İçeriğe atla

Achillobator

Achillobator
Yaşadığı dönem aralığı: 96-89 myö
Üst kretase-Santoniyen[1] 
Yaşam restorasyonu
Biyolojik sınıflandırma Bu sınıflandırmayı düzenle
Âlem:Animalia
Şube:Chordata
Klad:Dinosauria
Klad:Saurischia
Klad:Theropoda
Familya:†Dromaeosauridae
Alt familya:†Dromaeosaurinae
Cins:†Achillobator
Tür: †A. giganticus
İkili adlandırma
†Achillobator giganticus
Perle, Norell, & Clark, 1999

Achillobator (Yunanca ve Moğolca kombinasyonu: Achilles (Akhilleus) bator (batur) "ölümsüz savaşçı"), 96 ila 89 milyon yıl önce (Geç Kretase) yaşamış, dromaeosauridae familyasından bir theropod dinozor cinsidir.[1][2] 225–460 kg (500-1,000 pound) ağırlığında olduğu ön görülen Achillobator, muhtemelen her iki arka ayağının ikinci parmak ucundaki orak şeklindeki pençeleriyle avlanan, iki ayaklı yırtıcıdır. 6 metre (20 ft) uzunluğunda olduğu tahmin edilen bu iri dromaeosaurid, bu büyüklükteki bilinen tek holotiptir.[3]

Açıklama

Bu vahşi yırtıcı, Asya kıtasında günümüz Moğolistan sınırlarında Dzunbayan-Khongil'in batısındaki Burkhan Khaldun'da keşfedilmiştir.[4] 1970'lerden itibaren hem bizzat kazıları gerçekleştirip hem de incelemelerini yaptığı Velociraptor, Protoceratops, Mononykus ve Erlikosaurus dinozorlarının ad babası Moğol paleontolog, Altangerel Perle (d. 1945) Achillobator'un fosillerini bulmuş ve ilk incelemeleri yapmıştır.[5]Achillobator, "kahraman savaşçı" adını iri gövdesi ve keskin pençelerinden almıştır. Boyut olarak Kuzey Amerika Utahraptorlarına benzer ve tahminen döneminin en gaddar avcılarından birisidir.[6]

Bu yırtıcı hem Deinonychus hem de Velociraptor'un bulunduğu Dromaeosauridae familyasına bağlıdır. Fakat bazı uzmanlar arasında ayrı ve yeni bir tür olduğu konusunda varsayımlar olmuştur. Familya içindeki bağları tam olarak anlaşılamasa da, Adasaurus ve bazı Kuzey Amerika dinozorlarının bulunduğu, Dromaeosaurinae alt ailesinden gibi görünmektedir.[7] Kretase dönemindeki diğer yırtıcılar gibi, Achillobator, genellikle modern kuşlar ile olan yakın evrimsel bir ilişkinin varsayımını vurgulayarak, sportif tüylerle resmedilir. Bu varsayım, herhangi bir katı fosil kanıtına dayanmamaktadır. Ancak çoğu yavru veya yetişkin küçük teropod dinozorlar tüysüz varsayımıyla tasvir edilmektedir.[8]

Morfolojisi

Perle'nin raporuna göre Achillobator büyük bir kafa, sağlam ve kütleli, oranla kısa arka ayaklara ve oranla daha uzun ön uzuvları ile dev bir maniraptorandır. Ön ve arka dişli marjları ile on bir maksiller dişe sahiptir. Anterior (ön) dişler çentikli posterior (arka) dişlerden daha küçüktür. Kısa, ağır, keskin köşeli boyun omuruna ve uzun kıvrak kuyruk omuruna sahiptir. Diğer bazı bulgulara göre uzun ve şişman olduğu ön görülmüştür. Perle, Achillobator'un omurga, bağırsak boşluğu ve ön-dorsal alan yapısından yola çıkarak uçabilen bir dinozor olduğunu savunmuştur. Hareketlerini arka uzuvları, ayaklarıyla yaptığı kesin görüşüyle ön uzuvlarının tüylü olduğu çıkarımında bulunmuştur.[9][10]

Ayrıca bakınız

Dış bağlantılar

Kaynakça

  1. ^ a b "Fossilworks: Achillobator". fossilworks.org. 20 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2021. 
  2. ^ [1] 14 Aralık 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Proceedings of Royal Society,2008-19 Mart 2012 erişim,(İngilizce),PDF
  3. ^ [2] 19 Mart 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Achillobator ,about.com,7 Ocak 2009,Bob Strauss-19 Mart 2012 erişim,(İngilizce)
  4. ^ [3] 18 Mart 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Raptors,about.com,Bob Strauss-19 Mart 2012 erişim,(İngilizce)
  5. ^ [4] 24 Nisan 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. 21 Şubat 2007,Therizinosauroids and Altangerel Perle Darren Naish -19 Mart 2012 erişim,(İngilizce)
  6. ^ [5] 17 Kasım 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ageofdinosaurs.com,-19 Mart 2012 erişim,(İngilizce)
  7. ^ [6] 29 Nisan 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Genbilim,25 Nisan 2010 -19 Mart 2012 erişim
  8. ^ [7] academia.edu Kuzey Amerika Theropoda'larıMakale-19 Mart 2012 erişim,(İngilizce) PDF
  9. ^ [8][] Moğolistan Üni. Perle Altangerel makalesi -19 Mart 2012 erişim,(İngilizce)
  10. ^ [9] 17 Ocak 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.Flightless bird from the Cretaceous of MongoliaNature Magazin, Nisan 1993 syf 623-626

