İçeriğe atla

Adam Rapacki

Adam Rapacki
25. Dışişleri Bakanı
Görev süresi
27 Nisan 1956 - 22 Aralık 1968
Yerine geldiğiStanisław Skrzeszewski
Yerine gelenStefan Jędrychowski
1. Yüksek Öğretim Bakanı
Görev süresi
15 Mayıs 1950[a] - 27 Nisan 1956
Yerine gelenStefan Żółkiewski
2.Denizcilik Bakanı
Görev süresi
16 Nisan 1947 - 15 Mayıs 1950
Yerine geldiğiStefan Jędrychowski[b]
Yerine gelenMieczysław Popiel
Kişisel bilgiler
Doğum 24 Aralık 1909
Lviv, Avusturya-Macaristan
Ölüm 10 Ekim 1970 (60 yaşında)
Varşova, Polonya Halk Cumhuriyeti

Adam Rapacki (24 Aralık 1909 – 10 Ekim 1970), 1947'den 1968'e kadar önde gelen bir Polonyalı Komünist politikacı ve diplomattı. Siyasete sosyalist harekette başladı, ancak 1948'de yeni Polonya Birleşik İşçi Partisi'nin (PZPR) Merkez Komitesine katıldı ve Politbüro'nun bir üyesi oldu. Politbüronun Kremlin ile çok yakın bağları vardı. En çok 1957'de Avrupa'da nükleerden arındırılmış bölgelerin oluşturulması önerisiyle tanındı; ancak öneri asla benimsenmedi.[1] Batı Alman yayılmacılığına karşı uyarıda bulunurken Doğu Almanya ile iyi ilişkiler sürdürdü. Polonya kökenli Amerikalı tarihçi Piotr Wandycz, Rapacaki'nin iyi eğitimli, kozmopolit, pragmatik, liberal ve hırslı bir kişilik olduğunu ve onun Batı Avrupa'da solla işbirliği yapma inancıyla ve vatanseverlik duygusuyla dolu olduğunu belirtmiştir.[2]

Biyografi

Rapacki, Marian Rapacki ve Maria Rapacka'nın çocuğu olarak 24 Aralık 1909'da Avusturya-Macaristan'ın Lemberg kentinde (modern Lviv, Ukrayna) dünyaya geldi.[3] Birinci Dünya Savaşı'nın başlaması nedeniyle, o ve ailesi, Piotrków Trybunalski'ye ve 1919'da Varşova'ya taşındı. Şehirdeki ilk hayatı boyunca 1920'den 1929'a kadar lisede ve 1929'dan 1931'e kadar SGH Varşova Ekonomi Okulu'nda eğitim aldı. 1931'de Varşova'da faaliyet gösteren Sosyalist bir grup olan Bağımsız Sosyalist Gençlik Birliği'ne katıldı.

1932'de üniversiteyi bitirdikten sonra 28. Piyade Tümeni'ne katıldı ve Birlik'teki kariyerine devam ederek kısa sürede konsey üyesi oldu. Sık sık Ulusal Radikal Kamp ile çatışmalara ve gösterilere katıldı. 24 Ağustos 1939'da orduya katıldı, Akademik Birliğin 36. Piyade Alayı'nda bir teğmen ve bir müfreze lideri olarak Polonya'nın Almanya tarafından işgalinde savaştı. 22 Eylül'de Modlin Kalesi yakınlarında esir alındı ve II. Dünya Savaşı'nın geri kalanını savaş esiri kamplarında geçirdi. Rapacki, Nazi karşıtı kitaplar ve gizli gazeteler yazmak gibi birçok asi faaliyette bulundu, sol gruplara katıldı ve Rusça öğrendi. Nisan 1945'te serbest bırakıldı, Temmuz'da Polonya'ya döndü.

Ağustos 1945'te Polonya Sosyalist Partisi'ne katıldı ve Ocak 1946'da Varşova'ya taşındı. Ağustos ayında bir grup Polonyalı sosyalistle birlikte partinin Merkez Komitesine girdi. Yaklaşan Yasama Sejm seçimlerinin hazırlıklarına katıldı ve 1947 Polonya yasama seçimleri sırasında özel temsilci olarak atandı. 16 Nisan 1947'de Denizcilik Bakanı olarak atandı. 11 Ocak - 15 Aralık 1948 tarihleri arasında PSP'de önemli bir rol oynadı. Daha sonra Polonya Birleşik İşçi Partisi Politbürosunun üyesi olarak seçildi.

