İçeriğe atla

Abebe Bikila

Abebe Bikila
Kişisel bilgileri
Doğum adıAbebe Bikila Demissie
Tam adıAbebe Bikila Demissie
Doğumu7 Ağustos 1932
Jato, Etiyopya İmparatorluğu
Ölümü25 Ekim 1973
Addis Ababa, Etiyopya
Boy177 cm[1]
Spor
SporUzun mesafe koşuları
Yarışma(lar)Maraton, 10.000 metre
Başarıları ve şampiyonlukları
En yüksek sıralamasıMaraton - 2:12:11.2 (Tokyo 1964)
10,000 m - 29:00.8 (Berlin 1962)[2]
Madalyalar
 Etiyopya adına
Yaz Olimpiyatları
Altın1960 RomaMaraton
Altın1964 TokyoMaraton

Shambel Abebe Bikila (Amharca: ሻምበል አበበ ቢቂላ; 7 Ağustos 1932 - 25 Ekim 1973) üst üste iki kez Olimpiyat şampiyonu olan Etiyopyalı maraton koşucusudur. Olimpiyat altın madalyası kazanan ilk Afrikalı olan Bikila, Roma'daki 1960 Yaz Olimpiyatları'nda çıplak ayakla koşarak altın madalya kazanmıştır. 1964 Tokyo Olimpiyatları'nda ikinci altın madalyasını kazanan Bikila, Olimpiyatlarda maraton altın madalyasını üst üste iki kez kazanan ilk kişi olmuştur. Her iki yarışta da dünya rekoru kırmıştır.

Shewa kentinde doğan Bikila 1952'de Addis Ababa'ya taşınmıştır. Addis Ababa'da Etiyopya İmparatorluk Muhafızlarının 5. Piyade Alayına katılmıştır. Atletik kariyerinden önce asker olarak alınan Bikila, (yüzbaşı) rütbesine yükselmiştir. Toplam on altı maratonda yarışmış, Addis Ababa'daki ilk maratonunda ikinci olmuştur. On iki maratonu birinci sırada tamamlayan Bikila, 1963 Boston Maratonu'nda beşinci olmuştur. Temmuz 1967'de, bacağından incinmiştir. Bu incinme son iki maratonunu bitirememesine sebep olmuştur. Abebe, uzun mesafe koşuları için öncü olmuştur. Mamo Wolde, Juma Ikangaa, Tegla Loroupe, Paul Tergat ve Haile Gebrselassie gibi Doğu Afrikalı atletler onun izinden yürümüştür.[3][4]

22 Mart 1969'daki araba kazasında felç geçirmiştir. Üst vücut hareketliliğini yeniden kazanan Bikile, bir daha asla yürümemiştir. Bikile, İngiltere'de tıbbi tedavi görürken Londra'da düzenlenen 1970 Stoke Mandeville Oyunlarında okçuluk ve masa tenisi dallarında yarışmıştır. Norveç'te 1971'de engelliler için düzenlenen bir yarışmada her iki spor dalında yarışmış ve atlı kızak yarışını kazanmıştır.

Kaza ve ölüm

22 Mart 1969 gecesi, Abebe, Volkswagen Beetle'ının kontrolünü kaybetti ve devrildi, arabanın içinde mahsur kaldı.[5] Biyografi yazarı Tim Judah'a göre, içki içmiş olabilir.[6][7] Judah, kızı Tsige Abebe'nin yazdığı biyografiden Abebe'nin kazayla ilgili anlatımını alıntıladı, "hızlı, yaklaşan bir arabadan kaçınmaya" çalıştığını söyledi. Judah, ne olduğunu kesin olarak bilmenin zor olduğunu yazdı.[7] Abebe ertesi sabah arabasından kurtarıldı ve İmparatorluk Muhafızları hastanesine götürüldü.[5] Kaza onu felçli bıraktı, boynundan aşağısı felçliydi; bir daha asla yürüyemedi.[8] 29 Mart'ta Abebe İngiltere'deki Stoke Mandeville Hastanesi'ne nakledildi.[9] Burada sekiz ay tedavi gördü. Kraliçe II. Elizabeth tarafından ziyaret edildi ve dünyanın dört bir yanından geçmiş olsun kartları aldı.[10] Abebe ilk başlarda başını hareket ettiremese de, durumu sonunda paraplejiye dönüşerek kollarını yeniden kullanabilir hale geldi.[8][11]