İlgili Araştırma Makaleleri

Velociraptor, Dromaeosauridae familyasından, geç Kretase döneminde Asya'da yaşamış, kuş benzeri, tüylü teropod dinozor cinsi. Geçmişte birçok tür atanmış olmasına rağmen, şu anda iki tür tanınmaktadır. Tip türü V. mongoliensis'in fosilleri Moğolistan'da bulunmuştur. İkinci bir tür olan V. osmolskae, 2008 yılında Çin'in İç Moğolistan bölgesinden alınan kafatası materyali ile tanımlandı.

<i>Deinonychus</i> maniraptoran teropod dinozor cinsi

Deinonychus, tanımlanan tek türü olan Deinonychus antirrhopus ile bilinen bir dromaeosaurid teropod dinozor cinsidir. 3.4 metre (11 ft) uzunluğa kadar büyüyebilen bu tür, yaklaşık 115-108 milyon yıl önce erken Kretase Dönemi'nde yaşadı. Fosilleri ABD'nin Montana, Utah, Wyoming ve Oklahoma eyaletlerinden Cloverly Oluşumu, Cedar Mountain Oluşumu ve Antlers Oluşumu kayalarında bulundu; ancak bunun yanında Deinonychus'a ait olabilecek dişler Maryland'de de –çok daha doğuda– bulunmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Adasaurus</span>

Adasaurus, Geç Kretase devrinde, Orta Asya'da yaşamış etobur bir coelurosaurian dinozor cinsidir. Arka ayaklarının ikinci parmaklarında, orak benzeri pençeleri olan, iki ayaklı bir etoburdu. Yetişkinler yaklaşık 2 m uzunluğundaydılar.

<i>Utahraptor</i> dev deinonychosaur

Utahraptor, yaklaşık 136 milyon yıl önce, erken Kretase Devri'nde yaşamış bir dromaeosaurid dinozor cinsi.

<i>Dromaeosaurus</i> soyu tükenmiş teropod dinozor cinsi

Dromaeosaurus, Geç Kretase devri'nde batı Amerika'da ve Kanada'da yaşamış, paravian Theropod dinozor cinsidir.

<i>Dryosaurus</i>

Dryosaurus, meşe yaprağına benzeyen belli belirsiz dişleri nedeniyle meşe kertenkelesi adını alan 155-145 milyon yıl önce Jura Devri'nde Afrika ve Kuzey Amerika bölgelerinde yaşadığı düşünülen otobur dinozordur. İngiltere ve Wight Adası bulgu merkezli, 1975'te bulunan Valdosaurus canaliculatus ve 1920'de tanımlanan Dysalotosaurus lettowvorbecki başta Dryosaurus altus'un Dryosaurus türünde sınıflandırılmıştır. Sonradan ayrı cinsler olarak adlandırılmışlardır.

<i>Borogovia</i>

Borogovia, Geç Kretase devrinde orta Asya'da yaşamış 2 metre uzunluğunda 13 kilogram ağırlığında etobur bir paravian dinozordur.

<i>Bagaraatan</i>

Bagaraatan, Geç Kretase döneminde yaşamış bir teropod dinozor cinsi. Bu dinozora ait fosiller Moğolistan'da Nemegt Formasyonu'nda bulunmuştur. Bagaraatan yaklaşık 3-4 metre uzunluğunda bir dinozordu.

<i>Acrocanthosaurus</i>

Acrocanthosaurus Kuzey Amerika kıtasında 125-105 milyon yıl önce Kretase dönemimde yaşamış yaklaşık 62 metrik ton ağırlığında, 1.4 metre uzunluğunda büyük bir kafaya sahip, 11 metre (36 ft) uzunluğundaki etobur bir Teropod dinozordur.

<i>Tarbosaurus</i>

Tarbosaurus yaklaşık 70 milyon yıl önce Geç Kretase Dönemi'nde Asya'da yaşamış bir tyrannosaurid theropod dinozor cinsi. Fosilleri Moğolistan'da bulunmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Teropod</span> genel olarak etçil dinozorları içeren bir alt takım veya klad

Teropod veya Theropoda, kertenkele kalçalı dinozorlar (Saurischia) takımına bağlı, boş kemikleri ve üç parmaklı uzuvları ile karakterize edilen bir dinozor kladı. Karga boyutundaki Microraptor cinsi ile devasa Tyrannosaurus rex gibi boyutsal açıdan çeşitliliğe sahiptirler. Modern kuşlar da Theropoda kladına bağlıdır.

