İçeriğe atla

Adam Czerniaków

Adam Czerniaków
Adam Czerniaków (before 1939)
Doğum30 Kasım 1880(1880-11-30)
Varşova, Polonya
Ölüm23 Temmuz 1942 (61 yaşında)
Varşova, Nazi Almanyası
MilliyetLeh
MeslekMühendis, politikacı

Adam Abram Czerniaków (30 Kasım 1880 - 23 Temmuz 1942), II. Dünya Savaşı sırasında Varşova Gettosu Yahudi Konseyi'nin (Judenrat) başkanı olan Polonyalı bir mühendis ve senatördü. 23 Temmuz 1942'de Grossaktion Varşova olarak bilinen Yahudilerin toplu imhasının başlamasından bir gün sonra bir siyanür hapı yutarak intihar etti.[1][2]

Yaşamı

Czerniaków 30 Kasım 1880'de Polonya'nın (o sıralar Rus Polonyası'nın parçası olan) Varşova şehrinde doğdu. Varşova ve Dresden'de mühendislik eğitimi aldı ve Yahudi cemaatinin Varşova'daki meslek okulunda ders verdi. 1927-1934 yılları arasında Varşova Belediye Meclisi üyesi olarak görev yaptı ve Mayıs 1930'da Polonya Senatosu'na seçildi.[3] 4 Ekim 1939'da, Varşova'nın Nazi Almanya'sına teslim olmasından birkaç gün sonra Czerniaków, yeni Yahudi Gettosu'nda Alman emirlerini uygulamaktan sorumlu 24 üye Yahudi Konseyi'nin (Judenrat) başkanlığına getirildi. Varşova Gettosu 15 Kasım 1940'ta dış dünyaya kapatıldı.[4]

Varşova Gettosu sürgünleri

13 Aralık 1941'den ölümüne kadar Adam Czerników'u kaldığı Varşova'daki 20 Chłodna Caddesi'ndeki kiralık ev.
Czerniaków'un günlüğü

Alman yetkililer, Temmuz 1942'de Yahudilerin, Varşova Gettosu'ndan yeni inşa edilen Treblinka imha kampına toplu sürgünlerine hazırlanmaya başladığında, Yahudi Konseyine Yahudilerin listesi ve konutlarının haritalarını sunması emredildi. 22 Temmuz 1942'de Judenrat Schutzstaffel'den tüm Varşova Yahudilerinin Doğu'ya yeniden yerleştirilmeleri yönünde talimat aldı. Nazi fabrikalarında çalışan Yahudiler, Yahudi hastane personeli, Konsey üyeleri ve Yahudi Getto Polisi ve ailelerine istisna yapıldı. Gün boyunca Czerniaków, sanitasyon işçileri, fabrikalarda çalışan kadınların eşleri ve bazı meslek öğrencileri dahil birkaç kişi için muafiyet aldı. Yalvarmasına rağmen Janusz Korczak'ın yetimhanesindeki veya diğer getto yetimhanelerindeki çocuklar için muafiyet alamadı. Sürgünlerin hemen Yahudi Konseyi ve Getto Polisi tarafından sağlanacak günde 6.000 kişi ile başlayacağını belirtti. Başarısızlık drumunda, Konsey çalışanları ve Czerniaków'un karısı da dahil olmak üzere 100 rehinenin infaz edilmesiyle sonuçlanacaktı.[4]

Czerniaków'un 23 Temmuz 1942'de intihar ettiği 26/28 Grzybowska Caddesindeki, Yahudi konsey binası

Sürgünün ölüm anlamına geldiğini fark eden Czerniaków yetimler için yalvarmaya gitti. Israrından sonuç alamayınca 26/28 Grzybowska Caddesi'ndeki ofisine döndü ve siyanür kapsülü alarak kendini öldürdü. Eşine bıraktığı intihar notunda “Benden ulusumun çocuklarını kendi ellerimle öldürmemi istiyorlar. Ölmekten başka yapabileceğim bir şey yok ” ve Konseyin diğer üyelerine “ Artık bütün bunlara dayanamıyorum. Benim eylemim herkese yapılacak doğru şeyin ne olduğunu kanıtlayacak. " şeklinde durumu açıkladı.[4] Czerniaków'un yerine yardımcısı Marek Lichtenbaum geçti.

