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Sait Faik Abasıyanık</span> Türk hikâye ve roman yazarı, şair (1906–1954)

Sait Faik Abasıyanık, Türk hikâye ve roman yazarı, şair. Türk hikâyeciliğinin önde gelen yazarlarından birisi olan Sait Faik, çağdaş hikâyeciliğe yaptığı katkılar nedeniyle Türk edebiyatının köşe taşlarından biri olarak kabul edilir.

<span class="mw-page-title-main">Dîvânu Lugâti't-Türk</span> Kâşgarlı Mahmudun yazdığı Türkçe-Arapça sözlük

Kitâbu Dîvânu Lugâti't-Türk Orta Türkçe döneminde Kâşgarlı Mahmud tarafından Bağdat'ta 1072-1074 yılları arasında yazılan Türkçe-Arapça bir sözlüktür.

<i>Tentenin Maceraları</i> Hergé tarafından 1929 yılında yaratılmış çizgi roman dizisi

Tenten'in Maceraları, Belçikalı çizer Hergé tarafından 1929 yılında yaratılmış olan çizgi roman dizisidir. 20. yüzyıl Avrupa çizgi romanlarının en ünlülerindendir. Diziden 200 milyondan fazla kitap basılmış ve dizi 50'den fazla dile çevrilmiştir.

Şerefname Kürt sülalelerinin ayrıntılı tarihçesidir. Şeref Han tarafından 1597 tarihinde Farsça olarak kaleme alınmıştır. Kürt tarihine ilişkin en önemli özgün kaynaklardan biridir.

<span class="mw-page-title-main">Kürt dilleri</span> Hint-İran dillerinin Kuzeybatı İran koluna giren dil

Kürt dilleri veya Kürtçe, Hint-Avrupa dil ailesine bağlı Hint-İran dillerinin Kuzeybatı İran koluna giren ve Türkiye'nin doğu ve güneydoğusu, Suriye'nin kuzeyi, Irak'ın kuzeyi ve kuzeydoğusu ile İran'ın batısında yaşayan Kürtler tarafından konuşulan bir dil koludur. Kürtçe Irak'ta, Irak'a bağlı Kürdistan Bölgesel Yönetimi'nde ve de facto özerk olan Kuzey ve Doğu Suriye Özerk Yönetimi'nde resmî dil statüsüne sahiptir. Kürt dillerinin yukarıda belirtilenler haricinde Ermenistan, Gürcistan, Türkmenistan, Lübnan, Afganistan, Rusya gibi ülkelerde az sayıda konuşanı bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Ahmed-i Hânî</span> Kürt edebiyatçı ve astronom

Ahmed-i Hani, 17. yüzyıl'da yaşamış Kürt edebiyatçı, astronom, şair, tarihçi ve İslam alimi.

<span class="mw-page-title-main">Mehmed Uzun</span> Kürt yazar ve edebiyatçı (1953–2007)

Mehmed Uzun, Kürt yazar.

<span class="mw-page-title-main">Orhan Veli Kanık</span> Türk şair (1914–1950)

Orhan Veli Kanık, daha çok Orhan Veli olarak tanınan Türk şairdir. Melih Cevdet ve Oktay Rifat ile birlikte yenilikçi Garip akımının kurucusu olan Kanık, Türk şiirindeki eski yapıyı temelinden değiştirmeyi amaçlayarak sokaktaki adamın söyleyişini şiir diline taşıdı. Şair otuz altı yıllık yaşamına şiirlerinin yanı sıra hikâye, deneme, makale ve çeviri alanında birçok eser sığdırdı.

Nurettin Topçu, Türk yazar, akademisyen ve fikir adamıdır.

