İçeriğe atla

Adana Mutabakatı

Adana Mutabakatı
Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Suriye Arap Cumhuriyeti Hükümeti Arasında Terör ve Terör Örgütlerine Karşı Ortak İşbirliği Anlaşması
İmzalanma20 Ekim 1998
YerAdana, Türkiye
Türkiye (turuncu) ve Suriye (yeşil) haritası.

Adana Mutabakatı, Türkiye'ye Suriye üzerinden düzenlenen PKK saldırılarının artması ve örgüt lideri Abdullah Öcalan'a Suriye'nin sığınma hakkı vermesi nedeniyle iki ülke arasında gerilen ilişkiler üzerine 20 Ekim 1998 tarihinde Türkiye heyetine başkanlık eden Büyükelçi Uğur Ziyal ile Suriye heyetine başkanlık eden Siyasi Güvenlik Başkanı Tümgeneral Adnan Bedir Hasan tarafından Adana'da imzalanan mutabakattır.

Arka plan

1998 yılında Suriye üzerinden Türkiye'ye PKK saldırılarının artması sonrası Milli Güvenlik Kurulu tarafından alınan karar doğrultusunda Abdullah Öcalan'ın Suriye'de bulunmasına müsaade edilmeye devam edilirse bu Türkiye açısından savaş sebebi (Casus belli) sayıldı.[1] Dönemin Kara Kuvvetleri Komutanı Org. Atilla Ateş de Hatay'da Suriye sınırında yaptığı konuşmada "terör saldırılarının Suriye’ye savaş nedeni olacağını" söyledi.[2]

Mutabakat

Türkiye ile Suriye arasında artan gerginlik üzerine, dönemin ABD Başkanı Bill Clinton’ın da devreye girmesiyle, Mısır Devlet Başkanı Hüsnü Mübarek arabulucu görevini üstlendi. Arabuluculuk sonucunda da iki devlet arasında 20 Ekim 1998 tarihinde Türk heyetine başkanlık eden büyükelçi Uğur Ziyal ve Suriye heyetine başkanlık eden Siyasi Güvenlik Başkanı Tümgeneral Adnan Bedir Hasan tarafından Adana Mutabakatı imzalandı.[2]

Adı daha sonra 2010 yılında "Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Suriye Arap Cumhuriyeti Hükümeti Arasında Terör ve Terör Örgütlerine Karşı Ortak İşbirliği Anlaşması" olarak değiştirilen ve 3 yıl geçerli kalan 23 maddelik mutabakata göre başta PKK olmak üzere her iki devlet de kendilerini tehdit eden örgütlere karşı önlemler alacak ve onların kendi toprağındaki tüm faaliyetlerine engel olacaktı. Karşılıklı olarak hiçbir ikamet, lojistik, eğitim, ulaşım ve silah kapasitesine müsaade etmemek konusunda anlaşan iki ülke ortak operasyonlar, tutukluların iadesi ile bilgi, belge ve istihbarat paylaşımı alanlarında işbirliği yapmaya karar vermişti.[1]

Sonuç

Türkiye ile Suriye arasında yaşanan bu gerilimde PKK lideri Abdullah Öcalan 9 Ekim 1998'de Suriye'den ayrılmak zorunda kaldı.[2]

23 Ocak 2019 günü Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile Rusya Başkanı Vladimir Putin arasında Moskova'da gerçekleşen görüşme sonrası, Suriye İç Savaşı'nda Türkiye'nin, Suriye'de Beşşar Esad rejimi ile doğrudan görüşmesinde bir ara formül olarak Putin bu mutabakatı dile getirmiştir.[3] Erdoğan ertesi gün yaptığı konuşmada Adana Mutabakatı'nın yeniden gündeme gelmesi, bunun üzerinde ısrarla durulması gerekiyor. ifadesini kullandı.[4]

