İçeriğe atla

Acrux

Koordinat:Sky map 12sa 26d 35,90s; -63º 05' 57,0″
Acrux AB
Güneyhaçı Takımyıldızı ve Acrux
Gözlem verisi
Dönem J2000.0      Ekinoks J2000.0
TakımyıldızGüneyhaçı
Sağ açıklık (α)12sa 26d 35.871s[1]
Dik açıklık (δ)-63° 05′ 56.58″[1]
Görünür büyüklük (V)0.81
Sınıflandırma
Tayfsal sınıf
B0.5IV C[1]
Değişen yıldız tipi?
Astrometri
Özdevinim (μ)RA: -35.37 mys/y
Dec.: -14.73 mys/y
Uzaklık325 Iy
Mutlak büyüklük (V)-4.14
Özellikler
Kütle (m)1.4 M
Yarıçap (r)R
Aydınlatma gücü25,000 L
Sıcaklık28,000 K
Metallik [Fe/H]?
Dönüş hızı ()? km/s
Yaş?
Katalog belirtmeleri
Acrux, Alpha Crucis, SAO 251904, DM CP--62 2745, HD 108248, HR 4730.[2]

Acrux (α Cru / α Crucis / Alfa Crucis/ HD 108248) Güneyhaçı (Crux) takımyıldızındaki en parlak ve gece gökyüzündeki en parlak onikinci yıldız. Acrux yaklaşık 0.77[3] kadir olan görünür parlaklığıyla Alfa Centauri'nin güneyindeki en parlak yıldızdır.

Fiziksel özellikler

Acrux güneş sistemimize 325 ışık yılı uzaklıkta bulunan bir çoklu yıldız sistemidir. Ayrıklığı sadece 4 yay-dakika olan iki bileşen görsel olarak ayırdedilebilir. Acrux A (α1), 1,40 ve Acrux B (α2) ise 2,09 kadir parlaklığındadır ve her ikisi de yüzey sıcaklıkları yaklaşık 28.000 ve 26.000 kelvin olan sıcak B sınıfı yıldızlardır. Aydınlatma güçleri Güneş'in 25.000 ve 16.000[3] katıdır. Bileşenler arasındaki minimum ayrıklıkları 430 Astronomi birimiyle periyodu en az 1,500 yıl belki daha da fazladır.

α1, bileşenlerinin Güneş'ten 14 ve 10 kez büyük olduğu düşünülen ve yaklaşık 1 astronomi birimi ayrıklığındaki yörüngelerinde sadece 76 günde dolanan spektroskopik ikili yıldızdır. α1'in parlak bileşeninin bir gün süpernova olarak patlaması öngörülmektedir. α1'in sönük bileşeni ise ağır bir beyaz cüce olarak hayatta kalabilir.

Kökeni

"Acrux" kelimesi basitçe Alfa'nın A'sı ile Crux'un(Güneyhaçı) birleştirilmesiyle oluşturulmuştur.

Acrux kabaca -60° dik açıklığında bulunduğu için sadece Yengeç Dönencesinin güneyinden görülebilir. Yer'in yörüngesel salınımı sebebiyle, "Tri-shanku" olarak isimlendirilen eski Hint astronomlar tarafından Hindistan'da görüldü.

Çincede 十字架二(Haçın ikinci yıldızı) olarak bilinir.

Acrux Avustralya, Yeni Zelanda ve Papua Yeni Gine bayraklarında Güneyhaçı'nı içeren beş yıldızdan biri olarak gösterilir. Ayrıca Brezilya bayrağında her birinin bir eyaleti temsil ettiği diğer 26 yıldızla birlikte betimlenir. Acrux Sao Paulo eyaletini temsil eder.

Önemli gözlemler

2 Ekim 2008'de Cassini-Huygens sondası Satürn diskinin örttüğü Acrux sisteminin bileşenlerinden üçünü (A,B ve C) analiz etti.