1970 yılında Abebe tekerlekli sandalye sporcusu okçuluk yarışmaları için eğitim almaya başladı.[12] Temmuz ayında Londra'daki Stoke Mandeville Tekerlekli Sandalye Oyunları'nda okçuluk ve masa tenisi dallarında yarıştı.[13] Sonraki Nisan ayında Abebe Norveç'te engelliler için düzenlenen oyunlara katıldı.[14] Misafir olarak davet edilmiş olmasına rağmen okçuluk ve masa tenisi dallarında yarıştı ve kros kızak köpeği yarışında on altı kişilik bir grubu 1:16:17'lik bir süreyle yendi.[15]

Abebe, Münih'de yapılan 1972 Yaz Olimpiyatları'na özel konuk olarak davet edildi ve açılış töreninde ayakta alkışlandı.[16] Vatandaşı Mamo Wolde, onun üst üste kazandığı Olimpiyat maraton zaferlerini yakalayamadı ve ABD'li Frank Shorter ile Belçikalı Karel Lismont'un ardından üçüncü oldu.[17] Shorter altın madalyasını aldıktan sonra Abebe'nin elini sıktı.[8]

25 Ekim 1973'te Abebe, dört yıl önce geçirdiği kazaya bağlı olarak gelişen komplikasyonlar nedeniyle beyin kanamasından 41 yaşında Addis Ababa'da öldü.[18][19] Tam bir askeri törenle gömüldü; devlet cenazesine, ülkenin ulusal kahramanı için bir ulusal yas günü ilan eden İmparator İmparator Haile Selassie de dahil olmak üzere yaklaşık 65.000 kişi katıldı.[20][21] Abebe, Addis Ababa'daki Saint Joseph Kilisesi'nde bronz bir heykelin bulunduğu bir mezara gömüldü.[22]

Addis Ababa'daki Abebe Bikila Stadyumu da dahil olmak üzere birçok okul, mekan ve etkinlik onun adını almıştır. Atletik kariyerini belgeleyen biyografisi bazı filmlere konu olmuştur.

Kaynakça

  1. ^ Abebe Bikila. sports-reference.com
  2. ^ "Abebe Bikila". trackfield.brinkster.net. 7 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ekim 2019. 
  3. ^ Benyo & Henderson (2002)
  4. ^ Pitsiladis, Wang & Wolfarth (2011)
  5. ^ a b Judah (2008), s. 153
  6. ^ Lewis, Tim (26 Temmuz 2008). "Triumph of the shoeless superstar". The Guardian. Erişim tarihi: 25 Ocak 2017. 
  7. ^ a b Judah (2008), s. 154
  8. ^ a b c Benyo & Henderson (2002), s. 36–37
  9. ^ Judah (2008), s. 155
  10. ^ "Crippled Bikila Set To Leave Hospital". The New York Times. Reuters. 23 Kasım 1969. 28 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ocak 2017. 
  11. ^ Judah (2008), ss. 155–58
  12. ^ Farrow, John (9 Ocak 1970). "Paralyzed Olympic champion turns to wheelchair archery"Ücretli abonelik gerekli. The Evening Sun. Hanover, Pennsylvania. 2 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ocak 2017. 
  13. ^ Shaw, Peter J. (26 Ağustos 1970). "Crippled Olympic champ plays in wheelchair sports"Ücretli abonelik gerekli. Courier-Post. Camden, New Jersey. 2 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ocak 2017. 
  14. ^ Martin, Simon (25 Nisan 2012). "50 stunning Olympic moments No24: Abebe Bikila runs barefoot into history". The Guardian. 17 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ocak 2017. 
  15. ^ Judah (2008), s. 158
  16. ^ Martin & Gynn (2000), s. 292
  17. ^ Martin & Gynn (2000), ss. 288–91
  18. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; Greenspan isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: )
  19. ^ Associated Press (26 Ekim 1973). "Abebe Bikila, 46, Track Star, Dies"Ücretli abonelik gerekli. The New York Times. 26 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ocak 2017. 
  20. ^ Judah (2008), s. 159
  21. ^ Sears, Edward S. (8 Haziran 2015). Running Through the Ages, 2d ed. McFarland. s. 281. ISBN 978-1-4766-2086-2. OCLC 910878812. 
  22. ^ Judah (2008), s. 161

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Olimpiyat Oyunları</span> farklı spor dallarının bir araya gelerek oluşturduğu yarışmalar

Olimpiyat Oyunları veya kısaca Olimpiyatlar, Yaz ve Kış Olimpiyat Oyunları olmak üzere iki ayrı kategoride, dört yılda bir düzenlenen uluslararası çok sporlu etkinlik. 200'ün üzerinde ülkeyi temsil eden sporcuların katıldığı etkinlikler, dünyanın en kapsamlı spor etkinliği konumundadır.