Adam Czerniaków'un Günlüğü

Czerniaków, 6 Eylül 1939'dan ölüm gününe kadar bir günlük tuttu. Günlük 1979'da yayınlandı ve İngilizceye çevrildi. Karısı Niunia (dr Felicja Czerniakówa) savaştan sağ çıktı ve günlüğü muhafaza etti; tek oğulları Jaś (Jan) Sovyet topraklarına kaçtı ama savaştan sağ çıkamadı.[5] Adam Czerniaków, Varşova'daki Okopowa Caddesi Yahudi Mezarlığı'nda toprağa verildi.[4][6]

Adam Czerniaków ve karısının Varşova Yahudi Mezarlığı'ndaki mezarı

2001'de Warner Bros sinema filmi Uprising'de aktör Donald Sutherland, Adam Czerniaków'u canlandırdı. 2010 yılında çekilen A Film Unfinished adlı belgeselde günlüğünden alıntılara yer verildi.

Ayrıca bakınız

  • A Film Unfinished, Czerniaków'un Varşova Gettosu günlüğünü içeren belgesel
  • Julian Tuwim, Adam Czerniaków'un yeğeni
  • Yahudi Konseyi'nin Lódź Gettosu başkanı Chaim Rumkowski

Kaynakça

  1. ^ Israel Gutman, Resistance. Houghton Mifflin. p. 200.
  2. ^ Gutman, Resistance, p. 203.
  3. ^ Marcin Urynowicz, Adam Czerniaków 1880-1942. Prezes Getta Warszawskiego, Instytut Pamięci Narodowej, Warszawa 2009, p. 138
  4. ^ a b c d "Czerniaków's Biography, at www.diapozytyw.pl". 22 Ağustos 2004 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Mart 2008. 
  5. ^ "Adam Czerniakow and His Diary". Holocaust Research Project. 31 Ağustos 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Eylül 2011. 
  6. ^ Okopowa street cemetery 18 Mayıs 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. in Varşova

İlgili Araştırma Makaleleri

<i>Piyanist</i> (film, 2002) 2002 yapımı film

Piyanist ya da orijinal ismiyle The Pianist, Roman Polanski'nin 2002 yapımı uzun metrajlı dramatik ve biyografik savaş filmidir. Fransız–İngiliz–Alman–Polonyalı ortak yapımı olan film, gerçek bir hikâyeyi anlatmaktadır. 1930'lar Polonya'sının başarılı piyanist ve bestecilerinden biri olan Yahudi kökenli Władek Szpilman'ın, Varşova Ayaklanması'nın bastırılmasından hemen sonra Wehrmacht subayı Wilm Hosenfeld'ın önemli yardımları sayesinde nasıl hayatta kaldığını anlattığı Śmierć Miasta isimli otobiyografisine dayanmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Holokost</span> Adolf Hitler liderliğindeki Nazi Almanyasının azınlıklar, eşcinseller, esirler ve muhaliflere uyguladığı soykırım

Holokost, Yahudi Soykırımı veya HaŞoah, Nazi Almanyası döneminde 1941 ve 1945 yılları arasında, Adolf Hitler ve Heinrich Himmler'in liderliğindeki SS güçleri tarafından işgal edilen sınırlar içerisinde yaklaşık 6 milyon Yahudi'nin sistemli bir şekilde öldürüldükleri soykırımdır.

<span class="mw-page-title-main">Varşova Gettosu Ayaklanması</span>

Varşova Gettosu Ayaklanması, Alman işgali döneminde, 19 Nisan - 16 Mayıs 1943 tarihleri arasında Polonya Genel Hükûmeti 'nin merkezi Varşova şehrinde bulunan Varşova Gettosu'nda devam eden ayaklanma.