Denizcilik Bakanı olarak görev yaptığı süre boyunca, esas olarak ticaret filosunu yeniden inşa etmeye ve genişletmeye odaklandı. 1950'den 1956'ya kadar Yüksek Öğrenim Bakanı idi.

1956'dan 1968'e kadar Józef Cyrankiewicz'in kabinesinde dışişleri bakanıydı. Bir Dışişleri Bakanı olarak, özellikle sosyalist ve komünist geçmişi olan Dışişleri Bakanlığı genel müdürü Przemysław Ogrodziński'ye yakındı. Ogrodziński onun baş danışmanı olarak görev yaptı. [4]

Dışişleri Bakanlığı döneminde Rapacki, Birleşik İşçi Partisi'nin baskı ve sansürü hafifletmesiyle tanınan liberalleştirici kanadının liderlerinden biri olarak kabul edildi ve bu sayede popülerlik kazandı. [4]

Amerikan hükûmetine ait bir radyo istasyonu olan Radio Free Europe, 1950'ler boyunca ABD'nin Komünizmin "geri püskürtülmesinin" arkasında durduğunu ve Doğu Avrupalı halklara komünist rejimlerine karşı ayaklanırlarsa Amerikalıların askerî güçle müdahale edeceğine dair söz verdiğini iddia etmişti. [5] 1956'da Macarlar Özgür Avrupa Radyosunun tavsiyelerine uydular ve ayaklandılar, ancak Kızıl Ordu tarafından ezildiler: ABD, Sovyetler Birliği ile nükleer bir savaşa neden olma korkusuyla müdahale etmedi. [5] Polonya perspektifinden, Macar ayaklanmasının ezilmesiyle birlikte Özgür Avrupa Radyosu'nun iddialarının içi boş olması, komünist rejimi devirmeye çalışmanın bir anlamı olmadığını gösterdi. [5] Aynı zamanda, Varşova'daki Stalinist liderliğin Sovyet itirazları karşısında Birleşik İşçi Halkının reformist bir hizibi tarafından devrildiğini gören Polonya Ekim ayaklanması, Polonya'nın daha bağımsız hale geleceği umudunu verdi. [5]

1950'lerde Polonya dış politikasının temel kaygıları, Batı Alman hükûmetinin Oder-Neisse hattının Almanya'nın doğu sınırı olduğunu reddetmesi ve 1937'de Almanya'nın bir parçası olan Polonya'nın tüm bölgelerinin Polonya tarafından yasadışı olarak işgal edildiği iddiasıydı. 1955'te, NATO Konseyi'nin bir toplantısında, Batı Alman hükûmeti Bundeswehr'in nükleer silahlarla donatılmasını talep etti, bu talep Varşova'da büyük alarma neden oldu. [5]

1956 Süveyş Krizi, Batı'nın kendi içindeki birliğinin göründüğünden daha zayıf olduğunu ortaya çıkardı. Bu durum, Rapacki'ye İngiltere ve Fransa'nın ABD ile olan anlaşmazlıklarının Polonya diplomasisi tarafından istismar edilebileceğine dair umut verdi; en önemli konu Batı Almanya'nın bir gün Polonya'ya karşı kullanılabilecek nükleer silahlara sahip olmasını engellemekti. [5]

2 Ekim 1957'de Birleşmiş Milletler'de Orta Avrupa'da (Çekoslovakya, Polonya, Doğu ve Batı Almanya'yı kapsayan) nükleerden arındırılmış bölge planını sundu ve bu plan "Rapacki Planı" olarak biliniyordu.[6][7] Batı, Doğu'daki devasa konvansiyonel güçlerden korktuğu için planı reddetti.

