Adalet Bakanlığı (Türkiye)
 | |
| Genel bilgiler | |
|---|---|
| Kuruluş tarihi | 3 Mayıs 1920) |
| Önceki kurum | |
| Türü | Bakanlık |
| Bağlılığı | Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı |
| Adres | Milli Müdafaa Caddesi 06659 Kızılay, Ankara |
| Yıllık bütçe | ₺75.603.176.000 (2023)[1] |
| Yönetici(ler) |
|
| Alt birimler |
|
| Web sitesi | adalet.gov.tr |
| Makale serilerinden |
| Türkiye'de siyaset |
|---|
 |
Adalet Bakanlığı, Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığına bağlı olarak çalışan, adalet ve yargı işlerinden sorumlu olan bakanlıktır. Bakanlığın temel görevleri arasında, kanunlarda öngörülen mahkemelerin kurulması ve teşkilatlandırılması, ceza infaz kurumları, icra ve iflas daireleri gibi adalet kurumlarının planlanması, idari gözetimi ve denetimi yer alır. Kamu veya özel kurumlarla iş birliği yaparak adalet hizmetlerinin geliştirilmesine katkıda bulunur ve kanunlarla veya cumhurbaşkanlığı kararnameleriyle verilen diğer görevleri yerine getirir.
2024 yılı itibarıyla Yılmaz Tunç Bakan, Akın Gürlek, Ramazan Can, Niyazi Acar ve Hurşit Yıldırım Bakan Yardımcısı olarak görev yapmaktadır.
Tarihçe
Hükümdar II. Mahmut döneminde devlet yapısında yapılan köklü reformların bir parçası olarak adalet işlerini yürütmek üzere 1837 yılında Meclis-i Vâlâ-yı Ahkâm-ı Adliyye adında bir kurum kuruldu. Daha sonra 1867 yılında bu kurum ikiye ayrılarak Şura-yı Devlet ve Dîvân-ı Ahkâm-ı Adliyye adı altında iki kurum oluşturuldu. Bu kurumlardan Dîvân-ı Ahkâm-ı Adliye, 1878 yılında Adliye Nezâreti'ne dönüştürüldü.[3] Adalet Nazırı, yeni kurulmuş olan Hey'et-i Vükelâ'nın (Vekiller Heyeti/Bakanlar Kurulu) bir üyesi oldu.
1880 yılına kadar azınlıkların adaletle ilgili işlemleri de Hâriciye Nezâreti tarafından yürütülmekteyken bu tarihten sonra onlar da Adliye Nezâreti'ne bağlandı. Adalet Nezâreti'nin resmî adı; Adliye ve Mezâhib Nezâreti olarak değiştirildi.[4] Adliye Nezâreti; 1880 yılından sonra düzenli olarak Cerîde-i Mehâkim ve 1909 yılından itibaren ise Cerîde-i Adliye adında altında on beş günlük iki dergi yayınlamıştır.
Adalet Bakanlığı ise ilk olarak 1920 yılında, cumhuriyetin ilanından önce, İsviçre medeni hukuk sistemine dayanan yeni hukuk kanununun kabul edilmesini takiben kurulmuştur. Bakanlık, tarihi boyunca Türkiye'deki adalet sisteminin değişen ihtiyaçlarına karşılık çeşitli yeniden yapılanma ve yapısal değişikliklerden geçmiştir.
Sorumluluklar
Türkiye içerisinde
Bakanlığın sorumlulukları arasında, kanunlarda kurulması öngörülen mahkemelerin açılması ve teşkilatlandırılması; ceza infaz kurumları, icra ve iflas daireleri gibi her derece ve türdeki adalet kurumlarının planlanması, kurulması, idari olarak gözetimi, denetimi ve geliştirilmesi bulunmaktadır. Ayrıca, bir mahkemenin kaldırılması veya yargı çevresinin değiştirilmesi konularında Hakimler ve Savcılar Kuruluna teklifte bulunmak, kamu davalarının açılmasıyla ilgili mevzuat doğrultusunda Adalet Bakanına verilen yetkilerin kullanılmasına ilişkin işlemleri gerçekleştirmek de Bakanlığın görevleri arasındadır. Adli sicilin tutulması, adalet hizmetleriyle ilgili olarak yabancı ülkelerle yürütülen işlemler ve bu hizmetlere ilişkin gerekli araştırmalar ve mevzuat hazırlıkları yapmak da Bakanlığın sorumlulukları arasında yer alır.[5]
Ayrıca, Bakanlık, diğer bakanlıklarca hazırlanan mevzuat taslaklarını Türk hukuk sistemine ve mevzuat tekniğine uygunluk açısından incelemek ve bu konularda görüş bildirmekle yükümlüdür. İlgili mevzuat hükümleri doğrultusunda infaz işlerinin düzenlenmesi, icra ve iflas işlerinin yürütülmesi ve adalet hizmetleriyle ilgili olarak ortaya çıkan sorunların nedenlerini araştırmak ve çözüm önerileri geliştirmek de Bakanlığın görevleri arasındadır. Bakanlık, ulusal ve uluslararası düzeyde bilimsel toplantılar düzenlemek, bu nitelikteki çalışmaları teşvik etmek ve desteklemek; görev alanıyla ilgili kamu ya da özel kurum veya kuruluşlarla iş birliği yapmak ve kanunlar veya Cumhurbaşkanlığı kararnameleriyle verilen diğer görevleri yerine getirmekle sorumludur.[5]
Adalet Bakanlığı merkez teşkilatına bağlı hizmet birimleri 1 sayılı cumhurbaşkanlığı kararnamesinde belirlenmiştir:[6]