<span class="mw-page-title-main">1896 Yaz Olimpiyatları</span> 1896da Atinada düzenlenen çok sporlu etkinlik

1896 Yaz Olimpiyatları ya da resmî adıyla I. Olimpiyat Oyunları, 6-15 Nisan 1896 tarihleri arasında Yunanistan'ın başkenti Atina'da gerçekleştirilen bir çok sporlu etkinliktir. Antik Olimpiyat Oyunları'ndan esinlenilerek düzenlenmeye başlanan modern Olimpiyat Oyunları'nın ilkidir.

<span class="mw-page-title-main">Elvan Abeylegesse</span> Etiyopya kökenli Türk atlet

Hewan Abeye, Elvan Abeylegesse veya Elvan Can, Türkiye ve Avrupa rekoru sahibi Etiyopya asıllı Türk orta ve uzun mesafe koşucusu.

<span class="mw-page-title-main">1960 Yaz Olimpiyatları</span> 1960 yılında Romada düzenlenmiş uluslararası çok sporlu etkinlik

1960 Yaz Olimpiyatları ya da resmî adıyla XVII. Olimpiyat Oyunları, 1960 yılında İtalya'nın başkenti Roma'da düzenlenmiş uluslararası çok sporlu etkinliktir. Roma daha önce 1908 Yaz Olimpiyatlarının organizasyonunu üstlenmişti, ancak 1906'da Vezüv Yanardağı'nın patlamasının ardından şehrin bu görevi reddetmekten ve Londra'ya devretmekten başka seçeneği kalmamıştı. Sovyetler Birliği 1960 Oyunlarında en çok altın ve toplam madalya kazanan ülke olmuştur. İlk Paralimpik Oyunları Roma'da 1960 Yaz Olimpiyatları ile birlikte düzenlenmiş ve bu tür etkinlikler ilk kez aynı zamana denk gelmiştir. Türkiye sadece güreş branşında olmak üzere 7 altın 2 gümüş madalya alarak hala olimpiyatlarda en çok altın madalya kazandığı oyunlar olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">2000 Yaz Olimpiyatları</span> Sidneyde düzenlenen 27. Olimpiyat Oyunları

2000 Yaz Olimpiyatları ya da diğer bir adıyla Yeni Milenyum Oyunları, modern olimpiyat tarihinin 27.Olimpiyat Oyunlarıdır. Bu Olimpiyatlar 2000 yılında Avustralya'nın Sidney kentinde gerçekleşmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Artistik buz pateninde Olimpiyat madalyası kazananlar listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Artistik buz pateni olimpiyat programına 1908 Yaz Olimpiyatları ile girmiştir. Uluslararası Olimpiyat Komitesi geleneksel bir kış sporu olan artistik patinajın kapalı alanda yapılabileceği ve Yaz Olimpiyatları programına alınması yönünde onay verdi. 1920 Yaz Olimpiyatları'nda da yarışmalar düzenlenmiş olup, 1924 Kış Olimpiyatları ile beraber artistik patinaj Kış Olimpiyat Oyunları kapsamına alınmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Allyson Felix</span> Amerikalı atlet

Allyson Felix Amerikalı kısa mesafe koşucusu. 100 metre, 200 metre ve 400 metre müsabakalarında yarışıyor. 2004 Atina Olimpiyatları'nda 200 metrede gümüş madalya; 2008 Pekin Olimpiyatları'nda 200 metrede gümüş madalya, 4x400 metre bayrak yarışında altın madalya; 2012 Londra Olimpiyatları'nda ise hem 200 metre hem 4x100 metre bayrak yarışında hem de 4x400 metre bayrak yarışında altın madalya; 2016 Rio de Janeiro Olimpiyatları'nda 4x100 metre ve 4x400 metre bayrak yarışında altın madalya, 400 metrede gümüş madalya kazanmıştır. 200 metrede Dünya Atletizm Şampiyonası'nı üç kez kazanan tek kadın sporcu olmuştur. Dünya Atletizm Şampiyonalarında kazandığı toplam 9 altın madalya ile bu alanda en başarılı kadın atlettir.