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan 7-8 Ekim 2019 tarihlerinde yaptığı Sırbistan ziyareti sırasında gazetecilerin sorularını yanıtlamış; gerçekleşen Barış Pınarı Harekâtı'nın dayanağı olarak Adana Mutabakatı'nı göstermiş ve şunları söylemiştir: Biz Adana Mutabakatı'na dayalı olarak oradayız. Adana Mutabakatı'na göre, rejim tarafından PKK'ya karşı tedbir alınmayacak olursa, bizim güçlerimizin onu kovalama hakkı vardır.[5]

22 Ekim 2019'da Rusya ile Türkiye arasında imzalanan Soçi Mutabakatı'nda Adana Mutabakatı'ndan bahsedildi ve Rusya mutabakatın uygulanmasını kolaylaştıracağını teyit etti.[6]

Kaynakça

  1. ^ a b Aktan, Sertaç, Erdoğan'ın yeniden canlandırmak istediği Adana mutabakatı nedir?, Euronews, 25 Ocak 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 24 Ocak 2019 
  2. ^ a b c Küçük, Ahmet, Adana Mutabakatı neydi? Suriye ile gerilim ve Öcalan'ın yakalanması, Haberturk, 25 Ocak 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 24 Ocak 2019 
  3. ^ Putin'in Suriye'de çözüm önerisi 'Adana Mutabakatı' ne anlama geliyor?, Akşam, 25 Ocak 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 24 Ocak 2019 
  4. ^ Adana Mutabakatı nedir?, Akşam, 25 Ocak 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 24 Ocak 2019 
  5. ^ Barış Pınarı Harekatı sonrası Adana Mutabakatı tekrar gündemde, Euronews, 22 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 22 Ekim 2019 
  6. ^ "Putin-Erdoğan görüşmesi sonrası açıklanan 10 maddelik Soçi Mutabakatı". Evrensel. 22 Ekim 2019. 5 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ekim 2019. Madde 4: Her iki taraf Adana Anlaşması'nın önemini teyit eder. Rusya Federasyonu mevcut koşullarda Adana Anlaşması’nın uygulanmasını kolaylaştıracaktır. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">PKK</span> Kürt milliyetçisi ayrılıkçı silahlı örgüt

PKK veya tam adı ile Partiya Karkerên Kurdistanê, Türkiye'nin doğu ve güneydoğusu, Irak'ın kuzeyi, Suriye'nin kuzeydoğusu ve İran'ın kuzeybatısını kapsayan bölgede öz yönetim kurmayı amaçlayan ve bu amaçla söz konusu topraklara sahip olabilmek için askerî hedeflere, köy korucularına ve sivillere karşı saldırılar düzenleyen yasa dışı ayrılıkçı silahlı örgüt. Abdullah Öcalan yakalandıktan sonra; KADEK ve Kongra-Gel isimlerini de kullanmıştır. 1978 yılında, Lice'nin Fis köyünde Abdullah Öcalan ve kendisini destekleyen 21 kişi tarafından kurulan PKK'nın ideolojisi, 2005 yılına kadar Marksizm-Leninizm, ardından demokratik konfederalizm üzerine kurulu olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Türk Silahlı Kuvvetleri</span> Türkiye Cumhuriyetinin askerî gücü

Türk Silahlı Kuvvetleri (TSK), yurt dışından gelecek tehdit ve tehlikelere karşı Türk vatanını savunmakla görevli askerî kuvvettir. Görevi caydırıcılık sağlayacak şekilde askerî gücün muhafazasını ve güçlendirilmesini sağlamak, Türkiye Büyük Millet Meclisi kararıyla yurt dışında verilen görevleri yapmak ve uluslararası barışın sağlanmasına yardımcı olmaktır.

<span class="mw-page-title-main">Abdullah Öcalan</span> PKKnın kurucu lideri (1978–1999)

Abdullah Öcalan veya zaman zaman kullanılan kısa adıyla Apo, yasa dışı ayrılıkçı silahlı örgüt PKK'nın kurucu lideridir.