<span class="mw-page-title-main">Kürdistan</span> Orta Doğuda Kürtlerin yoğunlukta olduğu bölgelerin genel adı

Kürdistan Kafkaslar'ın güneyi ve Orta Doğu'da, Ermenistan, Irak, İran, Suriye ve Türkiye'ye ait toprakların bir kısmını kapsayan jeokültürel bölge. Siyasi bakımdan özerk, federal bir bölge olarak uluslararası resmî tanınmaya sahip olan tek bölge Irak'ın Kürdistan Bölgesel Yönetimi'dir. Bölgenin kuzeybatı İran’a karşılık gelen kısmı Kürdistan adıyla eyalet statüsündedir. Ayrıca Suriye'de de Kuzey ve Doğu Suriye Özerk Yönetimi tek taraflı olarak ilan edilmiştir.

Kürt edebiyatı, Kürtçe ile yaratılmış sözlü ve yazılı edebi eserleri kapsayan edebiyat. İslam öncesi Kürt edebiyatına dair hiçbir bilimsel bulgu ve bilgi yoktur. Kürt anlatılarının büyük bir kısmı sözlü şekilde yayılmış ve bu sözlü edebiyat bugün de sürmektedir. 20. yüzyılın başına kadar olan yazılı edebiyat ise şiir şeklindedir. Nesrin gelişmesi ise daha çok politik ve sosyal gelişmeler sayesinde olmuştur. Avrupa ülkelerine göçün artmasıyla birlikte yüzü kendi topraklarındaki gelişmelere dönük olan yeni bir tür sürgün edebiyatının da geliştiği görülmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Cedîd Atlas</span>

Cedid Atlas, Türklerde ve İslam ülkelerinde Batı kartografik teknikleri ve coğrafi araştırmalarına dayanılarak yayınlanan ilk atlastır, 1803 yılında Osmanlı İmparatorluğu'nun o zamanki başkenti İstanbul'da basılarak yayınlanmıştır. Atlasın bir serlevha niteliğinde olan kitap başlığındaki tam adı Cedid Atlas Tercümesi olup, Türkiye haricindeki ülke kütüphanelerinde bu isimle kayıt altına alınmıştır.

İbrahim Seydo Aydoğan, Kürt yazar, eleştirmen, çevirmen ve araştırmacı.

<span class="mw-page-title-main">Ahmed el-Hasi</span> Zaza kökenli Osmanlı şair, yazar

Ahmed el-Hasi, Ahmed el-Hassi veya Ahmed-i Hasi, Mevlid-i Şerifi ilk kez Zazaca yazan Osmanlı Zaza din âlimi, şair ve yazar.

Mahmud Beyazidi Kürt tarihçisi, İslam âlimi ve Kürdolog.

Nûbihara Biçukan, 1683 yılında Ahmed-i Hani tarafından kaleme alınan Kürtçe manzum eser. Hani bu eseri Kürdistan medreselerinde Kürtçe eğitim vermek için yazmıştır. Kitap Kürtçe-Arapça manzum bir sözlük olup, Kürt tarihindeki ilk Kürtçe sözlük sayılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Hamdullah Hamdi</span> Türk divan şairi, mutasavvıf (1449 - 1503)

Hamdullah Hamdi (doğumu: 1449, Göynük - ölümü: 1503, Göynük) Türk divan şairi, mutasavvıf. Mesnevileri ile tanınmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Kawa Nemir</span> Kürt şair, çevirmen ve editör

Kawa Nemir Kürt şair, çevirmen, editör.

<i>Kürt Çoban</i>

Kürt Çoban veya orijinal Kürtçe ismiyle Şivanê Kurmanca ya da Şivanê Kurd, Erebê Şemo tarafından Latin alfabesi kullanılarak yazılan, 1935 yılında yayımlanan ilk Kürtçe roman. Sovyetler Birliği'nde Kürtleri konu alır.

<span class="mw-page-title-main">Sovyetler Birliği'nde Kürtler</span>

Sovyetler Birliği'nde Kürtler, Sovyetler Birliği sınırları içerisinde içinde yaşayan Kürt kişi veya grupları betimler.