Adana Bölümü
Adana Bölümü, Türkiye'nin coğrafi bölgelerinden Akdeniz Bölgesi'nin doğuda kalan bölümüne verilen isimdir.[1][2] Batıda kalan kısım ise Antalya Bölümü olarak adlandırılır.[2] Bölümün illeri; Adana, Mersin, Osmaniye, Kilis, Hatay, Kahramanmaraş'tır.[1] Aynı zamanda, Akdeniz Bölgesi'nin yüzölçümü bakımından en büyük bölümüdür.
Bölüm, Manavgat Çayı'nın denize döküldüğü yerden Suğla Gölü'nün doğusuna kadar harita üzerinde çekilen bir hat ile Antalya Bölümü'nden ayrılır. Bölümün başlıca şekilleri Orta Toroslar, Taşeli Platosu ve Çukurova'dır.[3]
Tarihi önemi
Bölüm, Türk Kurtuluş Savaşı yıllarında İngiltere, Fransa ve Ermenistan ülkelerinin işgallerine uğramıştır. Kurtuluş Savaşı'nın başarı ile sonuçlanmasının ardından bölüm, düşmanlardan temizlenmiştir.[1]
Yer şekilleri
Bu bölüm dağlık bir bölümdür. Orta Toroslarla kaplı olan bu bölümde Bolkar Dağları, Aladağlar, Tahtalı Dağları, Nur Dağları yer almaktadır. Bölümde Taşeli Platosu bulunmaktadır. Silifke Ovası, Dörtyol Ovası, Amik Ovası, Çukurova bu bölümde yer almaktadır. Bölümde Orta Toroslar kuzeyden ve doğudan bir yay gibi uzandığından ulaşım zordur.[1][3] Bölüm ile iç bölgeler arasındaki ulaşım Gülek, Sertavul ve Belen geçitleri ile sağlanmaktadır. Bölümün akarsuları; Seyhan, Ceyhan, Asi, Göksu'dur.[1]
Orta Toroslar, bölümün kuzey kısmını kaplarlar. Taşeli Platosu'ndaki Bolkar Dağları ile başlayıp kuzeydoğu yönünde Aladağlar, Tahtalı Dağları ve Binboğa Dağları ile devam eder. Aladağlar ve Bolkarlar üzerinde yüksekliği 3500 metreyi aşan yerler vardır.[3]
Orta Toroslar'a göre daha alçak olan Nur Dağları, İskenderun Körfezi'nin doğu kıyılarına paralel uzanırlar ve Güneydoğu Torosları'nın başlangıcını oluştururlar. Nur Dağları ile Binboğa Dağları, Çukurova'nın kuzeyinde birleşerek Uzunyayla Platosu'na kadar sokulur.[3]
Bölümün batısındaki Taşeli Platosu geniş yer tutar. Bu alan karkerlidir ve taşlık bir görünüme sahiptir. Bu platoda kireç taşlarının erimesi ile oluşan karstik şekillere sıkça raslatlanır. Bölümde karstik şekillere, Cennet ve Cehennem Çökükleri örnek olarak verilebilir.[3]
Taşeli Platosu, Türkiye'nin en tenha bölgelerindendir. Çok az insan yaşar. Bu plato, Göksu Nehri ve kolları tarafından derin vadilere ayrılmıştır. Güney yamaçları dik bir şekilde denize iner.[3]
Yurdumuzun en büyük ovası ve verimli ovalarından Çukurova ve Amik Ovası bu bölgededir. Çukurova bir delta ovasıdır. Amik Ovası ise Nur Dağları'nın güneyinde bulunur ve Doğu Afrika'dan başlayıp Kahramanmaraş'a kadar uzanır ve bu ova dünyanın en büyük graben alanı üzerinde yer alır.[3]
Su kaynakları
Bölümde Seyhan, Ceyhan ve Asi gibi önemli nehirler bulunur. Bu nehirler üzerinde barajlar bulunur. Bu barajlar sayesinde Türkiye'ye elektrik sağlanır. Seyhan Nehri'ndeki ve Ceyhan Nehri'ndeki sular, kışın karların erimesi ile sık sık taşmaktadır fakat kurulan barajlar, taşan suları büyük ölçüde kontrol altına almaktadır.[3]
- Seyhan Nehri: Seyhan Barajı
- Ceyhan Nehri: Aslantaş Barajı ve Menzelet Barajı[3]
İklim ve bitki örtüsü
Bölümün genelinde Akdeniz iklimi görünür.[1] Yani yazlar sıcak ve kurak, kışlar ise ılık ve yağışlıdır.[4] Yüksek ve iç kesimlerinde karasal iklim görülür.[1] Yani yazlar sıcak ve kurak, kışlar ise soğuk ve kar yağışlıdır.[4] Bitki örtüsü makidir.[1][4] Fakat, iç kesimlere doğru ilerledikçe, maki bitki örtüsü, yerini ormanlara bırakır.[4]
Nüfus ve coğrafya
Bölümde, en fazla nüfusa sahip il, Adana'dır.[5]
Nüfus ve yerleşim
Bölümün nüfusu, Antalya Bölümü'ne göre daha fazladır. tarım, sanayi ve ticaret faaliyetleri sebebiyle bu bölgenin nüfusları artmaktadır.[1][6] Nüfus, genellikle Çukurova ve kıyı kesimlerinde toplanmıştır.