<span class="mw-page-title-main">Majdanek toplama kampı</span>

Majdanek toplama kampı, II. Dünya Savaşı'nda Polonya'nın Alman işgali sırasında Schutzstaffel tarafından Lublin şehrinin eteklerinde inşa edilen ve işletilen bir Nazi toplama ve imha kampıydı. Yedi gaz odası, iki ahşap darağacı ve toplam 227 yapısıyla Nazi toplama kamplarının en büyükleri arasında yer alıyordu. Başlangıçta imhadan ziyade zorla çalıştırma amaçlı olsa da, Almanların işgal altındaki kendi anavatanlarındaki tüm Polonya Yahudilerini öldürme planı olan Reinhardt Operasyonu sırasında insanları endüstriyel ölçekte öldürmek için kullanıldı. 1 Ekim 1941'den 22 Temmuz 1944'e kadar faaliyette olan kamp neredeyse hiç bozulmadan ele geçirildi. Bagration Harekâtı sırasında Sovyet Kızıl Ordusu'nun hızlı ilerleyişi SS'lerin altyapısının çoğunu yok etmesini engelledi.

<span class="mw-page-title-main">Treblinka imha kampı</span>

Treblinka imha kampı, II. Dünya Savaşı sırasında Nazi Almanyası tarafından işgal altındaki Polonya'da inşa edilen ve işletilen en ölümcül ikinci imha kampıydı. Varşova'nın kuzey doğusunda, günümüzde Mazovya voyvodalığı olan Treblinka köyünün 4 km güneyindeki bir ormanda bulunuyordu. Kamp, Nihai Çözüm'ün en ölümcül aşaması olan Reinhardt Operasyonu'nun bir parçası olarak 23 Temmuz 1942 ile 19 Ekim 1943 tarihleri arasında faaliyet göstermiştir. Bu süre zarfında gaz odalarında 700.000 ila 900.000 Yahudi'nin ve 2.000 Roman'ın öldürüldüğü tahmin edilmektedir. Treblinka'da Auschwitz-Birkenau dışındaki diğer Nazi imha kamplarından daha fazla Yahudi öldürülmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Einsatzgruppen</span> Nazi Almanyasında Alman Ordusunun işgal ettiği bölgeleri ev ev arayarak Yahudileri, Romanları ve komünistleri öldüren seyyar infaz birlikleri

Einsatzgruppen, SS'e bağlı, Heinrich Himmler'in kontrolünde ve Reinhard Heydrich'in yönetimi altındaki, II. Dünya Savaşı sırasında Alman Ordusunun işgal ettiği bölgeleri ev ev arayarak Yahudileri, Romanları ve komünistleri öldüren seyyar infaz birlikleri. A B C ve D isminde 4 Einsatzgruppe timi vardı ve her birlik 600-1000 askerden oluşuyordu. Toplama kampları kurulmadan önce infazlarda etkin rol oynamışlardır. En önemli eylemleri Babi Yar Katliamı'dır. Gezici birliklerdir. Sürekli hareket halinde olup bir infazdan ötekine doğru eylemlerini gerçekleştirmişlerdir. Çukur kazıp öldürüp gömme işi oyalayıcı olduğundan ve öldürme sırasında çok fazla mermi harcandığından bunun yerine toplama kampları kurulmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Genel Hükûmet</span>

Genel Hükûmet, aynı zamanda İşgal Altındaki Polonya Bölgesi Genel Valiliği olarak da anılır. İkinci Dünya Savaşı'nın başlangıcında 1939'da Nazi Almanyası, Slovakya ve Sovyetler Birliği tarafından Polonya'nın işgalinden sonra kurulan bir Alman işgal bölgesiydi. Yeni işgal edilen İkinci Polonya Cumhuriyeti üç bölgeye ayrıldı: Merkezde Genel Hükûmet, batıda Nazi Almanyası tarafından ilhak edilen Polonya bölgeleri ve doğuda Sovyetler Birliği tarafından ilhak edilen Polonya bölgeleri. Bölge, 1941'de, Sovyetler Birliği'nin Alman işgalinden sonra, yeni Galiçya Bölgesi'ni içerecek şekilde önemli ölçüde genişletildi.

