İçeriğe atla

Abdülvehhâb Havmad

Abdülvehhâb Havmad
Arapça: عَبْد الْوَهَّاب حَوْمَد
Havmad, 1957
Suriye Eğitim Bakanı
Görev süresi
Eylül 1955 - Haziran 1956
Başbakan Said el-Gazi
Görev süresi
Ağustos 1951 - Kasım 1951
Başbakan Hasan el-Hekim
Suriye Maliye Bakanı
Görev süresi
9 Mart 1963 - 11 Mayıs 1963
Başbakan Selahaddin el-Bitar
Yerine gelenMustafa eş-Şemma
Görev süresi
Haziran 1956 - Aralık 1956
Başbakan Sabri el-Aseli
Planlamadan Sorumlu Devlet Bakanı
Görev süresi
16 Ağustos 1958 - 20 Eylül 1961
Başbakan Nureddin Kahala
Abdülhamid es-Serrac
Kişisel bilgiler
Doğum 1915
Osmanlı Suriyesi, Osmanlı İmparatorluğu
Ölüm Şubat 2002 (86-87 yaşlarında)
Suriye
Milliyeti Suriyeli
Partisi Halk Partisi (1947-1958)
Ulusal Birlik (1958-1961)
Birleşik Arap Cephesi (1962-1963)

Abdülvehhâb Havmad (Arapça: عَبْد الْوَهَّاب حَوْمَد) (1915 - Şubat 2002) Suriyeli siyasetçi, avukat, kriminolog ve profesör.[1]

Arka plan

Havmad, 1915 yılında Halep'te babası Mahmud Havmad'ın oğlu olarak dünyaya geldi.[1][2] Havmad siyasete atılmadan önce avukat olarak çalıştı[3] ve kriminoloji alanında uzmanlaştı. Paris Üniversitesinden hukuk doktorası ve ceza adaleti diploması ile mezun oldu.[1] Ayrıca üniversitede Arap edebiyatı okudu. Suriye'ye döndüğünde Havmad Şam Üniversitesinde profesör olarak da çalıştı.[1]

Siyasi kariyer

Halk Partisi

Suriye'nin Fransız Mandası'ndan bağımsızlığını kazanmasından bir yıl sonra Havmad, 1947'de Halk Partisinin sol kanadının kurucu üyesi oldu. Partinin platformu Suriye demokrasisini güçlendirmek, büyük ölçüde Şam merkezli politikacıların elinde toplanan siyasi gücü ülke geneline yaymak ve komşu Irak ile birleşmek üzerine kuruluydu. Hem Irak hem de Ürdün'de iktidarda olan Haşimiler tarafından destekleniyor ve finanse ediliyordu. Aynı yıl Havmad, Suriye Parlamentosunda Halep'i temsil eden bir sandalye kazandı ve 1951'e kadar bu koltuğu korudu. Anayasa Meclisinde bir sandalye kazandı ve Suriye'nin 1949 anayasasının yazımında yer aldı. Devlet Başkanı Haşim el-Etasi daha sonra Havmad'ı çabalarından dolayı Suriye Cumhuriyeti Üstün Hizmet Madalyası ile ödüllendirdi.[2]

Parlamentodan ayrıldıktan sonra Başbakan Hasan el-Hekim'in hükûmetinde eğitim bakanı olarak görev aldı. Havmad, eğitim bakanı olarak Suriye tarihindeki en büyük yabancı burs programını başlatarak 300 öğrenciyi Amerika ve Avrupa üniversitelerine gönderdi.[2] Askeri darbeyle iktidara gelen Devlet Başkanı Edib Çiçekli, ülkedeki muhalefeti durdurmaya yönelik daha büyük bir kampanyanın parçası olarak Havmad'ı partisinin görüşleri nedeniyle tutuklattı. Çiçekli Şubat 1954'te ülkeden kaçınca Havmad da serbest bırakıldı.[4]

Eylül 1955 ve Haziran 1956 arasında Başbakan Said el-Gazi'nin kabinesinde maliye bakanı olarak görev yapan Havmad, Haziran ve Aralık 1956 arasında Başbakan Sabri el-Aseli'nin kabinesinde ise eğitim bakanı olarak görev yaptı. Maaruf el-Devalibi, Faydi el-Etasi ve Ahmed Kanber ile birlikte Havmad, Suriye'nin Sovyetler Birliği ile ilişkilerini tehlikeye atmamak için sözde Batı yanlısı partinin Soğuk Savaş'ta tarafsızlığı benimsemesini savundu. Birlikte, iktidardaki Halk Partisinin Batı yanlısı kampla aynı çizgiye gelmesini engellemeyi başardılar.[5]