Atilla Ateş Türk asker. Eski Türk Kara Kuvvetleri Komutanı.

<span class="mw-page-title-main">Rusya-Türkiye ilişkileri</span>

Türkiye-Rusya ilişkileri temelleri 15. yüzyıl sonlarında Osmanlı Devleti ile Çarlık Rusyası arasında başlayan ilişkilerine dayanan ilişkilerdir.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye-PKK çatışması</span> PKK ve TSK arasında 1984ten beri süren savaş

Türkiye-PKK çatışması, PKK ve Türk Silahlı Kuvvetleri arasında örgütün 1978'de yılında kurulması ile beraber başlayan ve hâlen devam eden çatışmaları kapsamaktadır. 1984 yılına kadar küçük ölçekli silahlı çatışmalar yaşanmışsa da Türk güvenlik güçleri ve PKK mensupları arasındaki topyekün silahlı mücadele 1984 yılında PKK'nın gerçekleştirdiği Eruh ve Şemdinli saldırıları ile başlamıştır.

<span class="mw-page-title-main">KCK</span> Kürt politik organizasyonu

KCK, Türkçe tam adı ile Kürdistan Topluluklar Birliği, Abdullah Öcalan'ın teorize ettiği demokratik konfederalizm çerçevesinde kurulan çatı örgüt. KCK bünyesinde Kürdistan'ın sırasıyla Türkiye, Suriye, İran ve Irak sınırları içinde kalan dört parçasını temsil eden demokratik konfederalist siyasi partiler olarak tanımlanan Kürdistan İşçi Partisi (PKK), Demokratik Birlik Partisi (PYD), Kürdistan Özgür Yaşam Partisi (PJAK) ve Kürdistan Demokratik Çözüm Partisi (PÇDK) bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Selahattin Demirtaş</span> kürt siyasetçi ve avukat

Selahattin Demirtaş, Türk avukat, siyasetçi ve yazardır. 22 Haziran 2014'te seçildiği Halkların Demokratik Partisi eş genel başkanlığı görevini 11 Şubat 2018'e kadar yürütmüştür. 4 Kasım 2016'dan beri Edirne F Tipi Cezaevi'nde tutukludur.

<span class="mw-page-title-main">PYD</span> Suriye Kürtleri tarafından kurulmuş Siyasi parti

PYD tam adı ile Demokratik Birlik Partisi, 2003 yılında Kürtler tarafından Suriye'nin kuzeyinde kurulmuş bir siyasi partidir. Günümüzde hâlâ faaliyet göstermektedir. Partinin eş başkanlık görevini Haziran 2022'den beri Salih Müslim ve Asya Abdullah yürütmektedir. Askerî kolu yaklaşık 85 binden fazla militana sahip YPG'dir.

<span class="mw-page-title-main">Halkların Demokratik Partisi</span> Türkiyede bir siyasi parti

Halkların Demokratik Partisi, 15 Ekim 2012 tarihinde kurulan ve Türkiye'de faaliyet gösteren siyasi partidir. Parti tüzüğüne göre resmî kısaltması "HDP" şeklindedir. Simgesi gövde bölümü iki adet elden oluşan ağaç tasviridir. Eş genel başkanları Cahit Kırkkazak ve Sultan Özcan'dır.

<span class="mw-page-title-main">Çözüm Süreci</span>

Çözüm süreci, açılım süreci, demokratik açılım veya Kürt açılımı, uzun yıllardır süren Türkiye-PKK çatışmasını çözmeye yönelik olarak Adalet ve Kalkınma Partisi Hükûmeti tarafından başlatılan sürecin adıdır.