Kaynakça

  1. ^ a b c "SIMBAD query result: NAME ACRUX -- Spectroscopic binary". Centre de Données astronomiques de Strasbourg. 7 Eylül 2009. 25 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Eylül 2009. 
  2. ^ "The Dome Of The Sky™". 18 Ağustos 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Eylül 2009. 
  3. ^ a b David Darling. "Acrux (Alpha Crucis)". 10 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Eylül 2009. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Takımyıldız</span> Gökyüzünün bölündüğü 88 alandan her birine verilen isim

Takımyıldız, gökyüzünün bölündüğü 88 alandan her birine verilen isimdir. Terim genellikle, yanlış bir biçimde, görünüşte birbiriyle ilgili gözüken yıldız gruplarını tanımlamak için kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">Alfa Centauri</span> Erboğa takımyıldızında bulunan üçlü yıldız sistemi, üç yıldızdan biri olan Proxima Centauri, Dünyaya en yakın yıldız olmasıyla bilinir

Alfa Centauri, Erboğa takımyıldızının güneyinde bulunan bir yıldız sistemidir. Sistem üç yıldızdan oluşur: Rigil Kentaurus, Toliman (B) ve Proxima Centauri (C). Proxima Centauri, 4,2465 ışık yılı uzaklığıyla aynı zamanda Güneş'e en yakın yıldızdır.

<span class="mw-page-title-main">Crux (takımyıldız)</span> Güney Yarım küreden görülebilen takımyıldız

Crux ya da Güneyhaçı takımyıldızı, 88 modern takımyıldızın en küçüğü fakat aynı zamanda en ünlü ve göze çarpanlarından biridir. Üç tarafı Erboğa ile çevrilidir, güneyinde ise küçük takımyıldız Sinek yer alır. Samanyolu'nun görünür bandının güney ucunda yer alır. Latince adı olan Crux, Türkçede "haç" anlamına gelir. Dört ana yıldızının her biri +2,8'den daha parlak bir görünür görsel büyüklüğe sahip olduğundan en kolay ayırt edilen takımyıldızlar arasındadır. Güney Yarımküre'nin birçok halkları arasında yüksek bir kültürel öneme sahiptir. Parlaklığı ve belirgin şekli nedeniyle, Avustralya, Brezilya ve Yeni Zelanda gibi ülkelerin bayraklarında sıkça tasvir edilir. Bu ülkeler, takımyıldızı coğrafi güney konumlarının bir sembolü olarak kullanırlar.

<span class="mw-page-title-main">Eridanus (takımyıldız)</span>

Eridanus ya da Irmak takımyıldızı, modern 88 takımyıldızdan biridir. Eridanus, günümüzde, Nil de dahil olmak üzere pek çok ırmakla özdeşleştirilmektedir. Ancak pek çok kişi, Eridanus'un Kuzey İtalya'daki Po nehri olduğu üzerinde birleşiyor. En eski takımyıldızlardan biri olan Irmak, Avcı'nın ayağından güney gökküredeki Küçüksuyılanı takımyıldızı'na kadar uzanır. Bu haliyle, Suyılanı'ndan sonra gökyüzündeki en uzun takımyıldızdır. Irmak takımyıldızı'nın bir diğer özelliği ise: Gökyüzünde en büyük alanı kaplayan takımyıldızdır.

<span class="mw-page-title-main">Monoceros (takımyıldız)</span>

Tekboynuz takımyıldızı, gök ekvatoru üzerinde yer alan soluk bir takımyıldızdır. Tanımlanması 17. yüzyıl haritacısı Petrus Plancius'a atfedilir. Batısında Avcı, kuzeyinde İkizler, güneyinde Büyük Köpek ve doğusunda Suyılanı takımyıldızlarıyla çevrilidir. Sınır komşusu olan diğer takımyıldızlar arasında Küçük Köpek, Tavşan ve Pupa yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Sagitta (takımyıldız)</span>

Sagitta ya da Okçuk takımyıldızı, modern 88 takımyıldızdan biridir. Sagitta adı Latince'de ok anlamına gelmektedir. Bu takımyıldız Sagittarius (Yay) takımyıldızıyla karıştırılmamalıdır. Antik olduğu halde, 4. kadirden daha parlak yıldızı olmaması ve gökyüzündeki en küçük takımyıldız olmasından ötürü önemsiz bir takımyıldızdır. Batlamyus, 1. yüzyılda listelediği 48 takımyıldız arasına bu takımyıldızı da dahil etmiştir. Günümüzde Uluslararası Astronomi Birliği'nce belirlenmiş 88 modern takımyıldızdan biridir. Kuzey gökkürede yer alır ve gök ekvatorundan çok fazla uzakta yer almaması sebebiyle Güney Kutup Dairesi haricinde dünyanın her yerinden görülebilir.