- Ceza İşleri Genel Müdürlüğü
- Hukuk İşleri Genel Müdürlüğü
- Mevzuat Genel Müdürlüğü
- Ceza ve Tevkifevleri Genel Müdürlüğü
- Adli Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğü
- Dış İlişkiler ve Avrupa Birliği Genel Müdürlüğü
- Personel Genel Müdürlüğü
- Hukuk Hizmetleri Genel Müdürlüğü
- Bilgi İşlem Genel Müdürlüğü
- Teftiş Kurulu Başkanlığı
- Strateji Geliştirme Başkanlığı
- İnsan Hakları Dairesi Başkanlığı
- Eğitim Dairesi Başkanlığı
- İcra İşleri Dairesi Başkanlığı
- Destek Hizmetleri Dairesi Başkanlığı
- Adli Destek ve Mağdur Hizmetleri Dairesi Başkanlığı
- Basın ve Halkla İlişkiler Müşavirliği
- Özel Kalem Müdürlüğü
Bakanlığa bağlı taşra teşkilatı:
- Bölge Adliye Mahkemeleri Cumhuriyet Başsavcılıkları
- Cumhuriyet Başsavcılıkları
- Ceza İnfaz Kurumları
- Denetimli Serbestlik Müdürlükleri
Bakanlığa bağlı veya bakanlığın yetki alanı ile ilgili kuruluşlar:
- Adli Tıp Kurumu
- Ceza ve İnfaz Kurumları ile Tutukevleri İş Yurtları Kurumu Başkanlığı
- Adalet Akademisi
- Türkiye Adalet Akademisi Başkanlığı
- Kişisel Verileri Koruma Kurumu
Uluslararası hukuk ve Avrupa Birliği
Adalet Bakanlığı'nın uluslararası ve Avrupa Birliği ile ilgili faaliyetleri 1 sayılı cumhurbaşkanlığı kararnamesinde belirlenmiştir:[6]
Adalet Bakanlığı bünyesindeki Dış İlişkiler ve Avrupa Birliği Genel Müdürlüğü, bakanlığın yetki alanına giren uluslararası antlaşmalar ve belgeler hakkında görüş bildirmek, bu çalışmalara katılmak, antlaşma ve belgeleri Türkçeye çevirtmek, arşivlemek ve ilgili kurumlarla paylaşmak gibi görevleri yerine getirir.
Yurtdışında işlenen ve Türk yargı yetkisine giren suçlar konusunda adli makamlara bilgi ve belge sağlama, uluslararası adli yardımlaşma işlemleri, suçluların iadesi, hükümlülerin transferi ve kovuşturmaların aktarılması gibi hukuki ve cezai konularda iş ve işlemleri yürütür. Avrupa Birliği müktesebatına uyum, Bakanlık birimleri arasında koordinasyon sağlama ve uyum çalışmalarını yürütme sorumluluğuna da sahiptir. Avrupa Birliği ile ilişkilerin ulusal programlar ve kalkınma planları doğrultusunda yürütülmesi, uluslararası hukukun gelişmelerinin izlenmesi, ilgili çalışmalara katılım ve iç hukuka yansıtılması için gerekli bilgilendirmelerin yapılması bakanlığın ve müdürlüğün görevidir.
Bakanlık yöneticileri
Adalet Bakanlığı'ndaki üst düzey yöneticiler şunlardır (bakanın adı kalın yazılmıştır):
| Görevli | Portre | Görev | Sorumluluk(lar) |
|---|---|---|---|
| Yılmaz Tunç |  | Adalet Bakanı |
|
| Akın Gürlek | Adalet Bakan Yardımcısı |
| |
| Ramazan Can | Adalet Bakan Yardımcısı |
| |
| Niyazi Acar | Adalet Bakan Yardımcısı |
| |
| Hurşit Yıldırım | Adalet Bakan Yardımcısı |
|
Adalet bakanları listesi
Amblemler
2019 yılına kadar kullanılan bakanlık amblemi
Kaynakça
- ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 17 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 17 Ocak 2023.
- ^ "Biyografi". 28 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ocak 2023.
- ^ "Adliye Nezareti, Ayşe Tulun". 27 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ekim 2011.
- ^ "II. Meşrutiyet döneminde Adliye ve Mezahib Nezaretinde Bürokratik Reform, Erkan Tural, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2008" (PDF). 2 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 3 Ekim 2011.
- ^ a b Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı (10 Temmuz 2018). "Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi (Kararname Numarası: 1)" (PDF). T.C. Resmî Gazete. 14 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 14 Temmuz 2018.
- ^ a b "Mevzuat Bilgi Sistemi". www.mevzuat.gov.tr. 20 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ağustos 2024.
- ^ a b c editor17 (29 Ağustos 2023). "Adalet Bakan Yardımcılarının görev alanları değişti". SON TV. 9 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ağustos 2024.
- ^ editor17 (28 Şubat 2024). "Adalet Bakan Yardımcılarının görev alanları değişti". SON TV. 9 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ağustos 2024.
Dış bağlantılar
- Resmî site
- Facebook'ta Adalet Bakanlığı
- X'te Adalet Bakanlığı
- Instagram'da Adalet Bakanlığı
- YouTube'da Adalet Bakanlığı