Nasırcılık

1950'lerin sonlarında Havmad, Mısır Cumhurbaşkanı Cemal Abdünnasır'ın pan-Arap liderliğini destekleyen sadık bir Nasırcı oldu. Havmad için bu durum, Nasır'ın o dönemdeki başlıca Arap rakipleri olan Haşimilere verdiği önceki desteğinden bir değişimdi. Suriye ve Mısır'ın 1958'de Birleşik Arap Cumhuriyeti (BAC) olarak birleşmesini destekledi[4] ve BAC'nin Kuzey Bölgesi (Suriye) kabinesinde görev alan tek Halk Partisi üyesi oldu (birliğin kurulmasının ardından tüm partiler feshedildi).[6] 16 Ağustos'ta planlamadan sorumlu devlet bakanı olarak atandı ve merkezi Kahire'deydi.[7]

BAC'nin feshedilmesinin ardından 23 Ekim 1961'de Şam'a döndü.[8] Eski çalışma arkadaşı Nazım el-Kudsi, Suriye'de BAC'yi sona erdiren darbenin ardından devlet başkanı oldu. Havmad Halk Partisine katılmadı ve ayrılıkçı hükûmete karşı çıkarak açıkça BAC'nin yeniden kurulması çağrısında bulundu.[4] Halk Partisinden eski bir meslektaşı olan ve BAC hükûmetinde de görev yapan Nahid el-Kasım ile birlikte, ayrılıktan sonra ortaya çıkan bir dizi Nasırcı partiden biri olan Birleşik Arap Cephesini kurdu.[9] 1962'de kimliği belirsiz suikastçılar Havmad'ın otomobiline patlayıcılar yerleştirerek başarısız bir öldürme girişiminde bulundular.[4]

8 Mart 1963'te Baasçı, Nasırcı ve bağımsız Arap milliyetçisi subaylardan oluşan bir koalisyon, Kudsi hükûmetini deviren bir darbe gerçekleştirdi. Baasçı olan yeni başbakan Selahaddin el-Bitar, Havmad ve Kasım'i kabinesine atadı. Havmad maliye bakanı olarak görev yaptı.[4] Ancak Baasçıların hâkim olduğu Askeri Komite - Suriye'yi fiilen kontrol eden gizli cunta - Nisan ve Mayıs aylarında düzinelerce Nasırcıyı subay kadrosundan tasfiye edince, Havmad ve diğer dört Nasırcı bakan görevlerinden istifa ettiler.[10]

Sonraki yaşam ve ölüm

İstifasının ardından Suriye'de kalan Havmad, avukatlık mesleğini ve Şam Üniversitesindeki profesörlüğünü sürdürdü. Sami Moubayed'e göre "Arap dili ve edebiyatı alanında en yüksek uluslararası bilimsel otorite" olan Arap Dili Asamblesine 1991 yılında seçildi. Suriye'den gelen akademik araştırmaları denetledi ve Şubat 2002'de ölene kadar kuruluşun aktif bir üyesi oldu.[4]

Kaynakça

Wikimedia Commons'ta Abdülvehhâb Havmad ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.
  1. ^ a b c d Simon, Mattar, Bulliet, 1996, p. 787.
  2. ^ a b c Moubayed, 2006, p. 251.
  3. ^ Rabinovich, 1972, p. 236.
  4. ^ a b c d e f Moubayed, 2006, p. 252.
  5. ^ Ginat, 2010, p. 60.
  6. ^ Podeh, 1999, p. 52.
  7. ^ Oron, 1961, p. 595.
  8. ^ Oron, 1961, p. 163.
  9. ^ Rabinovich, 1972, p. 60.
  10. ^ Mufti, 1996, p. 153.