<span class="mw-page-title-main">Triangulum (takımyıldız)</span>

Triangulum ya da Üçgen takımyıldızı, modern 88 takımyıldızdan biridir. Ayrıca, 1. yüzyıl gökbilimcisi Batlamyus'un 48 takımyıldızdan oluşan listesinde de yer alır. Kuzey gökkürededir ve küçük bir alan kaplar. Triangulum adı Latince'de üçgen anlamına gelir. Bu takımyıldız güney gökküredeki Triangulum Australe ile karıştırılmamalıdır. Takımyıldız, üçüncü ve dördüncü kadirden olan üç en parlak yıldızının ikizkenar üçgene yakın, uzun ve dar bir üçgen oluşturması sebebiyle bu ismi almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Vela (takımyıldız)</span>

Vela ya da Yelken takımyıldızı, modern 88 takımyıldızdan biridir. Güney gökkürededir. Vela adı Latincede yelken anlamına gelir. Bu isim, daha önceki takımyıldız adlandırmalarında bir gemi olarak tasavvur edilen Argo Navis takımyıldızının yelkenini oluşturan parçası olmasından ötürü verilmiştir. Argo Navis takımyıldızındaki yıldızlar günümüzde Karina, Pupa ve Yelken takımyıldızlarına dağılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Çift yıldız</span>

Çift yıldız, ortak kütle merkezinde yörünge yapan iki yıldızdan oluşan bir yıldız sistemidir. İki, üç, dört ya da daha çok yıldızlı sistemler çoklu yıldız sistemleri olarak adlandırılır. Bu sistemler, özellikle daha uzakken, çıplak göze tek bir ışık noktası olarak görünürler ve diğer yollarla çift olarak ortaya çıkarlar. Son iki yüzyıl boyunca yapılan araştırmalar sonucunda, evrende gözlemlediğimiz yıldızların yarısı ya da daha fazlasının, çoklu yıldız sistemlerinin parçası olduğunun farkına varıldı.

<span class="mw-page-title-main">Kırmızı dev</span> yıldız evriminin geç aşamalarında ve düşük ya da orta kütlede olan bir dev yıldız

Kırmızı dev, yıldız evriminin geç aşamalarında ve düşük ya da orta kütlede olan bir dev yıldız. 4.700 °C ya da daha düşük sıcaklıkta olabilir. Dış atmosferi şişkin ve seyrektir. Kırmızı devin dış görünümü sarı-turuncudan kırmızıya uzanabilmektedir ve K ve M tayfsal tipini içerir ayrıca S sınıfı yıldız ve karbon yıldızı.

<span class="mw-page-title-main">Wolf-Rayet yıldızı</span>

Wolf-Rayet yıldızları, evrim geçirmiş olağanüstü büyüklükte yıldızlardır ve kütlelerini 2000 km/s hızına ulaşabilen çok yeğin yıldız rüzgârı nedeniyle kaybetmektedirler. Kendi yıldızımız kütlesinin her yıl 10−14'ünü kaybederken, Wolf-Rayet yıldızlarında bu değer 10−5 güneş kütlesidir. Bu yıldız türlerinin sıcaklığı genelde 25.000 ile 50.000 K arasındadır.

<span class="mw-page-title-main">Değişen yıldız</span> Dünyadan görüldüğü gibi parlaklığı zaman içinde değişen yıldız

Değişen yıldız, parlaklıkları zaman içinde değişen yıldızlardır. Parlaklıkları genelde ya çok gençken ya da çok yaşlı iken değişir. Bunun nedeni, ya genişleme, daralma, püskürme gibi yıldızın iç dinamiğinden; ya da iki ya da daha fazla yıldızın birbirlerinin yörüngelerinde dönerken oluşturdukları tutulmalardan kaynaklanan dış dinamiklerden dolayı oluşur. 2000 yılına kadar 30,000'in üzerinde değişken yıldız bulunup kataloglanmıştır. Ayrıca 14,000 kadar başka yıldızda parlaklık değişiminden şüphelenilmektedir. Güneşimiz ve Kutup Yıldızı dahil olmak üzere birçok yıldızın, yeterli duyarlılıkta ölçüldüğünde, parlaklıkları değişmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Mutlak parlaklık</span>

