Acaralılar
 Acara Diyalekti’nin dağılımı | |
| Önemli nüfusa sahip bölgeler | |
|---|---|
 Gürcistan (Acara Özerk Cumhuriyeti) | 560.000 |
 Türkiye | 1.400.000 |
| Diller | |
| Din | |
Acaralılar, Gürcülerin Acara bölgesinde yaşayan etnografik bir koludur. 16 Temmuz 1921'de, tarihsel Acara topraklarını da kapsayan bölgede bölgenin müslüman karakterinden dolayı Acara Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti kurulmuştur. Günümüzde Acaralılar Acara Özerk Cumhuriyeti dışında, Gürcistan'ın değişik bölgelerinde yaşamaktadır. Ayrıca Türkiye'nin değişik bölgelerinde yerleşik olarak ve muhacir olarak gelip yaşayan Acaralılar bulunmaktadır.
Rusya'da 1897 yılında yapılan ilk genel nüfus sayımından iki yıl önce "Rus İmparatorluğu’nda Yaşayan Halkların Alfabetik Listesi" başlığıyla bir ön çalışma yapılmış. 1895 yılında Sankt-Peterburg’da yayınlanan bu listede Rusya halklarının değişik yayınlarda yer alan ve farklı yıllara ait nüfus bilgileri derlenerek dilleri, dini inançları ve yaşadıkları bölgeyle ilgili kısa bilgiler verilmiştir. Buna göre, Gürcüler (Грузины) ve Guriler (Гурийцы) etnik gruplarından ayrı olarak, Megreller, Pşavlar, Svanlar ve Tuşlar için "Kartvel grubu" (картвельской группы) tanımlaması yapılırken, onlardan farklı biçimde Guri kabilesi (гурийское племя) olarak tanımlanan Acaralıların (Аджарцы) 1886 yılındaki nüfusu 59.516 kişidir.[1]
Tarih ve Din
Acaralıların büyük bölümü, Gürcistan'ın güneybatı kesiminin Osmanlı egemenliğine girmesinden sonra, 16 ve 17. yüzyıllarda Sünni İslam'ın Hanefi mezhebini benimsedi. 1921'de Acara Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti de halkın bu dinsel farklılığından dolayı kuruldu. 1926 yılına değin Acaralı Müslüman Gürcüler Sovyet nüfus sayımında Gürcülerden ayrı bir halk gibi gösterilerek Acar ismi ile yazıldılar. Bu tarihteki Acaralı nüfus 71.498 kişiden oluşuyordu. Daha sonraki Sovyet sayımlarında (1939-1989) Acaralılar Gürcü olarak kayıtlara geçirildiler. 1920'lerde Acaralılar, dinsel baskılara ve kolektifleştirmeye karşı çıkarak Sovyet yönetimine başkaldırdılar. Bundan dolayı çok sayıda Acaralı Orta Asya'ya sürgün edildi.
Sovyetler Birliği'nin dağılmasından sonra bağımsız olan Gürcistan'da Hristiyanlığın yeniden tesis edilmesi sırasında Acara'da özellikle genç nüfus arasında Hristiyanlık popüler hale geldi. Eşzamanlı olarak bölgede, Acara'ya özellikle Türkiye'den giden kişilerce Sünni Müslümanlığın yeniden canlandırılması çalışmaları yürütüldü. 1990'ların başında, değişik dinden kişilerin yaşadığı Acara Özerk Cumhuriyeti’nde nüfusun % 70’i Müslüman Gürcülerden oluşuyordu. Günümüzde Acara İstatistik İdaresi’nin tahmini rakamlarında bölge nüfusunun % 63’ü Ortodoks Hristiyan, % 30’u Hanefi mezhebinden Sünni Müslüman olarak verilmektedir.
...კაცნი ჴელოვანნი ხის მუშაკობითა. (...ahşap işçiliğinde usta adamlar.)
— Vahuşti Batonişvili
Dil
Acaralılar, Gürcücenin lehçelerinden biri olan Acara lehçesini konuşur. Acara lehçesi, komşu bölge Guria lehçesiyle büyük benzerlik gösterir. Acara lehçesine, Osmanlı döneminde Türkçeden, Güney Kafkas dilleri olan Megrelce ve Lazcadan çok sayıda sözcük girmiştir.
Ünlü Acaralılar
- Aslan Abaşidze (d. 1938)
- Memed Abaşidze (1873–1941)
- Rostom Abaşidze (d. 1935)
- Tbeli Abuserisdze (1190–1240)
- Niaz Diasamidze (d. 1974)
- Nino Katamadze (d. 1972)
- Sopho Halvaşi
- Ahmed-Paşa Himşiaşvili (1781-1836)
- Selim Himşiaşvili (1755-1815)
- Konstantin Meladze (d. 1963)
- Valery Meladze (d. 1965)
- Zurab Noghaideli (d. 1964)
- Ulvi Recep (1903–1938)
- Levan Varşalomidze (d. 1973)
- Laşa Gobadze (d. 1994)
- Şmagi Bolkvadze (d. 1994)
- Amiran Şavadze (d. 1993)
- Nebahat Çehre (d. 1944)
- Murat Cemcir (d. 1976)
- Haydar Abaşidze (d. 1966)
- Gürkan Uygun (d. 1974)
- Beyazıt Öztürk (d. 1969)
- Şerif Himşiaşvili (d. Ocak 1833)
Ayrıca bakınız
- Çveneburi - Acaralıların Türkiye’deki mirasçısı Gürcüler.
Kaynakça
- Özel
- ^ “Алфавитный список народов, обитающих в Российской Империи” 5 Şubat 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Демоскоп Weekly, № 187 - 188, 24 января - 6 февраля 2005 ve buradan alınma olarak: Papşu, Murat. Rusya İmparatorluğu’nda Yaşayan Halkların Alfabetik Listesinde Kafkasyalılar 18 Nisan 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Genel
- George Sanikidze and Edward W. Walker (2004), Islam and Islamic Practices in Georgia. Berkeley Program in Soviet and Post-Soviet Studies. University of California, Berkeley Institute of Slavic, East European, and Eurasian Studies.
- Nugzar Mgeladze (Translated by Kevin Tuite). Ajarians22 Ağustos 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. World Culture Encyclopedia. Accessed on September 1, 2007.
- Fahrettin Murtazaoğlu, "Acaralıların Siyasi Özerklik Hakkının Süjesi Haline Gelmeleri ve Türkiye'nin Bu Sürece Etkisi", Bilig, 2004, s.41-82 [1]