Konuyla ilgili yayınlar

  • Ginat, Rami (2010), Syria and the Doctrine of Arab Neutralism: From Independence to Dependence, Sussex Academic Press, ISBN 9781845193966 
  • Mufti, Malik (1996), Sovereign Creations: Pan-Arabism and Political Order in Syria and Iraq, Cornell University Press, ISBN 0801431689 
  • Moubayed, Sami M. (2006), Steel & Silk: Men & Women Who Shaped Syria 1900–2000, Cune Press, ISBN 1-885942-41-9 
  • Podeh, Elie (1999), The Decline of Arab Unity: The Rise and Fall of the United Arabic Republic, Sussex Academic Press, ISBN 1-902210-20-4 
  • Rabinovich, Itamar (1972), Syria Under the Baʻth, 1963-66: The Army Party Symbiosis, Transaction Publishers 
  • Simon, Reeva S.; Mattar, Phillip; Bulliet, Richard W. (1996), The encyclopedia of the modern Middle East, 1, A-C, Macmillan Publishing Company, Incorporated, ISBN 9780028970615 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Şükri el-Kuvvetli</span> Suriyeli siyasetçi (1891-1967)

Şükri el-Kuvvetli, bağımsızlık sonrası Suriye'nin ilk devlet başkanıydı. Kariyerine Osmanlı İmparatorluğu'nun Arap topraklarının bağımsızlığı ve birliği için çalışan bir muhalif olarak başladı ve bu nedenle aktivizmi nedeniyle hapsedildi ve işkence gördü. Suriye Krallığı kurulduğunda, Kuvvetli bir hükûmet yetkilisi oldu, ancak monarşizmden hayal kırıklığına uğradı ve cumhuriyetçi Bağımsızlık Partisini kurdu. Kuvvetli, 1920'de Suriye'yi kontrol altına alan Fransızlar tarafından derhal ölüme mahkûm edildi. Daha sonra, Suriye-Filistin Kongresi'nin baş büyükelçisi olarak görev yaptığı ve Suudi Arabistan ile özellikle güçlü bağlar geliştirdiği Kahire'ye yerleşti. Bu bağlantılarını Büyük Suriye İsyanı'nı (1925-1927) finanse etmek için kullandı. 1930'da Fransız yetkililer Kuvvetli'yi affetti ve Kuvvetli ardından Suriye'ye döndü ve yavaş yavaş Ulusal Blok'un başlıca lideri oldu. 1943'te Suriye devlet başkanı seçildi ve üç yıl sonra ülkenin bağımsızlığını sağladı.

<span class="mw-page-title-main">Baas Partisi</span> milliyetçi-sosyalist öğretiye dayalı Arap siyasi partisi

Arap Sosyalist Baas Partisi Zeki el-Arsuzi'nin ortakları, Mişel Eflak ve Selahaddin el-Bitar tarafından Suriye'de kurulmuş bir siyasi partiydi. Parti, Arap milliyetçiliği, pan-Arabizm, Arap sosyalizmi ve anti-emperyalist çıkarları karıştıran bir ideoloji olan Baasçılığı benimsedi. Baasçılık, Arap dünyasının tek bir devlette birleştirilmesi çağrısında bulunur. "Birlik, Özgürlük, Sosyalizm" sloganı ile Arap birliğine ve Arap olmayandan gelen kontrole ve müdahaleye karşı özgürlüğe atıfta bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Mişel Eflak</span> Suriyeli filozof, sosyolog ve Arap milliyetçisi (1910-1989)

Mişel Eflak, Suriyeli düşünür, sosyolog, Arap milliyetçisi politikacı. Düşünceleri Baasçılık fikrinin ortaya çıkmasında ve bu fikir etrafında gelişen siyasal hareketin oluşmasında çok önemli rol oynamıştır. Bu siyasi düşünceye gönül verenlerin bazıları tarafından, Baasçılığın fikir babası olarak anılmaktadır. Yaşamı boyunca en önemlileri Tek Kader için Savaş (1958) ve Arap Devrimi Hareketinin Çarpıtılmasına Karşı Mücadele (1975) olmak üzere çeşitli kitaplar yayımlamıştır.

<span class="mw-page-title-main">1963 Suriye askerî darbesi</span> Baas Partisini Suriyede iktidara getiren askeri darbe

1963 Suriye askeri darbesi ya da Suriye hükûmetinin adlandırmasıyla 8 Mart Devrimi, Arap Sosyalist Baas Partisi'nin Suriye Bölgesel Şubesi Askerî Komitesi tarafından 8 Mart 1963'te gerçekleştirilen askerî bir darbeydi. Planlamada ve bu planın uygulanmasında, partinin Irak Bölgesel Şubesinin Şubat 1963'te gerçekleştirdiği askerî darbeden esinlenilmişti.