<span class="mw-page-title-main">Reşadiye saldırısı</span> Terör saldırısı

2009 Reşadiye saldırısı veya Reşadiye pususu, 7 Aralık 2009 tarihinde 14:00 ile 14:30 arası Reşadiye, Tokat'ta PKK tarafından Karadeniz Bölgesi'de ses getirmek için askeri aracın geçişi sırasında gerçekleştirilen silahlı saldırı. Saldırı sonrası Genelkurmay Başkanlığı resmî sitesinden yapılan açıklamada saldırı emrinin PKK'nın Tunceli sorumlusundan geldiği, saldırıyı 4 ya da 5 kişilik bir grubun düzenlediği açıklanmıştır. 1 uzman çavuş rütbeli 6 asker ölmüş, Türkiye'de çözüm sürecinin fiilen uygulamaya konulduğu zamanda gerçekleşen saldırı kamuoyunda yankı uyandırmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Mazlum Kobani</span> Suriye Demokratik Güçleri Başkomutanı

Mazlum Kobani, Mazlum Abdi, Ferhat Abdi Şahin veya kod adı ile Şahin Cilo, Kürt lider. Suriye Demokratik Güçleri başkomutanı. Türkiye Cumhuriyeti İçişleri Bakanlığı ve Interpol tarafından kırmızı bültenle aranmaktadır. Kendi açıklamalarına göre 2012 yılına kadar PKK'ya mensup olan Kobani, örgüt içerisinde yöneticilik dahil birçok pozisyonda görev almıştır. Türk yetkilileri; PKK tarafından gerçekleştirilen birçok saldırı emrinin Kobani tarafından verildiğini belirtmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Osman Öcalan</span> PKK militanı (1958–2021)

Osman Öcalan, Kürt politikacı ve PKK'nın eski liderlerindendir.

<span class="mw-page-title-main">Askerî Polis (Rusya)</span>

Askerî Polis, veya resmî adıyla Askerî Polis Ana Müdürlüğü, Rusya Silahlı Kuvvetleri'ne bağlı polis birimi. Rusya Savunma Bakanlığı'na bağlıdır.

Soçi Mutabakatı, Barış Pınarı Harekâtı kapsamında 22 Ekim 2019 günü Türkiye ile Rusya arasında Soçi şehrinde imzalanan mutabakat muhtırasıdır.

Ankara Mutabakatı, Barış Pınarı Harekâtı kapsamında 17 Ekim 2019 günü Türkiye ile ABD arasında Ankara şehrinde imzalanan mutabakat muhtırasıdır.

Soçi Mutabakatı, Rusya devlet başkanı Vladimir Putin ve Türkiye cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Suriye'nin beklenen İdlib operasyonu öncesi, 17 Eylül 2018'de Rusya'nın Soçi kentinde bir araya gelerek İdlib'de silahlardan arındırılmış bir bölge kurulması üzerinde anlaşmaya varmıştır. Mutabakat ile 15-20 kilometre derinliğinde ve 250 kilometre uzunluğundaki silahsızlandırma şeridinin silahlı örgütlerin kontrol ettiği bölgeden geçmesi planlanıyordu. Bunun üzerine Suriye ordusu, bir süredir planlamakta olduğu İdlib operasyonunu erteledi.

<span class="mw-page-title-main">M4 karayolu (Suriye)</span>

M4 karayolu, Suriye'nin kuzeyinde bulunan ve Türkiye sınırı boyunca paralel devam eden kara yoludur.

Öcalan Davası; Türkiye Cumhuriyeti'ne karşı 1984'ten beri isyan eden ve Avrupa Birliği, NATO, ABD ile Türkiye gibi çeşitli devlet ve kuruluşlar tarafından bir terör örgütü olarak kabul edilen yasa dışı ayrılıkçı silahlı örgüt PKK'nın kurucu Abdullah Öcalan'ın, "silahlı terör örgütü kurmak ve yönetmek" suçuyla Ankara 2 No'lu Devlet Güvenlik Mahkemesi tarafından idama mahkûm edilmesiyle sonuçlanan yargı sürecidir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.