İçeriğe atla

Adana Vilayeti

ولايت اطنه‎
Vilâyet-i Adana
Osmanlı İmparatorluğu Vilayeti
←
1869–1922 →
Adana Vilayeti harita üzerinde
Adana Vilayeti harita üzerinde
MerkezAdana
Tarih
 - 18691869 1869
 - 19221922 1922
Nüfus
 - Müslüman, 1914[1]341.903 
 - Yunan, 1914[1]8.974 
 - Ermeni, 1914[1]52.650 
Bugün parçasıTürkiye Türkiye

Adana Vilayeti, Osmanlı Devleti vilayetidir. 1869 yılında kurulmuştur.[2]

Tarihi

1869 yılında Adana, Halep Vilayeti'nden ayrılarak müstakil bir vilayet olmuştur. 1871 yılında vilayet içinde Adana Belediyesi kurulmuştur. I. Dünya Savaşı'ndan sonra vilayet ahalisi Adana Vilayeti Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti'ni kurmuşlardır. Türkiye Cumhuriyeti'nin kurulmasıyla Adana Vilayeti yerini Adana, İçel, Mersin, Kozan ve Cebel-i Bereket illerine bırakmıştır.

Sancakları

1869-1877 arası vilayetin sancakları
Adana Sancağı, Payas Sancağı, Kozan Sancağı, İçil Sancağı[3]
1877-1888 arası vilayetin sancakları
Adana Sancağı, Cebel-i Bereket Sancağı,[4] Kozan Sancağı, İçil Sancağı
1888-1922 arası vilayetin sancakları
Adana Sancağı, Cebel-i Bereket Sancağı, Kozan Sancağı, Mersin Sancağı,[5] İçil Sancağı
  • Adana Sancağı, Adana Vilayeti'ne bağlı merkez sancak. Sancağa bağlı kazalar Karaisalı ve Hamidiye (Ceyhan) kazalarıdır.[6]
  • Mersin Sancağı, Adana Vilayeti'ne bağlı sancak. Sancağa bağlı kazalar Mersin ve Tarsus kazalarıdır.[6] 1888 yılında vilayete bağlı bir sancak olmuştur.
  • Cebel-i Bereket Sancağı, Adana Vilayeti'ne bağlı sancak. Sancağa bağlı kazalar Cebel-i Bereket (Yarpuz), İslahiye, Payas (Dörtyol), Osmaniye, Hassa ve Bahçe kazalarıdır.[6] 1877 yılında Payas Sancağı'nın kaldırılması ile kurulmuştur.
  • Kozan Sancağı, Adana Vilayeti'ne bağlı sancak. Sancağa bağlı kazalar Sis (Kozan), Kars-ı Zülkadiriyye (Kadirli), Haçin (Saimbeyli) ve Feke kazalarıdır.[6]
  • İçil Sancağı, Adana Vilayeti'ne bağlı sancak. Sancağa bağlı kazalar İçil (Silifke), Ermenek, Mut, Gülnar ve Anamur kazalarıdır.[6]
  • Payas Sancağı, Adana Vilayeti'ne bağlı sancak. 1877 yılında kaldırılıp yerine Cebel-i Bereket Sancağı sancağı kurulmuştur.

Nüfus

Nüfus
Adana
YılNüfus+/-
1864335.500-
1884367.1009,42%
1890402.4009,62%
1891403.4000,25%
1900422.4004,71%
1910489.00015,77%
1920493.5000,92%
Y & G

1867 yılında vilayet içinde 139.480'i Müslüman ve 21.690'ı Gayrimüslim olmak üzere toplam 156.170 kişi yaşamaktadır. 1892 yılında vilayet içinde 345.551'i Müslüman ve 44.951'i Gayrimüslim olmak üzere toplam 390.502 kişi yaşamaktadır. 1897 yılında vilayet içinde 1.629 köy bulunup 404.929 kişi yaşamaktadır.[7]

Adana Vilayeti 1914 nüfusu[8]
KazaMüslümanOrtodoks RumErmeniKatolik ErmeniProtestanToplam
Adana71,6173.10414.9568881.00693,217
Ceyhan16.068110229133616,538
Karaisalı27.771-20--27,791
Yumurtalık6.69460520--7,274
Adana Sancağı122.1503.27415.7259011.042144.820
Kozan20.763-3.8596214624,830
Haçin16.972-11,0421,1031.40530,525
Feke13,1701.8792.308-63217,989
Kars16.989161.108-9918.212
Kozan Sancağı67.8941.89518.3171.1652.28291.556
Cebelibereket13,1931667548013,969
Dörtyol15,4952726.672336622.845
Islahiye10,927-500--11.427
Bahçe/Bulanık14,643-3.691-60018,934
Hassa8,8103377026928510,337
Cebelibereket Sancağı63.06832112.3082761.33177.512
Mersin27,8442.273790426831,434
Tarsus60.9477742.92912231365,701
Mersin Sancağı88.7913.0473.71916438197.135
İçel34.6281.210334--36,172
Anamur31.768725---32,502
Gülnar20.6684577--21,212
Mut14.970108---15,308
İçel Sancağı102.0342.500341--105.194
Adana Vilayeti443.93711.03750.4802.5115.036516.217

Galeri

  • (1907) Harita.
    (1907) Harita.

