İçeriğe atla

Ada Kelt dilleri

Ada Kelt dilleri
Coğrafi dağılımİrlanda, İskoçya, Galler, Man Adası, Cornwall, Breton
SınıflandırmaHint-Avrupa
  • Kelt
    • Ada Kelt dilleri
Alt bölümler

Ada Kelt dilleri, Britanya Adaları kökenli Kelt dilleridir. Günümüzde kalan tüm Kelt dilleri Ada Kelt dilleri grubundandır. Ada Kelt dilleri Breton (Bretonca, Kernevekçe ve Galce) ve Gal dilleri (İrlandaca, İskoç Galcesi ve Manksça) olmak üzere ikiye ayrılmaktadır.

Kaynakça

  • Cowgill, Warren (1975). "The origins of the Insular Celtic conjunct and absolute verbal endings". H. Rix (ed.) (Ed.). Flexion und Wortbildung: Akten der V. Fachtagung der Indogermanischen Gesellschaft, Regensburg, 9.–14. September 1973. Wiesbaden: Reichert. ss. 40-70. ISBN 3-920153-40-5. 

İlgili Araştırma Makaleleri

Kelt mitolojisi en yalın tanımıyla Kelt politeizminin mitolojisidir. Kelt politeizmi Demir Çağı Keltlerinin diniydi. Demir Çağı'ndaki diğer Avrupalılar gibi erken dönem Keltleri de politeistik mitoloji ve dinî yapıyı benimsemişlerdi. Kelt insanlarının içinde, Roma ile yakın iletişimi olan Galyalıların ve İber Yarımadasındaki Keltlerin mitolojileri Roma İmparatorluğu altında devam edememiş, daha sonra ise bu insanlar Hristiyan olmuş ve Kelt(ik) dillerini de kaybetmişlerdir. İronik bir şekilde bu insanların inanç ve geleneklerine dair bilgiler çeşitli Roma ve Hristiyan kaynakları sayesinde bugüne kadar ulaşmıştır. Bir başka açıdan ise, kendi politik veya lenguistik (dilsel) kimliklerini korumuş olan Keltler Demir Çağı'ndaki atalarının mitolojilerinin en azından artakalan küçük bir kısmını iletebilmişlerdir. Bu iletilebilmiş kısım genellikle Orta Çağ'da kaydedilmiş ve yazılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Keltler</span> antik hint-avrupa kabileler topluluğu

Keltler Tarih öncesi ve İlk Çağ döneminde Avrupa'da yaşayan ve günümüzde altı ulustan oluşan bir halktır. Dört bin yıl kadar önce Keltler, anavatanları olan Orta Avrupa'dan göç ederek özellikle Büyük Britanya Adaları'na, İspanya'ya ve Galya'ya yerleştiler.

Bretonca, Hint-Avrupa dil ailesinin Kelt koluna ait bir dildir. Fransa'nın Bretonya bölgesinin resmî dilidir. Fransa'daki Bretanya ve tarihî bakımdan Bretanya'nın bir parçası olan Loire-Atlantik bölgesinin bazı sakinleri tarafından konuşulmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Bretonya (idarî bölge)</span>

Bretonya veya Bretanya, Fransa'nın 26 bölgesinden biridir. Fransa'nın kuzeybatısındaki geniş bir yarımadayı kapsar. Kuzeyinde Manş Denizi, güneyinde Biskay Körfezi vardır. Fransa'da en uzun sahile sahip olan bölgedir. Merkez şehri Rennes'dir.