<span class="mw-page-title-main">Josef Blösche</span>

Josef Blösche, Almanya'da Nasyonal Sosyalist Alman İşçi Partisi üyesi ve bir Rottenführer olarak II. Dünya Savaşı sırasında SS ve SD'de görev yapan asker. Blösche birçok Yahudiyi vurup öldümüş ve çok daha fazla Yahudiyi imha kamplarında ölüme yollamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Hans Kammler</span>

General Mühendis Doktor Hans (Heinz) Friedrich Karl Franz Kammler, bir inşaat mühendisi ve yüksek rütbeli subaydı. SS inşaat projelerini yönetmiş ve II. Dünya Savaşı'nın sonuna doğru V-2 füze ve jet programlarından sorumlu olmuş olup, daha çok Hans Kammler olarak adlandırılır.

<span class="mw-page-title-main">Varşova Gettosu</span>

Varşova Gettosu, 1 Nisan 1940 tarihinde Nazi Almanyası'nın II. Dünya Savaşı sırasında işgal ettiği Polonya'nın başkenti Varşova'da kurmuş olduğu gettodur. Kurucusu Polonya'nın Genel Valisi Hans Frank'tır. Daha sonra Nürnberg duruşmaları sonucunda idam edildi. Aynı zamanda bu getto Nazi Almanyası'nın işgal ettiği diğer bölgelerde kurmuş olduğu 400'den fazla gettonun en büyüğüdür. Burada yaklaşık 400.000'den fazla Yahudi vardı. Bu gettoda kısmi olarak Romanlar da vardı. Nihai çözüm adı altında Yahudiler'i öldürmeye başlanılmasıyla 254.000 Getto sakini Treblinka imha kampına gönderildi. Bunların hepsi öldürüldü. Ancak bu sevkiyatı durdurmak amacıyla direnişler de gösterildi. Varşova Getto Ayaklanması olarak bilinen ayaklanma gerçekleşti. Toplama kamplarında meydana gelen en büyük direniş, bu kampın imha olmasına sebep oldu.

<span class="mw-page-title-main">Częstochowa Gettosu Ayaklanması</span>

Çestohova Gettosu Ayaklanması, II. Dünya Savaşı sırasında işgal edilen Polonya'nın Çestohova kentinde Almanlar tarafından kurulan gettoda meydana gelen ayaklanmadır. Buradaki ilk ayaklanma 4 Ocak 1943 yılında meydana geldi. Ancak ayaklanma başarılı olamamış ve misilleme olarak 50 genç Yahudi öldürülmüştü. Asıl büyük ayaklanma ise Haziran 1943 yılında gerçekleşti.

<span class="mw-page-title-main">Belzec imha kampı</span>

Belzec, Polonya'nın güney doğusunda bulunan Nazi Almanyası tarafından II. Dünya Savaşı yıllarında özellikle Çingene soykırımı (Porajmos) ve Yahudi soykırımı (Holokost) için kullanılmış imha kampı ve toplama kampı. Günümüzde Polonya'nın Lublin Voyvodalığı'nın güney sınırına yakın bir köyde bulunmaktadır. Auschwitz-Birkenau ve Treblinka'nın ardından en büyük katliamın yaşandığı üçüncü toplama ve imha kampıdır.

<span class="mw-page-title-main">Nihai Çözüm</span> II. Dünya Savaşında Yahudileri yok etmek için yapılan Nazi planı

Nihai Çözüm veya Yahudi Problemine Nihai Çözüm, II. Dünya Savaşı'nda Yahudileri yok etmek için yapılan Nazi planıdır. 1942'nin ocak ayında Berlin'in yanında Wannsee Konferansı'nda Nazilerin liderliğinde sistematik ve kasten yapılacak soykırımın prosedürleri kesinleşmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Mietek Pemper</span>

Mieczysław "Mietek" Pemper Polonya doğumlu bir Alman Yahudi ve Holokost'tan sağ kurtulan biriydi. Pemper, Oskar Schindler'in ünlü listesinin derlenmesine ve yazılmasına yardımcı oldu ve II. Dünya Savaşı sırasında 1.200 kişinin Holokost'ta öldürülmesini engelledi.