Kaynakça

Wikimedia Commons'ta Adana Vilayeti ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.
  1. ^ a b c "1914 Census Statistics" (PDF). Turkish General Staff. ss. 605-606. 7 Ekim 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ocak 2011. 
  2. ^ Tahir Sezen "Osmanlı yer adları" sf. 6, T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü (2006).
  3. ^ Ahmed Lûtfî Efendi, Vak’a-Nüvis Ahmed Lûtfî Efendi Tarihi XII, (Hzr. Münir Aktepe) Ankara 1989, s. 46.
  4. ^ Cebelibereket Sancağı ve Rahime Hatun (Türkçe). Ali Rıza ÖNDER.
  5. ^ Tarihçe 6 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Türkçe). Mersin İl Kültür ve Turizm Bakanlığı.
  6. ^ a b c d e Devlet-i Aliyye-i Osmaniyye’nin Bin Üçyüz Onüç Senesine Mahsus İstatistik-i Umumîsi, İstanbul, Alem Matbaası, 1316/1900.
  7. ^ Kırım ve Kafkasya'dan Adana Vilayeti'ne Yapılan Göç ve İskanlar (1869–1907) 21 Kasım 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Türkçe). Yrd. Doç. Dr. Hilmi Bayraktar.
  8. ^ Karpat, Kemal (1985). Ottoman Population, 1830-1914: Demographic and Social Characteristics. University of Wisconsin Press. s. 172. ISBN 9780299091606. 14 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ekim 2013. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Kozan</span> Adana ilçesi, Türkiye

Kozan, Adana ilinin bir ilçesidir. Adana ovasının Yukarı Ova denilen kısmında düz arazinin tepelik bölgeye geçtiği kesimde kurulmuş olup, il merkezine uzaklığı 73 km'dir. İlçe kuzeyde Kayseri, Yahyalı, Feke, Saimbeyli; doğuda Osmaniye, Kadirli; güneyde Ceyhan, İmamoğlu; Batıda Aladağ ilçeleriyle çevrilmiştir. İlçenin yüzölçümü 1690 km²'dir. Adana'nın iki büyük ilçesinden birisidir. Ayrıca Adana İl Sınırları içindeki en geniş ilçe durumundadır. Tarih boyunca önemli bir yerleşim olan Kozan Kilikya Ermeni Krallığı'nın başkentliğini yapmış olup Osmanlı Dönemi ve Cumhuriyet Dönemindeyse 1926'ya kadar vilayetlik yapmıştır. Ancak 1926'da bazı milletvekilleri yüzünden vilayetliği lağvedilmiştir. Ayrıca vilayetken Fevzi Çakmak'ı TBMM'ye milletvekili olarak göndermiştir.

<span class="mw-page-title-main">Karaman (eyalet)</span>

Karaman Eyaleti veya Karaman Beylerbeyliği, 1397-1402 ve 1470'te Konya merkez olmak üzere kurulan Osmanlı Devleti eyaleti. Eyaletin merkezi 1522-1562 arası Kayseri olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Ankara Vilayeti</span> Osmanlı vilayeti

Ankara Vilayeti, Osmanlı Devletinin bir vilayetidir.

<span class="mw-page-title-main">Trabzon Vilayeti</span> Osmanlıda bir vilayet

Trabzon Vilayeti, Osmanlı Devleti'nde, 19. yüzyılın ikinci yarısında girişilen idari reformlar sonucunda kurulan vilayetlerden biridir. 1867 yılında Trabzon Eyaleti'nin kaldırılmasıyla kurulmuştur. İdari merkezi Trabzon olan vilayet, Alaçam'dan Çürüksu'ya kadar Karadeniz kıyı şeridi boyunca uzanıyordu. Dört sancaktan oluşuyordu ve Gümüşhane sancağı dışındaki üç sancağın Karadeniz'e kıyısı bulunuyordu.

<span class="mw-page-title-main">Musul Vilayeti</span>

Musul Vilayeti Osmanlı Devleti vilayetidir.

<span class="mw-page-title-main">Sivas Vilayeti</span>

Sivas Vilayeti, 1867-1922 yılları arası varlığını sürdürmüş olan Osmanlı Devleti vilayetidir.

