İçeriğe atla

Abul Gharib

Ablgharib Artsruni (ö. 1080), Bizans İmparatorluğu'nda Kilikya valisi olarak hüküm sürmüş bir Ermeni prensi, magistros ve devlet adamıdır.

Biyografi

Ablgharib, Vaspurakan Krallığı'nda, Artsruni hanedanından Büyük Khatchik [hy] oğlu Hasan'ın çocuğu olarak dünyaya geldi.[1] Kral Senekerim-Hovhannes, 1021 yılında Selçuklu Türklerinin akınlarından bunalarak, krallığını Bizans İmparatorluğu'na bırakmaya karar verir ve karşılığında Sebasteia (Sivas) ve Fırat'a kadar uzanan topraklarını alır.[2] Ablgharib daha sonra Konstantinopolis'e giderek, İmparator IX. Konstantin Monomakhos'un hükümdarlığında Bizans sarayında yetki ve güven kazanır ve burada Ortodoks Kilisesi'ne bağlılığını ifade eder.[3] 1042'de Toros Dağları, Tarsus, Mopsuestia, Adana, Lampron ve Paperon'u içeren Kilikya bölgelerinin yöneticisi olur ve Paperon'u da kendi prenslik alanının merkezi haline getirir.[4] Malazgirt Savaşı'nın ardından İmparator VII. Michael Doukas tarafından Kilikya valisi yapılır.[1]

1073 yılında Lambron (Namrun) ve çevresinin akrabası Prens Oshin'e tımar olarak verilmesine ön ayak olur ve kızını da onunla evlendirir.[3] 13. yüzyılda yaşamış Ermeni din adamı ve tarihçi Vardan Areveltsi'ye göre, diğer kızını da, Ermenistan kralı II. Gagik'in oğlu Davit'e vererek onunla da dünürlük ilişkisi kurdu.[3][5] Ancak Ablgharib damadından nefret eder ve onu hapseder. Durumu öğrenen babası II.Gagik, oğlunu kurtarmak için yola çıkar ancak bir konaklama esnasında Bizanslılar tarafından öldürülür. Davit ise Ablgharib tarafından zehirlenerek öldürülür.[6] Ablgharib 1080'de öldüğünde, ikameti Çandır Kalesi'ne (Paperon) gömüldü.[7]

Tarsus yakınında Aziz George'u temsil eden ve üzerinde "Rabbim kulun Apnelgaripes magistros'un yardımcısı olsun" yazan bir Ablgharib mührü bulunmuştur.[8]

Kaynakça

  1. ^ a b Hazard & Wolff 2017.
  2. ^ Der Nersessian 1947.
  3. ^ a b c Boase 1978.
  4. ^ Bromige 2023.
  5. ^ Matthew of Edessa 1993.
  6. ^ Bromige, Toby (2019). Strangers in a foreign land: the assimilation and alienation of the Armenians in the Byzantine Empire c.867-1098 A.D. (PDF) (İngilizce). Royal Holloway, University of London. ss. 244-245. 14 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 7 Ağustos 2024. 
  7. ^ "Ablgharib Artsruni". Armenian Encyclopedia Editorial Board. 1990. 21 Eylül 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ağustos 2024. 
  8. ^ "Apnelgaripes, magistros". Prosopography of the Byzantine World. 3 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ağustos 2024. 

Başvuru kaynakları

  • Boase, T.S.R. (1978). The Cilician kingdom of Armenia. Edinburgh: Scottish Academic Press. 
  • Bromige, Toby (2023). Armenians in the Byzantine Empire: Identity, Assimilation and Alienation from 867 to 1098. Bloomsbury Publishing. ISBN 9780755642434. 
  • Der Nersessian, Sirarpie (1947). Armenia and the Byzantine Empire: A Brief Study of Armenian Art and Civilization. Cambridge: Harvard University Press. 
  • Hazard, Harry W.; Wolff, Robert Lee (2017). A History of the Crusades, Volume 2: The Later Crusades, 1189-1311. University of Pennsylvania Press. ISBN 9781512819564. 
  • Matthew of Edessa (1993). Ara Edlllond Dostourtan (Ed.). Armenia and the Crusades, Tenth to Twelfth Centuries: The Chronicle of Matthew of Edessa. Lanham, Maryland: University Press of America. ISBN 0-8191-8953-7. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Pavlusçuluk</span>

Pavlusçuluk, 7. yüzyılda ortaya çıkan dualist Hristiyan mezhebidir.