<span class="mw-page-title-main">İtalik diller</span>

İtalik diller, bilinen ilk üyeleri MÖ 1. milenyumda İtalyan Yarımadası'nda konuşulmuş olan bir Hint-Avrupa dil ailesi koludur. Eski dillerinin en önemlisi, milattan önce diğer İtalik halkları fetheden Antik Roma'nın resmi dili olan Latinceydi. Diğer İtalik diller; MS ilk yüzyıllarda, konuşanları Roma İmparatorluğu'nda asimile olduğundan ve Latinceye kaydıklarından dolayı yok oldu. MS 3. ve 8. yy. arasında Halk Latincesi, günümüzde ana dil olarak konuşulan tek İtalik dil grubu olan Latin (Romen) dillerine ayrıldı, ayrıca Edebi Latince de hayatta kaldı. Latincenin yanında bilinen diğer antik İtalik dilleri; Faliskçe, Umbriyaca ve Oskanca ve Güney Pikencedir. Yarımadada konuşulmuş ve sınıflandırması tartışmalı olan diğer İtalik diller Venetçe ve Sikulcadır. Uzun zaman önce yok olmuş bu diller, yalnızca arkeolojik bulgulardaki birkaç yazıttan bilinmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Kelt dilleri</span> Hint-Avrupa dil ailesinin bir kolu

Kelt dilleri, Hint-Avrupa dil ailesinin bir koludur. Yaşayan dilleri Bretonca, Galce, İrlandaca, İskoçça, Kernevekçe ve Manksçadır.

<span class="mw-page-title-main">Lancelot</span>

Lancelot, Kral Arthur'un Yuvarlak Masa Şovalyeleri'nden biri olduğuna inanılan Fransız askerdir. Kurgusal bir kişidir.

<span class="mw-page-title-main">Fransızlar</span> Fransa vatandaşları

Fransızlar, Fransa'da yaşayan, Fransa'nın vatandaşlığına sahip veya bir Cermen kavmi olan Frank kökenli bir halktır. "Francia" sözcüğünün kökü de bu kelimeden gelmektedir, Frenklerin yurdu ve yaşadıkları bölge anlamına gelir. Fransız kimliğinin oluşmasında önemli bir faktör olan Cermen kökenli Franklar, Frankiya'yı (Fransa) fethettiklerinde kendi dillerini bırakıp Latin dilini benimsemişlerdir ve buna müteakip Fransızca dediğimiz Latin dili ortaya çıkmıştır. Tarih boyunca Franklar, Roma kültürünün etkisinde kalarak Galya'daki yerli halklar ile karışmış ve bugünkü Fransızların ataları olmuşlardır.

<span class="mw-page-title-main">Cornwall</span>

Cornwall veya Kernevekeli, Güney Batı İngiltere'de bir county'dir. Bölgenin tarihî merkezleri Bodmin ve Launceston iken, idarî merkezi Truro şehridir.

<span class="mw-page-title-main">Kernevekçe</span>

Kernevekçe, Güneybatı İngiltere'de Cornwall kontluğunda konuşulan bir Kelt dilidir. Dil %80 oranla Fransa'da konuşulan Bretonca ile ortak kelime hazinesine sahiptir. Bu oran Galce ile %75'tir. Cornwall kontluğunda yaklaşık 3.500 kişinin bu dili konuştuğu tahmin edilmektedir. Dil düzenleyici kurumları; Kesva an Taves Kernewek (KK), Agan Tavas ve Cussel an Tavas Kernuak (RLC)'dır.

<span class="mw-page-title-main">Ekskalibur</span> Kral Arthurun efsanevi kılıcı

Ekskalibur, efsanevi Büyük Britanya Kralı Arthur'un taşıdığı, Glastonbury Gölü ve Avalon Adası'nın Leydisi Vivien tarafından kendisine verilmiş olan kılıcın adıdır. Galce orijinal adı Caledfwlch ve İrlanda dilinde Caladbolg olan kılıcın Latince ismi Caliburnus'tur ve Kelt mitolojisi'nde Arthur'dan önce değişik savaşçı ve kralların elinden geçmiştir. Efsaneye göre bu kılıç aslında Tanrıların verdiği Dört Hazine'den biri olan Nuada'nın kılıcıdır. Findias kenti'ne gönderilmiştir. Bu kılıcın vuruşundan kimse kaçamaz. Ulster döngüsünde kahraman Fergus Mac Roich'in kılıcı Caladbolg'un aynı kılıç olduğu da düşünülür.