<span class="mw-page-title-main">Tirunesh Dibaba</span>

Tirunesh Dibaba, Etiyopyalı uzun mesafe atlet.

<span class="mw-page-title-main">2012 Yaz Paralimpik Oyunları</span>

2012 Paralimpik Yaz Oyunları, Paralimpik yaz oyunlarının ondördüncüsü olup 29 Ağustos-9 Eylül 2012 tarihlerinde gerçekleştirilmiştir. Oyunlara Birleşik Krallık'a bağlı İngiltere'nin başkenti Londra evsahipliği yapmıştır. 2012 yılında Yaz Olimpiyatları'na da evsahipliği yapacak olan Londra'nın için bu oyunlar 2012 içinde yapacağı ikinci büyük organizasyon durumunda. Organizasyon içindeki bir milyon altı yüz bin biletin %63'ü çeşitli etkinlikler için de kullanılabilecek.

<span class="mw-page-title-main">1896 Yaz Olimpiyatları'nda Avustralya</span>

Daha sonraları Avustralya olarak adlandırılan ve o dönemde bir Büyük Britanya ve İrlanda Birleşik Krallığı sömürgesi olan Victoria, Yunanistan'ın başkenti Atina'da düzenlenen 1896 Yaz Olimpiyatları'na, iki sporda mücadele eden bir sporcuyla katıldı. İngiltere doğumlu olan, hayatının büyük bir kısmını Avustralya'da geçiren ve oyunların düzenlendiği dönemde Londra'da ikamet eden Edwin Flack, Uluslararası Olimpiyat Komitesi olarak Avustralya adına yarışmış olarak kabul edilmektedir. Üç atletizm ile bir tenis etkinliğinde yarışan Flack, atletizmdeki 800 metre ve 1500 metre etkinliklerinde altın madalyanın sahibi olarak hem bu branşlardaki ilk Olimpiyat şampiyonu oldu hem de ülke tarihinin ilk Olimpiyat madalyasını kazandı. Maraton yarışını ise tamamlayamadı. Flack, tenisteki tek erkekler turnuvasının ilk turunda elenirken çiftler müsabakalarında ise Britanyalı partneriyle mücadele etmesinden ötürü bu etkinlikte karma takımlar adına yarışmış olarak gösterilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">1896 Yaz Olimpiyatları'nda Macaristan</span>

Macaristan, Atina'da düzenlenen 1896 Yaz Olimpiyatları'na 7 sporcuyla katıldı. O zamanlarda Avusturya-Macaristan İmparatorluğu'nun bir parçası olsa da birçok kaynakta Avusturyalı ve Macar sporcular ayrı ayrı olarak yarışmış gözükmektedir.

<span class="mw-page-title-main">2008 Yaz Olimpiyatları'nda Amerika Birleşik Devletleri</span>

Amerika Birleşik Devletleri, Çin'in başkenti Pekin'de düzenlenen 2008 Yaz Olimpiyatları'na, 310'u erkek, 286'sı kadın olmak üzere toplam 596 sporcuyla katıldı. Bu sporcular, 28 farklı spor dalının 27'sinde mücadele etti.

<span class="mw-page-title-main">Olimpiyat Oyunları'nda Afganistan</span>

Afganistan 13 Yaz Olimpiyat Oyunlarında mücadele etmiştir. Kış Olimpiyat Oyunlarına katılım sağlamamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Danuta Kozák</span> Macar kanocu

Danuta Kozák, sprint dalında yarışan Macar kanocu. Annesi Polonya asıllıdır. Rio de Janeiro 'da düzenlenen 2016 Yaz Olimpiyatları'nda üç altın madalya olmak üzere toplamda bir Olimpiyat gümüş ve beş olimpiyat altın madalyası kazandı. Aynı Olimpiyatta K-1, K-2 ve K-4 500 yarışmalarını kazanan tek kadın kanocu olmuştur.