<span class="mw-page-title-main">Selahaddin el-Bitar</span> Suriyeli siyasetçi (1912-1980)

Selahaddin el-Bitar, 1940'ların başında Mişel Eflak ile birlikte Arap Baas Partisini kuran Suriyeli politikacı. 1930'ların başında Paris'te Eflak ile birlikte öğrenci olarak, ikisi milliyetçilik ve sosyalizmin yönlerini birleştiren bir doktrin formüle etti. Bitar daha sonra Suriye'deki birkaç Baasçı hükûmette başbakan olarak görev yaptı, ancak parti daha radikal hale geldikçe partiden yabancılaştı. 1966'da ülkeden kaçtı, çoğunlukla Avrupa'da yaşadı ve 1980'de suikaste uğrayana kadar siyasi olarak aktif kaldı.

<span class="mw-page-title-main">1966 Suriye askerî darbesi</span> Suriyede neo-Baasçıları iktidara getiren askeri darbe

1966 Suriye askerî darbesi, 21-23 Şubat tarihleri arasında Suriye Arap Cumhuriyeti hükûmetinin devrildiği ve değiştirildiği olaylara atıfta bulunur. Arap Sosyalist Baas Partisi'nin iktidardaki Ulusal Komutanlığı, partinin Salah Cedid liderliğindeki Askeri Komite ve Bölge Komutanlığı birliği tarafından iktidardan uzaklaştırıldı.

<span class="mw-page-title-main">Münif Razzaz</span> Suriyeli siyasetçi

Münif er-Razzaz, Nisan 1965'te düzenlenen 8. Ulusal Kongre'de göreve seçilen Arap Sosyalist Baas Partisi Ulusal Komutanlığı'nın ikinci ve son Genel Sekreteri olan Ürdünlü-Suriyeli bir hekim ve politikacı.

<span class="mw-page-title-main">Lu'ay el-Etâsî</span> 2. Suriye devlet başkanı

Lu'ay el-Etâsî Suriye Ordusunda kıdemli bir komutandı ve daha sonra 9 Mart ile 27 Temmuz 1963 arasında Suriye devlet başkanıydı.

<span class="mw-page-title-main">Arap Sosyalist Baas Partisi - Suriye Bölgesinin tarihi</span>

Bu madde, Baas Partisinin Suriye Bölgesel Şubesinin tarihini detaylandırmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Lütfi el-Haffar</span> Suriyeli siyasetçi (1885-1968)

Lütfi el-Haffar Suriyeli bir iş adamı ve siyasetçidir. Ulusal Blok'un kurucu üyesiydi ve 1939'da Suriye'nin 11. başbakanı olarak görev yaptı.

<span class="mw-page-title-main">Selim Hatum</span> Suriyeli asker ve siyasetçi (1928-1967)

Selim Hatum, 1960'larda Suriye siyasetinde önemli bir rol oynayan Suriye Ordusu subayıydı. Arap Sosyalist Baas Partisinin Suriye Bölgesel Kolunun bir üyesi olarak 1966'da Suriye'de gerçekleşen ve yine bir Baasçı olan Emin el-Hafız hükûmetini deviren darbede etkili oldu. Aynı yıl, yeni hükûmeti kuran ancak kendisini önemli bir pozisyondan uzaklaştıran meslektaşlarına karşı kendi bölgesi olan Cebel el-Dürzi'de bir ayaklanma başlattı. Hakkında tutuklama emri çıkarılması üzerine Suriye'den kaçtı, ancak 1967'de geri döndü ve daha sonra hapse atılarak idam edildi.

Muhammed el-Sufi, Suriye Ordusunda feldmareşaldi. 1963 Suriye Darbesi'nde rol oynadı ve aynı yılın Mart ve Mayıs ayları arasında kısa bir süre savunma bakanı olarak görev yaptı. Siyasi olarak bir Nasırcıydı, ordudaki Baasçı rakipleri tarafından kenara itildi ve 1990'larda Suriye'ye dönmeden önce siyaset sahnesinden ayrıldı.

<span class="mw-page-title-main">Ziyad el-Hariri</span> Suriyeli asker ve siyasetçi

Muhammed Ziyad el-Hariri Suriye Ordusunun önde gelen eski subaylarından biridir. Sıkı bir Arap milliyetçisi olan Hariri, 1958 yılında Suriye ile Mısır arasındaki birleşmeyi desteklemiş, 1961 yılında Suriye'nin Mısır'dan ayrılmasına karşı çıkmış ve Mart 1963'te ayrılıkçı hükûmeti deviren darbenin baş lideri olarak görev yapmıştır. Nasırcılardan ve Baasçı rakiplerinden siyasi olarak bağımsız olan Hariri, darbenin ardından ordunun genelkurmay başkanı olarak görev yaptı ve ordudaki Baasçı olmayanların geniş çaplı tasfiyesi sırasında görevden alınana kadar kısa bir süre savunma bakanı olarak görev yaptı. Kısa bir süre sonra da siyasi faaliyetlerden çekildi.