<span class="mw-page-title-main">Galatlar</span> Antik bir ulus

Galatlar, MÖ 280-274 yıllarında Balkanlar ve Batı Anadolu'da yaşadıktan sonra Orta Anadolu'da Ankara ve Çorum, Yozgat yöresine yerleşen Orta Avrupa kökenli Kelt kavmine mensup Galyalılara, Yunanların ve Romalıların verdiği ad. Galatların yerleştiği bölgeye Antik Çağ'da Galatya adı verildi. Aşiret yapısına dayanan Galat krallıkları Roma İmparatorluğu'nun egemenliği altına girdikleri MÖ 1. yüzyıla kadar bu bölgede varlıklarını sürdürdüler. Orta Anadolu'da Galat dilinin MS 7. yüzyıla dek konuşulduğuna dair belirtiler vardır.

<span class="mw-page-title-main">Bretonya</span> Fransada tarihi il

Bretonya veya Bretanya, günümüzde Fransa sınırları içinde kalan, geçmişte bağımsız krallık ve dükalık olan bölge. Kavram ayrıca 6 Kelt halkından biri olan Bretonları tanımlamak için de kullanılır. Bretonca yaygın olarak konuşulur.

<span class="mw-page-title-main">Kelt Denizi</span> deniz

Kelt Denizi, İrlanda'nın güneyinde, Atlas Okyanusu'na bağlı olan deniz. Kuzeyi St. George Kanalı, güneyi Biskay Körfezi, doğusu ise Manş Denizi ve Bristol Kanalı ile çevrilidir. Batı kısmında ise Atlas Okyanusu uzanmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Britonlar</span>

Britonlar, en azından Britanya Demir Çağı'ndan Yüksek Orta Çağ'a kadar Büyük Britanya'da yaşayan yerli Kelt halkını ifade eder. Bu dönemde, Galler, Cornish ve Bretonlar gibi farklı gruplara ayrılmışlardır. Modern Brittonik dillerin atası olan Ortak Brittonik dilini konuşuyorlardı.

<span class="mw-page-title-main">Galatya</span> Orta Anadoluda var olmuş antik bölge

Galatya veya Galatiya günümüz Türkiye'sinin Ankara ve Eskişehir illerini kapsayan, orta Anadolu tepeliklerinde bulunan antik bir bölgedir. Galatya, M.Ö. 279'da Balkanlara göçlerinin ardından, 3.yy.'da Trakya'dan buraya göç edip yerleşen Galya kabilelerinden ismini almıştır. Romalı tarih yazıcıları tarafından bu bölge Doğu Galya ve yerlileri Galli olarak adlandırılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Breton mitolojisi</span>

Breton mitolojisi, Breton'da ortaya çıkan halkın açıklayıcı ve kahramanlık içeren masreton mitolojik hikâyerlerinden allarının mitolojisi veya külliyatidir. Bretonlar, en azından üçüncü yüzyıldan itibaren Breton'a yerleşmiş olan dar görüşlü Britonların torunlarıdır. İngilizler bu çağda zaten Hıristiyanlaştırılmışken, göçmen nüfus, Galler ve Cornwall'dakilere benzer şekilde eski bir Kelt mitosunu sürdürdü.

<span class="mw-page-title-main">Breton milliyetçiliği</span>

Breton milliyetçiliği, Fransa'daki Brittany bölgesi ile ilişkili bir bölgesel milliyetçilik biçimidir. Breton milliyetçilerinin siyasi özlemleri, kendi kendini yönetme hakkını elde etme ve Avrupa Birliği, Birleşmiş Milletler ve diğer uluslararası kurumlarda daha fazla güç elde etme arzusunu içeriyor.

Breton çoğunlukla şu anlamlara gelir:

<span class="mw-page-title-main">Alan Stivell</span> Fransız şarkıcı

Alan Stivell olarak bilinen Alan Cochevelou şarkıcı, söz yazarı, plak sanatçısı ve Kelt arpının ustası olan Breton ve Kelt müzisyeni. 1970'lerin başından itibaren, dünya müziğinin bir parçası olarak Kelt arpına ve Kelt müziğine olan küresel ilgiyi yeniden canlandırdı. Bir gaydacı ve bombard müzisyeni olarak, geleneksel Breton müziğini ve Breton dilinde şarkı söylemeyi modernize etti. Celtic rock'ın öncüsü, Kelt kültürlerinin birleşmesinden ilham alır ve Breton kültürünün koruyucusudur.