Rapacki, 10 Ekim 1970'te 60 yaşında Varşova'da öldü.[3]

Sivil, ulusal ve askeri ödüller

Rapacki, Polonya Halkının İnşaatçıları Nişanı[8] ve İş Afişi Nişanı gibi birçok emir aldı. Ayrıca Güney Haç Nişanı'nı[9] ve 1965'te İtalyan Cumhuriyeti Liyakat Nişanı'nı aldı.[10] 1967'de Todor Jivkov tarafından Bulgaristan Halk Cumhuriyeti Nişanı ile ödüllendirildi.[11]

Ayrıca bakınız

Notlar

  1. ^ 31 Aralık 1951'e kadar Eğitim ve Bilim Bakanı.
  2. ^ Jędrychowski Denizcilik ve Dış Ticaret Bakanıydı.

Kaynakça

  1. ^ Stefancic, 1987.
  2. ^ Piotr Wandycz, "Adam Rapacki and the search for European security." in The Diplomats, 1939-1979 (Princeton University Press, 1994) pp. 289-318.
  3. ^ a b "Adam Rapacki". Encyclopædia Britannica. 17 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Haziran 2013. 
  4. ^ a b Wandycz 1994, s. 294.
  5. ^ a b c d e f Wandycz 1994.
  6. ^ Divided, But Not Disconnected: German Experiences of the Cold War. Berghahn Books. 2010. s. 100. ISBN 978-1-84545-646-7. 20 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mayıs 2022. 
  7. ^ Encyclopedia of the Cold War. Taylor & Francis. 2013. s. 373. ISBN 978-1-135-92311-2. 28 Haziran 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mayıs 2022. 
  8. ^ "Wręczenie odznaczeń w Belwederze". Nowiny. 170: 1. 20 Temmuz 1964. 27 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Haziran 2021. 
  9. ^ Potęga (1 Mayıs 1975). "Komunista" (PDF). Dziennik Łódzki. no. 99: 1. 27 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 27 Haziran 2021. 
  10. ^ "Order Odrodzenia dla G. Saragata. Odznaczenia włoskie dla przywódców polskich". Dziennik Polski. 246: 1. 16 Ekim 1965. 31 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Haziran 2021. 
  11. ^ "Sofia gorąco powitała delegację polską". Trybuna Śląska. no. 79: 1. 4 Nisan 1967. 27 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Haziran 2021. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Konstantin Rokossovski</span> Polonyalı kumandan ve siyasetçi (1896-1968)

Konstantin Rokossovski Sovyet askeri komutanı ve Polonya Halk Cumhuriyeti Savunma Bakanı. Jukov ve Vasilevski ile birlikte en çok öne çıkan Sovyet stratejistleri arasında sayılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Włodzimierz Cimoszewicz</span> 8. Lehistan başbakanı

Włodzimierz Cimoszewicz, Polonyalı siyasetçi. Eski Polonya Başbakanı (1996-1997), Dışişleri Bakanı (2001-2005) ve Sejm Mareşali (2005).

<span class="mw-page-title-main">Komünist parti</span> işçi sınıfının önderliğinde üretim araçlarının mülkiyetinin kolektifleştirilmesini hedefleyen siyasi parti

Komünist parti, işçi sınıfının önderliğinde üretim araçlarının mülkiyetinin kolektifleştirilmesini hedefleyen ve tüm dünyada herkesten yeteneğine göre, herkese ihtiyacı kadar ilkesi doğrultusunda sınıfsız, sınırsız ve sömürüsüz bir dünya kurmayı amaçlayan yasal veya yasa dışı olarak örgütlenen, silahlı kanadı da bulunabilen siyasi parti.

<span class="mw-page-title-main">Varşova Paktı</span> Komünist ülkeler arasında imzalanan uluslararası askerî ittifak antlaşması

Varşova Paktı ya da resmi olarak Dostluk, İşbirliği ve Karşılıklı Yardımlaşma Antlaşması, 14 Mayıs 1955 tarihinde Varşova'da, sekiz sosyalist ülkenin imzası ile kurulan askeri ve siyasal birlik. Antlaşmayı imzalayan ülkeler Arnavutluk, Bulgaristan, Çekoslovakya, Doğu Almanya, Macaristan, Polonya, Romanya ve SSCB'ydi. Anlaşma, daha önceleri SSCB ile Çekoslovakya (1943); Polonya (1945); Bulgaristan, Macaristan ve Romanya (1948) arasında imzalanan ikili anlaşmaları bütünlüyordu. Pakt, Macaristan, Çekoslovakya ve Afganistan'ın işgalleri gibi önemli siyasal olaylarda askeri unsur olarak yer almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Leonid Brejnev</span> 1964ten 1982ye kadarki Sovyetler Birliği lideri