<span class="mw-page-title-main">I. Manuil</span> Bizans İmparatoru

I. Manuil Komninos, 1143-1180 yılları arasında tahtta kalan Bizans imparatorudur.

<span class="mw-page-title-main">I. Levon</span>

II. Leo, ayrıca II. Leon, II. Levon ya da II. Levon, Onuncu Kilikya Ermeni Lordu ya da "Dağların Lordu" ve ilk Kilikya Ermeni kralı ya da I. Levon.

Afyon (Akroinon) Savaşı, Akroinon'da Anadolu platosunun batı ucunda, 740 yılında Emevi Arap ordusu ve Bizans İmparatorluğu güçleri arasında yapıldı. Arapların başında Abdullah El-Battal ve El-Malik Bin Su'aib, Bizansların başında İmparator III. Leon ve onun oğlu, gelecekteki V. Konstantinos vardı. Savaş Bizansların kesin galibiyeti ile sonuçlandı ve Arapların Anadolu'daki ilerleyişi durmuş oldu.

<span class="mw-page-title-main">Vaspurakan Krallığı</span>

Vaspurakan Krallığı, Büyük Ermenistan Krallığı'nın ilk ve en büyük eyaletiydi ve daha sonra Orta Çağ'da Van Gölü merkezli bağımsız bir krallık oldu. Günümüzde doğu Türkiye ve kuzeybatı İran'da yer alan tarihsel bölge, Ermeni medeniyetinin beşiği olarak kabul edilir.

Urfa kuşatması ya da Edessa kuşatması 28 Kasımdan 24 Aralık 1144'e kadar sürdü ve sonuç olarak haçlı Urfa Kontluğu, Musul ve Halep atabeyi; I. İmâdüddin Zengî'nin eline geçti.

<span class="mw-page-title-main">Konya Muharebesi (1190)</span>

Konya Muharebesi Üçüncü Haçlı Seferi sırasında Kutsal Topraklara doğru giden Frederick Barbarossa'nın kuvvetleriyle Türk ordusu arasında 18 Mayıs 1190'da gerçekleşti. Sonuç olarak Anadolu Selçuklu Devleti'nin başkenti imparatorluk güçleri tarafından ele geçirildi.

<span class="mw-page-title-main">Aleksandr Vasilyev (tarihçi)</span> Amerikalı tarihçi (1867 – 1953)

Aleksandr Aleksandroviç Vasilyev 20. yüzyılın ortalarında Bizans tarihi ve kültürünün en önde gelen otoritesi olarak kabul edilir. Bizans İmparatorluğu'nun Tarihi, Edward Gibbon ve Fyodor Uspenskiy tarafından yazılanlarla aynı olacak şekilde tüm Bizans tarihinin birkaç kapsamlı anlatımından biri olmaya devam etmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Mezopotamya (thema)</span> Bizans idari bölümü (Thema)

Mezopotamya günümüzde doğu Türkiye'de yer alan Bizans İmparatorluğu theması. Mezopotamya bölgesi ya da daha eski Roma ve erken Bizans Mezopotamya eyaleti ile karıştırılmamalıdır.Thema, Arsanias Nehri ile Çemişgezek arasında yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Gregorios Pakurianos</span> Bizanslı general

Gregorios Pakourianos, Grigol Bakurianis-dze; Yunanca: Γρηγόριος Πακουριανός; Ermenice: Գրիգոր Բակուրյան, Grigor Bakurian; Bulgarca: Григорий Бакуриани;

Sergios Nikitiatis Üst düzey bir Bizans yetkilisi ve Frigya Hanedanı üyesidir. "Ortodoksluk Bayramı" denilen ikonaların yeniden canlandırılmasındaki rolü nedeniyle Doğu Ortodoks Kilisesi tarafından aziz ilan edilmiştir, yortusu 28 Haziran'dır.

Devol Antlaşması, Birinci Haçlı Seferi'nin ardından Antakya Prensi I. Boemondo ile Bizans İmparatoru I. Aleksios arasında 1108'de imzalanan antlaşmadır. Antlaşma, günümüzde Devol olarak bilinen Bizans kalesi Diabolis'te imzalandığından ötürü bu adla anılmaktadır. Antlaşma, Antakya Prensliği'ni Bizans İmparatorluğu'nun vasal devleti yapmaya yöneliktir.