<span class="mw-page-title-main">Halep Vilayeti</span> Osmanlı İmparatorluğunun birinci düzey idari bölümü

Halep Vilayeti, 1867 yılında kurulmuş Osmanlı Devleti vilayeti. Vilayet merkezi Halep'tir. Halep Vilayeti 1864 yılında kabul edilen Teşkil-i Vilâyet Nizamnâmesi ile kurulmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Trablusgarp Vilayeti</span>

Trablusgarp Vilayeti, 1864 yılında gerçekleşen yönetim reformu sonucu Trablusgarp Eyaleti yerine kurulan Osmanlı vilayetidir.

<span class="mw-page-title-main">Cezayir-i Bahr-i Sefid Vilayeti</span>

Cezayir-i Bahr-i Sefid Vilayeti, 1864 yılında kurulan Osmanlı Devleti vilayeti.

<span class="mw-page-title-main">Aydın Vilayeti</span> Osmanlı İmparatorluğunun yönetim birimi

Aydın Vilayeti, Osmanlı Devleti vilayetidir.

<span class="mw-page-title-main">Kosova Vilayeti</span>

Kosova Vilayeti 1877 yılında kurulan Osmanlı İmparatorluğu vilayeti. Vilayetin merkezi önce Priştine sonra Üsküp olmuştur.

1877 Mart-Haziran Osmanlı Meclis-i Mebusanı veya I. Meclis-i Mebusan, Türk tarihinde halk oylarıyla seçilen ilk meclistir. 19 Mart 1877 - 28 Haziran 1877 tarihleri arasında görev yaptı.

<span class="mw-page-title-main">Mekke Şerifliği</span> 1517-1917 yılları arasında var olmuş özerk bölge

Mekke Şerifliği ya da Hicaz Şerifliği, Osmanlı döneminde Arap Yarımadasının batı kısmında yer alan, Mekke ve Medine şehirlerini kapsayan Hicaz bölgesinin yönetimine verilen isimdi. Mekke Şerifliği geleneksel olarak İslam Peygamberi Muhammed'in torunu Hasan bin Ali'nin soyundan gelen şerifler tarafından yönetilirdi.

<span class="mw-page-title-main">Lazistan Sancağı</span>

Lazistan Sancağı, Osmanlı Devleti'nde önce Trabzon Eyaletine, sonra Trabzon Vilayeti'ne bağlı idari birimlerden biridir. 1920 yılında ise bağımsız hale getirilmiştir. Sancağın idari merkezi önce Batum, 1878 yılında Batum Rusya'ya geçtikten sonra Rize kenti idi.

<span class="mw-page-title-main">Osmaniye ili genel seçim sonuçları</span>

Osmaniye ili, 1933'ten 1996'ya kadar Adana'ya bağlı olan Osmaniye, 1920-35 yılları arasında ve 1999'dan beri Türkiye Büyük Millet Meclisinde (TBMM) temsil edilmektedir. TBMM'de 4 milletvekilliğiyle temsil edilen Osmaniye İli'nde tek seçim bölgesi vardır.

<span class="mw-page-title-main">Biga Sancağı</span>

Biga Sancağı veya Kale-i Sultaniye, Osmanlı İmparatorluğu Sancağı. 1888 yılında Karesi Vilayetinden ayrılarak bağımsız Biga Sancağı adıyla İstanbul'a bağlanmıştır. Kazâları, Kale-i Sultaniye, Ezine, Ayvacık, Bayramiç, Biga, Lapseki idi. Şimdiki Çanakkale ilinin Anadolu'da olan topraklarını kapsıyordu.

<span class="mw-page-title-main">Vidin Sancağı</span>

Vidin Sancağı, Osmanlı İmparatorluğu'nun bir sancağı. Merkezi, günümüzde Bulgaristan sınırlarında bulunan Vidin idi.

<span class="mw-page-title-main">Menteşe Sancağı</span> Osmanlı idari yapılanmasında bir birim

Menteşe Sancağı, Osmanlı Devleti zamanında günümüzdeki Muğla iline denk gelen sancak.

İçil eski bir sancak, il ve yöre adıdır. Günümüzde kullanılmamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Lazkiye Sancağı</span> Osmanlı Suriyesinin valiliği

Lazkiye Sancağı ya da Lazikiyye Sancağı, Beyrut Vilayeti'nin en kuzeyinde yer alan bir Osmanlı sancağıydı. Sınırları doğuda Suriye Vilayeti içinde yer alan Hama Sancağı, batıda Akdeniz, kuzeyde Halep Vilayeti ve güneyde Trablus Sancağı arasında uzanmaktaydı. Sancağın başkenti Lazkiye şehriydi. 1914 yılında nüfusu 144.447 kişiydi. Sancak; Lazikiyye, Cebele, Markab ve Sahyûn olmak üzere toplam dört kazadan oluşuyordu.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.