"Dünya Tekerlekli Sandalye ve Ampüte Oyunları", engelli atletlerin yarıştığı bir çoklu oyundur. 1948 yılında Aylesbury, İngiltere'deki Stoke Mandeville Hastanesi rehabilitasyon bölümünde çalışan nöroloji doktoru Sir Ludwig Guttmann omurilik yaralanmalarına sahip olan 2. Dünya Savaşı gazilerini içeren organizasyonu oluşturmuş ve Londra’daki ilk savaş sonrası Yaz Oyunları’nda yer almıştır. 1952’de Hollanda etkinliğe katılarak tarihteki ilk “fiziksel engelliler” için uluslararası yarışmayı oluşturmuştur. 1960 yılında 9. Dünya Tekerlekli Sandalye ve Ampüte Oyunları, o zamanki ismiyle Stoke Mandeville oyunları, o yılın Olimpik Oyunlar'ından sonra Roma'da yapılmıştır. Bu oyunlar ilk Paralimpik Oyunlar sayılmaktadır. 2012 Paralimpik Oyunları maskotu Mandeville, Stoke Mandeville Hastanesi'ne ithafen isimlendirilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Ville Ritola</span>

Vilho "Ville" Eino Ritola, Fin uzun mesafe koşucusu. "Uçan Fin" olarak anılan sporculardan biri olan Ritola, 1920'lerde beş altın ve üç gümüş Olimpiyat madalyası kazanmıştı. 1924 Paris'te dört altın ile iki gümüş madalyası olan Fin sporcu, hâlen tek bir Olimpiyat'ta en çok madalya kazanan atlettir. Ayrıca tek Olimpiyat'ta en çok altın madalya kazanan ikinci atlettir.

<span class="mw-page-title-main">Stamata Revithi</span> Yunan atlet

Stamata Revithi , 1896 Yaz Olimpiyatları sırasında 40 kilometrelik maraton koşan Yunan kadındır. Organizasyonda sadece erkek sporcular yarışabilmesine karşın Revithi, koşmasına izin verilmesi konusunda ısrarcı oldu. Erkeklerin koştuğu resmî maratonun tamamlamasından bir gün sonra aynı parkuru koşarak, maratonu yaklaşık 5 saat 30 dakikada bitirmesine ve koşu süresini doğrulayacak şahitleri olmasına rağmen, koşusu sonunda Panathinaiko Stadyumu'na girmesine müsaade edilmedi. Belgelerini, başarısını kabul edecekleri umuduyla Yunan Olimpiyat Komitesine sunma girişiminde bulunsa da bunu yapıp yapmadığı bilinmemektedir. Revithi'nin koşusundan sonraki hayatı hakkında bilinen bir kayıt mevcut değildir.

<span class="mw-page-title-main">Eliud Kipchoge</span>

Eliud Kipchoge, maraton ve daha önce 5000 metre koşularında yarışan Kenyalı bir uzun mesafe koşucusudur. 2016 Olimpiyatları'nda maraton yarışını kazanan Eliud, 16 Eylül 2018'de 2018 Berlin Maratonu'nda maraton dünya rekorunu 2:01:39'luk süresi ile kırmıştır. Bu süre önceki dünya rekorundan 1 dakika 18 saniye daha hızlıdır ve 1967'den bu yana maraton dünyasında yaşanan en büyük gelişme olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">2004 Yaz Olimpiyatları'nda Brezilya</span>

Brezilya, 13-29 Ağustos 2004 tarihleri arasında Yunanistan'ın Atina kentinde, 2004 yılındaki Yaz Olimpiyatları'nda yarıştı. Bu, Amsterdam'daki 1928 Yaz Olimpiyatları hariç, ülkenin Yaz Olimpiyatları'na on dokuzuncu katılımı oldu. Brezilya Olimpiyat Komitesi ülkenin tarihteki en büyük delegasyonunu, oyunlara gönderdi. 24 spor dalında 124 erkek ve 119 kadın olmak üzere toplam 243 sporcu yarıştı.

<span class="mw-page-title-main">2004 Yaz Olimpiyatları'nda okçuluk</span>

2004 Yaz Olimpiyatları'nda okçuluk karşılaşmaları 15-21 Ağustos 2004 tarihleri arasında Atina'daki Panathinaiko Stadyumu'nda düzenlendi. Kırk üç ülkeden yüz yirmi sekiz okçu, bu oyunlarda dört altın madalya etkinliğinde yarıştı.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.