Leonid İlyiç Brejnev, Ukraynalı Sovyet politikacıdır. 1964-1982 yılları arasında Sovyetler Birliği Komünist Partisi Genel Sekreteri olarak SSCB'yi yönetmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Yuri Andropov</span> Sovyetler Birliği lideri (1982–1984)

Yuri Vladimiroviç Andropov, Rus devlet adamı. 1967 ile 1982 yılları arasında Sovyetler Birliği'nin istihbarat servisi olan Devlet Güvenlik Komitesi (KGB)'nin başkanı olarak görev yaptı. Brejnev'in ölümünden sonra ise 12 Kasım 1982'den ölümüne değin 15 ay süreyle Sovyetler Birliği Komünist Partisi (SBKP) Merkez Komitesi genel sekreterliği görevinde bulunarak SSCB'yi yönetti.

<span class="mw-page-title-main">Komintern</span> uluslararası kuruluş

Komintern 1919 Martında, savaş komünizmi döneminin (1918-1921) ortasında Vladimir Lenin ve Sovyetler Birliği Komünist Partisi tarafından kurulan, "silahlı kuvvetler de dahil tüm mümkün araçlarla uluslararası burjuvaziyi yıkmak ve devletin tamamen yok oluşu için bir geçiş aşaması demek olan Uluslararası Sovyet Cumhuriyetini yaratmak için" mücadele etme amacı güden uluslararası bir komünist örgüt.

<span class="mw-page-title-main">Destalinizasyon</span> Stalinin ölümünün ardından yeni genel sekreter seçilen Nikita Kruşçev ile başlayan bir dizi siyasî reform

Destalinizasyon, Sovyetler Birliği'nde Sovyetler Birliği Komünist Partisi Genel Sekreteri Josef Stalin'in ölümünün ardından yeni genel sekreter seçilen Nikita Kruşçev ile başlayan süreci ifade eden terim. Sovyetler Birliği Komünist Partisi’nin 20. Kongresi, Stalin'in ölümünden 3 yıl sonra 14 Şubat-25 Şubat 1956'da yapıldı ve bu tarihten itibaren Stalin dönemine ait uygulamalar, "kişinin putlaştırılması" olarak değerlendirildi ve destalinizasyon süreci başlatılmış oldu. Stalin'e ait görüşlerin etki ve gücünün çözülmesi, buna bağlı hiyerarşik yapı ve ideolojik hâkimiyetin geriletilmesi girişimi; destalinizasyon olarak ifade edilir.

Brejnev Doktrini, Soğuk Savaş dönemi sırasında Sovyetler Birliğinin dış politikasını belirleyen bir doktrindir.

Avrupa komünizmi ya da Avrokomünizm, 1970'li yıllarda kimi Batı Avrupa ülkelerindeki komünist partilerin izledikleri, politik ve kuramsal yenilenme hareketi. Hareketin arka planını Sovyetler Birliği Komünist Partisi'nin (SBKP) 1956 yılında yaptığı 20. Kongre ve sonrasında gündeme gelen Destalinizasyon süreci ile Doğu Avrupa'daki ayaklanmalar, Çin-Sovyet ayrılığı gibi uluslararası komünist hareketi geniş çaplı etkileyen tarihsel olaylar belirliyordu.

<span class="mw-page-title-main">Sovyetler Birliği Komünist Partisi</span> Sovyetler Birliğini yöneten parti

Sovyetler Birliği Komünist Partisi, Rusya Sosyal Demokrat İşçi Partisi'nin Bolşevik kanadınca kurulan ve 1917 Büyük Ekim Sosyalist Devrimi'nden sonra 1991 yılına dek Sovyetler Birliği'ni yöneten parti. Rusya Sosyal Demokrat İşçi Partisi olarak iktidara gelen parti 1918 yılında Komünist Parti adını aldı.

<span class="mw-page-title-main">Dmitri Ustinov</span>

Dmitri Fyodoroviç Ustinov, Kızıl Ordu komutanı ve Sovyetler Birliği Mareşali. 1976 yılından ölümüne kadar Sovyetler Birliği Savunma Bakanı olarak görev yaptı.