<span class="mw-page-title-main">Casim Elvan</span> Suriyeli asker (1928-2018)

Casim Elvan, özellikle Şam yakınlarındaki Katana Üssü'nün komutanlığını yaptığı Birleşik Arap Cumhuriyeti (BAC) döneminde (1958-1961) Suriye Ordusunun önde gelen yarbaylardan biriydi. BAC Cumhurbaşkanı Cemal Abdünnasır'ın sadık bir destekçisi olan Elvan, Suriye'nin 1961'de birlikten ayrılmasına karşı çıktı ve 1962'de ayrılıkçı hükûmeti devirmek için iki başarısız darbe girişimine liderlik etti.

<span class="mw-page-title-main">Mansur el-Atraş</span> Suriyeli siyasetçi (1925-2006)

Mansur el-Atraş, Suriyeli bir siyasetçi ve gazetecidir. El-Atraş, üniversite arkadaşlarıyla birlikte 1947'de Baas Partisinin ve Suriye bölgesel kolunun kurucu üyelerindendi. Edib Çiçekli'nin devlet başkanlığı sırasında (1951-54) hükûmet karşıtı bir aktivist oldu ve iki kez mahkûm edildi. Çiçekli'nin, El-Atraş'ın babası Sultan el-Atraş'ın desteğini kazanmak için yaptığı başarısız bir girişim sebebiyle serbest bırakıldı. Çiçekli'nin bir askerî darbe sonucu devrildiği 1954'te el-Atraş, parlamento seçimlerinde milletvekili seçilse de Said el-Gazi hükûmetinde görev alma teklifini reddetti. Birleşik Arap Cumhuriyeti döneminde (1958-61), Mısır'ın Pan Arabist Cumhurbaşkanı Cemal Abdünnâsır'ın destekçilerindendi. Suriye'nin Birleşik Arap Cumhuriyeti'nden ayrılmasına karşı çıktı ve bunu protesto etmek için art arda gelen ayrılıkçı hükûmetlerde görev alma tekliflerini geri çevirdi.

<span class="mw-page-title-main">Sami Dürubi</span> Suriyeli diplomat ve siyasetçi (1921-1976)

Sami Dürubi Suriyeli siyasetçi, diplomat, yazar, çevirmen, üniversite profesörü ve filozoftur. 1960'lı yıllar boyunca Suriyeli bir diplomat olarak çalışmış, sırasıyla Brezilya, Fas, Yugoslavya ve Mısır'ın yanı sıra Arap Birliği, İspanya ve Kutsal Makam'da Suriye büyükelçisi olarak görev yapmıştır. 1963'te kısa bir süre eğitim bakanı olarak görev yaptı. Ayrıca çok sayıda edebi eseri Arapçaya çevirdi.

<span class="mw-page-title-main">Abdülkerim el-Cundi</span> Suriyeli asker ve siyasetçi (1932-1969)

Abdülkerim el-Cundi Suriyeli bir subay ve 1963 Darbesi'nden sonra ülkede iktidarı ele geçiren Baas Partisinin Askeri Komitesinin kurucu üyesiydi. Tarım Reformu bakanı ve Ulusal Güvenlik Bürosu komutanı olarak da görev yapmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Nasuhi el-Buhari</span> Suriyeli siyasetçi ve asker (1881-1961)

Nasuhi el-Buhari, 1939 yılında kısa bir süre Suriye başbakanı olarak görev yapmış Suriyeli bir asker ve siyasetçiydi.

<span class="mw-page-title-main">Sabri el-Aseli</span> Suriyeli siyasetçi (1903-1976)

Sabri el-Aseli Suriyeli bir siyasetçidir ve üç kez Suriye başbakanı olmuştur. Ayrıca 1958 yılında Birleşik Arap Cumhuriyeti'nin başkan yardımcısı olarak görev yapmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Abdülhamid es-Serrac</span> Suriyeli asker ve siyasetçi (1925-2013)

Abdülhamid es-Serrac Suriye Ordusu subayı ve siyasetçiydi. Mısır ve Suriye arasındaki birlik ilan edildiğinde, sadık bir Arap milliyetçisi ve Mısır Cumhurbaşkanı Cemal Abdünnasır'ın destekçisi olan Serrac, BAC'nin Suriye bölgesinin liderliğinde kilit bir rol oynadı.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.