Basileios Apokapis, 11. yüzyıl Bizanslı general.

<span class="mw-page-title-main">I. Levon (Ermenistan prensi)</span> Ermenistan prensi

I. Leo, ayrıca I. Levon ya da I. Leon, beşinci Kilikya Ermeni Lordudur ya da “Dağların Lordu” (1129/1130-1137).

<span class="mw-page-title-main">Theoktisti</span> Bizanslı aristokrat

Theoktisti ayrıca Florina (Φλώρινα) olarak da bilinir, 9. yüzyıl Bizans imparatoriçesi, imparator Theofilos'un karısı Theodora'nın annesidir.

Sirarpie Der Nersessian Ermeni ve Bizans araştırmalarında uzmanlaşmış Ermeni sanat tarihçisidir. Der Nersessian tanınmış bir akademisyen ve Ermeni sanat tarihi alanında öncü bir isimdi. Massachusetts'teki Wellesley Kolejinde ve Harvard Üniversitesi'nin Henri Focillon Sanat ve Arkeoloji bölümünde Profesör ünvanı ile dersler vermiştir. Dumbarton Oaks'ta başta kıdemli üye, sonrasında ise 1954-1955 ve 1961-62 yılları arasında müdür yardımcısı olarak görev yaptı. Aynı zamanda Scholars Kurulunun da bir üyesiydi. Der Nersessian, British Academy (1975), Académie des Inscriptions et Belles-Lettres (1978) ve Ermeni Bilimler Akademisi (1966) gibi çeşitli uluslararası kuruluşların da üyesiydi.

<span class="mw-page-title-main">I. Gagik</span> Vasburaganın Artsruni hükümdarı

I. Gagik güney Ermenistan'da Vasburagan Krallığı'nın önce Kuzeybatı Vasburagan prensi ve sonra ölümüne kadar kral olarak Artsruni hükümdarı, ayrıca Bagratuni soyundan Ermeni kralı unvanı üzerinde hak iddia etmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Namrun Kalesi</span> Çamlıyaylada bir Kale

Namrun Kalesi, Türkiye'nin Mersin şehrine bağlı Çamlıyayla ilçesinde yer alan bir kaledir. Genel özellikleri daha eski tarihleri işaret ettiği için, Asurluların "İllubru" adlı kalesi olduğu da söylenir. Orta Çağ'da Kilikya Ermeni Krallığı'nın bir parçası iken, kale Lampron adıyla biliniyordu ve Ermeni Hethumid prenslerinin atalarının ikamet yeriydi. Toros Dağları'nda yer alan kale, Tarsus ve Gülek Boğazı'na geçiş yapar.

<span class="mw-page-title-main">I. Hethum</span> Ermeni Kiliya kralı (1213-1270; hd. 1226-1269)

I. Hethum, 1226'dan 1270'e kadar Kilikya Ermeni Krallığı'nı yönetmiştir. Baberonlu Konstantin ve Lampronlu Prenses Alix Pahlavouni'nin oğlu ve kendi adını taşıyan Lampron Hanedanı olarak da bilinen Hethumid Hanedanı'nın kurucusudur. Moğol İmparatorluğu'nun hükümdarlığını kabul eden Hethum, Moğolistan'ın Karakurum kentindeki Moğol sarayına gitmiş, bu gezinin ünlü bir anlatımı Hethum'un arkadaşı tarihçi Kirakos Gandzaketsi tarafından Ermenistan Tarihi'nde verilmiştir. Müslüman Memlüklere karşı savaşmak için Moğollarla ittifak kurmuş ve diğer Haçlı devletlerini de aynı şeyi yapmaya teşvik etmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Namrunlu Oshin</span>

Namrunlu Oshin (Ōšin) veya Lampronlu Oshin Ermeni bir nakharardır. Tarihi kaynaklara göre, 1070'lerin başında Gence kenti yakınlarındaki bir kaleden ailesiyle birlikte gelerek Kilikya'ya yerleşen, 12. ve 13. yüzyıllarda Kilikya Ermeni Krallığı'nı yöneten Lampron Hanedanı'nı kurmuştur.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.