Adana Bölümü, İç Anadolu'yu Güneydoğu Anadolu'ya ve Suriye'ye bağlayan işlek yolların geçtiği bir merkez konumundadır. Adana, bölümün en önemli yerleşim merkezidir. Adana'nın gelişmesindeki en büyük etken, üzerinde kurulmuş olduğu Çukurova'nın verimli topraklarıdır. Adana, günümüzde önemli bir sanayi, ticaret ve iş merkezi olan bir kenttir. Adana'da başta pamuklu dokuma olmak üzere, besin, çimento, tarım makineleri gibi çok sayıda sanayi kuruluşları bulunmaktadır.[6]
Ayrıca, son yıllarda hızla gelişen bir liman kenti olan Mersin'in yanı sıra, Antakya ve Kahramanmaraş da diğer gelişmiş yerleşim merkezleridir. Antakya, Hatay ilinin merkezidir. Türk Kurtuluş Savaşı'ndan sonra, Türkiye Cumhuriyeti'nin sınırları çizildiğine Hatay, Türkiye Cumhuriyeti'nin sınırları dışında kalmıştı. Ancak Mustafa Kemal Atatürk'ün çalışmaları, kent halkının isteği ve Hatay Millet Meclisi'nin kararıyla, Hatay 30 Haziran 1939 tarihinde[6][7] ana vatana katılmıştır.
Kahramanmaraş ise, eskiden Maraş ismi ile bilinmekteydi. Maraş halkı, Kurtuluş Savaşı'nda düşmanla kahramanca çarpışmış ve bu işgal sonunda, düşman kuvvetleri geri çekilmek zorunda kalmıştır. Bundan dolayı kente, TBMM tarafından İstiklal Madalyası ve kahramanlık unvanı verilmiştir.[6]
Yakın zamanda il olan Osmaniye ve Kilis ile, İskenderun, Kırıkhan, Reyhanlı, Dörtyol, Tarsus, Silifke ve Alanya da, bölümün diğer yerleşim merkezleridir. Taşeli Platosu, yeterli yağış aldığı halde, tarıma elverişli topraklarının azlığı ve aşırı engebeli oluşu nedeniyle seyrek nüfusludur.[6]
Coğrafya ve ekonomi
Tarım
Bölümde, verimli tarım alanlarının bulunmasından dolayı tarım gelişmiştir. Çukurova, Silifke ve Amik ovaları verimli tarım alanlarıdır. Önemli tarım ürünleri arasında, pamuk, muz, mısır, yer fıstığı, tahıl ürünleri, susam, zeytin, Turunçgiller, nohut, soya fasulyesi ve çeşitli meyve ve sebzeler bulunur.[1][8] Ayrıca, son yıllarda sulamanın gelişmesi ile birlikte, Çukurova'da mısır da üretilmeye başlanmıştır.[3] Topraktan yılda 2 veya 3 defa ürün alınabilir.[3][9]
Bölümde üretilen bazı ürünler:
Hayvancılık
Hayvancılık çok yaygın ve gelişmiş değildir, ama en çok küçükbaş hayvanlar ve bunların arasında da en çok kıl keçisi yetiştirilir. Ancak keçilerin, ormanlara zarar vermesinden dolayı son yıllarda ormanlara keçi girmesi yasaklanmıştır.[1][3][10]
Madencilik ve yer altı kaynakları
- Linyit: Karaisalı ve Kozan'dan çıkartılır.
- Demir: Gülnar ve Kozan'dan çıkartılır.
- Krom: Orta Toroslar'dan çıkartılır.
- Kurşun: Bolkar Dağları'ndan çıkartılır.
- Çinko: Bolkar Dağları'ndan çıkartılır.[1][3]
Sanayi
Bölümde sanayi faaliyetleri gelişmiştir. Özellikle Adana, Mersin, İskenderun hattında sanayi kuruluşları çoktur. Otomotiv, un, iplik, gübre, cam, yağ, kimya, pamuklu dokuma, demir çelik, çimento, İskenderun Demir-Çelik Fabrikası ve tarım ürünleri fabrikaları bulunmaktadır.[1][9]
Ticaret
Mersin Limanı ile İskenderun Limanı, bölümün ticaretinin gelişmesini sağlamaktadır. Serbest bölge alanı bu bölümdedir.[1]
Turizm
Bölümün turizmi Antalya Bölgesi'ne göre biraz az gelişmiştir. Deniz turizmi, tarihî eserler önemli turizm alanlarıdır.[1]
Kaynakça
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o "e-Tarih - Coğrafya". 2 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Temmuz 2012.
- ^ a b "Vikipedi'nin Antalya Bölümü adlı maddesi". 26 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Temmuz 2012.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n "Akdeniz Bölgesi - Adana Bölümü". forumpaylas.net. 18 Ağustos 2009. 26 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Temmuz 2012.
- ^ a b c d "Vitamin Eğitim web sayfasına ait Adana Bölümü: İklim ve Doğal Bitki Örtüsü adlı video". Erişim tarihi: 28 Temmuz 2012.[]
- ^ ADNKS verileri (2011)
- ^ a b c d e "Vitamin Eğitim web sayfasına ait Adana Bölümü: Nüfus ve Yerleşim adlı video". Erişim tarihi: 28 Temmuz 2012.[]
- ^ "Vikipedi'nin 30 Haziran adlı maddesi". 8 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Temmuz 2012.
- ^ "Vitamin Eğitim web sayfasına ait Adana Bölümü: Geçim Kaynakları adlı video". Erişim tarihi: 28 Temmuz 2012.[]
- ^ a b "Akdeniz Bölgesi - Adana Bölümü". forum.ebrulim.net. 26 Haziran 2008. 25 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Temmuz 2012.
- ^ "Ülkemizde bölgelere göre ekonomik faaliyetler". forumdas.net. 7 Nisan 2011. 9 Aralık 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Temmuz 2012.