<span class="mw-page-title-main">Dromaeosauridae</span> tüylü dinozor familyası

Dromaeosauridae, gelişmiş bir tüylü teropod dinozor familyasıdır. Genellikle küçük ve orta boylu tüylü etoburlar olup Kretase döneminde evrimleşmişlerdir. Dromaeosauridae adı, Dromaeosaurus adlı tip cinsten gelir. Grubun fosilleri, Kuzey Amerika, Avrupa, Asya, Güney Amerika ve Antarktika'da bulunmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Kedi anatomisi</span>

Evcil kedilerin anatomisi, Felis cinsindeki diğer üyeler ile benzerdir.

<span class="mw-page-title-main">Deinonychosauria</span> kuşlarla yakından ilişkili, tüylü dinozorları içeren teropod kladı

Deinonychosauria, Geç Jura ve Kretase dönemlerinde yaşamış paravian dinozorların bir kladıdır. Fosilleri dünya genelinde Kuzey Amerika, Avrupa, Afrika, Asya, Güney Amerika ve Antarktika'da bulundu ve fosilleşmiş dişleri, onların Avustralya'da da yaşama ihtimaline güven veriyor. Bu dinozor grubu, orak şeklindeki ayak parmakları ve omuz kemiklerindeki özellikleri ile bilinir.

<i>Austroraptor</i> teropod dinozor

Austroraptor, geç Kretase döneminde Arjantin'de yaşamış bir dromaeosaurid teropod dinozor cinsi. Sadece Achillobator, Dakotaraptor ve Utahraptor'un ona yaklaşması veya uzunluğunu aşması ile bilinen en büyük dromaeosauridlerden biridir.

<i>Erliansaurus</i>

Erliansaurus, Geç Kretase döneminin Senomaniyen aşamasında Asya'da, şimdiki İç Moğolistan, İren Dabasu Oluşumu'nda yaşamış bir terizinozor teropod dinozor cinsidir.

<i>Patagonykus</i> teropod dinozor cinsi

Patagonykus, Arjantin'in Üst Kretase döneminden bir teropod dinozor cinsidir. Bu alvarezsaurid, Neuquen Eyaleti, Patagonya, Arjantin'deki Neuquén Havzası içinde, Rio Neuquén Alt Grubunun Portezuelo Oluşumu yüzleklerinde keşfedildi. Holotip, bir kafatası olmayan, ancak birçok omur, korakoidler, parçalı bir ön ayak, pelvis kemeri ve arka uzuvları içeren tam olmayan, ancak iyi korunmuş bir iskeletten oluşur. Patagonykus, Moğol Mononykus ve Arjantinli Alvarezsaurus gibi taksonları içeren bir familya olan Alvarezsauridae'de sınıflandırılmıştır. 2010'da Gregory S. Paul, dinozorun uzunluğunu 1 metre (3,3 ft) ve ağırlığını 3,5 kg (7,7 lbs) olarak tahmin ederken, 2016'da Molina-Pérez ve Larramendi 2,8 metre (9,2 ft) ve 30 kg'lik daha büyük bir boyut verdi.

<i>Balaur bondoc</i>

Balaur bondoc Geç Kretase Romanya'sında 70 milyon yıl önce yaşamış teropod dinozor türüdür. Avrupa Geç Kretase çağında adalar topluluğuydu ve bu ekosistemlerde pek çok otçul dinozor bulunsa da bu dönemin etçilleri bir esrar perdesi altında kalmıştı. Balaur keşfedilince, işte bu ekosistemdeki yırtıcıların ilk belirtisi olarak değerlendirilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Masiakasaurus</span>

Masiakasaurus Geç Kretase döneminde Madagaskar'da yaşamış noasaurid bir teropod cinsidir. Alt çenesinin önünde yer alan ve nadir görülen farklı diş yapılarıyla ünlüdür.

<span class="mw-page-title-main">Savaşan Dinozorlar</span>

Savaşan Dinozorlar, 1971 yılında Moğolistan'ın Geç Kretase yaşlı Djadokhta Formasyonu'nda bulunan bir fosil örneğidir. Bu örnek yaklaşık 80 milyon yıl önce savaşır durumda kalan Protoceratops andrewsi ve Velociraptor mongoliensis'i koruyor ve kuş olmayan dinozorlardaki yırtıcı davranışlara ilişkin doğrudan kanıt sağlıyor. Örnek, her iki hayvanın da göreli bir bütünlük içinde nasıl bir arada korunduğuyla ilgili birçok tartışmaya neden oldu. Boğulma senaryosu, kumul çökmesi veya kum fırtınası nedeniyle gömülme veya alternatif olarak aynı anda gömülmeme gibi çeşitli hipotezler öne sürüldü.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.