<span class="mw-page-title-main">Sofia Zamenhof</span>

Sofia Zamenhof Polonyalı çocuk doktoru. Klara (Silbernik) ile Esperanto'nun mucidi LL Zamenhof'un kızıdır.

<span class="mw-page-title-main">Minsk Gettosu</span>

Minsk Gettosu, Nazi Almanyası'nın Sovyetler Birliği'ni istilasından kısa süre sonra kuruldu. Alman işgâli altındaki Sovyet topraklarındaki en büyük gettolardan biriydi. Neredeyse 100 bin Yahudi barındırdı; bunların çoğu Holokost'ta öldürüldü.

<span class="mw-page-title-main">Theresienstadt Gettosu</span>

Theresienstadt Gettosu, II. Dünya Savaşı'nda, Nazi Almanyası'nın Çekoslovakya'dan ilhâk edip işgâl ettiği Bohemya ve Moravya Protektorası'nda yer alan Terezín kasabasında Schutzstaffel (SS) tarafından kuruldu. Gettonun iki ana amacı vardı: hem imha kamplarına yönelik bir "ara durak" olarak işlev göstermek hem de bir "emeklilik yerleşimi" olarak yaşlı ve ünlü Yahudilere ev sahipliği yaparak Yahudi toplulukları Nihai Çözüm konusunda yanıltmak. Getto, hem tutsakların ölümünü hızlandıracak şartlarla kasıtlı bir şekilde tasarlandı, hem de Nazi propagandasının bir aleti olarak kullanıldı. Diğer gettolardan farklı olarak, bu gettoda zorla çalıştırmanın büyük bir ekonomik önemi yoktu.

Julius Madritsch, Holokost sırasında Yahudilerin hayatlarını kurtarmaya yardım eden Viyanalı Avusturyalı iş insanıdır.

<span class="mw-page-title-main">101.Yedek Ordnungspolizei Taburu</span>

101.Yedek Ordnungspolizei Taburu Nazi Almanyasında SS liderliğinde görev yapan Ordnungspolizei taburudur. II. Dünya Savaşı sırasında askeri örgütlenmeye geçen Ordnungspolizei taburu Hamburg'da kurulduktan sonra Polonya Seferi'nin ardından Wehrmacht ile beraber işgal edilen topraklara girmiştir. 101. Tabur Leh savaş esirlerinin denetimi gerçekleştirmiş, Lehlerin sürülmesini sağlamıştır. Sonraki dönemde Polonya'da Holokostun gerçekleştirilmesinin asli unsuru olmuş, milyonlarca insanın katledilmesinde rol almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Nazi gettoları</span>

İkinci Dünya Savaşı sırasında Polonya'nın işgaliyle başlayan Nazi rejimi, Yahudileri ve bazen de Romanları, sömürülerini daha da artırmak için kasaba ve şehirlerin küçük bölümlerine ayırmak ve hapsetmek amacıyla Alman işgali altındaki Doğu Avrupa'da gettolar kurdu. Alman belgelerinde ve getto girişlerindeki tabelalarda, Naziler onlardan genellikle Jüdischer Wohnbezirk veya Wohngebiet der Juden olarak bahsediyordu ve her ikisi de Yahudi Mahallesi olarak tercüme ediliyordu. Holokost tarihçilerinin tanımladığı şekliyle açık gettolar, kapalı gettolar, çalışma, geçiş ve yıkım gettoları dahil olmak üzere birçok farklı tür vardı. Bazı durumlarda, topluca getto ayaklanmaları olarak bilinen, Alman işgaline karşı Yahudi yeraltı direnişinin mekanıydılar.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.