Mutlak parlaklık veya mutlak kadir, bir nesnenin olağan aydınlama gücü mesafesinde bulunduğunda sahip olduğu görünür parlaklıktır. Nesnelerin parlaklıklarını mesafeden bağımsız olarak değerlendirmeye olanak tanır. Bir nesnenin mutlak büyüklüğü, nesnenin yıldızlararası ortam emilimi ve kozmik toz nedeniyle ışığı sönmeden tam olarak 10 parsek mesafeden bakıldığında sahip olacağı görünür parlaklığa eşit olarak tanımlanır. Varsayımsal olarak tüm nesneleri gözlemciden standart bir referans mesafesine yerleştirerek, parlaklıkları bir büyüklük ölçeğinde birbirleri arasında doğrudan karşılaştırılabilir.

<span class="mw-page-title-main">Pegasus (takımyıldız)</span> kuzey göksel yarımküredeki takımyıldız

Kanatlı At ya da Pegasus, modern 88 takımyıldızdan biridir.

<span class="mw-page-title-main">NGC 5189</span>

NGC 5189, Sinek takımyıldızı yönünde bulunan bir gezegenimsi bulutsu. James Dunlop tarafından 1 Temmuz 1826 tarihinde keşfedilmiştir.

46 Eridani, Irmak takımyıldızı içinde yer alan ve yaklaşık olarak 810 ışık yılı uzaklıkta bulunan bir çoklu yıldız sistemidir. Birincil bileşeni, tayf sınıfı B9 olan mavi üstdev yıldızın görünen parlaklığı +5,72 kadirdir. Alfa² Canum Venaticorum değişeni olan yıldızın parlaklığı 3,8 günlük süre içerisinde 5,66 ile 5,69 kadir arasında değişkenlik gösterir.

<span class="mw-page-title-main">Sigma Orionis</span> Avcı takımyıldızı yönünde, yaklaşık 950 ışık yılı uzaklıkta bulunan beşli yıldız sistemi

Sigma Orionis, Avcı takımyıldızı yönünde yaklaşık olarak 950 ışık yılı uzaklıkta bulunan beşli yıldız sistemidir. Sigma Orionis, Gökada içinde Güneş'e göre 30,6 km/sn'lik bir hızla hareket eder. Gökada merkezinden uzaklığı, 24.300 ile 26.400 ışık yılı aralığında değişmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Alfa Cassiopeiae</span>

Alfa Cassiopeiae veya α Cassiopeiae, ayrıca Schedar olarak da adlandırılır, kuzey takımyıldızı Kraliçe'de ikinci kadirden bir yıldızdır.

Beta Aquarii, Kova takımyıldızında bulunan tekli bir sarı süperdev yıldızdır. Resmi adı Sadalsuud ve Bayer adı olan β Aquarii, kısaltılmış Beta Aqr veya β Aqr'dır. Hipparcos görevi sırasında elde edilen paralaks ölçümlerine göre bu bileşen Güneş'ten yaklaşık 540 ışıkyılı uzaklıkta yer almaktadır. 6,5 km/s'lik radyal hız ile Güneşten daha da uzaklaşmaktadır. Yıldız, IAU radyal hız standardı olarak kullanılmaktadır.

Alpha Librae Terazi takımyıldızında bulunan bir ikili yıldızdır. Kadir derecesinin büyüklüğüne göre 'alfa' olarak adlandırılmasına rağmen takımyıldızın en parlak ikinci yıldızdır. İki bileşen, α1 Librae ve α2 Librae olarak adlandırılmıştır. Sistem geleneksel Zubenelgenubi adını taşıyordu, ancak Uluslararası Astronomi Birliği artık bu ismin yalnızca sistemin ikinci yıldızı α2 Librae için geçerli olduğunu bildirdi.