<span class="mw-page-title-main">Jenő Fock</span> Macar siyasetçi

Jenő Fock, Macar siyasetçi. Avrupa'da günümüzde Macaristan'ın bulunduğu bölgede 1949 ile 1989 yılları arasında var olan Macaristan Halk Cumhuriyeti'nde 1967-1975 arasında başbakanlık makamında bulunmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Edward Osóbka-Morawski</span> Polonyalı siyasetçi (1909-1997)

Edward Bolesław Osóbka-Morawski, II. Dünya Savaşı'ndan önce Polonya Sosyalist Partisi (PPS) 'de Polonyalı bir aktivist ve politikacıydı. Polonya'yı Sovyetlerin devralmasının ardından Komünist egemen geçici hükûmet başkanı olan Polonya Ulusal Kurtuluş Komitesi Lublin'de Stalin'in onayı ile kuruldu.

<span class="mw-page-title-main">Jakub Berman</span> Polonyalı siyasetçi (1901-1984)

Jakub Berman Polonyalı bir komünist politikacıydı. İkinci Polonya Cumhuriyeti döneminde bir aktivist, savaş sonrası komünist Polonya'da Polonya İşçi Partisi'nin (PPR) ve ardından Polonya Birleşik İşçi Partisi'nin (PZPR) Politbüro üyesiydi. Başkan Bolesław Bierut'un yanı sıra Berman, genellikle "UB" olarak bilinen Stalinist Kamu Güvenliği Bakanlığı'nın parti gözetiminden sorumluydu. Ayrıca Polonya'nın kültürel işlerini denetledi. 1948'den Bierut'un ölümünün ardından 1956'da iktidardan indirilene kadar Bierut'tan sonra Polonya'daki en güçlü ikinci politikacı olarak kabul edildi.

<span class="mw-page-title-main">Henryk Jabłoński</span> Polonyalı tarihçi ve siyasetçi (1909-2003)

Henryk Jan Jabłoński Polonyalı bir tarihçi ve politikacıydı. 1948'den sonra, iktidardaki Polonya Birleşik İşçi Partisi'nde siyaset yaptı. Ayrıca Varşova Üniversitesi'nde tarih profesörlüğü yaptı. 1972 ve 1985 yılları arasında Polonya Halk Cumhuriyeti devlet başkanı olarak görev yaptı.

<span class="mw-page-title-main">Marian Spychalski</span> Polonyalı mimar ve siyasetçi (1906-1980)

Marian " Marek " Spychalski savaş öncesi Polonya'da Polonyalı bir mimar ve daha sonra ordu komutanı ve komünist bir politikacıydı. Dünya Savaşı sırasında Polonya'da faaliyet gösteren Polonya yeraltı güçlerine katıldı ve Halk Muhafızları'nın, ardından Halk Ordusu'nun liderlerinden biriydi. PRL döneminde Devlet Konseyi Başkanlığı, Varşova belediye başkanlığı ve Savunma Bakanlığı gibi birkaç önemli siyasi görevde bulundu.

<span class="mw-page-title-main">Hilary Minc</span> Polonyalı siyasetçi (1905-1974)

Hilary Minc, Stalinist Polonya'da önde gelen bir Polonyalı ekonomist ve komünist politikacıydı.

Władysław Dworakowski, Polonyalı bir komünist politikacı ve devlet adamıydı.

1980-1981 Polonya krizine Sovyet tepkisi, Polonya Halk Cumhuriyeti'nde kitlesel Solidarność hareketinin ortaya çıkışıyla bağlantılı olarak Polonya Birleşik İşçi Partisi'nin yönetimine ve Polonya'nın Sovyetler Birliği ile uyumuna meydan okumasıyla meydana gelen bir dizi siyasi olaylardır. Her ne kadar komünizme darbe anlamına gelecek olaylar yaşansa da Kremlin, daha önceki olaylardan farklı olarak ilk kez askeri müdahaleden kaçındı ve böylece General Wojciech Witold Jaruzelski yönetimindeki Polonya liderliğini, muhalefetle başa çıkmak için sıkıyönetim ilan etme konusunda kendi başlarına bıraktı.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.